شوکرانی (محمدحسین روانبخش)

🔴 علم، جامعه، خرقه پشمینه

🔸 نقش دانایان، درس‌خواندگان و عالمان جامعه از گذشته تا امروز تفاوت‌هایی دارد.
معمولا در گذشته، عالمان رشته‌های گوناگون سر در کار خویش داشتند و علاوه بر تصنیف و تالیف، تکیه‌گاه دینی و علمی و اخلاقی جامعه نیز بودند. آنان معمولا کمتر در امور اجتماعی دخالت می‌کردند و بیشتر به ارشاد و موعظه می‌پرداختند.

🔸 اما زندگی امروز از جهات گوناگون با گذشته تفاوت دارد. در کنار همه ویژگی‌های زندگی عصر امروز، ارتباطات و رسانه دو عامل مهم است. امروز کسی نمی‌تواند فقط در گوشه خانه یا کتابخانه و به دور از محیط، جامعه، متن زندگی و رویدادها سر در کتاب و  تحقیق داشته باشد. زندگی امروز یک شبکه است و هر رویداد در منظر همه.

🔸 هیچ عالم و دانشمندی امروزه نمی‌تواند بریده از جامعه فقط به اندرز و توصیه بپردازد. جامعه ما امروزه در وضعیت ویژه‌ای است.  متاسفانه فقر روز افزون و تنگناهای گوناگون زندگی مردم را بسیار سخت کرده است. علل اقتصادی و اجتماعی و سیاسی فقر نیز برای عموم مردم بویژه متخصصان و کارشناسان کاملا شناخته شده است. بنابراین دیگر نمی‌توان فقط با جمله‌های انشایی و احساسی در مذمت فقر و پیامدهای گوناگون آن سخن گفت و تکلیف را از دوش خود ساقط دانست.

🔸 عالمان امروز باید یا خود مستقیم از متن و بطن زندگی مردم و جامعه باخبر باشند یا از رسانه‌ها و‌ابزارهای گوناگون خبر بگیرند، نه این که به طور گزینشی و از طرف مریدان و نزدیکان چند کلمه‌ای از وضع جامعه بشنوند. 

🔸 امروز جامعه، سخت دردمند است و هر سخن و تصمیمی که با واقعیت زندگی و درد و رنج مردم همسو نباشد چون نمکی بر زخم دلهای پر درد این مردم گرفتار در مشکلات است. دیگر نمی‌توان از فقر و نان و کاسبی عیال الله سخن گفت اما عوامل فقر را نادیده گرفت.
دیگر نمی توان فقر را نکوهش کرد اما فقرآفرین را ستایش کرد. مگر می شود از فقر پرهیز داد و همزمان سفارش به پذیرش عواملی کرد که موجد فقر است؟

🔸 دوگانگی در سخن و رفتار را مردم بخوبی می شناسند. عالمان و گروه‌هایی که در گذشته برای مردم حکم مرجع و تکیه‌گاه داشته‌اند باید بدانند که شان خود و لباس و جایگاه‌شان همراهی با مردم، فریاد کشیدن بر دردآفرینان و کنار گذاشتن سکوت دربرابر کجی‌هایی است که هر روز دین و دنیای مردم را ویران‌تر می کند.

🔸 علم اگر با عمل همراه نباشد بی‌سود است، همچون دارویی که به کار گرفته نشود یا درمان نبخشد. مردم همیشه از علم بی عمل پرهیز می کرده‌اند؛ چنان‌که حافظ گفته است:
نه من ز بی عملی در جهان ملولم و بس
ملالت علما هم ز علم بی عمل است.
تنها، پوشیدن لباس زهد و بر سر کشیدن ردای علم دیگر جایی ندارد. اگر درد دین و علم و مردم و خلق الله دارید که بسم الله وگرنه به قول لسان‌الغیب شیراز:
آتش زهد و ریا خرمن دین خواهد سوخت
حافظ این خرقه پشمینه بینداز و برو.

🖋 امید پورمصطفی

🟢 آنچه زلنسکی به ما آموخت...

🔸 این‌که سیاست‌مداران چشم دیدن همدیگر را ندارند و احترامی برای هم قائل نیستند، امر غریبی نیست. ماکیاولی قرن‌ها پیش فاش کرد که سیاست عرصه‌ی اخلاق نیست و آن‌که اخلاقی رفتار می‌کند شکست خورده است. اما سیاست‌مداران بی‌اخلاق دو دسته‌اند: عموما دورو و ریاکارند هستند، ظاهر و باطنی متفاوت دارند، و به قول فروغ «همچنان که تو را می‌بوسند در ذهن خود طناب دار تو را می‌بافند»، و دسته‌ی دوم که در اقلیت هستند آن‌قدر وقیحند که برای حفظ ظاهر ارزشی قائل نیستند.

