پست‌های تلگرام انجمن نجوم آماتوری ایران

#هنر_علم

آنچه که از یک سیاهچاله آموختم (۲)

... دانشگاه‌ها نیز این خبر را در بیانیه‌های مطبوعاتی، درباره مجموعه‌ای از تلسکوپ‌های رادیویی که زمین مدیون آنهاست، منتشر کردند و دانشمندان آن را بدنبال مطالعات پر چالش‌شان منتشر نمودند؛ در حالیکه به طرز جالبی موضوع آن را آنگونه که به نظر می‌رسد می‌گویند: یک تصویر دوناتی شکل نارنجی تیره.
با این حال، در گالری OXY ARTS لس‌آنجلس، آن پرتره مبهم از *Sagittarius A کمی متفاوت به نظر می‌رسید.
سیاهچاله‌ای با جرم ۴.۳ میلیون برابری خورشید که روی دیوار اختصاص داده شده، از بقیه آثار جدا شده است و فضایی خارج از مرزهای اخترفیزیکی معمول، هم در کیهان و هم در دانشگاه، اشغال نموده تا خود را در معرض نقد و تأمل هنری قرار دهد!
باید اعتراف کنم، وقتی برای اولین بار آن را دیدم، احساس اولیه من این بود که این یک کنجکاوی و حتی کمی خودنمایی به نظر می رسید که یک تصویر علمی ویرایش نشده از کیهان را در یک گالری هنری به نمایش بگذارند، به ویژه تصویری که هنرمندانی که در سراسر گالری حضور داشتند، دستی در خلق آن نداشتند؛ اما بعد از مدتی پذیرفتم. ...
شرح تصویر: نمای داخلی گالری OXY ARTS

@iranastronomy

#هنر_علم

آنچه که از یک سیاهچاله آموختم (۱)

سپتامبر ۲۰۲۴ (شهریور امسال)، برای رویداد Art and Science Collide در موزه Getty از من (Monisha Ravisetti) دعوت شد تا به حدود ۳۰ گالری در سراسر لس‌آنجلس سفر کنم و نتایج چالشی را که هنرمندان و متصدیان هنری مختلف پیش روی عموم قرار داده بودند را ببینم.
شاید نمایشگاهی برای بیان خط جداکننده هنر و علم؛ در دریایی از روزنامه‌نگاران هنری که من تنها یکی از نمایندگان ارائه‌کننده اخبار علمی بودم و به‌دقت بوم‌ها و مجسمه‌ها را برای یافتن آثاری از اکتشافات معاصر و تئوری‌های بنیادی جستجو می‌کردم.
در بلوار York لس‌آنجلس، سیاه‌چاله‌ای تار روی دیواری تاریک آویزان است که تنها با یک جفت هدفون که پژواک‌های حلقه‌ای را پخش می‌کند، آنجا قرار دارد و صحنه‌ای آشنا از فضای خالی مرکزی عظیم کهکشان ماست.
روزنامه‌نگاران به این تصویر علاقه نشان داده‌اند و با عناوین هیجان‌انگیزی مانند «نخستین تصویر از سیاه‌چاله راه شیری» یا «مرکز کهکشان ما آشکار شد» خبر آنرا منتشر کردند. ...
شرح تصویر: سیاهچاله مرکزی کهکشان راه شیری از دید تلسکوپ افق رویداد. اعتبار تصویر از Event Horizon

