منشورات افق (واحد ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه‌ مصاف) على Telegram

‍ ✳️ پویایی دین در عصر غیبت

🔰در عصر غیبت ولیّ الهی ـ آن عنصر تمام و کمال پویایی جامعه ـ چیزی که به پویایی دین و تکامل فقه کمک می‌کند، دو ایدۀ «حکم ولایی» و «اجتهاد» است که مورد اول را سابقاً اشاره‌وار توضیح دادیم و اینجا به شرح دومی می‌پردازیم.

🔸اجتهاد کوششی است در راستای توسعه، تعمیق و دقت بخشیدن به یافته‌های بشری از متون دینی. در این ایدۀ مترقی فرض بر این است که منابع دینی زوایای استخراج نشده‌ای دارد که به همت علمای دین باید استخراج شود تا ناگفته‌های دین در عصر غیبت برای اجرا در سطح جامعه به دست آید.
دین هزار سال پیش برای مردم هزار سال قبل نبود، بلکه آنان را تا مراحلی که ظرفیتش را داشتند رشد داد و هنوز هم این ظرفیت را دارد که جوامع اسلامی را رشد بدهد. دینِ آن زمان خیلی فراتر از مردم آن زمان بود و نمی‌توان ادعا کرد که مردم امروز از آن مفاهیم متعالی پیشی گرفته‌اند و آن آموزه‌ها برایشان کهنه شده است. فقط اینکه باید همت کرد و آموزه‌های متناسب با عصر کنونی را از منابع دینی استخراج کرد.
بله، اگر روزی برسد که مردم به مرز آموزه‌های دین برسند، بر خداست که این دین را ـ مثلاً به دست امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) ـ توسعه دهد و قلۀ کمال بشر امروزی را ارتقا ببخشد تا ادامۀ حیات اجتماعی و سیاسی آن‌ها لغو و بیهوده نباشد.

❇️ مسائل جدیدی که در شرایط جدید جوامع به پیش می‌آید حتماً در دریای معارف قرآن و اهل بیت رد و اثری دارد و کسی که از نزدیک با این آموزه‌ها آشنا باشد، جامعیت آن را تصدیق می‌کند. تطبیق آموزه‌های دین با مسائل نوظهور به همت مسیر اجتهاد میسر می‌شود.
حوزه‌های علمیۀ ما در مسیر استنباط مسائل سیاسی در ابتدای راه قرار دارند. ابواب اجتماعی دین در همین صدۀ اخیر و به خصوص پس از انقلاب اسلامی مورد دغدغۀ عالمان دین قرار گرفته است و مسائل کشف نشدۀ فراوانی پیش روی ایشان قرار دارد که باید از این دریای معارف قرآن و اهل بیت استخراج گردد.

▫️با این وجود حکم به ناکارآمدی دین در عرصۀ جامعه، قضاوتی عجولانه است. وقتی می‌توان در کارآمدی این دین خدشه وارد کرد که اولاً توصیه‌های آن در حوزۀ حکمرانی استخراج شده باشد، و ثانیاً به آن توصیه‌ها و آئین حکمرانی آن عمل شود و با اجرای صحیح، نتایج آن در طولانی مدت مورد ارزیابی قرار گیرد؛ در حالی که مجریان ما در بسیاری موارد از کنار توصیه‌های دین در حوزۀ حکمرانی بی‌تفاوت عبور کرده‌اند و هنوز هم عزم جدی برای عملیاتی کردن توصیه‌های آن در برخی دستگاه‌ها مشاهده نمی‌شود.

⚠️چطور می‌توان حکمرانی دینی را ناکارآمد دانست، در حالی که در کشور خودمان هر نقطه‌ضعفی که می‌بینیم، به خاطر فاصله از آموزه‌های دین است؛ و هرجا به متن شریعت پایبند بودیم برکات آن را هم مشاهده کرده‌ایم.

