◾ဟဒီးစ်များကို မှတ်တမ်းတင်စုဆောင်းခြင်းက အိမာမ် ဘုခါရီခေတ် တမန်ဝောာ်မြတ် ကွယ်လွန်ပြီး နှစ်ပေါင်း ၂၀၀ ထိ နောက်ကျခဲ့ပါသလား??
ဒီမေးခွန်းရဲ့အဖြေကို လူအများစု မသိကြတာက တော်တော်လေး တုန်လှုပ်စရာ ကောင်းပါတယ်။ မေးခွန်းပါ အချက်အတိုင်း ယုံကြည်ထားတဲ့လူတွေရဲ့ ပညာအား၊ အသိ ဉာဏ်အားနဲ့၊ သုတေသနလုပ်နိုင်စွမ်းတွေဟာ ဘယ်လောက်ထိ နိမ့်ကျနေလဲဆိုတာ ခန့်မှန်းလို့ရပါတယ်။ ကျွန်တော်ဘာလို့ ဒီလိုပြောလဲဆိုတာ ရှေ့မှာ အဖြေပေါ်ပါ လိမ့်မယ်။
မြန်မာမွတ်စ်လင်မ့်တွေရဲ့ ဘာသာရေးအငြင်းအခုန်တွေကို လေ့လာကြည့်ရင်တော့ ဟဒီးစ်လက်မခံသူတွေ ပရိုမိုး ရှင်းဆင်းလာတဲ့ ဟဒီးစ်တွေကို မှတ်တမ်းတင် စုဆောင်း တာက အိမာမ် ဘုခါရီ ခေတ် တမန်ဝောာ်မြတ် ကွယ်လွန်ပြီး နှစ်ပေါင်း ၂၀၀ မှ ဆိုတဲ့ အယူအဆက ပျံ့နှံ့ နေတာတွေ့ရတယ်။ တချို့ကလည်း ဒီအယူအဆကို အဟုတ်ထင်ကြတယ်။ စွန္နဟ်ကို ငြင်းပယ်ကြတယ်။ ဟဒီးစ်ကျမ်း စာအုပ်တွေကို တိုက်ခိုက်ကြတယ်။ တချို့ကကျ စွန္နဟ်ကိုမငြင်းပယ်၊ ဟဒီးစ်ကျမ်းစာတွေကို မတိုက်ခိုက်ပေမယ့် တမန်တော်မြတ်ရဲ့ ဟဒီးစ်တော်တွေက အိမာမ် ဘုခါရီခေတ် မတိုင်မီ နှစ်ပေါင်း ၁၅၀ အရင် တကာ့ စတင်ရေးသားမှတ်တမ်းတင်ခဲ့တာကို သူတို့ မသိကြဘူး။
ဒါကြောင့် ခုဆောင်းပါးမှာ ဆွဟာဗဟ်တွေရဲ့ ခေတ်ကနေ ဟစ်ဂ်ျရီ ဒုတိယရာစုနှစ် အဆုံးပိုင်း အိမာမ် ဘုခါရီ မတိုင်မီခေတ်အထိ အိမာမ်ကြီးတွေပြုစုပြီး ကျွန်ုပ်တို့ဆီ လက်ဆင့်ကမ်းခဲ့တဲ့ ဟဒီးစ်ကျမ်းတွေ၊ မှတ်တမ်းတွေကိုဖော်ပြသွားပါမယ်။ ဒါမှသာ ရှေးဦးခေတ်ကတည်းက အာရပ်လူမျိုးတွေ ကျော်ကြားတဲ့ နှုတ်တိုက် အာဂုံဆောင်မှတ်သားခြင်းနဲ့ယှဉ်နေတဲ့ ဟဒီးစ် ရေးသားမှတ်တမ်းတင်ခြင်း အချိတ်အဆက်ကို နားလည်နိုင်မှာ ဖြစ်တယ်။
◾ ဆိုတော့ ဒီခေါင်းစဉ်ကို သုတေသန လုပ်ကြည့်ရင်
“ ဟဒီးစ်တွေကို မှတ်တမ်းတင် စုဆောင်းတာက အိမာမ် ဘုခါရီ ခေတ် တမန်ဝောာ်မြတ် ကွယ်လွန်ပြီး နှစ်ပေါင်း ၂၀၀ ထိ တကယ်ပဲ နောက်ကျခဲ့တာလား?”
