Dr. Faqihi Herawi- د. فقیهی هروی

خطااندیشی در آیینۀ هریوا
نوشتۀ: د. فقیهی هروی

گفتی که خسیس‌اند همه اهل هریوا
این فکر خسیس است، نه این مردم دانا

شاید که دمی چهرۀ افکار خودت را
دیدستی در این آیینۀ پاک هریوا

این فکر خطا بود و این دید خطا بود
ای کاش تو را بود دل و فکرت بینا

هرات شهر اولیاء الله و سرزمین بزرگان دانش و معنویت است. هرات آیینۀ حقیقت‌نمایی است که با نور کرامت بزرگانش، هیولای خبایای دل‌های ناپاک و تمثال نهان‌های ضمایر بی‌ادراک را با تصویری از سخن و بیان خودشان، برای همگان، آیینه‌داری می‌کند. بدین اساس، آنان‌که هرات و هراتیان را به خساست طبایع و رذالت خصایل، توصیف می‌نمایند، در حقیقت چهرۀ طبع منحوس و صورت خصایل منکوس خود را در آیینۀ هریوا دیده‌اند و بیان کرده‌اند. پس آنچه از خساست طبع، بیان داشتند، توصیف خبایای قلب خویشتن کرده‌اند؛ و آنچه به هریوای بزرگ نسبت داده‌اند، تبیین خصایل خود در انجمن داشته‌اند!!
اهل هرات خسیس نیستند و هرات سرزمینی است که مهمان‌پذیری‌اش از اهالی مناطق دور و نزدیک را با قلبی گشاده در همه عصرها و در بسا حوزه‌ها به اثبات رسانده است.
هرات یا همان هریوای بزرگ، نه تنها در جوان‌مردی و پذیرایی مادی- که بسی بی‌ارزش است و تنها اسیران وادی خورد و خواب در بند آن هستند- دست بالا داشته است، بلکه مهمان‌پذیرِ حوزه‌های گوناگون دانش و تمدن و فرهنگ و معنویت بوده است. این سرزمین سترگ، مهمان‌پذیر شخصیت‌های بزرگی بوده و دانش‌مردانی را در آغوش خود پرورده که مایۀ افتخار نه تنها جهان اسلام، بلکه جهان انسانیت شده‌اند.
هرات در آوان ظهور خورشید تابناک اسلام، مهمان‌پذیر خانوادۀ شریفی از سلالۀ ابوایوب انصاری، صاحب رحل رسول الله صلی الله علیه وسلم گردید که با مهمان‌داری از آن سلالۀ پاکیزه، پیر هرات شیخ الاسلام خواجه عبدالله انصاری را در آغوش خود پرورد و به جهانیان تقدیم داشت؛ شخصیتی را که با مناجات‌های سوزناکش، شعله در خرمن سوختگان عالم زد، با منازل خویش، نوابغ تألیف و تصنیف عرب را ریزه‌خوار خوان تزکیه و احسان ساخت و با صدمیدان خود، عارفان عجم را مرهون دانش و عرفان گردانید.
هرات در قرن چهارم و پنجم، مهمان‌پذیر خانواده‌های عزیز و سترگ سیستان بود که با مهمان‌داری از آنان، توانست یحیی بن عمار سجستانی، معروف به خواجه غلطان ولی، و خواجه محمد بن فضل طاقی سجستانی را در دامان خود پرورش دهد که هر دو مأمن فضل و دانش و مرجع اهل معرفت و بینش بودند.
هرات در قرن شش هجری از خانوادۀ بزرگ و نام‌دار خطیب ری مهمان‌پذیری کرد و توانست، بزرگ‌مرد دانش و تمدن، امام فخرالدین رازی هروی را در دامان خود پرورش دهد، شخصیتی را که نه تنها جهان اسلام، بلکه جهان بشریت را به نور دانش خود روشنگری نمود.
هرات در قرن هشتم و نهم هجری، مهمان‌پذیر خانواده‌های بزرگی از کاشغر و تفتازان تا جام و بیهق و سیستان بود. این شهر بزرگ با مهمان‌نوازی از آن خانواده‌ها توانست، علامۀ بزرگ تفتازانی، مولانا جامی هروی، واعظ کاشفی و معین الدین معینی فراهی هروی معروف به ملا مسکین را در دامان پرمهر و مهمان‌نوازش تربیت کند و به جامعۀ دانش و معرفت تقدیم نماید. شخصیت‌هایی که از خوان این سرزمین مهرانگیز، استفاده بردند و الوان رنگارنگی از معنویت و دانش و تمدن را برای جامعۀ انسانی به ارمغان آوردند.
هرات این شهر بزرگ و باستانی و این خطۀ سترگ آرمانی، همین اکنون نیز در تمام سرزمین خراسان قدیم یا افغانستان امروز، جایگاه برتر، منزلت والاتر، شکوه عالی و مفاخر متعالی دارد. همه اصحاب دانش و ارباب بینش به سرافرازی این سرزمین اقرار دارند و به مهمان‌نوازی این شهر اعتراف می‌دارند. خسیسی باید که قدر و منزلت این خطۀ دانش‌پرور را نداند و بی‌هنری باید که جایگاه این سرزمین هنر را نشناسد:
قدر این مهد تعالی را نداند سفلگان
قدر زر زرگر شناسد قدر گوهر گوهری

