مدرسهٔ تِبیان/صرف و نحو

شبه فعل

شبه فعل: اسمی است که به مانند فعل عمل کرده و از ماده‌ی فعل می‌باشد.

انواع شبه فعل:
مصدر، مانند: ضرْباً
اسم فاعل، مانند:کاتِبٌ
اسم مفعول، مانند: مکتوبٌ
صفت مشبهه، مانند: کریمٍ

معنی فعل: آنست که از او معنی فعل مستنبط شود و از ماده فعل نباشد.

مانند: اسماء اشاره، اسماء افعال و حروف تنبیه و غیره، که به ترتیب به معنای افعال «اشیر»، «بعد...» و «أنبه» دلالت می‌کنند.

📚 سعایة النحو، صـ ۲۶۴.

کانال صرف و نحو:
https://t.me/MT_sarfonahv

غزه اسم عَلَم مُؤَّنث، غیر منصرف و هرگز مکسور نمی‌شود و درهم نمی‌شکند، همیشه با قامت راست ایستاد خواهد ماند.

یعنی غزه اسمی است که با داشتن دو سبب از اسباب منع صرف غیر منصرف شده است، آن دو سبب عبارت از عَلَمِیَّت و تَانیث است و اسم غیر منصرف کسره و تنوین را نمی‌پذیرد.

به حمایت از غزه این مطلب را نشر کنید.
https://t.me/M_Tibyan

📖غیر منصرف

اسباب نه گانه‌ی که باعث غیر منصرف شدن یک اسم می‌شود قرار ذیل اند:

1⃣ عَلَمِیَّتْ و تانیث؛ مانند: فاطمه
2⃣ عَلَمِیَّتْ و زیادت الف و نون؛ مانند: عثمان
3⃣ عَلَمِیَّتْ و عَجَمِیَّتْ؛ مانند: ابراهیم
4⃣ عَلَمِیَّتْ و وزن فعل؛ مانند: أحمد
5⃣ عَلَمِیَّتْ و عدل؛ مانند: عمر
6⃣ عَلَمِیَّتْ و ترکیب مزجی؛ بعلبک
6⃣ وصفیت و زیادت الف و نون؛ مانند: سکران
7⃣ وصفیت و وزن الفعل؛ مانند: أحمر
9⃣ وصفیت و عدل؛ مانند: أحاد، موحد، أخر

کانال آموزش صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

▪︎فائدهٔ اعرابي:

هر ضمیری که به افعال ناسخه متصل شود، ضمیرِ مبنی، در محل رفع و اسم افعال ناسخه می‌باشد.

افعال ناسخه: افعال اند که بر مبتدا و خبر داخل شده و اعراب آنهارا تغییر می‌دهد و اعراب جدیدی به آنها می‌دهد.
مانند افعال: کان، لیس، أصبح، کاد...

مثال: الله متعال می‌گوید: " ولهم عذاب أليم بما كانوا يكذبون "

كانوا: فعل ماضی ناقص، بخاطر متصل شدن‌اش به واو جماعت مبني بر ضم شده است؛ ، واو ضميرِ متصل مبني، در محل رفع اسم كان.

https://t.me/MT_sarfonahv

کلاس عمومی تجوید و قرائت

مدرسه‌ی تبیان به زودی ان شاء الله دوره آموزش تجوید و قرائت را برای قشر خواهران برگذار می‌نماید، برای ثبت نام به آیدی زیر پیام بگذارید.👇
@Hams_r

هزینه دوره برای دانش آموزان افغانستانی 500 افغانی و برای دانش آموزان ایرانی 500 هزار تومان است.
https://t.me/M_Tibyan

ابواب ثلاثی مجرد در بیت زیر:

فتحُ ضمٍّ فتحُ کسرٍ فتحتان
کسر فتحٍ ضمّ ضمٍّ کسرتان


کانال صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

إعراب جمله‌ی قرآنی‌ای "مَعَاذَ اللهِ"

اعراب؛ مَعَاذَ: مفعول مطلق برای فعل محذوف که تقدير آن أعوذُ است و معاذ مضاف است.

الله متعال می‌فرماید: { قَالَ مَعَاذَ اللَّهِ أَنْ نَأْخُذَ إِلَّا مَنْ وَجَدْنَا مَتَاعَنَا عِنْدَهُ }

قَالَ: فعل ماضی مبني بر فتح، "هو" مستتر در آن فاعل است.

مَعَاذَ: مفعول مطلق برای فعل محذوف که تقدیر آن أعوذ است، و معاذ منصوب و علامت نصب آن فتحه است.

اللهِ: لفظ جلاله مضاف إليه مجرور و علامت جر آن كسره‌ی ظاهری است که در آخر آن قرار دارد.

کانال صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

نکته‌های منهجی

در آموزش علم صرف و نحو تلاش شود تا بیشتر تطبیقی و اجرائی آموخته شود و در همان آغاز هر قاعده‌ای را که دانش‌آموز می‌آموزد، تطبیق آن را نیز باید بیاموزد و برای هر قاعده‌ای مثال‌های زیادی کار کند و تنها به حفظ قاعده اکتفا نکند.

این گونه طالب علم از همان آغاز شیرینی درس را احساس می‌کند و با علاقه‌مندی بیشتر به پیش می‌رود.

استاد موفق در بخش صرف و نحو استادِ است که در همان آغاز با تطبیق قواعد به پیش برود تا زمانی که یک درس را کاملا طلاب درست یاد نگرفته است به درس بعدی انتقال نکند.

کانال مدرسهٔ التبیان
https://t.me/M_Tibyan

جامعه چه زمانی متزلزل می‌شود؟
در فیسبوک بیننده باشید👇
https://www.facebook.com/share/v/1AfhBrzQWT/?mibextid=oFDknk

علامت‌های رفع فاعل

علامت‌های رفع فاعل سه نوع می‌باشد: ۱.ضمه ۲. الف ۳. واو

▪︎ ضمه علامت رفع فاعل می‌باشد در سه حالت:

أ- هنگامکه فاعل مفرد باشد.
- مانند (جاء الولدُ) الولدُ، فاعل مرفوع و علامت رفع آن ضمه است.