ဒီမေးခွန်းနဲ့တွဲဆက်ပြီး တန်ပြန်မေးခွန်းထုတ်ရရင် မွတ်စ်လင်မ်ထုက ရာစုနှစ်နှစ်ခု တိတိ စွန္နဟ်တွေ၊ ဟဒီးစ်တွေ မရှိဘဲ ဘဝရပ်တည်ခဲ့ကြလား?
တကယ်တမ်းပြောရရင် ပထမမေးခွန်းထက် ဒုတိယ မေး ခွန်းက ပိုယုတ္တိရှိပါတယ်။ ဘာ့ကြောင့်လည်းဆိုတော့ အဲဒီခေတ်လူတွေက စွန္နဟ်ကို ကျင့်သုံးဖို့အတွက်က ကဏ္ဍအစုံကို အခန်းလိုက် စုဖွဲ့ပြီး ပြုစုထားတဲ့ ဆွဟီးဟ် ဘုခါရီလို တခြားဟဒီးစ်ကျမ်းတွေလို ကျမ်းကြီးပေးကြီးတွေရှိဖို့ အရေးမကြီး သေးလို့ပါပဲ။ ပြီးတော့ အဲဒီခေတ် ဆွဟာဗာတွေဖြစ်ကြတဲ့ ပထမ မျိုးဆက်က စွန္နဟ်တွေနဲ့ တစ်သား တည်းရှင်သန် ကြတယ်။ စွန္နဟ်တွေဟာ သူတို့ကြားမှာ ကျင့်သုံးမှုအရနဲ့ ကျက်မှတ်မှုအရပါ ပျံ့နှံ့နေပြီး ဖြစ်တယ်။ သာဗေအီးန်တွေဖြစ်တဲ့ ဒုတိယ မျိုးဆက်ကလည်း ပထမမမျိုးဆက် အတိုင်းပဲ ရှင်သန်ခဲ့ကြတယ်။ ဒါက အဲဒီခေတ်မှာတင် တမန်တော်မြတ်ရဲ့ ဟဒီးစ်တော်တွေကို ရေးသားမှတ်တမ်းတင်ခဲ့တဲ့ ကျမ်းတွေ အ ကြောင်း မပြောသေးဘူးနော်။ မကြာခင် ဒီအကြောင်း အသေးစိတ်ဖော်ပြပါမယ်။
အောက်လာမယ့် အပိုဒ်မှာ အစောဆုံးအချိန်ကနေ အိမာမ် ဘုခါရီခေတ်ထိ အရေးအပါဆုံး ဟဒီးစ်မှတ်တမ်းရှင်တွေနဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို ဖော်ပြပါမယ်။ အဲဒီ မှတ်တမ်းရှင်တွေထဲမှာ ပထမခေတ်က ဆွဟာဗာတွေ၊ ဒုတိယခေတ်က သာဗိအီးန်တွေနဲ့ တတိယခေတ်က သဗီအုသ် သာဗီအီးန် တွေပါဝင်တယ်။ သူတို့ထဲက တစ်ချို့က ပထ မရာစုမှာ မွေးဖွားခဲ့ ရှင်သန်ခဲ့ကြတယ်။ တစ်ချို့က ပထမခေတ်မှာ မွေးဖွားခဲ့ပြီး ဒုတိယခေတ်မှာ ကွန်လွန်ခဲ့ကြတယ်။ နောက်တစ်ချို့ကတော့ ဒုတိယခေတ်ရဲ့ အစပိုင်းမှာ မွေးဖွားခဲ့ပြီး ဒုတိယခေတ် အဆုံးပိုင်း (သို့) တတိယခေတ် အစပိုင်းမှာ ကွယ်လွန်ခဲ့တယ်။ အဲဒီ ဒုတိယရာစု အဆုံး၊ တတိယရာစုအစမှာ အိမာမ် ဘုခါရီက ဟဒီးစ်ပညာ ကိုလေ့လာနေတဲ့ လူငယ်လေးပဲ ရှိပါသေးတယ်။