نماز تراویح از جملۀ عبادات ارزش‌مند ماه مبارک رمضان است و از عباداتی است که ادای آن سنت است و برکات و فیوضات زیادی را شامل حال مؤمنان می‌گرداند.
حکم نماز تراویح در بالاترین وجه خود، سنت است ولی وحدت و همدلی و اخوت ایمانی، میان امت اسلامی، از فرایض است. بنابراین، اختلاف نزاع و کش‌مکش میان امت اسلامی بر سر تعداد رکعات این نماز، ناروا و گناه است.
دیده می‌شود که برخی برادران در این زمینه، آگاهانه یا ناآگاهانه اختلاف نزاع را به وجود می‌آورند و دامن می‌زنند. نگارنده مدتی پیش به منظور حل اختلاف و اثبات اینکه این موضوع، نیاز به اختلاف نزاع ندارد، رسالۀ «تنویر المصابیح فی تبیین رکعات التراویح» را نگاشته است. به امید اینکه این رساله در رفع و دفع اختلاف نزاع، کمکی کرده باشد.

#قدس
تجمع نمازگزاران پس از نماز تروایح در مسجد مبارک الاقصی

فرق میان نقد علمی و دشنام و ناسزاگویی به علمای امت اسلامی؟!
(آیا امام ابن ابی العز حنفی- نعوذ بالله- منافق بوده است؟)
نوشتۀ: د. فقیهی هروی