ب-هنگامکه فاعل جمع تكسير باشد.
- مانند: (احتفل الطلابُ بالإجازة) كلمهٔ الطلابُ جمع تكسير، فاعل مرفوع و علامت رفع آن ضمه است.

ج- هنگامکه فاعل جمع مؤنث سالم باشد.
- مانند: (جاءت الطالباتُ)، كلمهٔ الطالباتُ، جمع مؤنث سالم، فاعل مرفوع و علامت رفع آن ضمه است.

▪︎الف علامت رفع فاعل می‌باشد در یک صورت:
- هنگامکه فاعل مثنى باشد.
- مانند:(نجح الطالبان) كلمهٔ الطالبان، فاعل مرفوع و علامت رفع آن ألف است؛ چون مثنى است.

▪︎واو علامت رفع فاعل است در دو صورت:

أ- هنگامکه فاعل جمع مذكر سالم باشد..
- مانند: (فاز المجتهدون ) كلمهٔ المجتهدون، فاعل مرفوع و علامت رفع آن واو است؛ چون جمع مذكر سالم است.

ب- هنگامکه فاعل از أسماء خمسه باشد.
- مانند: (جاء أبوك) كلمهٔ أبوك فاعل، مرفوع و علامة رفع آن واو است؛ چون از أسماء خمسه است.
https://t.me/MT_sarfonahv

دست‌های‌ که کمک می‌کند از لب‌های که دعا می‌کند مقدس‌تر است.

برادران و خواهران گرامی!
یکی از برادران اهل قلم و دانش‌ِ ما بنابر پیش آمدهای مریضی، وفات یکی از اعضای فامیل‌شان به مشکلات شدیدِ اقتصادی گرفتار شده است، مشکلات اقتصادی دارد هر لحظه فشارشان می‌دهد، زندگی شان را در تنگنا قرار داده است، از ما درخواست همکاری کرده اند ما تا حد توان خود در خدمت شان هستیم و شما بزرگواران که توانایی دست گرفتن این برادر عزیز را دارید از همکاری دریغ نکنید.

اجرتان با الله متعال.

اکونت عزیزی بانک:
000101109940344

برای اطمینان بیشتر می‌توانید به شماره شان تماس بگیرید. 0765846466

إعراب آیت: {مَا أَغْنَىٰ عَنْهُ مَالُهُ وَمَا كَسَبَ}

《 مَا》: نافية

《أغنَى》 : فعل ماضی مبني بر فتحِ مقدر، تعذر مانع ظهور آن شده است.

《عَنهُ》 : جار و مجرور

《مَالُهُ》: فاعلِ أغنی، مرفوع و علامت رفع آن ضمه است و مَالُهُ مضاف، هاء ضمير متصل در محل جر مضاف إليه.

《وَ》: واو حرف عطف

《مَا》: اسم موصول مبني بر سكون معطوفٌ على 《مالُه》

《كَسَبَ》: فعل ماض مبني بر فتح، و فاعل آن ضمير مستتری است که تقدير آن هو است.

https://t.me/MT_sarfonahv

#علم_البلاغه

علم بلاغت در برگیرنده‌ی علوم ذیل است:
1- علم بَيان 2- علم مَعاني 3- علم بَديع

1-در علم بیان از موضوعات ذیل بحث می‌شود:
◀️تشبيه
◀️مَجاز
◀️استعارَه
◀️كنايَه

2- در علم معانی از موضوعات ذیل بحث می‌شود:
◀️خَبَر و إنشاء
◀️تَقديم و تأخير
◀️حذف و ذكر
◀️تعريف و تنكير
◀️اطلاق و تقیید
◀️قصر
◀️فصل و وصل
◀️إيجاز، إطناب و مُساواة

3- در علم بدیع از موضوعات ذیل بحث می‌شود:
◀️محسّنات معنوي: که شامل: طِباق، توريه، حُسنُ تعليل، تأكيد با مدح که شبیه ذم است و عکس آن می‌شود.

◀️محسّنات لفظي که شامل: جناس، سجع، ردّ أعجاز بر صدر وغير آن می‌شود.

https://t.me/MT_sarfonahv

دروهٔ آموزش اصول فقه حنفی

مدرسهٔ آنلاین تبیان افتخار دارد که دورهٔ آموزش اصول فقه حنفی را برای مرحلهٔ مقدماتی برگذار می نماید.

برای ثبت نام به اکانت زیر پیام بگذارید:👇
@Hams_r

https://t.me/M_Tibyan

📖 علامت‌های بناء فعل الماضي
فعل ماضي همیشه مبنی است؛ علامت بنای آن بنا به حالت‌های مختلف تغییر می‌کند.

علامت‌های بناء فعل ماضي:
1- فتحة: علامت بنای فعل ماضی در صورت‌های ذیل فتحه است:
- زمانی که به فعل ماضی هیچ چیزی متصل نشود، مانند: کَتَبَ
- زمانی که به فعل ماضی تاء تأنیث ساکن متصل شود، مانند: کَتَبَتْ
- زمانی که به فعل ماضی الف مثنی متصل شود، مانند: کَتَبَا
- زمانی که به فعل ماضی ضمیر نصب (یای متکلم، نا، کاف خطاب و هاء) متصل شود، مانند: نَصَرَنِی، نَصَرَنَا، نَصَرَکَ، نَصَرَهُ


2- سكون: علامت بنای فعل ماضی در صورت های ذیل سکون است:
-زمانی که به فعل ماضی تای فاعل متصل شود، مانند: کَتَبْتُ
- زمانی که به فعل ماضی نای که بر جمع فاعل دلالت می کند متصل شود، مانند: کَتَبْنَا
- زمانی که به فعل ماضی نون جمع مونث متصل شود، مانند: کَتَبْنَ


3- ضمة: علامت بنای فعل ماضی در صورت ذیل ضمه است:
-زمانی که به فعل ماضی واو جماعت متصل شود، مانند: کَتَبُوْ

#فوائد_نحوية

https://t.me/MT_sarfonahv

مدرسهٔ آنلاین تبیان افتخار دارد که زمینه‌ی آموزش صرف، نحو و اصول فقه را با کمترین هزینه و با بهترین روش، از راه دور برای شما فراهم کرده است.