◾အခု အချိန်ကာလ အစဉ်လိုက်နဲ့ ကျမ်းပြုစာရင်း ဖော်ပြ လိုက်ပါတယ်။
၁။ ဆွဟာဗာကြီး အဗ်ဒွလ္လာဟ်အိဗ်နုအမ်ရ် ( ဟစ်ဂျရသ် မတိုင်ခင် ၇ ခုနှစ် မွေးဖွား၊ ဟ ၆၅ ကွယ်လွန် ) ရဲ့
“ အက်ဆ်ွ ဆွဟီဖာသွဆ်ွ ဆွာဒိကာ ဖိလ်ဟဒီးစ်ကျမ်း”
၂။ ဆွဟာဗာကြီး စမူရာဟ် အိဗ်နု ဂျွန်ဒွဗ် ( ဟ ၆၀ ကွယ်လွန်) ရဲ့ ဆွဟီဖာကျမ်း
၃။ ဆွဟာဗာကြီး ဂျဗိရ်အိဗ်နု အဗ်ဒစ်လ္လာဟ် (ဟစ်ဂျရသ် မတိုင်ခင် ၁၆ မွေးဖွား၊ ဟ ၇၈ ကွယ်လွန်) ရဲ့ ဆွဟီဖာကျမ်း
၄။ ဆွဟာဗာကြီး နဗီးသ်ွ အိဗ်နု ရှရီးသ်ွ အလ်အရှ်ကျအီ အလ်ကူဖီ ရဲ့ ဆွဟီဖာကျမ်း
( ကြည့် ဇွာဟိရိယာ စာကြည့်တိုက် ဟဒီးစ် လက်ရေးမူ ၂၇၉၊
ကြည့် ကိုင်ရိုစာအုပ်တိုက် ဟဒီးစ် လက်ရေးမူ ၁၅၅၇ ) ဒီကျမ်းရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းက အိမာမ် အဟ်မဒ်ရဲ့ မွတ်စ်နင်ဒ် အဟ်မဒ်ကျမ်းမှာ ပါရှိတယ်။
၅။ သာဗိအီကြီး အလ်အရှက်ဂ်ျရဲ့ ဆွဟီဖာကျမ်း၊ သူက အဘူ ဘကရ်ရဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးကာလမှာမွေးဖွားခဲ့တယ်။
( ကြည့် ရှဟီးဒ် အလီစာကြည့်တိုက် ဟဒီးစ် လက်ရေးမူ ၅၃၉၊
ကြည့်ကိုင်ရိုစာကြည့်တိုက် ဟဒီးစ်လက်ရေးမူ ၁၉၂၀)
၆။ သာဗိအီကြီး ခုရားရှ် အိဗ်နု အဗ်ဒစ်လ္လာဟ်ရဲ့ ဆွဟီဖာကျမ်း။
ကြည့် ရှဟီးဒ် အလီ စာကြည့်တိုက် လက်ရေးမူ ၅၃၉ ၊
ကြည့် ဘာလင်စာတိုက်လက်ရေးမူ ၁၅၅၂ )
၇။ သာဗိအီကြီး ဟမ္မာမ် အိဗ်နု မုနဗ္ဗဟ်ရဲ့ ဆွဟီဖာကျမ်း။
( ကြည့် ဘာလင် စာအုပ်တိုက် လက်ရေးမူ ၁၃၈၄
ကြည့် ဇွာဟီရီယာစာကြည့်တိုက် လက်ရေးမူ ပေါင်းချူပ် ၂/၂၅ ။
