کنکاشی در روش

زمانی که اهداف و مقاصد تحقیق ماهیت اکتشافی دارند، استفاده از روش شناسی کیفی بسیار رایج است. به عنوان مثال، یک روش کیفی ممکن است برای درک تصورات و باورهای مردم در مورد رویدادی که رخ داده است استفاده شود.


✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

تحقیق کیفی به تحقیقی اطلاق می شود که بر گردآوری و تجزیه و تحلیل کلمات (نوشتاری یا گفتاری) و داده های متنی تمرکز دارد، در حالی که تحقیق کمی بر اندازه گیری و آزمایش با استفاده از داده های عددی متمرکز است. تجزیه و تحلیل کیفی همچنین می تواند بر سایر داده های “نرم تر” مانند زبان بدن یا عناصر بصری نیز تمرکز کند.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

روش تحقیق شامل انواع روش های کیفی، کمی و ترکیبی یا آمیخته است.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

🔰روش تحقیق:

در یک پایان نامه، مقاله دانشگاهی یا هر تحقیق معتبر و رسمی، یک فصل یا یک بخش به روش تحقیق اختصاص می یابد که جنبه های ذکر شده در بالا را پوشش می دهد که دوره روش تحقیق بسیار مهم است. نکته مهم این است که یک فصل روش شناسی خوب در یک پایان نامه ، نه تنها انتخاب های روشی انجام شده را توضیح می دهد، بلکه توضیح می دهد که چرا این روش انتخاب شده است.
فصل روش شناسی در واقع باید نشان دهد که روش ها و تکنیک های انتخاب شده بهترین تناسب با اهداف و مقاصد تحقیق را داشته و به همین دلیل، نتایج معتبر و قابل اعتمادی را ارائه می دهد، همچنین انتخاب های طرح تحقیق را توضیح داده و توجیه کند. یک روش تحقیق خوب، یافته های علمی معتبری را ارائه می دهد، در حالی که روش شناسی ضعیف این کار را نمی کند.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

🔰روش تحقیق:

روش تحقیق به «چگونگی» اجرای هر بخش از تحقیق مرتبط است. به طور دقیق تر، می توان گفت که چگونه یک محقق به طور سیستماتیک و منظم یک مطالعه را طراحی می کند تا یافته های معتبر و قابل اعتمادی اطمینانی ایجاد کند و به اهداف تحقیق برسد.
به عنوان مثال، محقق در موارد زیر چگونه تصمیم میگیرد :
• چه نوع داده هایی را جمع آوری کند (و چه داده هایی را نادیده بگیرد)
• از چه افرادی لازم است داده جمع آوری کرد (طرح نمونه گیری)
• نحوه جمع آوری آن (روش های جمع آوری داده ها)
• نحوه تجزیه و تحلیل آن (روش های تجزیه و تحلیل داده ها)

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

نهایتا باید بدانید که فرضیه، قسمتی از پروپوزال است که نگرش و هدف محقق را جزئی‌­تر و دقیق­تر بازگو می­کند. محقق با نوشتن فرضیه به نوعی نتایج پژوهش خود را پیش­‌بینی می­کند. البته همانطور که گفته شد این پیش‌­بینی نباید باعث شود که محقق در بیان نتایج غرض‌ورزی کند یا از گزارش نتیجه واقعی خودداری کند. فرضیه می­تواند تأیید یا رد شود و رد یک فرضیه چیزی از ارزش­‌های پژوهش انجام‌شده کم نمی­کند. برای اهداف ویژه که به صورت تحلیلی هستند و ارتباط بین متغیرها را مشخص می­کنند باید فرضیه به صورت یک جمله‌­ی خبری نوشته شود.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

