رسانه تاریخی Historium @historiumclub Channel on Telegram

رسانه تاریخی Historium

11 Feb, 15:11

💠 مترجمان و ناقلان کتب پهلوی به عربی💠

✨از مهمترین مترجمان و ناقلانی که کتب پهلوی را به عربی آورده اند میتوان افراد زیر را نام برد :

جبله بن سالم، ابن المقفع(روزبه ایرانی) ، نوبخت منجم و فرزندان او موسی بن خالد و يوسف بن خالد، ابوالحسن علی بن زیاد تمیمی ناقل زیج شهریار، حسن بن سهل منجم ، احمد بن يحيى بن جابر البلاذری ، اسحق بن علی بن سلیمان، اسحق بن يزيد ، محمد بن جهم برمکی، هشام بن القاسم اصفهانی ، موسی بن عیسی الکسروی، زادویه پسر شاهویه اصفهانی، محمد بن بهرام بن مطیار اصفهانی، بهرام پسر مردانشاه، عمر بن فرخان طبری ، علی بن عبيدة الريحاني ، بهرام هروی مجوسی، بهرام پسر مهران اصفهانی

📚منبع

📘تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، ۱۳۹۱، ص ۱۳۴و۱۳۵

🌹@HistoriumClub🌹

245

رسانه تاریخی Historium

11 Feb, 10:10

💠جدیدترین اخبار مبنی بر ردپای حضور معدن نقره ایرانی در گنجینه وایکینگ‌ها!💠

👇ادامه خبر...

✍کارشناسان می‌گویند راز دیرینه‌ای که درباره مالک اصلی این گنجینه وجود داشته، ممکن است حل شده باشد. به گفته آنان، این گنجینه غنی از نقره و طلا که امروز به‌عنوان دارایی عمومی در اختیار موزه ملی اسکاتلند قرار دارد در عصر وایکینگ‌ها نیز بخشی از اموال عمومی محسوب می‌شده است.

🔸مدرک این ادعا کتیبه‌ای است که بر روی یکی از چهار دستبند نقره‌ای تزئین‌شده گنجینه یافت شده و به‌تازگی رمزگشایی شده است.
عبارت حک‌شده روی این دستبند چنین ترجمه شده است:«این ثروت متعلق به جامعه است».

➰راز این نوشته زمانی کشف شد که محققان متوجه شدند حرف «F» در انتهای متن، که با دو نقطه احاطه شده است، می‌تواند نشان‌دهنده کلمه «feoh» در زبان انگلیسی کهن باشد که به معنای «دارایی» یا «ثروت» است.

〽️محققان دریافتند که کلمه اول «DIS» نیز نسخه اشتباهی از کلمه «This» بوده که در آن زمان مشابه برخی گویش‌های امروزی در ایرلند تلفظ می‌شده است.

👁‍🗨کلمه «Higna» نیز که در انگلیسی کهن به معنای «جامعه» است به همین طریق کشف شد. این کلمه اغلب در اسناد آنگلوساکسونی به‌عنوان اشاره‌ای به جوامع مذهبی استفاده شده است.

🔹این گنجینه که تصور می‌شود در حدود سال ۹۰۰ میلادی دفن شده باشد، در سال ۲۰۱۴ توسط یک جستجوگر با فلزیاب در کرک‌کودبرایت‌شایر در منطقه گالووی اسکاتلند پیدا شد.

🔺برای مشاهده متن کامل خبر🔺

🌹 @HistoriumClub 🌹

310

رسانه تاریخی Historium

11 Feb, 10:00

💠جدیدترین اخبار مبنی بر ردپای حضور معدن نقره ایرانی در گنجینه وایکینگ‌ها!💠

✍به نقل از خبرگزاری یورونیوز فارسی، زمانی که «گنجینه گالووی» در سال ۲۰۱۴ در مزرعه‌ای در غرب اسکاتلند کشف شد، باستان‌شناسان در شگفتی فرو رفتند. زیرا مشخص شد این بزرگ‌ترین مجموعه آثار مربوط به عصر وایکینگ‌ها بوده که تاکنون در بریتانیا پیدا شده است.

