Etti yolovchi hayratda. Yuzini ajin bosgan xomush yo
lovchi birinchi bolib o
ziga keldi:
— Ming marta shukur. Hamma narsa topiladi.
Boshqalar ham yana «omin» demoqchi bolganday, bab-baravariga:
— Ming marta shukur! — deb yuborishdi.
— Xudoga shukur, yurtimizda qimmatchilik yo
q, — dedi charm postinli odam.
— Qimmatchilikni o
zimiz qilamiz, — javob berdi unga hozirgina qimmatchilik haqida gazab bilan gapirib turgan, yo
lovchi, — hammayoq qimmatchilik, deganimizdan keyin qimmatchilik bolib ketaveradi-da.
— To
gri. U narsa yo
h, bu narsa yoq, deyaverib, borini ham quritdik. O
rtamizdan baraka kotarildi. Ming marta shukur, hamma narsa serob.
— Ming marta shukur.
— Ming marta shukur.
— Men sizlarga gapirib beraman, mana o
zingiz koring, — dedi ularga charm kamzulli odam, — o
zim shoferman. Bundan on olti yil burun oyiga bir yuz yigirma lira olardim. O
sha paytlarda bir kilo qand ottiz qurush turardi. Hozir bo
lsa bir kilo qand ikki lira. Lekin maoshim ham oshgan — olti yuz lira olaman. Xosh, nima gap ekan? Qandning narxi ko
tarilgan bolsa, maoshlar ham oshgan-da.
— Ha, oshgan, ming marta shukur.
— Hozir qo
lda pul ham kop, — dedi qimmatchilik haqida gap boshlaganlardan biri. — Ming marta shukur, pul serob.
— Hammol ham hozir kuniga o
n besh lira ishlasa ham, kam deydigan bolib qoldi.
— Juda to
gri.
Yirtiq shapkali chol gapga aralashdi:
— Yo
qchilikka ham, borchilikka ham ozimiz aybdormiz. Bittasi turib «choy yo
q» deydigan bolsa, hamma choyga yopishadi. Qarabsizki, choy topib bo
lmay qoladi. Shunday qilgandan keyin, bor narsa ham yoqoladi-da. Ming qatla shukur, hamma narsa bor.
— Xudoga shukur, hamma yoqda to
kinchilik.
Tramvay Feneryoliga kelib to
xtagan edi, yolovchilardan biri:
— Ming marta shukur, ming marta shukur, — deganicha vagondan tushib ketdi.
— Ko
rinib turibdi, hozir sanoatimizda kotarilish bor, — yana gap boshladi charm kamzulli, — shuning uchun chetga mol chiqaryapmizu, o
zimiz-mol olmayapmiz. Bazi narsalar topilmayotganligining sababi ham shunda.
«Ming marta shukur»ga o
rganib qolganlardan biri:
— Topilmayapti, ming marta shukur, — deb yubordi.
U shu zahotiyoh xatosini tuzatdi:
— Ha, hozir kotarilish payti-da, nari borsa bir-ikkita narsa topilmaydi, xolos. Payti kelib ular ham topilib qolar, ming marta shukur.
Yana charm kamzulli gapga tushdi:
— Ming marta shukur, Istambul shu vaqtga qadar bunchalik ko
tarilishni, bunchalik farovonlikni kormagan.
— To
gri aytasiz, hecham ko
rmagan, ming marta shukur. Yani hozir ko
ryapti. Sulton Fotih zamonidan buyon qol urilmagan ko
chalar ochilyapti.
— Ha, ochilyapti, ming marta shukur.
— Bazi narsalarni buzib tashlashyapti.
— Buzib tashlashyapti, ming… Hah, yo
llar ochishyapti.
«Ming marta shukur»ni ming marta eshitib, Jaddai bostonga etib keldik. Maydonchada ketayotgan yo
lovchilar birin-ketib tushib, bu yogiga charm kamzulli odam bilan ikkovimiz qoldik. U to
satdan:
— Siz nima deysiz? Boyadan beri ogiz ochganingiz yo
q! — deb yuborsa boladimi.
Manavi rasvogarchilikni qarang, nima qilaman endi? Boshimni egib, elkamni uchirdim-da, ikki qo
limni ikki tomonga yoydim. Bu «nima deyishga hayronman» deganim edi. Men na boyagi gaplarga qoshiladigan pessimist, na «ming marta shukur» deydigan optimist edim. Charm kamzulli yana qo
ymadi:
— Xosh, siz nima deysiz?
Tramvay bunchalik tez ketmayotgan bo
lganida, olay agar, vagondan sakrab tushib qolardim. Noilojman, charm kamvulli esa savolini yana qaytardi. Men ham yana elka uchirib, bilmayman, deganday labimni burdim.
— Shunaqa pastkash odamlar ham bor-a? — deb so
radi mendan.
— Kimni aytyapsiz? — dedim hayron bolib.
— Hozirgina ming marta shukur deb valdirab kelganlarni-da.
— Ha…
— Hozir hammasi meni so
kyapti. «Ming marta shukur» deb turganlaridayoq buni sezgan edim. Bularni qayoqqa sudrasang, osha yoqqa ketaverishadi. Faqat sudrashni bilsang bo
ldi.