متن #معاهده_هلمند به زبان انگلیسی / سال ۱۹۷۳
تاریخ معاصر افغانستان
@afghanhis
☑️نخست، تاريخ سرزمين خودت را بدان، سپس تاريخ ديگران را بخوان. (فرانسيس فانون)
📚 منابع:
"افغانستان در مسیر تاریخ"، نوشته غلام محمدغبار،
"افغانستان در پنج قرن اخير"، تألیف محمد صدیق فرهنگ،
و "نگرشی بر تاریخ معاصر افغانستان"، به قلم نجم الدین فریاد افغان
تاریخ معاصر افغانستان
23 May, 17:48
کتاب "سرگذشت سیستان و رود هیرمند از ۱۷۴۷ تا ۲۰۲۱" نوشته محمد اعظم سیستانی
تاریخ معاصر افغانستان
23 May, 17:48
محمد موسی شفیق (سمت راست) و امیر عباس هویدا (سمت چپ) در حال امضای #معاهده_هلمند
تاریخ معاصر افغانستان
23 May, 17:48
تصویر شماره ۵ - تصویر ماهواره‌ای کانال انحرافی که آب هلمند را به #چاه‌نیمه ها منتقل میکند.
تاریخ معاصر افغانستان
23 May, 17:48
تصویر شماره ۴ - تصویر ماهواره‌ای کانال انحرافی که آب هلمند را به #چاه‌نیمه ها منتقل میکند.
تاریخ معاصر افغانستان
23 May, 17:48
تصویر شماره ۳ - تصویر ماهواره ای از چهار #چاه‌نیمه زاهدان در ایران
تاریخ معاصر افغانستان
23 May, 17:48
3️⃣ رویدادهای تاریخی پس از امضای معاهده هلمند
بعد از امضای معاهده، گروهی از اعضای شورای ملی که در رأس آن محمد اسحاق عثمان وکیل مردم کابل در ولسی جرگه و یکی از هواداران محمدداوود و یکی دیگر به نام عزیز الله واصفی از اعضای سرشناس پارلمان با امضای این معاهده به مخالفت برخاستند، دسته دیگری به دلایل تعصبات زبانی و فرهنگی سعی داشتند تا از هر نوع اقدامی که به بهبود روابط و مناسبات بین افغانستان و ایران منجر شود، جلوگیری کنند.
همچنان مارکسیست‌های پیرو خط مسکو، حزب دموکرات مترقی به رهبری مرحوم میوندوال، حزب افغان ملت، گروه داکتر فرزان، گروه داکتر عصمتی و سایر گروه‌های خرد و کوچک نیز علم مخالفت را بلند کردند.
چنان که اتحادی زیر نام #جبهه_متحد در برابر اقدام حکومت به خاطر حل و فصل معضله آب هلمند با هم متحد گردیده‌اند و در بین مردم عوام موضوع فروش آب به ایران را تبلیغ نموده و مسوولان حکومت را به آب فروشی متهم ساختند.
اما #محمد_موسی_شفیق طی مذاکراتی سازنده با اعضای #شورای_ملی و تماس‌های مستقیم با آن‌ها موفق شد تا حمایت اکثریت آن‌ها را به طرفداری از معاهده آب رود هلمند جلب کند و بالاخره هر دو مجلس شورای ملی به تاریخ ۹ جوزا ۱۳۵۲ خورشیدی مطابق ۳۰ ماه می۱۹۷۳ میلادی این معاهده را تصدیق و تصویب کردند.
البته بعد از چند روز قرارداد آب هلمند را شاه آن وقت افغانستان توشیح کرد، ولی اسناد مبادله آن میان دو کشور به اثر #کودتای #داوود_خان در ۲۶ سرطان سال ۱۳۵۲ معطل قرار گرفت و سر انجام اسناد این معاهده در ماه جوزای سال ۱۳۵۶ میان دو کشور مبادله شد.