🔸 شاید از شانس ماست که چندتایی هاله و تانک داریم که باعث شده‌اند دونالد ترامپ برای‌مان چندان ناخوشایند به نظر نرسد! اما آنچه مهم‌تر از قضاوت اخلاقی‌مان درباره‌ی ترامپ است، این است که او در حال طراحی چارچوبی متفاوت برای دنیاست و به نظر می‌رسد از جمله کشورهایی که از آن بسیار متاثر خواهند شد، ایران است.

🔸 نحوه‌ی معامله‌ی ترامپ با زلنسکی نشان می‌دهد که در این شرایط تازه، منافع اقتصادی برای او بسیار بیشتر از پرستیژ ابرقدرتی اهمیت دارد. او حاضر است مهمان ِ متحد خود را تحقیر کند و در مقابل دوربین‌ها به قدرت پوتین اعتراف کند تا به خواسته‌های خود برسد؛ اما بخش مهم‌تر داستان ایستادگی زلنسکی در مقابل او بود. اگرچه رئیس‌جمهور اوکراین در این دیدار دست پایین را داشت اما نحوه‌ی مواجهه او با دولتمردان جدید آمریکا اولین تلنگر را به ترامپ زد تا بفهمد دنیا آن‌قدرها هم که او تصور می‌کند در مقابل طراحی ترامپ دست و پا بسته و گوش بفرمان نیست.

🔸 از طرف دیگر این رفتار زلنسکی هم بخشی از افکار عمومی دنیا را بیش از پیش به مظلومیت او و کشورش متوجه کرد، و هم فضایی روشن‌تر برای اتحادیه‌ی اروپا ترسیم کرد که می‌تواند به نفع اوکراین باشد. او نشان داد که حتی در بدترین زمان و نامطلوب‌ترین شرایط هم می‌توان از مذاکره سود برد. اگر او به مذاکره نمی‌رفت نه تنها این فرصت را از دست می‌داد، بلکه فرصتی ویژه به پوتین و ترامپ تقدیم می‌کرد.

🔸 می‌دانم که الان عده‌ای در حال تنظیم تحلیلی هستند مبنی بر این‌که رئیس‌جمهور دلقک اوکراین در قمار مذاکره با ترامپ خرد شد؛ اما واقعیت با این حرف‌ها عوض نمی‌شود. ما به دلیل همان تاثیرپذیری باید با واقع‌بینی به ماجرای زلنسکی و ترامپ دقت کنیم، و بیاموزیم که در هر شرایطی می‌توان از مذاکره بهره برد، به شرط آن‌که با خودمان و مردم خودمان روراست باشیم و از شفافیت نترسیم.

🖋 محمدحسین روانبخش

@shoukarani

در نامقدس بودن سیاست؛
به یک گردش چرخ نیلوفری...

🔸 کم نیستند بازیگران سیاستی که شبی می‌خوابند و صبح روز و روزگاری تازه را پیش‌روی خود می‌بینند: نه دیگر از قدرت فائقه‌شان خبری هست و نه از توهم حمایتی قدسی که به آن‌ها اعتماد به نفس می‌داد. یک‌باره از آسمان جاه و جلال به زمین خاکی هبوط می‌کنند، اما حتی روی زمین هم جای امنی برای خود پیدا نمی‌کنند؛ با بهت و حیرت گذشته را جستجو می‌کنند که کدام میوه‌ی ممنوعه را خورده‌اند که به چنین سرنوشتی دچار شده‌اند؟!

🔸 حکایت غریبی نیست. این داستان نه فقط در روزگار ما به واسطه‌ی دیدن سرنوشت صدام و مبارک و قذافی و بشار اسد، که در سراسر تاریخ رواج دارد: در پایان جنگ جهانی دوم زمانی که هیتلر لوله‌ی اسلحه‌اش را روی شقیقیه خود گذاشت و موسولینی در برابر جوخه‌ی اعدام ایستاد و امپراتور ژاپن مجبور شد کنار ژنرال آمریکایی بایستد و از مقام خدایی‌اش برائت بجوید، همین داستان بود. پیش از آن هم از این گونه از اسب قدرت در گور افتادن‌ها کم نبوده است.