نقد دیدگاه‌های علمی هرکسی، کاری ستوده است؛ به شرط آنکه شخص ناقد، جایگاه علمی لازم را داشته باشد و از سویی هدفش، تصحیح یک دیدگاه علمی باشد؛ نه توهین و تخریب شخصیت‌ها. این همان نقد سالم است، که کاری است ستوده و نمونه‌های زیادی از آن در کتب اهل علم و انصاف، قابل مطالعه است. ابن قیم رحمه الله، وقتی سخن شیخ الاسلام ابو اسماعیل عبدالله انصاری هروی رحمه الله را در شرح «منازل السائرین» نقد می‌کند، می‌فرماید: «شيخ الإسلام حبيب إلينا؛ والحق أحب إلينا منه= شیخ الاسلام نزد ما دوست‌داشتنی است؛ اما حق نسبت به وی در نزد ما دوست‌داشتنی‌تر است» [مدارج السالكين: 2/ 38]. او بدین گونه در هنگام نقد دیدگاه شیخ الاسلام انصاری با حرمت زاید الوصفی از وی یاد می‌کند و او را به لقب شیخ الاسلام یاد می‌نماید.
در این برابر اما هرگاه شخص نگارنده و یا گوینده، هدفش توهین شخصیت‌ها و تخریب آثار علمی باشد، کاری ندارد؛ جز اینکه در پی عیب‌جویی اهل علم می‌برآید؛ به دروغ‌گویی و جعل‌کاری دست می‌زند؛ تهمت می‌بندد و افترا می‌کند، دشنام می‌دهد و لعنت می‌نماید، علمای دین را توهین و تحقیر می‌کند و می‌کوشد آثار علمی ارزنده و معتبر شان را در نگاه اهل مطالعه، زشت و مشبوه جلوه دهد. چنین نوشته‌هایی جز خسارت دنیا و آخرت برای صاحبش، چیزی را به ارمغان نخواهد آورد. چون هدف نویسنده، تصحیح مطلب یا موضوع علمی نیست؛ بلکه هدفش تخریب شخصیت‌ها و آثار علمی و لعن و توهین اهل علم است. نوشته و مطلبی که به هدف تخریب شخصیت‌ها و به منظور توهین اهل علم انجام شود، گناه بزرگی است که مستلزم، دورشدن نگارنده‌اش از رحمت پروردگار خواهد بود. صاحب چنین نوشته‌هایی در حقیقت مصداق این سخن رسول گرامی اسلام است که فرمودند:
«مَنْ طَلَبَ العِلْمَ لِيُجَارِيَ بِهِ العُلَمَاءَ أَوْ لِيُمَارِيَ بِهِ السُّفَهَاءَ أَوْ يَصْرِفَ بِهِ وُجُوهَ النَّاسِ إِلَيْهِ أَدْخَلَهُ اللَّهُ النَّارَ» [سنن الترمذی: 5/ 32].
(هرکه علم را بجوید تا با آن با علما درگیر شود، یا با نابخردان مجادله نماید، یا روی مردم را به سوی خود جلب کند، الله وی را به آتش دوزخ وارد می‌سازد).
توهين و بدگویی و غیبت مردگان به طور عام، کاری است زشت که رسول الله صلی الله علیه وسلم، به طور صریح از آن نهی نمودند؛ آنجا که فرمودند:
«لاَ تَسُبُّوا الأَمْوَاتَ، فَإِنَّهُمْ قَدْ أَفْضَوْا إِلَى مَا قَدَّمُوا= مردگان را دشنام ندهید؛ چه آنان به آنچه پیش انجام دادند رسیدند» [صحيح البخاري 2/ 104].
حال وقتی بدگویی مردگان عادی، چنین نهی شده باشد، غیبت و توهین علمای بزرگ عالم اسلام، چه قدر شناعت دارد؟!
امام ذهبی می‌گوید، سخنی که لعنت و بدگویی مردگان را احتوا کند، گناهی بزرگ‌تر از لعنت و دشنام به زندگان است...» [المنتقى من منهاج الاعتدال ص: 291]. این بدان سبب است، که معذرت خواهی از زندگان در دنیا ممکن است؛ امام معذرت خواهی از مردگان در دنیا، ممکن نیست و جزا و کیفر اخروی آن متوجه دشنام‌دهنده خواهد بود.
به سلسلۀ عیب‌جویی‌های دروغین، تهمت‌های ناروا و جعل‌کاری‌های نابجایی که برخی افشا گردید و عاملان آن با سکوت جاهلانه، بی‌پاسخ ماندند، اینک باز یکی از کاربران نادان و معروف الحال صفحات مجازی، در یک نوشته‌اش، بر دانشمند بزرگ عالم اسلام، «امام ابن ابی‌العز حنفی» توهین و تحقیر روا می‌دارد و با نهایت گستاخی وی را علنا به نفاق و منافقت، متهم می‌سازد.
مسلّمًا نفاق و منافقت، مفهومی است که نسبت به کفر و شرک، مصداق زشت‌تری دارد؛ چه منافق در نزد الله متعال از کافر و مشرک هم جایگاه بدتری را داراست. حال چه گونه یک انسان مؤمن واقعی، یکی از علمای معروف جهان اسلام را که همه امت اسلامی از آثار علمی او مستفید می‌شوند، به نفاق متهم می‌دارد و مورد هتک حرمت قرار می‌دهد؟!
آیا علم به نفاق و منافقت علمای امت به این شخص- نعوذ بالله- وحی آمده است؟!
آیا این شخص علم غیب دارد؟ و این علم غیب را از کجا دریافته است؟!
حقیقت این است که این همه توهین به اهل علم و علمای اعلام امت اسلامی، از خباثت باطنی این افراد سرچشمه می‌گیرد که به اثر نهادینه شدن دو عنصر شبهه و تعصُّب در خبایای قلوب آنان، شکل می‌گیرد و با شیطنت و تلبیس بر صفحات اجتماعی، نشر و پخش می‌شود. متأسفانه بیماری شبهه، که این طیف سراپا تهمت و دغل، بدان گرفتاراند، از بیماری شهوت زشت‌تر و خطرناک‌تر است و کم‌تر قابل معالجه است.