#شبهات_سکولاریزم
#دین_و_سیاست

🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق) 
تلگرام| اینستاگرام | ایتا

‍ ❇️ عنصر پویایی در شریعت اسلام

⁉️چه چیزی ضامن پویایی دین اسلام است تا بتواند نسخۀ نهایی و ابدی ادیان آسمانی باشد.
این بستگی به این دارد که دین اسلام را چقدر درست و کامل شناخته باشیم؟ اساساً تعریف ما از دین اسلام و عناصر اصلی تشکیل دهندۀ آن چیست؟ پیامبر خدا چه چیزی را به عنوان دین برای ما به یادگار گذاشت؟ آیا فقط کتاب (قرآن) بود با گزاره های ثابتش؟

💯 بدیهی است که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) در کنار قرآن، وزنۀ دیگری نیز به عنوان عنصر پویای دین به یادگار گذاشت که به لطف آن خداوند فرمود: الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکمُ الإِسْلاَمَ دِینًا (مائده: ۳). این عنصر پویا همان امامت و ولایت است؛ و این میراث گران‌بها همان است که در حدیث شریف ثقلین نیز به روشنی به آن اشاره شده است.

🔸قرآن و سنت عمدتاً چارچوب‌های فطری دین را بیان کرده‌اند که همه‌زمانی و همه‌مکانی هستند. اشاره کردیم که برخی احکام خاص نیز که تشخیص شرایط آن برای خود مردم ممکن است، به صورت احکام مشروط بیان شده است (مثل جواز دروغ گفتن به غرض اصلاح روابط بین افراد). فراتر از این، آن دسته از گزاره‌های دین که تابع شرایط پیچیده‌تری هستند و احراز شرایط خارجی آن برای عموم مردم مشکل است، به عنصر پویای امامت محول شده است و با این شیوه، اختیار عمل لازم نیز برای تدبیر جامعه و هدایت افراد و جریانات به سمت کمال و صلاح ایشان، در اختیار امام قرار داده شده است.

▫️می‌توان دو عنصر اساسی فوق را از این آیۀ شریفه نیز برداشت کرد:
لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَینَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ؛ ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و همراه آن‌ها کتاب و میزان نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند. (حدید: ۲۵)
کتاب در این آیه می‌تواند اشاره به همان احکام ثابت باشد که از وصف کلیت برخوردارند؛ و میزان هم (به معنای سنجه یا ترازو) می‌تواند کنایه از قدرت تشخیص و اشاره به مواردی باشد که تشخیص آن به خود ولیّ الهی موکول است.

👈 بزرگان ما در ذیل آیۀ اولوا الامر «أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنكُمْ» نیز تذکر داده‌اند که اطاعت از رسول و اولو الأمر اشاره به مواردی غیر از موارد اطاعت از خدا دارد و در مواردی که رسول یا امام (علیهم السلام) دستور ولایی ـ ناظر به شرایط خاص ـ می‌دهد اطاعت از او در نگاه نخست اطاعت از خود رسول و امام است و اینطور نیست که دستور مستقیم خداوند باشد. (از جمله ر.ک: بدائع الدرر امام خمینی، ص۱۰۶؛ المیزان علامه طباطبائی ، ج‏۴، ص ۳۸۸ ؛ اقتصادنا شهید صدر، ص ۳۰۱ و ۷۲۵؛ تنبیه الأمّة محقق نائینی، ص۱۳۵).

🌱 به برکت این عنصر پویای ولایت، دین اسلام این قابلیت را پیدا کرده است که دین خاتم و نسخۀ نهایی و ماندگار تا روز قیامت باشد.
اشاره کردیم که ولیّ فقیه در این جهت نیز نایب از امام (علیه السلام) است و پویایی دین در عصر غیبت به واسطۀ حکم ولایی او تضمین می‌شود.

#شبهات_سکولاریزم
#دین_و_سیاست

🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق) 
تلگرام| اینستاگرام | ایتا