قابل یادآوری است که برای تطبیق کامل معاهده آب هلمند نیاز بود تا به اساس بند هشتم معاهده و بند‌های هفتم و هشتم پروتوکول شماره یکم آن، ابتدا کمیساران آب رودخانه هلمند (هیرمند) تشکیل و سپس طبق بند سوم معاهده، سه نقطه تعیین و از نقاط مذکور حق‌آبه جانب ایران تحویل داده شود.
اما به دلیل #کودتای خونین #هفت_ثور سال ۱۳۵۷ و آغاز #جنگ‌های_داخلی، زمینه ی ایجاد و تقویت کمیساران آب رود هلمند، جهت تطبیق کامل معاهده برای افغانستان میسر نگردید (منبع: روزنامه ۸ صبح)
4️⃣ خلاصه اختلافات بنیادی میان دو کشور در مورد #حق‌آبه ایران و علل خشک شدن دریاچه هامون
گذشته از خشکسالی و تغییرات اقلیمی، اختلافات عمده بین دو کشور افغانستان و ایران را میتوان در موارد زیر خلاصه نمود:
✅ ادعاهای مطرح شده از جانب افغانستان
📌 انحراف آب هامون‌ها به دریاچه‌های مصنوعی (#چاه‌نیمه): رودخانه هلمند در منطقه مرزی به دو شاخه #سیستان و #پریان تقسیم می‌شود که شاخه سیستان به داخل ایران و شاخه پریان در مسیر خط مرزی جریان دارد. کشور همسایه با سوءاستفاده از این موقعیت و دست‌کاری در شکل و ساختار طبیعی رودخانه و ساختن سیستم انحراف بر دهانه ی رودخانه ی سیستان، قسمت اعظم آب را به چهار #چاه‌نیمه (دریاچه‌های مصنوعی) با ظرفیت مجموعی ۱٫۵ میلیارد متر مکعب (بسیار بیش‌تر از حق آبه خود در سال‌های آبی نرمال طبق معاهده هلمند) در داخل خاک خود، منحرف میکند (تصاویر شماره ۳-۵).
📌 پمپاژ و انتقال بین حوضه‌ای آب #هامون: احداث خط انتقال آب به ظرفیت ۹۰۰ لیتر در ثانیه به #زاهدان باعث فشار بیش‌تری بر این حوضه شده است. در حالی که زاهدان اصلاً در حوضه هلمند قرار ندارد و این یک انتقال بین حوضه‌ای تلقی می‌شود.
✅ ادعاهای مطرح شده از جانب ایران
📌 بندسازی در افغانستان: ساخت #بند_کجکی و #بند_کمال_خان بر روی هلمند و کاهش سهم ایران
📌 ساخت مسیرهای انحرافی، نصب و به‌کارگیری انواع پمپ آب در مسیر رود هلمند برای مصارف کشاورزی در افغانستان
بعد از امضای معاهده، گروهی از اعضای شورای ملی که در رأس آن محمد اسحاق عثمان وکیل مردم کابل در ولسی جرگه و یکی از هواداران محمدداوود و یکی دیگر به نام عزیز الله واصفی از اعضای سرشناس پارلمان با امضای این معاهده به مخالفت برخاستند، دسته دیگری به دلایل تعصبات زبانی و فرهنگی سعی داشتند تا از هر نوع اقدامی که به بهبود روابط و مناسبات بین افغانستان و ایران منجر شود، جلوگیری کنند.
همچنان مارکسیست‌های پیرو خط مسکو، حزب دموکرات مترقی به رهبری مرحوم میوندوال، حزب افغان ملت، گروه داکتر فرزان، گروه داکتر عصمتی و سایر گروه‌های خرد و کوچک نیز علم مخالفت را بلند کردند.
چنان که اتحادی زیر نام #جبهه_متحد در برابر اقدام حکومت به خاطر حل و فصل معضله آب هلمند با هم متحد گردیده‌اند و در بین مردم عوام موضوع فروش آب به ایران را تبلیغ نموده و مسوولان حکومت را به آب فروشی متهم ساختند.