@iranastronomy

#ماه_کیوان

نقطه تاریک اسرارآمیز در انسلادوس

فضاپیمای کاسینی منظره بالا از سطح انسلادوس، ماه سیاره کیوان را در سال ۲۰۰۸ ثبت کرد. محققان آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا (JPL) در مطالعه جدید، هنگام بررسی تصاویر فضاپیمای کاسینی بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲ متوجه نقطه تاریک غیر معمولی به وسعت نیم مایل در سطح یخی انسلادوس شدند (تصویر بالا سمت چپ) که بنظر می‌رسید محو شده و ۳ سال بعد کاملاً ناپدید شد! اکنون دانشمندان در تلاشند تا دلیل آنرا دریابند.
سطح انسلادوس قابل تغییر است؛ اما این نوع ویژگی قبلاً دیده نشده بود و یک معمای جذاب بود.
دانشمندان‌ این اطلاعات را از طریق مأموریت‌های Voyager و Cassini نیز بررسی کردند. وویجر۱ در نوامبر ۱۹۸۰ از کنار کیوان و قمرهای آن عبور کرد؛ سپس وویجر۲ در آگوست ۱۹۸۱ عبور دیگری انجام داد. همچنین کاوشگر کاسینی از جولای ۲۰۰۴ تا سپتامبر ۲۰۱۷ اطراف کیوان و قمرهایش می‌چرخید.
تیم تحقیقاتی با این هدف که آیا ممکن است این نقطه هنوز در تصاویر وجود داشته باشد، به جستجو پرداختند؛ اما این احتمال منتفی بود، زیرا تصویر سال ۲۰۱۱ با وجود وضوح بالاتر، این نقطه را کوچکتر از تصاویر سال ۲۰۰۹ نشان داد.

@iranastronomy

#ستارگان_آرزوها

وقتی با دیدن یک ستاره آرزو می‌کنید، آیا آن ستاره می‌تواند قبلاً مرده باشد؟

ستاره‌ها میلیون‌ها سال نوری از ما فاصله دارند، این بدان معناست که نور هر ستاره میلیون‌ها سال در حرکت بوده تا به ما برسد، بنابراین شاید فکر کنید ستاره‌ای که با دیدن آن آرزویی کرده‌اید، میلیون‌ها سال پیرتر شده و احتمالاً مرده است.
اما خوب است بدانید، تمام ستارگانی که می‌توانیم با چشمانمان ببینیم، آنقدرها دور نیستند و در داخل کهکشان ما یعنی راه‌شیری قرار دارند. کهکشان راه‌شیری نیز تقریباً ۱۰۰هزار سال نوری وسعت داشته و منظومه ما حدود ۲۶۰۰۰سال نوری از مرکز کهکشان فاصله دارد.
بنابراین اگر می‌توانستیم ستارگانی را در لبه‌های بسیار دور کهکشانمان ببینیم، آنها هنوز حدود ۷۴۰۰۰سال نوری از ما فاصله دارند و نه میلیون‌ها سال نوری.
از سوی دیگر در یک شب تاریک، بدون نور ماه، یک فرد با دید خوب، کم‌نورترین ستاره‌ای که می‌تواند با چشمانش ببیند، دارای درخشندگی حدود ۶.۵ است.
پس ما می‌توانیم با این درخشندگی ستاره‌هایی را که حداکثر در فاصله ۱۰ هزار سال نوری از زمین هستند ببینیم، که بر این اساس تا پایان عمرشان فاصله زیادی دارند.

@iranastronomy

#عجایب_فضا

کشف‌های شگفت‌انگیز نجومی

۱۵ اکتشاف نجومی که ممکن است دید شما به جهان را تغییر دهد.

۷. سیارک‌ها می‌توانند حلقه و ماه داشته باشند

سیارک Chariklo یک جرم کوچک آسمانی است که بین سیارات کیوان و اورانوس به دور خورشید می‌چرخد. Chariklo در حال حاضر بعنوان یک سیارک "سنتور" شناخته شده است؛ دسته‌ای از سیارک‌ها که با مدارهای ناپایدارشان که از مدار سیارات غول‌پیکر عبور می‌کند، مشخص می‌گردند.
آنچه که این سیارک ۲۵۰ کیلومتری را بسیار خاص می‌کند اینست که یک جفت حلقه در اطرافش دارد که آنرا به کوچکترین جرم شناخته شده در سامانه خورشیدی با سیستم حلقه‌ای تبدیل می‌کند!
سیارک‌ها همچنین می‌توانند قمر داشته باشند. Ida و Dactyl دو سنگ فضایی هستند که به لطف کشف خیره‌کننده فضاپیمای گالیله ناسا، توجه جهان را به خود جلب کردند.
دوربین‌های گالیله در طول پرواز از کنار سیارک آیدا در سال ۱۹۹۳؛ داکتیل را نیز دیدند، ماه بسیار کوچک‌تری که بدور آیدا می‌چرخد.
این زوج اولین شواهد رصدی را ارائه کردند مبنی بر اینکه سیارک‌ها می‌توانند ماهواره‌های طبیعی داشته باشند که امروزه تعداد بیشتری از اینگونه سیارک‌ها شناسایی شده‌اند.

