Вақте аҳли Ҷаннат аз аҳли Дузах суол мекунанд, ки чи чиз шуморо водор кард, ки шумо дохили Дузах шудед? Баъдан гуноҳкорон оятҳои дар зерин омадаро мегуфтанд, ки аввалин сабаби Дузахи шудани Мо ин аст, ки дар дунё намоз намехондем, дуввум сабабаш ин, ки ба фақирон таом намедодем, севвум ин, ки ба суханони душманони дин бовар карда дар ботил фуру мерафтем, чаҳорум ба қоим шудани рузи Қиёмат бовар намекардем, ҳатто ин, ки бо ҳамин аҳволу ақидаамон марг ба суроғамон омаду мурдем, пас шафоати ҳеҷ шафоаткунанда барои ингуна инсонҳо ҳеҷ суд (фойдае) намедиҳад.
Аҳли Ҷаннат аз аҳли Дузах мепурсанд:
مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ
«Чӣ чиз шуморо ба сақар (Дузах) даровард?» 74:42
Тафсир: Аҳли саодат, ки дар бӯстонҳои ҷаннат мақом ёбанд, аз гунаҳгорон мепурсанд: “Шумо бо сабаби кадом гуноҳ дохили Дӯзах шудед?” Онҳо....
قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ
Гӯянд: «Мо аз намозгузорандагон набудем; 74:43
Тафсир: Дӯзахиён дар ҷавоби ҷаннатиҳо гӯянд, ки мо аз ҷумлаи намозхонҳои барои ризои Худо набудем. Аз мазмуни ояи мазкур маълум мешавад, ки як сабаби асосии дар Дӯзах рафтани инсонҳо бенамоз будан аст. Аз дигар ояҳо, ки тафсирашон гузашт маълум мешавад, ки сабаби умдаи дӯзахӣ гаштани инсон беимонист. Натиҷа он аст, ки имону намоз ба ҳамдигар сахт вобастаги доранд. Ба ҳамин хотир ҳар як мусалмонро лозим аст, ки барои дарёфти ризои Худо бояд намозро барпо бидорад. Сифати инсонҳои ҷаҳаннамӣ дар оятҳои зер идома доранд.
وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ
ва фақирро таом намедодем; 74:44
Тафсир: Ҳамчунин аҳли Дӯзах мегӯянд, ки бар мо лозим буд аз моле доштем барои мискинҳо хайру садақаву эҳсон кунем, вале мо ин амали ҳасанаро накардем. Ин сабаби дуюм аст, ки моро тӯъмаи оташи Дӯзах гардонид.
وَكُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ
ва бо фурӯрафтагон (дар ботил) фурӯ мерафтем; 74:45
Тафсир: Аҳли Дӯзах боз ба суоли аҳли Ҷаннат посух дода мегӯянд, ки онҳо (яъне сардоронашон) сухани Худоро, рисолати расулашро, омадани рӯзи қиёматро, мавҷудияти ҳисоби аъмол, ҷаннату дӯзаху ва ғайраро дурӯғ ҳисобиданд, мо низ дурӯғ ҳисобидем. Ҳар сухани ботиле, ки алайҳи дини Худо гуфтанд, мо низ онро тасдиқ кардаву гуфтем. Ва боз мегӯянд, ки ҳатто:...
وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ
ва рӯзи ҷазоро дурӯғ мешумурдем, 74:46
حَتَّىٰ أَتَانَا الْيَقِينُ
то вақте ки марг ба мо расид». 74:47
Тафсир: Тавре дар шарҳи ояи боло гуфтем, дӯзахиён ба гуноҳи худ иқрор ҳастанд ва мегӯянд, ки мо омадани қиёмату бозгашту аз нав зиндашавию ҷазоро инкор мекардем. Ҳатто ки марги мо фаро расид, ҳоло мо ба чунин ақидаи хатои худ устувор будем. Хулоса, касе ба рӯзи қиёмат боварӣ надорад, ҳисоби аъмолу мукофоту ҷазоро мункир аст, таҷрибаҳо нишон додаанд, ки мизони зиндагии чунин шахс вайрон аст, андозаи фикраш саҳеҳ нест. Ҳар қадар, ки чунин ашхос зиёд шаванд ҷомеаро фасоду хароб мекунанд. Зеро касе аз ғазаби Худо натарсад, ҳисоби аъмолашро дар охират интизор набошад ӯро аз дарун нозир нест. Байни аъмоли бад ва нек барои ӯ тавофуте нест. Ҳар кореро хоҳад мекунад ва аз ҳеҷ ҷинояту хиёнату залолат рӯй намегардонад. Аз ин ҷост, ки ҷомеа фасод мегардад, фисқу фуҷур ривоҷ меёбад ва файзу баракат аз миён меравад.
فَمَا تَنفَعُهُمْ شَفَاعَةُ الشَّافِعِينَ
Пас, шафоати шафоаткунандагон барои онҳо суд надиҳад. 74:48
Тафсир: Чунин ашхос рӯзи қиёмат шафоаткунандае надоранд, ки онҳоро аз азоб наҷот диҳанд. Агар фарз кунем тамоми мардум барои шафоати ин тоифа бархезанд, шафоати онҳо қабул намегардад. Зеро шафоат ҳам тарзу ҷойи қабул дорад. Инҳо, ки Худоро нашинохта, умри худро ба куфр гузаронидаанд чӣ хел шафоаткунанда доранд? Ё ингуна ашхосро кӣ шафоат мекунад?.
@jangi_falastin