اما #محمد_موسی_شفیق طی مذاکراتی سازنده با اعضای #شورای_ملی و تماس‌های مستقیم با آن‌ها موفق شد تا حمایت اکثریت آن‌ها را به طرفداری از معاهده آب رود هلمند جلب کند و بالاخره هر دو مجلس شورای ملی به تاریخ ۹ جوزا ۱۳۵۲ خورشیدی مطابق ۳۰ ماه می۱۹۷۳ میلادی این معاهده را تصدیق و تصویب کردند.
البته بعد از چند روز قرارداد آب هلمند را شاه آن وقت افغانستان توشیح کرد، ولی اسناد مبادله آن میان دو کشور به اثر #کودتای #داوود_خان در ۲۶ سرطان سال ۱۳۵۲ معطل قرار گرفت و سر انجام اسناد این معاهده در ماه جوزای سال ۱۳۵۶ میان دو کشور مبادله شد.
قابل یادآوری است که برای تطبیق کامل معاهده آب هلمند نیاز بود تا به اساس بند هشتم معاهده و بند‌های هفتم و هشتم پروتوکول شماره یکم آن، ابتدا کمیساران آب رودخانه هلمند (هیرمند) تشکیل و سپس طبق بند سوم معاهده، سه نقطه تعیین و از نقاط مذکور حق‌آبه جانب ایران تحویل داده شود.
اما به دلیل #کودتای خونین #هفت_ثور سال ۱۳۵۷ و آغاز #جنگ‌های_داخلی، زمینه ی ایجاد و تقویت کمیساران آب رود هلمند، جهت تطبیق کامل معاهده برای افغانستان میسر نگردید (منبع: روزنامه ۸ صبح)
4️⃣ خلاصه اختلافات بنیادی میان دو کشور در مورد #حق‌آبه ایران و علل خشک شدن دریاچه هامون
گذشته از خشکسالی و تغییرات اقلیمی، اختلافات عمده بین دو کشور افغانستان و ایران را میتوان در موارد زیر خلاصه نمود:
✅ ادعاهای مطرح شده از جانب افغانستان
📌 انحراف آب هامون‌ها به دریاچه‌های مصنوعی (#چاه‌نیمه): رودخانه هلمند در منطقه مرزی به دو شاخه #سیستان و #پریان تقسیم می‌شود که شاخه سیستان به داخل ایران و شاخه پریان در مسیر خط مرزی جریان دارد. کشور همسایه با سوءاستفاده از این موقعیت و دست‌کاری در شکل و ساختار طبیعی رودخانه و ساختن سیستم انحراف بر دهانه ی رودخانه ی سیستان، قسمت اعظم آب را به چهار #چاه‌نیمه (دریاچه‌های مصنوعی) با ظرفیت مجموعی ۱٫۵ میلیارد متر مکعب (بسیار بیش‌تر از حق آبه خود در سال‌های آبی نرمال طبق معاهده هلمند) در داخل خاک خود، منحرف میکند (تصاویر شماره ۳-۵).
📌 پمپاژ و انتقال بین حوضه‌ای آب #هامون: احداث خط انتقال آب به ظرفیت ۹۰۰ لیتر در ثانیه به #زاهدان باعث فشار بیش‌تری بر این حوضه شده است. در حالی که زاهدان اصلاً در حوضه هلمند قرار ندارد و این یک انتقال بین حوضه‌ای تلقی می‌شود.
✅ ادعاهای مطرح شده از جانب ایران
📌 بندسازی در افغانستان: ساخت #بند_کجکی و #بند_کمال_خان بر روی هلمند و کاهش سهم ایران
📌 ساخت مسیرهای انحرافی، نصب و به‌کارگیری انواع پمپ آب در مسیر رود هلمند برای مصارف کشاورزی در افغانستان
تاریخ معاصر افغانستان
23 May, 17:46
چرا آب ایران و افغانستان در یک جوی نمیرود!