@iranastronomy

#سال_نو_مریخی

زمان آغاز سال نو در سیاره سرخ بهرام

در حالیکه اکنون سال نو میلادی در زمین جشن گرفته می‌شود، دانشمندان علوم مریخی جلوتر از زمینی‌ها هستند؛ چرا که سیاره سرخ روز سه‌شنبه ۲۲ آبان امسال، سفر بدور خورشید را به پایان رساند و سال جدید خود را از فردای آن شروع نمود.
سال مریخی که ۶۸۷ روز زمینی است، در نیمکره شمالی این سیاره بسیار متفاوت از نیمکره شمالی زمین به پایان می‌رسد و در حالیکه زمستان در زمین شروع می‌شود، بهار مریخی آغاز می‌گردد؛ این بدان معناست که دما در حال افزایش و یخ‌ها نازک شده و منجر به سقوط بهمن‌ بسمت صخره‌های مریخی گردیده، گاز دی اکسیدکربن از سطح می‌جوشد و بادهای قدرتمند به تغییر شکل قطب شمال بهرام می‌شود.
بادهای سریع و گرم، اَشکال مارپیچی را در طول سال‌ها ایجاد و فرورفتگی‌ها بعنوان کانال‌های وزش بادهای بهاری عمل می‌کنند، که با آب شدن یخ در قطب شمال بهرام قوی‌تر می‌شوند.
بادهایی که فرورفتگی‌های قطب شمال سیاره را ایجاد کرده‌اند، تپه‌های شنی آنرا نیز تغییر می‌دهند و باعث انباشته شدن ماسه در یک طرف و حذف ماسه از طرف دیگر می‌شوند؛ این فرآیند باعث جابجایی تپه‌های مریخی می‌گردد.

@iranastronomy

#شادباش

تبریک سال نو میلادی

شب‌های آرام و پر ستاره، همراه با آرزوی طلوع عشق و امید در سراسر گیتی، با جهانی فارغ از خشونت در سایه صلح و دوستی؛ پیشکش ما به هموطنان عزیز مسيحى و همه مردم دنیا در آغاز سال ۲۰۲۵ میلادی

سلامتی و بهروزی تمامی ساکنان این کره کوچک خاکی را در آستانه سال نو ميلادى آرزومندیم.

@iranastronomy

#سیاره_سرخ

تردید در مورد وجود آب نمک مایع در سیاره سرخ بهرام

سطح بهرام بشدت خشک و هوا نیز خیلی رقیق و سرد است تا حدی که آب مایع پایدار نمی‌ماند. اما آب شور چطور؟
محققان دانشگاه آرکانزاس بتازگی بطور کامل وجود آب شور در سیاره سرخ را رد نکرده‌اند و دیواره شیب‌ها و رگه‌های تیره عجیب در شیب‌های رو به خورشید این سیاره، می‌تواند حاوی آب شور باشد.
اما امروزه اتمسفر سیاره آنقدر سرد و نازک است که نمی‌تواند آب مایع را روی سطح نگه دارد و هرگونه‌ آب، بسرعت حتی در عمیق‌ترین دره‌ها یخ می‌زند. از سوی دیگر نمک‌ فراوان پِرکُلرات در سیاره سرخ وجود دارد و آب شور پِرکُلرات کلسیم می‌تواند تا دمای ۷۵- درجه سانتیگراد، مایع باقی بماند!
میلیاردها سال پیش آب زیادی روی سطح بهرام جریان داشته و بستر رودخانه‌های باستانی، شواهدی از دریاچه‌ها، بعلاوه شواهد روبه‌رشد اقیانوس‌های مریخی وجود دارد. مریخ‌نوردهای روح و فرصت (Opportunity و Spirit) نیز شواهدی از سامانه‌های گرمابی باستانی احتمالی مریخی یافته‌اند.
شرح تصویر: رگه‌های تاریک در شیب‌ها و دامنه‌ دهانه Horowitz سیاره بهرام. اعتبار تصویر از NASA/JPL-Caltech/دانشگاه آریزونا