صرف مقدماتی
صرف متوسطه
اصول فقه ابتدایی

برای ثبت نام به اکانت زیر پیام بگذارید:👇
@Hams_r

https://t.me/MT_sarfonahv

مدرسهٔ تِبیان/صرف و نحو pinned Deleted message

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

برای عضویت در کانال های کاملا اسلامی و اخلاقی با نظم و قوانین خاص خود لطفا روی اسم شان کلیک نمائید.
برای شرکت در این لیست ها👇🏻👇🏻👇🏻👇🏻

@Nikravesh2024

شبه فعل

شبه فعل: اسمی است که به مانند فعل عمل کرده و از ماده‌ی فعل می‌باشد.

انواع شبه فعل:
مصدر، مانند: ضربا
اسم فاعل، مانند:کاتب
اسم مفعول، مانند: مکتوب
صفت مشبهه، مانند: کریم

معنی فعل: آنست که از او معنی فعل مستنبط شود و از ماده فعل نباشد.

مانند: اسماء اشاره، اسماء افعال و حروف تنبیه و غیره، که به ترتیب به معنای افعال «اشیر»، «بعد...» و «أنبه» دلالت می‌کنند.

📚 سعایة النحو، صـ ۲۶۴.

کانال صرف و نحو:
https://t.me/MT_sarfonahv

صیغه‌های مبالغه

صیغه‌های مبالغه: اوزان اند که فقط از افعال ثلاثی گرفته می‌شوند؛ تا دلالت بر مبالغه و زیادی در فعل کند و برای همین به مبالغه نام‌گذاری شده است.

مثلا زمانی‌که شخصی بر تو یک دروغ می‌گوید تو به او می‌گویی:_هَذَا رَجُلٌ كَاذِبٌ این شخص دروغ‌گوی است_ اما اگر بر تو زیاد دروغ بگوید، تو می‌گویی:_ هَذَا رَجُلٌ كَذَّابٌ این شخص زیاد دروغ می‌گوید، و این دوم مبالغه است.

اوزان صیغه‌های مبالغه:
صیغه های مبالغه اکثرا بر وزن های ذیل می‌آید:

۱.فَعُولٌ، مانند: صَبُورٌ أَكُولٌ ضَرُوبٌ شَكُورٌ كَتُومٌ فَخُورٌ.

۲. فَعِيلٌ، مانند: عَلِيمٌ قَدِيرٌ بَصِيرٌ سَمِيعٌ نَصِيرٌ قَدِيرٌ.

۳.فَعَّالٌ، مانند: سَفَّاحٌ أَكَّالٌ قَرَّاءٌ نَوَّامٌ كَذَّابٌ دَجَّالٌ

۴.مِفْعَالٌ، مانند: مِفْضَالٌ مِهْزَارٌ مِئْكَالٌ مِكْذَابٌ مِزْوَاجٌ

۵. فَعِلٌ، مانند: حَذِرٌ يِقِظٌ لَبِقٌ فَكِهٌ فَطِنٌ شَرِهٌ.

📚 الصرف الكافي

کانال صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

#نمونه_إعرابي(ترکیب)

جَلَسَ الحَاضِرُونَ سِوَى المُشْرِفِينَ عَلى الحَفْلِ

- جَلَسَ: فعل ماض مبني بر فتحه‌ی ظاهری که در آخر آن قرار دارد.

- الحَاضِرُونَ: فاعل مرفوع و علامت رفع آن واو؛ چرا که جمع مذكر سالم است و نون عوض از تنوين در اسم مفرد.

- سِوَى: مستثنى منصوب و علامت نصب آن فتحه‌ی مقدر که بر سر ألف قرار دارد، و تعذر مانع ظهور آن شده و او مضاف است.

- المُشْرِفِينَ: مضاف إليه مجرور و علامت جر آن ياء؛ چون جمع مذكر سالم است و نون عوض از تنوين در اسم مفرد است.

- عَلى: حرف جر مبني بر سكون محلی از إعراب ندارد.

- الحَفْلِ: اسم مجرور بـه وسلیه‌ی (على) و علامت جر آن کسره‌ی ظاهری است که در آخر آن قرار دارد.

کانال صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

النّحوُ هو من أشرفِ العلومِ وأجلِّها، لأنَّ النُّصوصَ الشّرعيةَ لا تُفهَمُ إلا بمعرفةِ علمِ النّحوِ، فلا يُفهَمُ الكتابُ والسّنّةُ إلا بفهمِ النّحو

قال الفقيهُ الحنفيُّ عليُّ بنُ محمدٍ الحَصْكَفيّ:
النّحوُ مِفتاحُ العلومِ وفَهْمُهُ
يكفي العقولَ مشقّةً وعناءَا
فافْهمْهُ واحْرِصْ أنْ تنالَ زِمامَهُ
يجْعلْ طريقَكَ للعلومِ ضِياءَا

فما هو النّحوُ؟
النّحوُ: هو علمٌ بقوانينَ، أي بقواعدَ تُعرَفُ بها أواخرُ الكَلِمِ إعرابًا وبناءً. علمٌ متعلِّقٌ باللغة العربية، فقواعدُ النّحوِ العربيةِ تنطبقُ على اللغةِ العربيةِ لا على غيرِها.
فالغايةُ من تعلُّمِهِ الاستعانةُ على فهمِ كتابِ الله تعالى وسُنّةِ رسولِهِ صلّى اللهُ عليه وسلّم، ولصَوْنِ اللسانِ عن الخطإِ في الكلامِ العربيِّ.

https://t.me/MT_sarfonahv

دیدگاه یکی از دانش‌آموزان‌ِ که در دوره‌ی صرف مقدماتی شرکت کردند.