1️⃣ جغرافیای رود هلمند
#هلمند یا #هیرمند نام رودی است که از بلندی‌های کوه بابا در ۴۰ کیلومتری غرب کابل از رشته‌کوه هندوکش در افغانستان سرچشمه میگیرد و پس از طی تقریبا ۱۱۰۰ کیلومتر مسافت به دریاچه #هامون که دریاچه‌ای مشترک میان افغانستان و ایران است می‌ریزد. رود بزرگ #هلمند از رودهای پرآب افغانستان و آسیا به‌شمار می‌رود که سالانه میلیاردها متر مکعب آب در آن جریان می‌یابد (تصویر شماره ۱)
#تالاب‌های هامون متشکل از سه بخش عمده به نام‌های هامون #پوزک، هامون #صابری و هامون #هلمند است. هامون پوزک در داخل افغانستان، هامون هلمند در داخل خاک ایران و هامون صابری در خاک مشترک دو کشور قرار دارد. این سه بخش در زمان‌های پرآبی به یکدیگر وصل بوده و وسیع‌ترین دریاچه آب شیرین مشترک افغانستان – ایران که هفتمین تالاب بین‌المللی جهان است را تشکیل می‌داده است. همچنان #گود_زره که در داخل افغانستان موقعیت دارد، بخشی از همین چرخه ی آب است که در زمان پرآبی، آب اضافی از هامون‌ها از طریق رود #شیله وارد گود زره می‌شده و تالاب بسیار وسیعی را تشکیل می‌داده است (تصویر شماره ۲)
2️⃣ قراردادها و توافق های بین دو کشور
قراردادهای بین ایران و افغانستان در مورد رود هلمند تاریخچه‌ای طولانی دارد. در طول قرن‌ها، این دو کشور بارها تلاش کردند تا درباره مسائل مربوط به رود هلمند به توافق برسند. آقای محمد اعظم سیستانی در کتاب "سرگذشت سیستان و رود هیرمند از ۱۷۴۷ تا ۱۹۷۳"، سوابق این موضوع را بررسی و جمع آوری کرده است که در انتهای این مطلب این کتاب در اختیار شما عزیزان قرار میگیرد.
اما در این پست اشاره ای داریم به مهمترین قراردادها و توافق های صورت گرفته بین دو کشور با موضوعیت رود هلمند:
📒 در سال ۱۸۷۳ میلادی #گلداسمید (#Goldsmid) نماینده #هند_برتانیایی به منظور تثبیت مرز‌های سیاسی میان افغانستان و ایران وارد منطقه‌ی سیستان شد و سیستان تاریخی را به دو سیستان داخلی (#زابل امروز) و سیستان خارجی (#نمیروز امروز) تقسیم کرد. طبق این قرارداد، بخشی از حوضه رود هلمند به ایران و بخش دیگر به بریتانیا تعلق می‌گرفت.
📕 در پی تشدید منازعات آبی بین افغانستان و ایران، در سال ۱۹۰۲ میلادی هند برتانیایی دوباره نماینده‌ای به نام #مک_ماهون (#McMahon) را مسئول رسیدگی به مسأله ی تقسیم آب رود هلمند قرار داد. اما این توافق هم راهکاری اساسی ارایه نداد و مشکلات همچنان به قوت خود باقی ماندند.