‍ ✨فرصت طلايي براي آمرزش و قرب الهي در ماه #رمضان

🔰حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْهَمْدَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي اَلْحَسَنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى اَلرِّضَا عَنْ أَبِيهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ اَلْبَاقِرِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ زَيْنِ اَلْعَابِدِينَ عَلِيِّ بْنِ اَلْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ سَيِّدِ اَلشُّهَدَاءِ اَلْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ سَيِّدِ اَلْوَصِيِّينَ أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ خَطَبَنَا ذَاتَ يَوْمٍ فَقَالَ أَيُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَيْكُمْ شَهْرُ اَللَّهِ بِالْبَرَكَةِ وَ اَلرَّحْمَةِ وَ اَلْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اَللَّهِ أَفْضَلُ اَلشُّهُورِ وَ أَيَّامُهُ أَفْضَلُ اَلْأَيَّامِ وَ لَيَالِيهِ أَفْضَلُ اَللَّيَالِي وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ اَلسَّاعَاتِ هُوَ شَهْرٌ دُعِيتُمْ فِيهِ إِلَى ضِيَافَةِ اَللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِيهِ مِنْ أَهْلِ كَرَامَةِ اَللَّهِ أَنْفَاسُكُمْ فِيهِ تَسْبِيحٌ وَ نَوْمُكُمْ فِيهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُكُمْ فِيهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُكُمْ فِيهِ مُسْتَجَابٌ فَاسْأَلُوا اَللَّهَ رَبَّكُمْ بِنِيَّاتٍ صَادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَةٍ أَنْ يُوَفِّقَكُمْ لِصِيَامِهِ وَ تِلاَوَةِ كِتَابِهِ فَإِنَّ اَلشَّقِيَّ مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اَللَّهِ فِي هَذَا اَلشَّهْرِ اَلْعَظِيمِ

🔅امیرالمؤمنین، علی بن ابی‌طالب (ع) فرمود: رسول خدا (ص) روزی خطبه‌ای خواند و فرمود:

❇️ ای مردم! ماه خدا با برکت، رحمت و آمرزش به شما روی آورده است. این ماه در پیشگاه خداوند، برترین ماه‌هاست؛ روزهایش بهترین روزها، شب‌هایش بهترین شب‌ها و ساعاتش بهترین ساعات است.

شما در این ماه به مهمانی خدا دعوت شده‌اید و از جمله کسانی هستید که مورد کرامت الهی قرار گرفته‌اند.

👈 نفس‌های شما در این ماه تسبیح، خواب شما عبادت، اعمال شما پذیرفته و دعاهای شما مستجاب است. پس، از خداوند با نیت‌های خالص و دل‌های پاک درخواست کنید که شما را در روزه‌داری و تلاوت قرآن موفق گرداند.

چه بدبخت است کسی که در این ماه از آمرزش الهی محروم شود!

📚الأمالی(للصدوق)، ج ۱، ص۹۳.

🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق) 
تلگرام| اینستاگرام | ایتا

‍ ❇️ ثبات دین و متغیر بودن شرایط سیاسی (۴)

✍ در توضیح نسبت فقه و قانون، به یک اصلاح فقهی تحت عنوان «حکم ولایی» اشاره کردیم. به جز این، به دو اصطلاح دیگر نیز اشاره می‌کنیم که ظرفیت انعطاف‌پذیری گزاره‌های فقهی را در بستر شرایط بالا می‌برند: یکی احکام مشروط و دیگری احکام ثانویه.

🔹 احکام مشروط: در این نوع احکام، چارچوب‌ها و ضوابط کلی به نحوی ترسیم می‌شوند که ناظر به فرض‌های گوناگون باشند و در شرایط مختلف، خروجی مناسب از آن‌ها به دست آید. این ملاحظات زمانی و مکانی را می‌توان در متن همان قانون، با حفظ وصف کلیت در عناوین آن و تنها با قید چند شرط، پیش‌بینی کرد تا در تغییر و تحول شرایط نیاز به تبصره زدن به قانون نباشد.

🔸 نهایتاً تطبیق این‌که در شرایط کنونی کدام فرض قانون اجرایی شود، به عهدۀ قانون‌گذار و در شرایطی که تشخیص آسان باشد، به عهدۀ خود مردم خواهد بود. به طور مثال، دریافت زکات از اسب یا برنج می‌تواند وابسته به شرایط خارجی باشد. به این صورت که اگر این موارد تبدیل به کالای سرمایه‌ای شوند، مشمول حکم زکات خواهند بود، و در حالتی که از سبد مصرفی عموم مردم خارج شوند، از شمول حکم زکات نیز خارج خواهند شد. 📜 (ر.ک: دراسات ـ شیخ منتظری ـ ، ج۳، ص۱۲ و ۲۶-۲۹).