پروردگار بسیار بزرگ را بابت اینکه بنده را در مسیر علم قرار داد، سپاس می‌گویم.

https://t.me/MT_sarfonahv

کسی که صرف و نحو (قواعد کلمه‌سازی و جمله‌سازی) بلد نیست:

🔴 نمی‌تواند به عربی بنویسد.
🔴 نمی‌تواند به عربی صحبت کند.
🔴 نمی‌تواند متن عربی را به درستی بخواند.
🔴 نمی‌تواند متن عربی را به درستی بفهمد.

🟢 ممکن است صرف و نحو یاد نگیریم و بشود به عربی صحبت کنیم و متن عربی را بخوانیم؟ بله می‌شود، به شرطی که چندین سال وقت بگذارید و هر روز پشت سر هم، کلیپ و صوت عربی گوش بدید و متن عربی بخوانید. در نهایت در حد ساده و ابتدایی می‌توانید به عربی صحبت کنید!!! چند سال بیشتر وقت بگذارید، پیشرفته می‌شوید. دقیقا همانطوری که از کودکی تا الآن هر روز به زبان مادری‌تان صحبت کردید و شنیدید!!

پس اگر می‌خواهید این مسیر زودتر طی بشود و به نتیجه برسید قطعا باید قواعد حاکم برای کلمات و جمله‌های عربی را یاد بگیرید و آنها را در صحبت کردن و متن‌خوانی به کار بگیرید. وگرنه باید چند سالی با دقت به عربی گوش بدید و قواعدی که بر جمله حاکم هست رو کشف کنید.

طبیعتا سطح صرف و نحوی که برای صحبت کردن لازم هست، با سطح صرف و نحوی که برای نویسندگی یا تخصص علوم شرعی لازمه، تفاوت داره.

✍ استاد بهمن بادینی

https://t.me/MT_sarfonahv

إِنَّ الصَّلَاةَ عَلَى النَّبِيِّ مُحَمَّدٍ
مِنْ أَفَضْلِ الْأَعْمَالِ وَالْأَقْوَالِ

فَالْزَمْ لِسَانَكَ بِالصَّلَاَةِ مُرَدِّدًا
صَلَّى عَلَيْكَ اللهُ ذُو الْإِفْضَالِ

﴿ إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ ۚ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا﴾

اللهم صل على سيدنا محمد ﷺ وآله وصحبه وسلم
https://t.me/MT_sarfonahv

📝 اقسام فعل

فعل از نگاه زمان بر سه قسم است؛
۱. فعل ماضی ۲. فعل مضارع ۳.فعل امر.

فعل امر: فعل امر دارای شش صیغه است؛ از آن جمله صیغهٔ مفرد مذکر است؛ مانند: أکرم، افتح، اضرب، اجلس و...

فاعل در صیغهٔ مفرد مذکر، نه اسم ظاهر است و نه ضمیر بارز؛ بلکه همیشه و ابدا فاعل آن ضمیر مستتر است که آن «أَنتَ» است.

مانند: اضرب زیداً (زید را بزن!)

اضرب: فعل امر مبنی بر سکون لا محل له من الإعراب.
فاعلش ضمیر مستتر تقدیرش «أنت» است.
و زیدا: مفعول به منصوب، علامت نصبش فتحه است.

کانال صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

مستثنى به وسیله‌ی غَير و سِوَى: اسم که بعد ازین دو حرف می‌آید دایم مجرور می‌باشد؛ چون مضاف الیه می‌شود.

امَّا اعراب خود (غَيْر) و (سِوَى) مانند اعراب اسم است که به وسیله‌ی (إِلَّا) مستثنی شده است، و سه حالت دارد:

1️⃣بنابر استثناء نصب (غَيْر) و (سِوَى) واجب است؛ در صورت‌که کلام تام و مثبت باشد.
مانند: حَضَرَ الطُّلَّابُ غَيرَ زَيدٍ.
غير: اسم منصوب بنابر استثناء، وعلامت نصب آن فتحه است.
زَيدٍ: مضاف إليه مجرور.

2⃣ بنا براستثنا نصب (غَيْر) و (سِوَى) جایز است و یاهم بنا بر بدل بودن تبعیت آن نیز جایز است؛ در صورت‌که کلام تام غیر مثبت باشد.
مانند: مَا حَضَرَ الطُّلَّابُ غَيرَ / غيرُ زَيدٍ.
در باره (غَيْر) دو وجه درست است: ١) نصب بنابر استثناء. ٢) رفع بنابر بدليّت.
زَيدٍ: مضاف إليه مجرور.

3⃣ (غَيْر) و (سِوَى) بر حسب ماقبل‌شان اعراب می‌گیرد؛ در صورت که کلام ماقبلِ این دو حرف ناقص باشد.
مانند: مَا حَضَرَ غَيرُ زَيدٍ.
غَيرُ: فاعل مرفوع وعلامت رفع آن ضمة.
زَيدٍ: مضاف إليه مجرور.

✅ملاحظة:
إعراب( سِوَى) مانند إعراب (غَيْر) در مثال‌های بالاست؛ مگر اینکه سوی اعراب به حرکات مقدر می‌گیرد.
➖➖➖➖➖➖➖➖
📖النحو_التطبيقي: ص: ٤٦٢

https://t.me/MT_sarfonahv

لیستی از بهترین کانال های اسلامی 🕋
.

نگارستان نجم را در تلگرام دنبال کنید؛ تا از نوشته‌های هنرمندانه‌ی آن مستفید شوید، صاحب این کانال دو دهه از عمرِ خویش را با قلم گذرانده است و دستان پرهنرِ او همیشه زیبایی‌ها را تقدیم می‌کند.
https://t.me/N_Najm27

استثناء به وسیله‌ی «إلَّا»:

مستثنی به وسیله «إلَّا» سه حالت دارد:

حالت اول: منصوب کردن مستثنی بعد از «إلَّا» واجب می‌شود؛ هنگام‌که جمله‌ی ماقبل «إلَّا» تام و مثبت باشد.
مانند: حَضَرَ الضُّيُوفُ إِلّا مُحَمَّدًا
در مثال بالا جمله ماقبل «إلَّا» تام است؛ چون مستثنی منه که (الضیوف) است مذکور است و مثبت است؛ چون که قبل از آن ادات نفی نیامده است، به همین اساس مابعد «إلَّا» بنا براستثنا منصوب است.
اعراب جمله (حَضَرَ الضُّيُوفُ إِلّا مُحَمَّدًا)
حَضَرَ: فعل ﻣﺎﺽ مبني بر فتح.
الضُّيُوفُ: فاعل مرفوع و علامت رفع آن ضمه است.
إِلَّا: أداة استثناء
مُحَمَّدًا: مستثنى شده به وسیله‌ی (إِلَّا)، منصوب و علامت نصب آن فتحه است.