📘 پس از آن دولت‌های افغانستان و ایران بارها کوشش کردند تا این معضل را حل کنند، اما در عمل راهکاری اساسی و جامع وجود نداشت؛ تا این که #کمیسیون_دلتا (#Delta_Commission) به پیشنهاد ایالات متحده آمریکا و پذیرش افغانستان و ایران ایجاد شد (کمیسیون دلتا یک سازمان بین‌المللی است که به بررسی و مدیریت مناطق دلتایی در سراسر جهان می‌پردازد. هدف اصلی این کمیسیون، حفظ و مدیریت پایدار منابع طبیعی و اکولوژیکی در دلتاها و ترویج توسعه پایدار در این مناطق است. علاوه بر آن، کمیسیون دلتا در ترویج همکاری بین کشورها و ارائه راهکارهایی برای مدیریت مشترک منابع آب و اکوسیستم‌ها در دلتاها نقش مهمی دارد. این کمیسیون با همکاری مراکز تحقیقاتی، دانشگاه‌ها، سازمان‌های ملی و بین‌المللی و جوامع محلی، به بهبود وضعیت دلتاها و حفاظت از این مناطق مهم کمک میکند). این کمیسیون در سال ۱۹۵۱ نتایج مطالعات‌اش در مورد #دلتای_سیستان را منتشر کرد که طبق آن #حق‌آبه جانب ایران ۲۲ متر مکعب در ثانیه برآورد شده بود.
📗 اما دولت ایران نتایج این کیمیسون را نپذیرفت و در نهایت پس از مذاکرات بسیار در تاریخ ۲۲ حوت ۱۳۵۱ خورشیدی (۱۹۷۳ میلادی) #توافقنامه_تقسیم_حق‌آبه_هلمند یا همان #معاهده_هملند توسط #محمد_موسی_شفیق صدراعظم افغانستان در زمان #ظاهر_شاه و #امیرعباس_هویدا صدراعظم وقت ایران به امضا رسید. طبق این معاهده حق‌آبه ایران در یک سال نُرمال آبی ۸۲۰ میلیون متر مکعب (ماده سوم معاهده هلمند) تعیین شد. همچنین در ماده پنجم این معاهده، نوشته شده است که افغانستان با حفظ حق آبه ایران، حق هرگونه استفاده از رود هلمند را دارد. همچنان پیش‌بینی شده که ایران حق استفاده اضافه از آن‌چه که مشخص شده، ولو که هلمند پرآب هم باشد را ندارد.
در انتهای این مطلب متن این چهار قرارداد بصورت فایل پی دی اف در اختیار شما عزیزان قرار میگیرد.
1️⃣ جغرافیای رود هلمند
#هلمند یا #هیرمند نام رودی است که از بلندی‌های کوه بابا در ۴۰ کیلومتری غرب کابل از رشته‌کوه هندوکش در افغانستان سرچشمه میگیرد و پس از طی تقریبا ۱۱۰۰ کیلومتر مسافت به دریاچه #هامون که دریاچه‌ای مشترک میان افغانستان و ایران است می‌ریزد. رود بزرگ #هلمند از رودهای پرآب افغانستان و آسیا به‌شمار می‌رود که سالانه میلیاردها متر مکعب آب در آن جریان می‌یابد (تصویر شماره ۱)
#تالاب‌های هامون متشکل از سه بخش عمده به نام‌های هامون #پوزک، هامون #صابری و هامون #هلمند است. هامون پوزک در داخل افغانستان، هامون هلمند در داخل خاک ایران و هامون صابری در خاک مشترک دو کشور قرار دارد. این سه بخش در زمان‌های پرآبی به یکدیگر وصل بوده و وسیع‌ترین دریاچه آب شیرین مشترک افغانستان – ایران که هفتمین تالاب بین‌المللی جهان است را تشکیل می‌داده است. همچنان #گود_زره که در داخل افغانستان موقعیت دارد، بخشی از همین چرخه ی آب است که در زمان پرآبی، آب اضافی از هامون‌ها از طریق رود #شیله وارد گود زره می‌شده و تالاب بسیار وسیعی را تشکیل می‌داده است (تصویر شماره ۲)
2️⃣ قراردادها و توافق های بین دو کشور
قراردادهای بین ایران و افغانستان در مورد رود هلمند تاریخچه‌ای طولانی دارد. در طول قرن‌ها، این دو کشور بارها تلاش کردند تا درباره مسائل مربوط به رود هلمند به توافق برسند. آقای محمد اعظم سیستانی در کتاب "سرگذشت سیستان و رود هیرمند از ۱۷۴۷ تا ۱۹۷۳"، سوابق این موضوع را بررسی و جمع آوری کرده است که در انتهای این مطلب این کتاب در اختیار شما عزیزان قرار میگیرد.