🔸 همه این سرنگون‌شدگان، شاید در آن پایان تلخ بازهم خود را فریب می‌دادند که به کدامین گناه ما باید چنین خوار و خفیف شویم، ما که هزار افتخار برای کشور و مردم‌‌مان آفریدیم! همین الان بشار اسد که معلوم نیست در کدام زندان خانگی در روسیه به گذشته فکر می‌کند، در روزهایی که دنیا از حجم جنایاتش شرمنده است، شاید روزها را به نوشتن خدمات بزرگش به مردم سوریه می‌گذراند و امید دارد که دستی از غیب دوباره او را بر سریر قدرت برگرداند... اما دریغ که این خودفریبی چون افیونی فقط کمی از ملال آخرین روزهایش کم می‌کند اما واقعیت را تغییر نمی‌دهد.

🔸چیزی جز این پایان شوم برای همه‌ی شیفتگان قدرت نمی‌توان دید. آن‌ها سیاست را هرچه به آسمان و قداست گره بزنند، روزی طنابی افتاده بر زمین به آن‌ها می‌گوید که پشتوانه‌ی حکومت، مردم هستند و بدون آن‌ها، جز قهر خدا چیزی از آسمان برای‌شان نمی‌آید.
حکایت نادرشاه افشار است در آن شب پایانی. شب در اردوگاهی شاهی با فکر فتحی دیگر در صبح خوابید. نیمه‌شب چند تن از فرماندهانش به چادرش حمله بردند اما مگر کشتن نادر ساده بود؟ او برخاست و با شمشیر به آن‌ها حمله برد اما در آن شب تقدیر، پایش به طناب چادر گرفت و بر زمین افتاد، و سرداری سر از تنش جدا کرد... نادر تازه در آن لحظه معنای یدالله فوق ایدیهم را فهمید، در آن لحظه‌ی آخر که بالاخره آمده بود!

شبانگه به سر فکر تاراج داشت
سحرگه نه تن سر، نه سر تاج داشت
به یک گردش چرخ نیلوفری
نه نادر به جا ماند، نه نادری!
و چقدر این داستان تکرار می‌شود.

🖋 محمدحسین روانبخش

@shoukarani

🔴 چرا «برادران لیلا» تمام نمی‌شود؟!

🔸 برای انسان‌ها، نه فقط قدرت و ثروت، که گاهی حتی عنوانی بی‌فایده و تعارفی نیز فریبنده است. همه آن‌هایی که مدرک می‌خرند یا برای پست و مقامی هزار معلق می‌زنند دنبال قدرت و ثروت نیستند؛ که گاهی از قدرت و ثروت خرج می‌کنند تا نام و شهرتی به دست آورند. این هم از نیازهای آدمی است!

🔸 آن‌هایی که امروز ظاهرا - و فقط ظاهرا - افسار اسب سرکش مدیریت مملکت را دارند، چرا خود را دچار چنین عذابی کرده‌اند؟! آیا نمی‌دانستند پای در چه راهی می‌گذارند؟ آن‌ها از کهکشانی دیگر نیامده بودند تا از گل و بلبل این مرز پرگهر خبر نداشته باشند؛ هم در همین‌جا زندگی می‌کنند و هم می‌دانستند در این‌جا هر کسی چقدر قدرت واقعی دارد و داستان تقسیم قوا چه شکل ویژه و عجیبی دارد! پس چرا خود را گرفتار کردند؟!

🔸 پاسخ ساده است: جمعی پی ورود به دایره‌ی قدرتی بودند که ثروت ملی فقط در آن دایره تقسیم می‌شود، برخی دیگر که از قبل در همان دایره بودند نیز در پی احیای حق حضور خود بودند، برخی هم به نواله‌ای که برای‌شان در نظر گرفته‌اند دل‌خوش دارند و آن‌ها را از گرسنگی کشیدن بهتر می‌دانند. اما گروهی دیگر نیز هستند که هیچ منفعت مادی ندارند و همچنان بازیگر این وادی هستند: آن‌هایی که - خودآگاه یا ناخودآگاه - شیفته‌ی عنوانی دهان‌پرکن هستند. 

🔸 دلار که گران می‌شود و طلا که لحظه به لحظه بالا می‌رود بسیاری از ما داستان فیلم برادران لیلا را در واقعیت تجربه می‌کنیم، جوان‌های‌مان برای اولین بار و بقیه برای چندمین و چندده‌مین بار! این تجربه نه فقط در حس کاهش لحظه به لحظه دارایی‌مان و بدبخت‌تر شدمان است؛ که بیش از آن یادمان می‌اندازد که دل‌خوش کردن کسانی، به عنوانی پوچ و تلاش برای کسب یا حفظ آن، چطور می‌تواند همه‌چیز همه‌مان را بگیرد و متلاشی‌مان کند!

🖋 محمدحسین روانبخش

@shoukarani