حالت دوم: جایز است که مابعد «إلَّا» بنا بر استثنا منصوب شود و یاهم بنا به بدل بودن تبعیت از ماقبل کند.
مانند: مَا حَضَرَ الطُّلَابُ إِلَّا زَيدًا/زَيدٌ.
جمله در مثال بالا تام است؛ چون مستثنی منه ذکر شده است که (الطّلاب) می‌باشد، و منفی است که توسط ما نفی شده است و مابعد «إلا» هر دو صورت درست است:
1⃣: منصوب شدن بنا به استثنا
2⃣: تبعیت از ماقبل «إلَّا» بنا برین که بدل بعض از کل است.
اعراب جمله (مَا حَضَرَ الطُّلَابُ إِلَّا زَيدًا/زَيدٌ.)
مَا: نافيه است عمل نمی کند.
حَضَرَ: فعل ﻣﺎﺽ مبني بر فتح.
الطُّلابُ: فاعل مرفوع و علامة رفع آن ضمه است.
إِلَّا: أداة استثناء
زَيدًا: مستثنى بـه وسیله‌ی (إلا) منصوب و علامة نصب آن فتحة است.
إلّا: أداة حصر
زَيدٌ: بدل مرفوع و علامة رفع آن ضمه است.


حالت سوم: مابعد «إلَّا» بر حسب عوامل ماقبل «إلَّا» اعراب می‌گیرد، وقتی که کلام تاقص باشد(مستثنی منه ذکر نشده باشد) و منفی باشد.
برای آسان شدن اعراب مابعد «إلَّا» امور ذیل را دنبال کن:
۱. آنچه دلالت بر نفی می کند را حذف کن و «إلَّا» را نیز حذف کن
٢ـ جمله را اعراب کن
٣ـ آنچه را حذف کرده ای دوباره برگردان
مثال:
▪مَا حَضَرَ إِلَّا مُحَمَّدٌ↜ حَضَرَ مُحَمَّدٌ.
محمَّدٌ: فاعل مرفوع.
▪معا رَأَيتُ إِلَّا مُحَمَّدًا
مُحَمَّدًا: مفعول به منصوب
در این حالت «إلَّا» به عنوان ادات حصر اعراب می‌گیرد.