اما در این پست اشاره ای داریم به مهمترین قراردادها و توافق های صورت گرفته بین دو کشور با موضوعیت رود هلمند:
📒 در سال ۱۸۷۳ میلادی #گلداسمید (#Goldsmid) نماینده #هند_برتانیایی به منظور تثبیت مرز‌های سیاسی میان افغانستان و ایران وارد منطقه‌ی سیستان شد و سیستان تاریخی را به دو سیستان داخلی (#زابل امروز) و سیستان خارجی (#نمیروز امروز) تقسیم کرد. طبق این قرارداد، بخشی از حوضه رود هلمند به ایران و بخش دیگر به بریتانیا تعلق می‌گرفت.
📕 در پی تشدید منازعات آبی بین افغانستان و ایران، در سال ۱۹۰۲ میلادی هند برتانیایی دوباره نماینده‌ای به نام #مک_ماهون (#McMahon) را مسئول رسیدگی به مسأله ی تقسیم آب رود هلمند قرار داد. اما این توافق هم راهکاری اساسی ارایه نداد و مشکلات همچنان به قوت خود باقی ماندند.
📘 پس از آن دولت‌های افغانستان و ایران بارها کوشش کردند تا این معضل را حل کنند، اما در عمل راهکاری اساسی و جامع وجود نداشت؛ تا این که #کمیسیون_دلتا (#Delta_Commission) به پیشنهاد ایالات متحده آمریکا و پذیرش افغانستان و ایران ایجاد شد (کمیسیون دلتا یک سازمان بین‌المللی است که به بررسی و مدیریت مناطق دلتایی در سراسر جهان می‌پردازد. هدف اصلی این کمیسیون، حفظ و مدیریت پایدار منابع طبیعی و اکولوژیکی در دلتاها و ترویج توسعه پایدار در این مناطق است. علاوه بر آن، کمیسیون دلتا در ترویج همکاری بین کشورها و ارائه راهکارهایی برای مدیریت مشترک منابع آب و اکوسیستم‌ها در دلتاها نقش مهمی دارد. این کمیسیون با همکاری مراکز تحقیقاتی، دانشگاه‌ها، سازمان‌های ملی و بین‌المللی و جوامع محلی، به بهبود وضعیت دلتاها و حفاظت از این مناطق مهم کمک میکند). این کمیسیون در سال ۱۹۵۱ نتایج مطالعات‌اش در مورد #دلتای_سیستان را منتشر کرد که طبق آن #حق‌آبه جانب ایران ۲۲ متر مکعب در ثانیه برآورد شده بود.
📗 اما دولت ایران نتایج این کیمیسون را نپذیرفت و در نهایت پس از مذاکرات بسیار در تاریخ ۲۲ حوت ۱۳۵۱ خورشیدی (۱۹۷۳ میلادی) #توافقنامه_تقسیم_حق‌آبه_هلمند یا همان #معاهده_هملند توسط #محمد_موسی_شفیق صدراعظم افغانستان در زمان #ظاهر_شاه و #امیرعباس_هویدا صدراعظم وقت ایران به امضا رسید. طبق این معاهده حق‌آبه ایران در یک سال نُرمال آبی ۸۲۰ میلیون متر مکعب (ماده سوم معاهده هلمند) تعیین شد. همچنین در ماده پنجم این معاهده، نوشته شده است که افغانستان با حفظ حق آبه ایران، حق هرگونه استفاده از رود هلمند را دارد. همچنان پیش‌بینی شده که ایران حق استفاده اضافه از آن‌چه که مشخص شده، ولو که هلمند پرآب هم باشد را ندارد.
در انتهای این مطلب متن این چهار قرارداد بصورت فایل پی دی اف در اختیار شما عزیزان قرار میگیرد.
2,174
subscribers
145
photos
15
videos