ဒီမေးခွန်းရဲ့အဖြေကို လူအများစု မသိကြတာက တော်တော်လေး တုန်လှုပ်စရာ ကောင်းပါတယ်။ မေးခွန်းပါ အချက်အတိုင်း ယုံကြည်ထားတဲ့လူတွေရဲ့ ပညာအား၊ အသိ ဉာဏ်အားနဲ့၊ သုတေသနလုပ်နိုင်စွမ်းတွေဟာ ဘယ်လောက်ထိ နိမ့်ကျနေလဲဆိုတာ ခန့်မှန်းလို့ရပါတယ်။ ကျွန်တော်ဘာလို့ ဒီလိုပြောလဲဆိုတာ ရှေ့မှာ အဖြေပေါ်ပါ လိမ့်မယ်။
မြန်မာမွတ်စ်လင်မ့်တွေရဲ့ ဘာသာရေးအငြင်းအခုန်တွေကို လေ့လာကြည့်ရင်တော့ ဟဒီးစ်လက်မခံသူတွေ ပရိုမိုး ရှင်းဆင်းလာတဲ့ ဟဒီးစ်တွေကို မှတ်တမ်းတင် စုဆောင်း တာက အိမာမ် ဘုခါရီ ခေတ် တမန်ဝောာ်မြတ် ကွယ်လွန်ပြီး နှစ်ပေါင်း ၂၀၀ မှ ဆိုတဲ့ အယူအဆက ပျံ့နှံ့ နေတာတွေ့ရတယ်။ တချို့ကလည်း ဒီအယူအဆကို အဟုတ်ထင်ကြတယ်။ စွန္နဟ်ကို ငြင်းပယ်ကြတယ်။ ဟဒီးစ်ကျမ်း စာအုပ်တွေကို တိုက်ခိုက်ကြတယ်။ တချို့ကကျ စွန္နဟ်ကိုမငြင်းပယ်၊ ဟဒီးစ်ကျမ်းစာတွေကို မတိုက်ခိုက်ပေမယ့် တမန်တော်မြတ်ရဲ့ ဟဒီးစ်တော်တွေက အိမာမ် ဘုခါရီခေတ် မတိုင်မီ နှစ်ပေါင်း ၁၅၀ အရင် တကာ့ စတင်ရေးသားမှတ်တမ်းတင်ခဲ့တာကို သူတို့ မသိကြဘူး။
ဒါကြောင့် ခုဆောင်းပါးမှာ ဆွဟာဗဟ်တွေရဲ့ ခေတ်ကနေ ဟစ်ဂ်ျရီ ဒုတိယရာစုနှစ် အဆုံးပိုင်း အိမာမ် ဘုခါရီ မတိုင်မီခေတ်အထိ အိမာမ်ကြီးတွေပြုစုပြီး ကျွန်ုပ်တို့ဆီ လက်ဆင့်ကမ်းခဲ့တဲ့ ဟဒီးစ်ကျမ်းတွေ၊ မှတ်တမ်းတွေကိုဖော်ပြသွားပါမယ်။ ဒါမှသာ ရှေးဦးခေတ်ကတည်းက အာရပ်လူမျိုးတွေ ကျော်ကြားတဲ့ နှုတ်တိုက် အာဂုံဆောင်မှတ်သားခြင်းနဲ့ယှဉ်နေတဲ့ ဟဒီးစ် ရေးသားမှတ်တမ်းတင်ခြင်း အချိတ်အဆက်ကို နားလည်နိုင်မှာ ဖြစ်တယ်။
◾ ဆိုတော့ ဒီခေါင်းစဉ်ကို သုတေသန လုပ်ကြည့်ရင်
“ ဟဒီးစ်တွေကို မှတ်တမ်းတင် စုဆောင်းတာက အိမာမ် ဘုခါရီ ခေတ် တမန်ဝောာ်မြတ် ကွယ်လွန်ပြီး နှစ်ပေါင်း ၂၀၀ ထိ တကယ်ပဲ နောက်ကျခဲ့တာလား?”