➖➖➖➖➖➖➖➖➖
📖النحوالتطبيقي لخالد عبد العزيز

کانال صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

سریال ومستند اسلامی
♥️‌‏@Qurankarimandmoostanad

تسکین دل
♥️‌‏@taskin_dell

عالم قبر
♥️‌‏@behsooye_allah

غرباء
♥️‌‏@t_m_tohid47

عاشـقـان مُحَـــــــــمَـدٌﷺ
♥️‌‏@fadak_habibi

آموزش احکام و مسایل میراث
♥️‌‏@elmi_miras

مکتب التوحید
♥️‌‏@maktab_AlTowhid

آگاهی از اسلام
♥️‌‏@Islamicinformation02

مطالبهای دینی
♥️‌‏@norhdalet

کانال نور هدایت
♥️‌‏@NourHadayat1401

راهِ ‌رســیـدن‌ بـه‌ خــدا
♥️‌‏@Raaherasidanbakoodaa

تقویم رسمی اهلسنت
♥️‌‏@bazrat_khaire

می خواهم توبه کنم اما...
♥️‌‏@balaghuu_fa

مصلحون
♥️‌‏@muslehoon

‌زندگینامہ پــیـامـبـرﷺ و عـڪس نـوشتـہ اسـلـامـی
♥️‌‏@Metabolism5

خواهرم غصه نخور
♥️‌‏@ADMMMJ1234

حب القرآن
♥️‌‏@zad_alkheir1

احادیث نبوی
♥️‌‏@AHaadisNabi

رسانه جنگ فکری
♥️‌‏@fight_against_Islamophobia

تفسیر
♥️‌‏@Tafsv

پرسش و پاسخ
♥️‌‏@Porsesh_2023

کلید اسرار
♥️‌‏@The_key_to_secrets

زنان دانشور اسلام
♥️‌‏@Zanan_danishwarislam12

خدایا قلبم را اصلاح کن
♥️‌‏@AllahummaaslehQalbi

عـبـدالــرحــمـــن مــســـعــد و اسـلام صبحـی
♥️‌‏@islam_sobhi_9li9

آموزش قواعد عربی(صرف و نحو)
♥️‌‏@MT_sarfonahv

‏ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ
♥️‌‏@dell_naveshta_h

حور العین
♥️‌‏@hurolain

اناشید بدون موزیک
♥️‌‏@nourhadaayat3

معدن کتاب های PDF
♥️‌‏@hamzaketab

سوالات سه گزینه ای اسلامی و معلوماتی
♥️‌‏@Islamic3questions

حَسبُنَا اللهُ وَ نِعمَ الوَکِیلُ
♥️‌‏@yaqodos

همسر داری
♥️‌‏@hamsarankhob2

سخنان ارزشمند
♥️‌‏@Arzashmand_999

عربی را روان صحبت کنید
♥️‌‏@At_Tayyeb

راه نجات از مشکلات
♥️‌‏@barnamahaidenihamishs

‏ اناشـید↷اسلامــی
♥️‌‏@nasheed_eslami

کانال جملات قشنگ
♥️‌‏@jomlat_ghashange

وِصـــــالِ مَعبود
♥️‌‏@Vesal_Mabod

تلاوت های ناب و نایاب
♥️‌‏@QarianeJavan

کانال استاد عبدالصمد قاضی زاده
♥️‌‏@Qazizadah1

حُبِّـღ‌حَلال
♥️‌‏@hobehalal1

زندگی با الله زیباست
♥️‌‏@zendegibaallahzibast

پند زیبا
♥️‌‏@pandezibaa

طارق جمیل فارسی
♥️‌‏@tariqjameelfarsi

حمــاس / کتائب القســام
♥️‌‏@HarfKhob1

عطر بهشت
♥️‌‏@AtereBEHSHT

سخنان ناب
♥️‌‏@Drahmadziadanish

الله امید زندگیم
♥️‌‏@MOVAHED_KORD

استـوریـاش معرڪہ‌س•°
♥️‌‏@Estorii_Qoran

آموزش تجوید و قرائت
♥️‌‏@qari_sho

داستان های بهلول دانا
♥️‌‏@Bohlloolhakim

‏ ازدواج خوشبختی در سايه اسلام
♥️‌‏@Moslm_990

صحیح بخاری
♥️‌‏@sahiholbokhari

گنجینه‌ زنان
♥️‌‏@sonee87b

آداب و سخنان پیامبرﷺ
♥️‌‏@mehrbani3450

حب حلال
♥️‌‏@admmmj123

عربی‌جامع‌و‌آسان‌برای‌همه
♥️‌‏@iqraredu

معلومات جدید
♥️‌‏@AYAA_MIDANSTI

مظهر حق
♥️‌‏@mazharehaq

فضایل استغفار
♥️‌‏@Tobe_Isteghfar

شیخ محمدصالح پردل
♥️‌‏@sh_pordel

تاریخ و تمدن طلایی اسلام
♥️‌‏@tamadone_islami

اختلاف حرکات در یک کلمه باعث اختلاف معنی می‌شود؛ مانند: " البِر، البُر، البَر "

اول که حرف باء مکسور است؛ به معنی عمل خیر است.
البِر «نیکویی»

دوم که حرف باء مضموم است به معنی گندم است.
البُر«گندم»

سوم که حرف باء مفتوح است، به معنی خشکه است.
البَر«خشکه»

کانال صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

اعراب أسمای خمسه

اسمای اعرابِ به حرکت دارند؛ طوری‌که رفع‌شان به واو، نصب‌شان به الف و جرشان به یا می‌باشد.
این اسماء عبارت اند از: أَبْ، أَخ، حَمْ، هَنْ، فَمْ و ذُو" بمعنى صَاحِب"

شروط اعراب اسمای خمسه:
(1) مفرد باشند؛ مثنی و جمع نباشند.
(2) مُكَبَّر باشد و مصغر نباشد.
(3) مُضَافَ باشد، مقطوع الاضافت نباشد.
(4) إضَافَتُ آن به غيرِ ياء مُتكلم باشد.


مثال‌ها
1⃣أب: جاء أبوكَ:
جَاءَ: فعل ماض مبني بر فتحِ.
أَبُوكَ: أبُو: فاعل مرفوع و علامت رفع آن واو است؛ چون از أسماء خمسة است، "أبو" مضاف و كاف مضافٌ إليهِ.

أكرمَ زيدٌ أباكَ:
أكرمَ: فعل ماض مبني بر فتح،
زيدٌ: فاعل مرفوع و علامت رفع آن ضمة ظاهری که در آخر آن قرار دارد.
أباكَ: مفعول به منصوب و علامت نصب آن ألف است چون از أسماء خمسة است.

مرَّ زيدٌ بأبيكَ:
مرَّ: فعل ماضٍ مبني بر فتح،
زيدٌ: فاعل مرفوع و علامت رفع آن ضمه ظاهری است که در آخر آن قرار دارد.
باء: حرف جر مبني بر كسر،
أبيك: اسم مجرور به حرف جر و علامت جر آن یا است چون از أسماء خمسه است.

2⃣أخ، مانند:
جاء أخوكَ،
وضربَ زيدٌ أخاكَ،
ومرَّ زيدٌ بأخيكَ،
وإعراب آن همانند اعراب أب است.

3⃣حم:
جاءَ حَمُوْها،
وضربَ زيدٌ حَمَاها،
ومرَّ زيدٌ بِحَمِيْها،
وإعراب آن مانند إعراب أب است.
حم : اقارب شوهرِ زن را گویند.

4⃣فم: به شرط که میم آن حذف شود، مانند:
هذا فوه،
ومسحُ زيدٌ فاهُ،
وأدخلَ زيدٌ يدَهُ في فِيْهِ.

5⃣ذو: ذو به معنای صاحب است، مانند:
جاءَ ذو مال أي صاحب مال،
وضربَ زيدٌ ذا مال،
ومرَّ زيدٌ بذي مال

کانال صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

تمییز

تمییز:  اسم جامد، نکره و منصوبی است که برای دور کردن ابهام و غموض از ذوات (اسم‌ها) و نسبت (جمله) می‌آید.

پس تمییز دو نوع است:
1⃣تمییز ذات: آنست که ابهام اسم را برطرف می‌کند.
مانند: في الفصلِ ثلاثون طَالِباً؛ طالباً تمییز است که ابهام را از ثلاثون برطرف کرده است.

2⃣تمییز نسبت: آنست که ابهام جمله را برطرف می‌کند.
مانند: طَاب الطَّالبُ نَفْسًا، نفسا تمییزی است که ابهام را از ثلاثون برطرف کرده است.

کانال آموزش صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

اقسام اسم از نگاه صرفی

1⃣ اسم مقصور: اسم است که به حرف الف ختم می‌شود، چنانچه که در نحو اعراب آن‌ها مقدر می‌باشد.
مانند: سَلمَی، نَدی، عَصَی

2⃣اسم ممدود: اسم است که در آخر آن همزه‌ی قرار دارد که قبل از آن همزه الف زاید وجود دارد.
حَسنَاء، سَمَاء، حراء

3⃣اسم منقوص: اسم است که در آخر آن یای لازم قرار دارد.
الماضِي، الرّاعِي، الوادِي.