🔹 احکام ثانویه: این احکام به این معناست که احکام شریعت در بستر اوضاع و شرایط خاص امکان تغییر و تبدل دارند. یعنی هرچند حکم مسائل گوناگون در شرایط عادی بیان شده است، اما در شرایط غیرطبیعی (مثل تزاحم، ضرر، حرج، اضطرار، سهو و نسیان) انعطاف لازم برای رفع ید از حکم اولیه لحاظ شده است.

🌀 استفاده از این احکام ثانویه می‌تواند راهکاری موقت برای برون‌رفت از بن‌بست‌های سیاسی و اجتماعی باشد. به طور مثال، قرآن کریم قتال در ماه‌های حرام یا در حریم مسجد الحرام را، مانند سنت‌های دیرینۀ عرب جاهلی، ممنوع اعلام کرده است. اما در شرایطی که دشمن از این حکم سوء‌استفاده کند، از باب مقابله‌به‌مثل، قتال در این زمان‌ها و مکان‌ها را تجویز نموده است. (بقره: ۱۹۱ و ۱۹۴). این مقابله‌به‌مثل یک حکم ثانوی محسوب می‌شود.

✨ پویایی شریعت اسلام جوانب دیگری هم دارد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم...

#شبهات_سکولاریزم
#دین_و_سیاست

🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق) 
تلگرام| اینستاگرام | ایتا

💠 ماه رمضان؛ فرصت بندگی و رهایی

وهو شهر أوله رحمة وأوسطه مغفرة وآخره الإجابة والعتق من النار. ولا غنى بكم عن أربع خصال خصلتين ترضون الله بهما وخصلتين لا غنى بكم عنهما. أما اللتان ترضون الله عز وجل بهما:
فشهادة أن لا إله إلا الله.
وأن محمدا رسول الله.
وأما اللتان لا غنى بكم عنهما:
فتسألون الله فيه حوائجكم والجنة.
وتسألون العافية وتعوذون به من النار.

👈امام باقر عليه‌السلام فرمود: رسول خدا صلى‌الله‌عليه وآله در آخرين
جمعه ماه شعبان براى مردم خطبه خواند. ایشان در مورد ماه مبارک #رمضان فرمود: آن ماهى است كه آغاز آن رحمت، وسطش آمرزش و پايانش اجابت دعا و آزادى از آتش دوزخ است.
شما در اين ماه از چهار فضيلت بى‌نيازى نيستيد: دو خصلت كه به وسيله آن خدا را خشنود مى‌سازيد و دو خصلت كه خود از آن بى‌نياز نيستيد.
آن دو فضيلتى كه خداوند عزّ و جلّ‌ را با آن خوشنود مى‌سازيد: گواهى دادن به اين‌كه معبودى جز خدا نيست و اين‌كه محمّد پيامبر خداوند است.

آن دو فضيلتى كه شما از آن بى‌نياز نيستيد، اين‌كه در آن ماه، از خدا حاجتهايتان را مى‌خواهيد و بهشت را درخواست مى‌كنيد و عافيت مى‌خواهيد و از آتش دوزخ به او پناه مى‌بريد.

فروع کافی، ج ۳، صفحه ۱۶۵

🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق) 
تلگرام| اینستاگرام | ایتا

پاداش افطاری دادن

💠...ومن فطر فيه مؤمنا صائما كان له بذلك عند الله عتق رقبة ومغفرة لذنوبه فيما مضى.
قيل: يا رسول الله ليس كلنا يقدر على أن يفطر صائما؟
فقال: إن الله كريم يعطي هذا الثواب لمن لم يقدر إلا على مذقة من لبن يفطر بها صائما أو شربة من ماء عذب أو تمرات لا يقدر على أكثر من ذلك ومن خفف فيه عن مملوكه خفف الله عنه حسابه.

پیامبر اکرم (ص) در خطبه‌ای فرمودند: كسى كه در ماه #رمضان به مؤمن روزه‌دارى افطارى دهد، پاداش آزاد كردن يك بنده و آمرزش گناهان گذشته‌اش را به پاداش اين عمل دريافت مى‌كند.
گفتند: اى رسول خدا! همۀ ما توان افطارى روزه‌دارى را نداريم.
فرمود: خداوند كريم است و به كسى از شما كه قادر نباشد جز با جرعۀ شيرى آميخته با آب، يا شربتى از آب گوارا، يا دانه‌اى چند از خرما، روزه‌دارى را به افطار فرا خواند و امكان بيش از اين نداشته باشد، همين پاداش را عطا مى‌كند و كسى كه در اين ماه از بار تكليف بردۀ خود بكاهد، خدا حساب او را سبك مى‌سازد.