🔸در تجزیه و تحلیل‌های علمی صورت گرفته برروی ظرف نقره‌ای این گنجینه که آن را به دوره ساسانی نسبت می‌دهند، شاهد ردپای حضور معدن نقره نخلک در اصفهان ایران هستیم که سابقه استفاده از آن به دوره اشکانی و ساسانی{1} می‌رسد و در قرن ۲۰ میلادی استفاده مجدد از آن تا به امروز صورت گرفته است.

📘منبع{1}: کتاب باستا‌ن‌شناسی و هنر ساسانی، یعقوب محمدی‌فر، فرهاد امینی
📄ص ۱۰۷

🌹 @HistoriumClub 🌹

289

رسانه تاریخی Historium

10 Feb, 18:32

✨️

🎨

تبادلاتِ فرهنگ و هنر

💎 فولدری از کانال‌های مرجع در حوزۀ فلسفه، هنر و ساینس

🔣تنها کافی‌ست لینک را لمس کنید و دکمۀ Add را بزنید و این فولدر ارزشمند را در تلگرام خود ذخیره کنید:

🔗 t.me/addlist/1cGdMUh2G25hMjFk

👨‍🦱

آیدی هماهنگی برای پیوستن به جمع ما:

@hume1711

217

رسانه تاریخی Historium

10 Feb, 16:58

🔸«منم زردشت! نخستین برانگیزنده‌ای که به مردم بیاموخت که تویی ای اهورامزدا به پرستش سزاوارترین و بهترین داور کردار مردم و سرور راستی و آفریننده‌ی پاکی. باشد همه با اندیشه‌ی درست آن را دریابند و به کار ببندند.»

📜گات‌‌های زردشت. سرود ۴۶_ بند ۹

📜 @HistoriumClub 📜

353

رسانه تاریخی Historium

10 Feb, 12:53

🔴همایش ملی جهانِ ایرانی: سلوکی و اشکانی برگزار می‌شود.

🔸 همایش ملی جهانِ ایرانی: سلوکی و اشکانی یکشنبه ۲۸ بهمن‌ماه ۱۴۰۳ از ساعت ۹ تا ۱۸ در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می‌شود.

🔺گفتنی است همایش ملی جهانِ ایرانی: سلوکی و اشکانی، دومین همایش از رشته همایش‌های جهان ایرانی است که برگزار می‌شود. نخستین همایش جهان ایرانی که تیرماه امسال برگزار شد، به دورۀ ماد و هخامنشی پرداخته بود.

🌹 @HistoriumClub 🌹

413

رسانه تاریخی Historium

10 Feb, 08:38

💠آثار پهلوی که بعد اسلام به عربی ترجمه شد💠

🔴خداینامه (شاهنامه ، سير الملوك ، سير ملوك الفرس ، تاريخ ملوك الفرس ، سيرة الفرس) داستان اسکندر، بلوهرو بوناسف ، کتاب الصور ، كتاب السكسيكين ، آيين نامه ، گاهنامه، داستان بهرام چوبین ، داستان رستم و اسفندیار، داستان پیران ویسه، داستان دارا و بت زرین کتاب زادان فرخ در تأدیب پسرش ، عهد کسری پسرش هرمز و پاسخ هرمز بدان

🟠 عهد اردشیر به پسرش شاپور، کتاب موبدان موبد در حکم و جوامع و آداب ، كتاب مزدك ، كتاب التاج در سیرت أنوشروان ، کتاب سیرت اردشیر ، کتاب بنیان دخت ، کتاب بهرام دخت ، کتاب زجر الفرس، کتاب الفال ، كتاب الاختلاج ، آیین تیراندازی از بهرام گور یا بهرام چوبین

🟡 آیین چوگان زدن ، کتاب ستور پزشکی (ببطره) ، زیج شهریار، کارنامه انوشروان ، داستان شهر براز با خسروپرویز، لهراسپ نامه، کتاب جاماسپ در کیمیا، گزارش شطرنج ، نامه تفسر، داستان خسرو و شیرین و بسیاری از کتب دیگر در مسائل مختلف از قبیل منطق و حکمت و ریاضیات و فلاحت و تاریخ و ادب و قصص و حكايات و امثال و حكم و جز آنها.

