سرطان گروهی از بیماریها است که در آن سلولهای بدن بهطور غیرقابلکنترل رشد کرده، تقسیم میشوند و به بافتهای اطراف یا سایر بخشهای بدن گسترش مییابند. این بیماری زمانی رخ میدهد که مکانیسمهای طبیعی تنظیمکننده رشد سلولی دچار اختلال شوند.
ارتباط اختلالات سیستم عصبی
سیستم عصبی نقش بسیار حیاتی در هماهنگی و کنترل فرآیندهای بدن دارد. بهطور خاص، این سیستم از طریق تنظیم فرآیندهای ایمنی، التهابی، و متابولیکی، در جلوگیری از بروز بیماریهایی همچون سرطان مؤثر است.
ضعف سیستم عصبی و تغییرات سلولی
سیستم عصبی، بهویژه از طریق مکانیسمهایی نظیر ترشح هورمونها و نوروترانسمیترها، تأثیر عمیقی بر وضعیت متابولیک و ایمنی بدن دارد. زمانی که سیستم عصبی در عملکرد خود دچار اختلال شود، این تأثیرات میتوانند موجب تغییرات در فعالیت سلولها و DNA آنها شوند.
• نقص در سیستم ایمنی و التهاب مزمن:
سیستم عصبی از طریق محور هورمونی (مانند محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال) میتواند بر سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارد. اختلالات در این تنظیمات میتوانند منجر به التهاب مزمن شوند. التهاب مزمن بهویژه از طریق آزادسازی مواد شیمیایی التهابی نظیر سیتوکینها و پروتئینهای واکنشی فاز حاد، محیطی را فراهم میکند که سلولها را مستعد جهشهای ژنتیکی و در نهایت سرطان میسازد.
• نوروترانسمیترها و افزایش استرس اکسیداتیو:
نورترانسمیترهایی مانند دوپامین، سروتونین و نورآدرنالین نقش مهمی در تنظیم فرآیندهای متابولیک دارند. در صورت اختلال در تعادل این مواد شیمیایی، سطح استرس اکسیداتیو در بدن افزایش مییابد، که موجب آسیب به DNA و تخریب سلولها میشود و یکی از دلایل بنیادی بروز سرطان بهویژه در بافتهای مستعد (مانند روده و سینه) است.
اختلالات سیستم عصبی و ژنهای سرکوبکننده تومور
بسیاری از ژنهای سرکوبکننده تومور، مانند BRCA1 و BRCA2، تحت تأثیر سیگنالدهی عصبی قرار دارند. این ژنها معمولاً وظیفه دارند تا رشد سلولها را کنترل کرده و از تقسیم غیرقابلکنترل آنها جلوگیری کنند. اختلالات در سیستم عصبی موجب کاهش فعالیت این ژنها میشوند، که به نوبه خود احتمال بروز جهشهای ژنتیکی و سرطان را افزایش میدهد. اختلالات در سیگنالدهی عصبی میتواند منجر به فعال شدن مسیرهای مولکولی شود که باعث اختلال در عملکرد ژنهای سرکوبکننده تومور و افزایش ریسک سرطان میشوند.
استرس مزمن و سرطان
استرس مزمن یکی از عوامل اصلی در اختلال عملکرد سیستم عصبی است. در پاسخ به استرس، بدن هورمونهایی مانند کورتیزول ترشح میکند که در کوتاهمدت مفید هستند، اما در صورت ترشح مزمن، باعث تضعیف سیستم ایمنی میشوند و محیطی فراهم میکنند که به افزایش التهاب و جهشهای سلولی منجر میشود. این وضعیت میتواند زمینهساز سرطان باشد، بهویژه در ارگانهایی که در معرض التهابات مزمن قرار دارند، مانند روده بزرگ، سینه و ریه.
بیخوابی و سرطان
سیستم عصبی نقش اساسی در تنظیم چرخه خواب و بیداری دارد. اختلال در خواب و بیخوابی مزمن میتواند منجر به کاهش تولید ملاتونین شود. ملاتونین هورمونی است که علاوه بر تنظیم خواب، نقش محافظتی در برابر آسیبهای DNA و سرطان دارد. خواب ناکافی یا اختلال در ریتم شبانهروزی میتواند با افزایش خطر سرطان سینه، پروستات و کولون مرتبط باشد، بهویژه در افرادی که بهطور مزمن در معرض استرس یا اختلالات عصبی قرار دارند.
سیستم عصبی و التهاب مزمن
اختلال در عملکرد سیستم عصبی میتواند موجب فعالسازی سیستم ایمنی بدن و التهاب مزمن شود. التهاب مزمن یکی از عوامل کلیدی در توسعه سرطان است، زیرا این وضعیت میتواند موجب افزایش تولید سیتوکینها و فاکتورهای رشد شود که منجر به رشد غیرقابل کنترل سلولها و در نهایت سرطان میشود.
جمعبندی
اختلالات سیستم عصبی بهطور مستقیم و غیرمستقیم زمینهساز سرطان هستند.
ویژگیهای اصلی سرطان:
• رشد غیرطبیعی و سریع سلولها
• فرار از مکانیسمهای دفاعی بدن
• توانایی تهاجم به بافتهای سالم
• قابلیت متاستاز (گسترش به دیگر نقاط بدن از طریق خون یا لنف)
انواع سرطان:
• سرطانهای کارسینوم:
منشأ در سلولهای پوششی (مانند سرطان ریه، پستان، کولون)
• سرطانهای سارکوم:
منشأ در بافتهای پیوندی مانند استخوان، عضله و چربی
• لوسمیها:
سرطانهای خون و مغز استخوان
• لنفومها و میلوما:
سرطانهای سیستم لنفاوی
مراحل پیشرفت سرطان:
۱. ایجاد جهش ژنتیکی:
در اثر عوامل مختلف، سلولها بهطور غیرطبیعی تغییر میکنند.
2. تکثیر سلولی غیرطبیعی:
سلولهای جهشیافته بدون کنترل رشد میکنند.
3. تشکیل تومور:
تجمع سلولهای سرطانی منجر به تشکیل توده میشود.
4. تهاجم و متاستاز:
سرطان به دیگر اندامها گسترش مییابد.
در ادامه، در بخشهای بعدی به علل ایجاد سرطان خواهیم پرداخت.
@iranelixir