ویژگی‌­های یک فرضیه خوب

فرضیه باید به صورت یک جمله خبری و در زمان حال نوشته شود.فرضیه باید ارتباط بین دو یا چند متغیر را پیش­‌بینی کند.فرضیه فقط یک گمان نیست و باید براساس تئوری ها و دانش موجود بوده و از نظر علمی قابل توجیه باشد. در واقع باید در ارتباط و هماهنگ با یک نظریه علمی باشد.فرضیه باید قابل آزمایش باشد؛ یعنی بتوان با روش­‌های تحقیق و ابزارهای علمی موجود آن را تأیید یا رد کرد. یعنی متغیرهایی که قرار است ارتباط آن­ها باهم مورد بررسی قرار گیرد باید قابل اندازه­‌گیری و آزمودن باشند. مثلا اگر قرار است ارتباط بین اعتیاد به گوشی همراه و کیفیت زندگی دانشجویان بررسی شود باید پرسشنامه‌­ای برای بررسی میزان اعتیاد به گوشی همراه و کیفیت زندگی وجود داشته باشد، تا بعد بتوان از نتایج حاصل از پر کردن این پرسشنامه‌­ها، فرضیه را تأیید یا رد کرد.فرضیه نباید طولانی و پیچیده باشد.فرضیه باید روشن و بدون ابهام نوشته شود.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

ب) فرضیه آماری: فرضیه­‌ای است که با استفاده از نمادهاي آماري و به صورت پارامتر تعریف مي­شود. دو فرضیه در این نوع قرار دارند که با رد یکی از این فرضیه­‌ها، دیگری پذیرفته می­شود.

فرضیه صفر (H0) (null hypothesis):

فرضیه‌­ای که در آزمون­‌های آماری مورد آزمون قرار می­گیرد فرضیه صفر است. فرضیه صفر ادعا می­کند بین متغیرهای مورد مطالعه ارتباط وجود ندارد. در واقع آن چیزی است که محقق می­خواهد با رد آن، فرضیه­‌ی پیشنهادی خود را به تأیید برساند.

فرضیه خلاف (H1) (alternative hypotesis):

فرضیه خلاف، همان فرضیه پژوهشی است که می تواند جهت‌­دار و یا بدون جهت باشد. این فرضیه حاکی از وجود  رابطه بین متغیرها می­باشد.


✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

فرضیه بدون جهت یا فرضیه دو دامنه (nondirectional hypothesis):
فرضيه‌­اي كه جهت تأثیر يا رابطه متغيرها را مشخص نمي­كند. معمولاٌ درعلوم رفتاري از فرضيه بدون جهت بيشتر استفاده مي­شود. مثال: مثلا رضایت شغلی کادر پزشکی با سلامت روان آن­ها ارتباط دارد یا مصرف سیگار با ریسک بروز بیماری­‌های قلبی ارتباط معنی‌­داری دارد.
البته نوع دیگری هم هست که کمی پیچیده‌­تر به بیان ارتباط بین متغیرها می­پردازد، که به آن فرضیه مرکب یا پیچیده می­گویند. مثلا مصرف سیگار ابتدا باعث چاقی و سپس باعث لاغری می­شود.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

فرضیه جهت­‌دار یا فرضیه یک دامنه (directional hypothesis):
فرضیه­‌ای است که جهت تأثیر متغیرها بر هم و ارتباط آن­ها را مشخص می­کند. این فرضیه زمانی استفاده می­شود که پژوهشگر دلایل مشخصی برای پیش­‌بینی جهت ارتباط متغیر مستقل بر متغیر وابسته دارد. فرضیه جهت دار معمولا با استفاده از کلماتی مثل بیشتر، کمتر، مثبت، منفی، بالاتر، پایین­تر و… نوشته می­شود. مثلا اعتیاد به گوشی همراه اثرات منفی بر کیفیت زندگی دانشجویان دارد یا مصرف الکل باعث افزایش ریسک بروز بیماری­‌های کبدی می­شود.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

فرضیه تحقیق: فرضيه­‌ای است كه به بیان رابطه بين متغيرها مي­پردازد و انتظارات پژوهشگر را نشان مي­دهد. استفاده از هر نوع بستگی به هدف و دیدگاه پژوهشگر و وجود شواهد علمی قبلی دارد. که به دو دسته تقسيم مي­شوند:
1⃣فرضیه جهت­‌دار یا فرضیه یک دامنه (directional hypothesis)
2⃣فرضیه بدون جهت یا فرضیه دو دامنه (nondirectional hypothesis)