📚منبع

📙تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، ۱۳۹۱، ص ۱۳۳ و ۱۳۴

🌹@HistoriumClub🌹

435

رسانه تاریخی Historium

09 Feb, 14:43

💠زبان و ادب پهلوی(پارسی میانه) بعد از اسلام (بخش دوم)💠

🔴در قرن چهارم و پنجم بسیاری از ایرانیان به خط و زبان پهلوی آشنایی داشتند. جمع کنندگان شاهنامه ابومنصوری و مترجمان بعضی از دفترهای پهلوی به پارسی در همین دوره رسالاتی از پهلوی مانند یادگار زریران و کارنامه اردشیر بابکان و داستان بهرام گور و پندنامه بزرگمهر بختگان و گزارش شترنگ (شطرنج) و نظایر این رسالات را به پارسی ترجمه کرده و جزو شاهنامه ها قرار داده بودند. نفوذ لهجه و ادب پهلوی در این ترجمه ها به حدی بود که بعد از نقل آنها به شعر پارسی به وسیله دقیقی و فردوسی هم وجوه نزدیکی فراوانی میان آنها با اصل پهلوی هر يك مشهودست.

🟠در اواسط قرن پنجم یکی از کتب مشهور که گویا اصل آن از دوره اشکانی بوده است از متن پهلوی به دست فخر الدین اسعد گرگانی به شعر پارسی نقل شد و چون سراینده این داستان مستقیماً با متن پهلوی آن کار داشته اثر لغات وتركيبات پهلوی درمنظومه آن (ویس و رامین) بشدت آشکارست‌. آشنایی شاعران و نویسندگان ایران با متون پهلوی و نقل آنها به پارسی تا قرن هفتم هم ادامه داشته است چنانکه در همین ایام یکی از شاعران مشهور بنام زرتشت بهرام پژدو کتاب ارداویرافنامه را از پهلوی به شعر پارسی ترجمه کرد.

🟢نقل این شواهد مسلم میدارد که آشنایی ایرانیان با خط و لهجه پهلوی ساسانی با انقراض حکومت ساسانی یکباره از بین نرفت بلکه دیر گاه ادامه داشت. در سه قرن اول هجری بسیاری از کتب مشهور پهلوی که حاوی مطالب تاریخی و ادبی و حکم و مواعظ و عهود و مسائل علمی بود به عربی در آمد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.

📚منبع

📙تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، ۱۳۹۱، ص ۱۳۱ تا ۱۳۳

🌹@HistoriumClub🌹

671

رسانه تاریخی Historium

09 Feb, 08:01

💠زبان و ادب پهلوی(پارسی میانه) بعد از اسلام (بخش یکم)💠

🔴هنگام تسلط مسلمین بر ایران لهجه رسمی ادبی و سیاسی و دینی ایرانیان همان بود که به پهلوی جنوبی یا پهلوی ساسانی یا پهلوی پارسی مشهورست. برخلاف آنچه تصور میشود با غلبه عرب این لهجه یکباره از ایران بر نیفتاد بلکه تا چند قرن در ایران رواج داشت و کتابها و کتیبه ها بدان نگارش یافت و بسیاری از آنچه به این لهجه و به خط پهلوی در عهد ساسانیان نوشته و تألیف شده بود به عربی و پارسی دری در آمد که بعضی از آنها هنوز هم در دست است.در میان زرتشتیان ایران که تا حدود قرن پنجم هنوز در بسیاری از نواحی ایران به وفور دیده میشدند، غیر از نسکهای اوستا همه کتب دیگر دینی با تفاسیر اوستا به پهلوی بود و غالب این کتب و تفاسیر هم در سه قرن اول هجری تألیف شده است.