📚فروع کافی، ج ۳، ص۱۶۵

🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق) 
تلگرام| اینستاگرام | ایتا

‍ 🌙 فضیلت ماه رمضان

🔸قال: خطب رسول الله صلى الله عليه وآله الناس في آخر جمعة من شعبان فحمد الله وأثنى عليه ثم قال: أيها الناس إنه قد أظلكم شهر فيه ليلة خير من ألف شهر وهو شهر رمضان فرض الله صيامه وجعل قيام ليلة فيه بتطوع صلاة كتطوع صلاة سبعين ليلة فيما سواه من الشهور وجعل لمن تطوع فيه بخصلة من خصال الخير والبر كأجر من أدى فريضة من فرائض الله عز وجل ومن أدى فيه فريضة من فرائض الله كان كمن أدى سبعين فريضة من فرائض الله فيما سواه من الشهور.

❇️ ابوورد گويد: امام باقر عليه‌السلام فرمود: رسول خدا صلى‌الله‌عليه وآله در آخرين
جمعه ماه شعبان براى مردم خطبه خواند. آن حضرت خدا را حمد و ستايش گفت، آن‌گاه فرمود:
اى مردم! همانا ماهى بر شما سايه افكنده (و روى آورده) كه شبى در آن، از هزار شب بهتر است و آن ماه #رمضان است. خداوند روزه آن را واجب نمود و شبى را در آن ماه براى انجام نماز مستحبى همانند انجام نماز مستحبى هفتاد شب در ماه‌هاى ديگر قرار داده است و براى كسى كه در اين ماه عملى از اعمال خير و نيكى انجام دهد، اجرى برابر كسى كه فريضه‌اى از فريضه‌هاى خداوند عزوجل انجام دهد، قرار داده است و كسى كه فريضه‌اى از فريضه‌هاى خدا را ادا كند، مانند كسى است كه هفتاد فريضه را در ماه‌هاى ديگر به جا آورده است.

📚فروع کافی، ج ۳، ص۱۶۴

🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق) 
تلگرام| اینستاگرام | ایتا

🔸وداع با ماه شعبان

🔰از حضرت رضا(علیه‌السلام) روایت شده: هرکه سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و آن را به ماه مبارک رمضان پیوند دهد حق‌تعالی ثواب روزه‌ی دو ماه پی‌درپی را برای او بنویسد.

📜 ابوالصلت هروی روایت کرده: در جمعه آخر ماه شعبان خدمت حضرت رضا(علیه‌السلام) رسیدم، حضرت فرمود: ای ابوالصلت بیشتر ماه شعبان گذشت و این روز جمعه پایان آن است، پس تدارک و تلافی کن در انجام آنچه از این ماه باقی مانده و کوتاهی‌هایی که در گذشته این ماه کرده‌ای و بر تو باد که بر آنچه برای تو سودمند است روی آوری و بسیار دعا و استغفار کرده و قرآن تلاوت کن و از گناهان خود به‌سوی خدا توبه کن تا وقتی ماه مبارک فرا رسد، خود را برای خدا خالص کرده باشی؛

👈 و امانت و حق کسی را بر عهده خود مگذار مگر آنکه ادا کنی و در دل خویش کینه کسی را وامگذار مگر آن‌که بیرون کنی و گناهی را مگذار جز آن‌که ترک کنی و از خدا بترس و در امور پنهان و آشکار خود، بر او توکل کن که هرکس بر خدا توکل کند، خدا او را بس است و در باقیمانده ماه این دعا را بسیار بخوان:

🍀اللهم ان لم تكن غفرت لنا فيما مضى من شعبان فاغفر لنا فيما بقي منه

خدایا، اگر در آنچه از ماه شعبان گذشت ما را نیامرزیدی، پس در آن مقدار که از آن باقی مانده است ما را بیامرز.

✨همانا حق‌تعالی در این ماه، بنده‌های بسیاری را به خاطر حرمت ماه مبارک رمضان، از آتش دوزخ برهاند.