4⃣اسم صحیح: اسم است که هیچ یک از انواع اسم های گذشته را شامل نشود.
معلم، مجموعه

کانال صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

انواع «لام» در زبان عربی:

1- لام حرف جر، مانند: الكتابُ لِمحمّدٍ

2- لام جحود، مانند: ما كان المجتهدُ ليرسبَ

3- لام تعليل، مانند: يجتهدُ طارقٌ لِينجحَ

4- لام أمر، مانند: لِينفقْ ذو سعةٍ من سعته

5- لام ابتداء، مانند: لَطَارقٌ ناجح

6- لام مُزَحْلَقَة، مانند: إنَّ محمّدًا لَناجح

7- لام قسم، مانند: واللهِ لأقولنَّ الحقَّ

8- لام بُعد: آنست که بر اسمای اشاره‌ی بعید داخل می‌شود، مانند: ذلك قمر- تلك شمس.

9- لام عاقبة: آنست که مابعد آن نتیجه غیر مقصود برای ماقبل باشد، مانند: ذهبَ طارقٌ إلى المكتبة لينامَ

10- لام فارقه، بعد از (إنْ) مخففة از ثقيله واقع می‌شود مانند:(إنْ طارقٌ لَناجحٌ)

11-لام در جواب (لو)مانند: لو اجتهدَ طارقٌ لنجحَ

12- لام که در جواب (لولا) واقع می‌شود، مانند: لولا الصّحبةُ الطّيبةُ لَهَلَكَ الإنسانُ

13- لام استغاثة، مانند: يا للسّباح للغريق

کانال صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

محمد صادق عرجون، نویسنده‌ی کتاب «محمد رسول الله ﷺ» ، دانشمند برجسته‌ی ازهر و أدیب با استعدادِ بود که استعداد ادبی خود را در خدمت رسالت اسلام به کار گرفت، از جمله این کتاب ارشمند او که به «کتاب قرن» شهرت یافته است، کتابِ که نویسنده یک دهه از عمر خودرا در نوشتن آن و جمع‌آوری روایات و بررسی آنها صرف کرده است.

این کتاب گوهر فاخری است که نیاز به خواننده‌ای برجسته‌ی دارد که ذوق ادبی داشته باشد و دلش سرشار از عشق به صاحب رسالت، پیشوای فرزانگان مولای‌ما رسول‌خدا ﷺ باشد؛ امیدوارم با این کتاب سفری لذت بخشی در رکاب سیرت پاکیزه‌ی رسول الله ﷺ داشته باشید.

د. ثائر حلاق
ترجمه: روح الله روحانی

https://t.me/M_Tibyan

الف ممدوده: عبارت از الفِ است که بعد از آن همزه‌ی وجود دارد که بر سطر نوشته می‌شود و در آخر کلمه قرار دارد.

مانند: سماء، أنباء، أسماء

گمان نکنید الف ایستاده در کلمات مانند: "دعا، عفا، مها، العلا " الف ممدوده باشد.

کانال صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

مجرورات (اسم‌های‌که اعراب جر می‌گیرند.)

مواضع که اسم مجرور می‌شود سه است:

1⃣ مجرور به حرفِ جر؛ مانند: مررتُ بِزيدٍ؛ زیدٍ توسط حرف جر «ب» مجرور شده و علامت جر آن کسره است.

2⃣ مجرور به اضافت؛ مانند: جاءَ غلامُ زيدٍ؛ زیدٍ چون مضاف الیه واقع شده مجرور شده است و علامت جر آن کسره است.

3⃣ تابع مجرور؛ مانند: مررت ُبزيدٍ العالمِ؛ العالمِ مجرور شده چون او تابع زید است، زید توسط حرف جر «ب» مجرور شده تابع آن نیز مجرور شده است.

كانال صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

كَم جَاهلٍ مُتَواضعٍ
سَترَ التَّواضعُ جَهلَهُ

وَمُبرَّزٍ في علمِهِ
هَدمَ التَّكبرُ فَضلَهُ

فَدَعِ التَّكبرَ ما حَييتَ
وَلا تُصَـاحبْ أهلَـهُ

فالكِبْرُ عَيبٌ للفَتَىٰ
أبدًا يُقبِّحُ فِعلَه

کانال صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

غزه اسم عَلَم مُؤَّنث، غیر منصرف و هرگز مکسور نمی‌شود و درهم نمی‌شکند، همیشه با قامت راست ایستاد خواهد ماند.

یعنی غزه اسمی است که با داشتن دو سبب از اسباب منع صرف غیر منصرف شده است، آن دو سبب عبارت از عَلَمِیَّت و تَانیث است و اسم غیر منصرف کسره و تنوین را نمی‌پذیرد.

به حمایت از غزه این مطلب را نشر کنید.

آموزشگاه صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

شیخ احمد حدادی سمرقندی رحمه الله، تعداد اسم در کلام عرب را چهل وجه شمرده است:

خاص، عام، مُشتَق، مَوْضُوع، تام، ناقص، معدول، مُتَمکِّن، مُمْتَنِع، مبنی، معرب، مظهر، مضمر، مبهم، إشاره، لقب، عَلَم، مُعرَّف، مُنکَّر، جنس، معهود، مَزید، مُلحق، مُصَغَّر، مُکَبَّر، ممدود، مقصور، سالم، مُعْتَل، مُذکَّر، مُؤَنَّث، مفرد، مجموع، مضاف، مضموم، مُرخَّم، مضاعف، مثال، ممال و منسوب.

کانال آموزشگاه صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

متعدی نمودن فعل لازم

به روش‌های ذیل می‌توان فعل لازم را متعدی ساخت:

۱. فعل لازم توسط همزه متعدی می‌شود و آن همزه را همزه‌ی تعدیه گویند؛ مانند:
أقام المؤذنُ الصّلاةَ. (فعل قَامَ با آمدن همزه متعدی شده است، یعنی در کنار فاعل، مفعول را نیز دارا شده است.)

۲. فعل لازم با مضاعف ساختن نیز متعدی می‌شود؛ مانند:
نجَّى المنقذُ السّبَّاح(فعل نَجَی در اصل لازم بود با مضاعف شدن «مشدد شدن» متعدی شده است، یعنی در کنار فاعل، مفعول را نیز دارا شده است)

۳. فعل لازم توسط الف مفاعله نیز متعدی می‌شود؛ مانند:
جالس عليٌّ أصدقاءه، (در اصل جَلَسَ عليٌّ بود، با آمدن الف متعدی شده است، یعنی در کنار فاعل، مفعول را نیز دارا شده است.)