🟠تازیان هنگام تسلط بر ممالک اسلامی از آنجا که از رموز تشکیلاتی اطلاعی نداشتند ناگزیر دواوین محلی را با متصدیان آنها و زبان و دفاتری که متداول بود بر جای نهادند. از آن جمله در عراق و ایران یعنی در قلمرو شاهنشاهی ساسانی عمال دیوان و خط و زبان پهلوی را همچنانکه بود نگاه داشتند و این حال ادامه داشت تا عهد حکومت حجاج بن یوسف ثقفی که یکی از کاتبان ایرانی که از اصل سیستان و موسوم بود به صالح بن عبدالرحمن وزیر دست زادان فرح صاحب دیوان حجاج کار میکرد. به فکر نقل دیوان از پهلوی به عربی افتاد و بعد از فوت استاد خود عهده دار دیوان شد و علی رغم اصرار مردانشاه پسر زادان فرح به نقل دیوان از پهلوی به عربی مبادرت کرد.

🟡گویند مردانشاه چون از تصمیم او به این عمل و قدرت وی بر آن کار اطلاع حاصل کرد گفت: خداوند ریشه تو را از دنیا ببرد همچنانکه ریشه فارسی را بریدی. و ایرانیان حاضر شدند صدهزار درهم به او بدهند تا از این کار اظهار عجز کند و او نپذیرفت. با این حال تداول خط و لهجه پهلوی در میان ایرانیان غیر مسلمان و مسلمان تا حدود قرن پنجم از میان نرفت چنانکه در برخی از نواحی ایران کتیبه های ابنیه را علاوه بر خط عربی (کوفی) به خط پهلوی هم مینوشتند مانند کتیبه برج لاجیم در مازندران که از قرن پنجم هجریست و يك خط آن به پهلوی و خط دیگر آن به عربی (کوفی) است.

🟢برج دیگری نزديك برج لاجیم در محل قریه رسکت قرار دارد که آنهم ظاهراً از اوایل قرن پنجم و كتيبه آن به خط کوفی و هم به خط پهلوی است. برج رادکان نزديك بندر گز نیز از همین گونه برج های مقبره ای و دارای دو کتیبه به خط کوفی و پهلويست.

🌹@HistoriumClub🌹

669

رسانه تاریخی Historium

08 Feb, 19:13

🔺حکم ثبت جهانی "هگمتانه" از طرف یونسکو صادر و دریافت شد.

🔸تپه هگمتانه به‌عنوان بیست و هشتمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو، لوح ثبت جهانی خود را دریافت کرد.

@HistoriumClub

701

رسانه تاریخی Historium

08 Feb, 08:44

💠مناره خسروگرد در سبزوار💠

🔴مناره خسروگرد در ۱۰ کیلومتری غرب شهر سبزوار روستای خسروگرد قرار دارد.این مناره به سال ۵۰۵ هجری قمری به دستور تاج الدوله ابوالقاسم بن سعید مصادف با حکومت سلجوقیان ساخته شده است.ارتفاع آن به ۳۸ متر می‌رسد و در بالای آن دو رشته کتیبه کوفی و تزئینات لوزی شکل دیده می‌شود. تاریخ کتیبه به سال ۵۰۵ هجری قمری است.

🟠این مناره یکی از قدیمی‌ترین و مرتفع‌ترین مناره‌های تاریخی ایران درعهد خود بوده‌است. بر اساس کاوش‌های باستان‌شناسی، مناره خسروگرد میل تک و منفردی است که به منظور راهیابی کاروانیان بر سر راه جاده موسوم به ابریشم احداث شده و همچون فانوس دریایی در کویر نقش راهنمای کاروانیان را برعهده داشته‌است.

🌹@HistoriumClub🌹

696

رسانه تاریخی Historium

06 Feb, 12:37

💠زادان فرخ ایرانی منجم و ریاضی دان بزرگ اواخر دوره ساسانیان و قرن اول اسلامی💠

🔴زادان فرخ نام منجم و ریاضی دان اواخر دوره ساسانیان است که دارای تحقیقات و تألیفاتی در ریاضی و نجوم است. وی محاسبات نجومی زمان ساسانیان را تدوین کرده و کتابی نیز به نام اندرزگر داشته است. اطلاعات دیگری از این دانشمند ایرانی نیامد و معلوم نیست که آیا او در دوران بعد از اسلام نیز زنده بوده یا نه؟بلاذری در کتاب فتوح البلدان درباره برگرداندن دیوان محاسبات عراق از زبان پهلوی به عربی که از زمان خلافت عمر یعنی از سال ۱۵ سال هجری تا سال ۸۰ هجری (۶۵ سال) به خط و زبان فارسی بود و تأسیس و اداره آن به وسیله ایرانیان در قرن اول هجری انجام شده بود می نویسد:

🟠علی بن محمد بن ابی یوسف مدائنی از شیوخ خویش روایت کند که دیوان خراج سواد و دیگر بخش های عراق به پارسی بود چون حجاج ولایت عراق جست، امر کتابت را به زادان فرخ پسر پیری سپرد. صالح بن عبدالرحمن مولای بنو تمیم که به تازی و پارسی نوشتن میدانست با وی بود پدر صالح از اسیران سیستان بود زادان فرخ وی را به خدمت حجاج آورد و صالح پسند خاطر وی افتاد روزی صالح زادان فرخ را گفت: توئی که مرا به خدمت امیر برده ای ببینم که کار من سخت پسند وی است ترسم که مرا بر تو مقدم دارد و تو فرو افتی گفت.

🟢چنین مپندار که حجاج به من نیازمندتر است. زیرا کسی جز من نجوید که حسابهای او را کفایت کند صالح گفت: به خدا اگر بخواهم حساب را به تازی در آرم توانم کرد زادان فرخ گفت چیزی از آن را به تازی بگردان تا بینم صالح آن کار را انجام داد. پس زادان فرخ او را گفت که تمارض کنند و وی تمارض کرد حجاج پزشک خویش را نزد وی فرستاد پزشک در او علتی ندید. زادان فرخ چون این خبر شنود فرمان داد که صالح دست از تمارض بدارد. پس از آن در آن هنگام که عبدالرحمن بن محمد اشعث کندی قیام کرده بود ( ۸۰ هجری)

🔵روزی زادان فرخ از منزلی بیرون شده به خانه خویش یا خانه کسی میرفت به قتل رسید و حجاج امر کرد کتابت را به صالح سپردند صالح سخنی را که میان وی و زادان فرخ در نقل دیوان تازی رفته بود با حجاج باز گفت حجاج بر آن شد که دیوان را از پارسی به تازی بگرداند و صالح را بر آن امر گماشت. مردانشاه پسر زادان فرخ صالح را پرسید: چه می سازی با دهویه و ششویه. گفت: مینویسم ده و نصف ده پرسید چه سازی با ابداء گفت: نویسم ایضاء گفت و چه سازی با اندر گفت:(( باند همان نیف است)) و هر چه زیادت آید بر آن بیفزایم پس مردانشاه گفت خدایت ریشه را از جهان بر کناد که ریشه پارسی بر کندی وی را صد هزار درهم بدادند که خود را از بازگرداندن دیوان به تازی عاجز نمایاند و از آن کار دست بدارد صالح سرباز زد و آن کار را به انجام رسانید.

📚منبع

📕دانشمندان ایرانی از آغاز تا دوره قاجار، عبدالرفیع حقیقت، ۱۳۸۹، ص ۵۰ و ۵۱

🌹@HistoriumClub🌹

863

رسانه تاریخی Historium

05 Feb, 10:24

💠حکیم ابوالعباس ایرانشهری نخستین فیلسوف ایرانی پس از اسلام💠

🔴یکی از دانشمندان و حکیمان مشهور ایرانی در قرنهای نخستین اسلامی ابوالعباس محمد بن محمد ایرانشهری (نیشابوری) است که کتابهایی به نام های کتاب جلیل و کتاب اثیر و غیره داشته و تا قرن پنجم هجری مورد استفاده و استناد بوده است. ولی نوشته های او به دست ما نرسیده است. چهار تن از نویسندگان و حکیمان مشهور ایرانی نام او را در ۶ کتاب خود آورده اند.نخست ابوریحان بیرونی در کتاب ماللهند من مقولة گوید: ابوالعباس ایرانشهری تنها کسی است که در نقل اقوال و عقاید یهود و نصاری و حکایت آنچه در تورات و انجیل آمده است از راه راست منحرف نشده است.