ဒီမေးခွန်းနဲ့တွဲဆက်ပြီး တန်ပြန်မေးခွန်းထုတ်ရရင် မွတ်စ်လင်မ်ထုက ရာစုနှစ်နှစ်ခု တိတိ စွန္နဟ်တွေ၊ ဟဒီးစ်တွေ မရှိဘဲ ဘဝရပ်တည်ခဲ့ကြလား?
တကယ်တမ်းပြောရရင် ပထမမေးခွန်းထက် ဒုတိယ မေး ခွန်းက ပိုယုတ္တိရှိပါတယ်။ ဘာ့ကြောင့်လည်းဆိုတော့ အဲဒီခေတ်လူတွေက စွန္နဟ်ကို ကျင့်သုံးဖို့အတွက်က ကဏ္ဍအစုံကို အခန်းလိုက် စုဖွဲ့ပြီး ပြုစုထားတဲ့ ဆွဟီးဟ် ဘုခါရီလို တခြားဟဒီးစ်ကျမ်းတွေလို ကျမ်းကြီးပေးကြီးတွေရှိဖို့ အရေးမကြီး သေးလို့ပါပဲ။ ပြီးတော့ အဲဒီခေတ် ဆွဟာဗာတွေဖြစ်ကြတဲ့ ပထမ မျိုးဆက်က စွန္နဟ်တွေနဲ့ တစ်သား တည်းရှင်သန် ကြတယ်။ စွန္နဟ်တွေဟာ သူတို့ကြားမှာ ကျင့်သုံးမှုအရနဲ့ ကျက်မှတ်မှုအရပါ ပျံ့နှံ့နေပြီး ဖြစ်တယ်။ သာဗေအီးန်တွေဖြစ်တဲ့ ဒုတိယ မျိုးဆက်ကလည်း ပထမမမျိုးဆက် အတိုင်းပဲ ရှင်သန်ခဲ့ကြတယ်။ ဒါက အဲဒီခေတ်မှာတင် တမန်တော်မြတ်ရဲ့ ဟဒီးစ်တော်တွေကို ရေးသားမှတ်တမ်းတင်ခဲ့တဲ့ ကျမ်းတွေ အ ကြောင်း မပြောသေးဘူးနော်။ မကြာခင် ဒီအကြောင်း အသေးစိတ်ဖော်ပြပါမယ်။
အောက်လာမယ့် အပိုဒ်မှာ အစောဆုံးအချိန်ကနေ အိမာမ် ဘုခါရီခေတ်ထိ အရေးအပါဆုံး ဟဒီးစ်မှတ်တမ်းရှင်တွေနဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို ဖော်ပြပါမယ်။ အဲဒီ မှတ်တမ်းရှင်တွေထဲမှာ ပထမခေတ်က ဆွဟာဗာတွေ၊ ဒုတိယခေတ်က သာဗိအီးန်တွေနဲ့ တတိယခေတ်က သဗီအုသ် သာဗီအီးန် တွေပါဝင်တယ်။ သူတို့ထဲက တစ်ချို့က ပထ မရာစုမှာ မွေးဖွားခဲ့ ရှင်သန်ခဲ့ကြတယ်။ တစ်ချို့က ပထမခေတ်မှာ မွေးဖွားခဲ့ပြီး ဒုတိယခေတ်မှာ ကွန်လွန်ခဲ့ကြတယ်။ နောက်တစ်ချို့ကတော့ ဒုတိယခေတ်ရဲ့ အစပိုင်းမှာ မွေးဖွားခဲ့ပြီး ဒုတိယခေတ် အဆုံးပိုင်း (သို့) တတိယခေတ် အစပိုင်းမှာ ကွယ်လွန်ခဲ့တယ်။ အဲဒီ ဒုတိယရာစု အဆုံး၊ တတိယရာစုအစမှာ အိမာမ် ဘုခါရီက ဟဒီးစ်ပညာ ကိုလေ့လာနေတဲ့ လူငယ်လေးပဲ ရှိပါသေးတယ်။