کانال آموزشگاه صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

نظر یکی از شاگردان‌ما که در دوره‌ی آموزش صرف و نحو شرکت کردند؛ امیدواریم همیشه بتوانیم خیری برای دیگران برسانیم.

فعل متعدی و فعل لازم

اول: فعل متعدی
فعل متعدي آنست که مفعول‌به را نصب می‌دهد؛مانند:
قرأ الطّالبُ الدّرسَ؛
أكلَ الولدُ الخُبزَ،
حرثَ الفلاحُ الحقلَ.
در مثال‌های بالا «قرأ، أکلَ و حرثَ» فعل‌های لازمِ هستند که «الدّرسَ، الخُبزَ و الحقلَ» که مفعول‌به است را نصب داده است.

علامت فعل متعدی اینست که ضمیر "ه" مفعول‌به را قبول می‌کند؛ مانند:
كتبَ: كتبه
ضرب: ضربه
شرب: شربه
قتل: قتله
ضمیر "ه" در مثال های بالا مفعول‌به است، و از آنجای که فعل متعدی است آنرا قبول کرده است.

اما فعل لازم ضمیر "ه" را قبول نمی‌کند؛ مانند:
فازَ، نامَ ؛ گفته نمی‌توانیم: فازه، نامَهُ، چون هردو فعل‌ لازم هستند.

دوم: فعل لازم
فعل لازم آنست که مفعول‌به را نصب نمی‌دهد، چراکه به آن نیاز ندارد؛ بلکه معنی آن، بدون مفعول‌به، کامل است؛ مانند:
حضر الطّالبُ،
ينامُ الطّفلُ،
وقفَ الشّرطي،
مرض الطفلُ.
در مثال های بالا فعل‌های «حضر، ینامُ، وقفَ و مرضَ» لازم استند، به همین خاطر مفعول به ندارند.

کانال آموزشگاه صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

ما الفرق بين أنواع الفوز يوم القيامة ؟

١- الفوز المبين
٢- الفوز الكبير
٣- الفوز العظيم

١- *الفوز المبين :

هو النجاة من النار.
قال تعالى :
"قُلْ إِنِّي أَخَافُ إِنْ عَصَيْتُ رَبِّي عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ .مَنْ يُصْرَفْ عَنْهُ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمَهُ ۚ وَذَٰلِكَ الْفَوْزُ الْمُبِينُ"

٢- الفوز الكبير :

هو دخولك الجنة .
قال تعالى :
"إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ۚ ذَٰلِكَ الْفَوْزُ الْكَبِيرُ"

٣- الفوز العظيم :

هو الفوز برضوان الله سبحانه وتعالى.
قال تعالى :
"وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ ۚ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ"

https://t.me/M_Tibyan

⬅بسیار صلوات فرستادن بر پیامبر صلی الله علیه وسلم
☁️بخشایش خطاها
🤍 پاک شدن گناهان
☁️ قبولی دعاها
🤍 برآورده شدن نیازها
☁️گشایش کارها
🤍از بین رفتن غصه‌ها
☁️ آمدن خیر و برکت
🤍و رضای پروردگار آسمان‌ها و زمین را در خود دارد
☁️و برای صاحب خود نوری‌ست در قبرش و او را از شرها و آفات نجات می‌دهد. ⭐🤍

🌹اللَّهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّدٍوَعَلَی آلِ مُحَمَّدٍ.🌹

✍شيخ سعدی رحمه الله
https://t.me/M_Tibyan

اسم جامد: آنست که از فعل گرفته نشده باشد، مانند: سَقْف، دِرْهَم، حَائِط، شَمْس و قَمَر

اسم مشتق: آنست که از فعل گرفته شده باشد، مانند:
عَالِمٌ (از فعل "عَلِمَ" گرفته شده است)
صَعْبٌ(از فعل "صَعُبَ" گرفته شده است)

اسم‌های مشتق(مشتقات) قرار ذیل اند:

۱.اسم فاعل، مانند: کَاتِبٌ

۲.اسم مفعول، مانند: مَکْتُوْبٌ

۳.صفت مشبهه، مانند: صَعْب

۴.اسم تفضیل، مانند: أَکْبَر و کُبْرَا

۵.اسم مبالغه، مانند: رَحِیْم

۶.اسم زمان، مانند: مَطْلَع

۷.اسم مکان، مانند: مَذْبَحْ

۸.اسم آلت، مانند: مِکْسَرْ.

کانال آموزشگاه صرف و نحو
https://t.me/MT_sarfonahv

📝 قاعدهٔ املایی

کلمهٔ (ابن) آنی‌که بین دو اسم عَلم واقع میشود، زمانیکه الف آن ثابت بماند، اعراب خبر را میگیرد، و اگر الفش حذف شود،اعراب صفت را میگیرد و اعراب سومی ندارد.
#مثال خبر: عمرُ ابنُ الخطَّابِ

#مثال الصّفة: شاهدْتُ الخليفةَ عمرَ بنَ الخطّابِ

✍️ نکته: همزهٔ وصل از کلمهٔ ٱبن حذف میشود وقتیکه ابن بین دو علم واقع شود و علم اول غیر منوّن(غیر تنوین‌دار) است و علم دوم پدرش میباشد؛
مثال: عمرُ بنُ الخطّابِ

آموزش صرف و نحو
https://t.me/T_sarfonahv

فائده‌

ابوحیان الأندلسی رحمه الله می‌گوید: حرف ضاد (از نگاه تلفظ) از دشوارترین حرف‌هاست؛ از این حرف بیش از همه عرب‌ها در گفتگوهای خود استفاده می‌کنند، کاربرد این حرف در زبان‌های غیر عربی خیلی اندک است و حتی در بعضی آن زبان‌ها این حرف اصلا کاربرد ندارد.

کانال آموزشگاه صرف و نحو
https://t.me/T_sarfonahv