@iranastronomy

#رخدادنجومی

آخرین بارش شهابی سال ۱۴۰۳ و اولین بارش شهابی ۲۰۲۵

بارش شهابی رُبعی (Quadrantid meteor shower) اولین بارش سال نو میلادی است. ZHR این بارش در زمان اوج، ۱۰۰ شهاب در ساعت می‌باشد؛ خوشبختانه نبود نور ماه، شرایط مطلوبی برای رصد شهابها ایجاد می‌کند.
عامل این بارش سیارک 2003 EH1 می‌باشد که یک جرم سنگی است و نه دنباله‌دار یخی!
امروزه صورت فلکی به نام کوادرانت (ربع یا یک چهارم) وجود ندارد و مکان آن جایی بین صور فلکی گاوران (عوّا)، خرس بزرگ و اژدها قرار دارد.
ممکن است سیارک 2003 EH1 همان دنباله‌دار C/1490 Y1 باشد که ٥٠٠سال قبل اخترشناسان چینی، ژاپنی و کره‌ای آنرا مشاهده کرده‌اند.
با توجه به کانون بارش رُبعی در شمال کره آسمان، این بارش ویژه ساکنان نیمکره شمالی زمین است.

انجمن نجوم آماتوری ایران برنامه رصدی گردشگری ویژه‌ای را برای مشاهده شهاب‌های بارش ربعی در منطقه انارک در روزهای ۱۳ و ۱۴دیماه جاری به اجرا در خواهد آورد.
علاقمندان جهت ثبت‌نام و استفاده از ظرفیت محدود باقیمانده می‌توانند با ارسال پیام به لینک ارتباطی این کانال تلگرامی و یا تماس با انجمن، از این سفر خاطره‌انگیز بهره‌مند گردند.

@iranastronomy

#آیو_برجیس

شناسایی انرژی درونی آتشفشان‌های خشمگین Io

آیو قمر برجیسی، دنیایی از آتشفشان‌ها در منظومه خورشیدی است؛ اما چرا؟
دانشمندان مأموریت Juno ناسا بتازگی اعلام نمودند که آتشفشان‌های خشمگین آیو با انرژی درونی کار می‌کنند!
کشش گرانشی قدرتمند غول سامانه خورشیدی سیاره برجیس، فضای داخلی Io را گرم می‌کند، سنگ‌ها ذوب شده و ۴۰۰ آتشفشان را تغذیه می‌نماید.
با وجود آتشفشان‌‌های متعدد در آیو، دانشمندان این نظریه را مطرح کردند که ممکن است یک اقیانوس سراسری از ماگما در زیر سطح آیو وجود داشته باشد.
آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (JPL) برای اولین بار در سال ۱۹۷۹ در تصاویر کاووشگر Voyager 1 این آتشفشان‌ها را مشاهده کرد.
جونو در زمستان سال قبل به ۱۵۰۰ کیلومتری آیو رسید و گرانش آیو را با محاسبه چگونگی تأثیر آن بر شتاب فضاپیما اندازه‌گیری کرد که می‌تواند سرنخ‌هایی در مورد درون IO ارائه دهد.
طبق گفته دانشمندان، این اتفاق بدلیل گرانش سیاره برجیس است که درون آیو را فشرده و می‌کشد.
شرح تصویر: ثبت نمای فروسرخ خیره‌کننده آیو و آتشفشان‌های متعدد آن توسط فضاپیمای جونو. اعتبار تصویر از NASA/JPL-Caltech/SwRI/ASI/INAF/JIRAM

@iranastronomy