◾အခု အချိန်ကာလ အစဉ်လိုက်နဲ့ ကျမ်းပြုစာရင်း ဖော်ပြ လိုက်ပါတယ်။
၁။ ဆွဟာဗာကြီး အဗ်ဒွလ္လာဟ်အိဗ်နုအမ်ရ် ( ဟစ်ဂျရသ် မတိုင်ခင် ၇ ခုနှစ် မွေးဖွား၊ ဟ ၆၅ ကွယ်လွန် ) ရဲ့
“ အက်ဆ်ွ ဆွဟီဖာသွဆ်ွ ဆွာဒိကာ ဖိလ်ဟဒီးစ်ကျမ်း”
၂။ ဆွဟာဗာကြီး စမူရာဟ် အိဗ်နု ဂျွန်ဒွဗ် ( ဟ ၆၀ ကွယ်လွန်) ရဲ့ ဆွဟီဖာကျမ်း
၃။ ဆွဟာဗာကြီး ဂျဗိရ်အိဗ်နု အဗ်ဒစ်လ္လာဟ် (ဟစ်ဂျရသ် မတိုင်ခင် ၁၆ မွေးဖွား၊ ဟ ၇၈ ကွယ်လွန်) ရဲ့ ဆွဟီဖာကျမ်း
၄။ ဆွဟာဗာကြီး နဗီးသ်ွ အိဗ်နု ရှရီးသ်ွ အလ်အရှ်ကျအီ အလ်ကူဖီ ရဲ့ ဆွဟီဖာကျမ်း
( ကြည့် ဇွာဟိရိယာ စာကြည့်တိုက် ဟဒီးစ် လက်ရေးမူ ၂၇၉၊
ကြည့် ကိုင်ရိုစာအုပ်တိုက် ဟဒီးစ် လက်ရေးမူ ၁၅၅၇ ) ဒီကျမ်းရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းက အိမာမ် အဟ်မဒ်ရဲ့ မွတ်စ်နင်ဒ် အဟ်မဒ်ကျမ်းမှာ ပါရှိတယ်။
၅။ သာဗိအီကြီး အလ်အရှက်ဂ်ျရဲ့ ဆွဟီဖာကျမ်း၊ သူက အဘူ ဘကရ်ရဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးကာလမှာမွေးဖွားခဲ့တယ်။
( ကြည့် ရှဟီးဒ် အလီစာကြည့်တိုက် ဟဒီးစ် လက်ရေးမူ ၅၃၉၊
ကြည့်ကိုင်ရိုစာကြည့်တိုက် ဟဒီးစ်လက်ရေးမူ ၁၉၂၀)
၆။ သာဗိအီကြီး ခုရားရှ် အိဗ်နု အဗ်ဒစ်လ္လာဟ်ရဲ့ ဆွဟီဖာကျမ်း။
ကြည့် ရှဟီးဒ် အလီ စာကြည့်တိုက် လက်ရေးမူ ၅၃၉ ၊
ကြည့် ဘာလင်စာတိုက်လက်ရေးမူ ၁၅၅၂ )
၇။ သာဗိအီကြီး ဟမ္မာမ် အိဗ်နု မုနဗ္ဗဟ်ရဲ့ ဆွဟီဖာကျမ်း။
( ကြည့် ဘာလင် စာအုပ်တိုက် လက်ရေးမူ ၁၃၈၄
ကြည့် ဇွာဟီရီယာစာကြည့်တိုက် လက်ရေးမူ ပေါင်းချူပ် ၂/၂၅ ။