📚کلیات مفاتیح الجنان


🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق) 
تلگرام| اینستاگرام | ایتا

✅ وبینار "معماری اسلامی برای مردم"

⁉️ چگونه در عید چیدمان خانه خود را به سبک معماری اسلامی_ایرانی تغییر دهیم؟

⬅️ راهکارهای ارزان ولی مؤثر برای خانه‌تکانی عید

📖 سرفصل‌های وبینار:
• عناصر کلیدی دکوراسیون داخلی معماری اسلامی ایرانی
• تاثیر روانشناسی و آرت‌تراپی(هنردرمانی) بر دکوراسیون داخلی
• ارائه پروژه‌های استودیو طراحی معماری و شهرسازی مصاف: پذیرایی، آشپزخانه، اتاق خواب والدین و کودک، کرسی‌خانه، نمازخانه، حمام، توالت و حیاط

⏳ تاریخ برگزاری: پنجشنبه ۹ اسفندماه ساعت ۱۵ در بستر "اَلوکام"

🔗 لینک ثبت‌نام

💠 واحد معماری و شهرسازی مصاف برگزار می‌کند
💠 @masaf_memari

‍ ثبات دین و متغیر بودن شرایط سیاسی (۳)

✍ در اشکال به حکمرانی دینی، ادعا شده بود که تدوین قوانین را که ماهیتی متغیر دارند، نمی‌توان به دین ـ با ماهیت ثابت ـ سپرد. در این باره توضیحاتی باقی مانده است که این‌جا به آن می‌پردازیم. گوشه‌ای از حل معما به نسبت فقه و قانون باز می‌گردد. آیا قوانین ما ضرورتاً همان متن احکام شریعت هستند تا اشکال ثابت بودن دین و متغیر بودن شرایط سیاسی مطرح گردد؟!

❇️ در قوانین جزائی و مدنی که تعیین کنندۀ حقوق متقابل افراد و مجازات تخطی از آن‌ها است، همینطور است. در این موارد که حضور فقه صریح و شفاف است، مواد قانونی بر اساس متن همان گزاره‌های شرعی تدوین می‌شوند و پس از تصویب قانونی، اعتبار عرفی و عقلائی پیدا می‌کنند؛ اما در بسیاری از قوانین دیگر ـ مثلاً آن‌هایی که ناظر به سیاست‌ها و شیوه‌های اجرائی حکومت هستند ـ فقه و قانون در دو لایۀ متفاوت قرار می‌گیرند و این‌طور نیست که بین آن‌ها تماثل برقرار باشد.

📜 در این دسته از موضوعات، می‌توان شریعت را پشت صحنۀ قوانین، و قوانین را آئین‌نامۀ اجرائی شریعت دانست. به بیانی قوانین بر پایۀ دو عنصر «مصلحت» و «شریعت» نیاز به تدوین دارند. این‌جاست که قوانین در سایۀ همان گزاره‌های ثابت شریعت می‌توانند در بستر شرایط کاملاً متغیر باشند.

👈 بر این اساس ممکن است اصول کلی حکمرانی ثابت باشد، و تاکتیک‌های اجرایی آن در بستر زمان تغییر کند. این‌جا دین دربارۀ آن آئین اجرایی اصلاً نظر نداده است و آنچه از متن دین بر می‌آید همان اصول کلی خواهد بود. اما تدوین قوانین ـ که تدابیر اجرایی آن احکام شرعی تلقی می‌شوند ـ به ولی فقیه موکول است که طبعاً آن را به نهاد قانون‌گذاری تفویض می‌کند.

🔸 گاهی از این تدابیر اجرایی شریعت تعبیر به حکم ولایی یا حکم حکومتی نیز می‌شود (ر.ک: تنبیه الأمة، محقق نائینی، ص۱۳۳؛ انوار الفقاهة (کتاب البیع)، آیت الله مکارم، ص۵۵۰). با توجه به اینکه نسبت فقه و قانون از مباحث چالشی و جدید علوم سیاسی است، توضیح بیشتر مدعا را به جای خود موکول می‌کنیم.

#شبهات_سکولاریزم
#دین_و_سیاست

🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق) 
تلگرام| اینستاگرام | ایتا