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

به صورت کلی فرضیه به دو نوع فرضیه تحقیق و فرضیه آماری تقسیم می­شود. که هر کدام از این­‌ها هم انواعی دارند.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

مثال نوشتن فرضیه

هدف اصلی:
بررسی مقایسه­‌ای کیفیت زندگی دانشجویان ساکن خوابگاه و دانشجویان غیر خوابگاهی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران در سال 1403

اهداف ویژه:
1⃣ تعیین مشخصات دموگرافیک دانشجویان ساکن خوابگاه
2⃣تعیین مشخصات دموگرافیک دانشجویان غیر خوابگاهی
3⃣تعیین کیفیت زندگی دانشجویان ساکن خوابگاه
4⃣تعیین کیفیت زندگی دانشجویان غیر خوابگاهی
5⃣تعیین ارتباط بین مشخصات دموگرافیک و کیفیت زندگی دانشجویان ساکن خوابگاه
6⃣تعیین ارتباط بین مشخصات دموگرافیک و کیفیت زندگی دانشجویان غیر خوابگاهی
7⃣مقایسه کیفیت زندگی دانشجویان ساکن خوابگاه و دانشجویان غیر خوابگاهی
 
در این مثال برای اهداف شماره­‌ی یک تا پنج باید سوال و برای اهداف پنج، شش و هفت باید به صورت زیر فرضیه نوشته شود:
بین مشخصات دموگرافیک و کیفیت زندگی دانشجویان ساکن خوابگاه ارتباط وجود دارد.
بین مشخصات دموگرافیک و کیفیت زندگی دانشجویان غیر خوابگاهی ارتباط وجود دارد.
کیفیت زندگی دانشجویان ساکن خوابگاه و کیفیت زندگی دانشجویان غیر خوابگاهی باهم متفاوت است.
یا کیفیت زندگی دانشجویان ساکن خوابگاه از کیفیت زندگی دانشجویان غیر خوابگاهی پایین­ تر است.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

چطور فرضیه بنویسیم؟
برای نوشتن فرضیه، ابتدا لیست اهداف ویژه پژوهش را مقابل خود قرار دهید. از بین این اهداف باید برای آن­هایی که در مورد کشف ارتباط بین متغیرها است، فرضیه بنویسید. برای نوشتن فرضیات، حتما به ویژگی­‌های یک فرضیه خوب توجه کنید.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

فرضیه باید روشن و بدون ابهام نوشته شود.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

فرضیه نباید طولانی و پیچیده باشد.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

فرضیه باید قابل آزمایش باشد؛ یعنی بتوان با روش­‌های تحقیق و ابزارهای علمی موجود آن را تأیید یا رد کرد. یعنی متغیرهایی که قرار است ارتباط آن­ها باهم مورد بررسی قرار گیرد باید قابل اندازه­‌گیری و آزمودن باشند. مثلا اگر قرار است ارتباط بین اعتیاد به گوشی همراه و کیفیت زندگی دانشجویان بررسی شود باید پرسشنامه‌­ای برای بررسی میزان اعتیاد به گوشی همراه و کیفیت زندگی وجود داشته باشد، تا بعد بتوان از نتایج حاصل از پر کردن این پرسشنامه‌­ها، فرضیه را تأیید یا رد کرد.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

فرضیه فقط یک گمان نیست و باید براساس تئوری ها و دانش موجود بوده و از نظر علمی قابل توجیه باشد. در واقع باید در ارتباط و هماهنگ با یک نظریه علمی باشد.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

فرضیه باید ارتباط بین دو یا چند متغیر را پیش­‌بینی کند.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method

فرضیه باید به صورت یک جمله خبری و در زمان حال نوشته شود.

✍ کنکاشی در روش
@Exploring_the_method