🟠و در ذکر مانویان و اخباری که در کتابهای ایشان راجع به پیروان ادیان منقرض شده یافته است به کمال و بی غرض و مرض سخن گفته است، و این بدین سبب بوده است که ایرانشهری به هیچ یک از ادیان دل بستگی نداشت بلکه منفرد بود به دینی که خود او اختراع کرده بود و مردم را بدان دعوت می نمود.ابوریحان در کتاب قانون مسعودی مطلبی راجع به ایرانشهری می نویسد که زمان او را نیز به دست میدهد و معلوم میشود که ابوالعباس ایرانشهری در نیمه اول قرن سوم هجری می زیسته و در اواسط آن قرن تألیف می کرده است.

🟢 ناصر خسرو قبادیانی چند بار از ایرانشهری در زادالمسافرین نام برده است و اسم چند کتاب او را ذکر کرده است و از اشارات او بر می آید که این مرد علاوه بر اینکه در هیات و نجوم و ریاضی استاد بوده است حکیم و فیلسوف نیز بوده و نسبت به محمدبن زکریای رازی سمت استادی داشته است و رازی اقوال او را در کتابهای خود نقل کرده است. ولی چون ناصر خسرو مردی دیندار بوده و با هر کسی که عقیده اش غیر از عقیده خود او بوده است مخالفت شدید داشته در زادالمسافرین به شدت هر چه تمام تر بر محمد بن زکریای رازی تاخت آورده و عقاید او را رد کرده است.

🟡علاوه بر این به او تهمت هم زده است که گفته های ایرانشهری را تحریف کرده و به خود نسبت داده است.قطب الدین شیرازی در اختیارات مظفری از ایرانشهری نام برده است. بنا به قول بارون ویکتور رزن در فهرست نسخه های فارسی خطی محفوظ در مؤسسه السنة شرقيه سنت پطرزبورغ که در باب ششم راجع به حرکات افلاک و آفتاب همان مسئله کسوف حلقوی را که بیرونی هم نقل کرده است از قول او می آورد.

📚منبع

📕دانشمندان ایرانی از آغاز تا دوره قاجار، عبدالرفیع حقیقت، ۱۳۸۹، ص ۵۳ تا ۵۷

🌹@HistoriumClub🌹

850

رسانه تاریخی Historium

05 Feb, 10:14

💠حکیم ابوالعباس ایرانشهری نخستین فیلسوف ایرانی پس از اسلام💠

🌹@HistoriumClub🌹

821

رسانه تاریخی Historium

04 Feb, 12:33

🖋وقتی قطران تبریزی از شکست ترکان در آذربایجان شعر می‌سراید:

«کمر بستند بهر کین شه ترکان پیکاری
همه یک رو به خونخواری همه یکدل به جراری

یکی ترکان مسعودی به قصد خیل مسعودان
نهاده تن به کین‌کاری و دلداده به خونخواری

به سان کوه از انبوهی و چون ریگ از فراوانی
چو شیران از گران زخمی چو دیوان از سبکباری

چه محمودی چه مسعودی چه مودودی چه داودی
چه خاقانی چه سلطانی چه دیوانی چه پیکاری

جهان جویان بدمسازی جهان گیران بهم پشتی
جهان سوزان بیک زخمی جهان روبان بیکباری

ز جان و مالشان یکباره نادیدار کردندی
اگر یک ساعت دیگر نگشتی شاه دیداری

چو عالی رأیت خسرو ز تاری گرد پیدا شد
بر ایشان روز روشن شد بکردار شب تاری

باندک لشگر اندک کرد مر بسیار ایشان را
سپه را شاه دانا به ز هم پشتی بسیاری

همه خویشان و پیوندان همه اندر هزیمتگه
ز بس زاری ز یکدیگر همی جستند بیزاری

اگر خسرو نبخشودی و در خورشان نفرمودی
نرستی جانور زانجا نه جنگی و نه پیکاری

چه ارزد غدر با دولت چه ارزد مکر با دانش
اگر چه کار ترکان هست مکاری و غداری»

📕دیوان قطران تبریزی، ص ۳۹۷

📜 @HistoriumClub 📜

812

رسانه تاریخی Historium

04 Feb, 12:29

📜وقتی قطران تبریزی از شکست ترکان در آذربایجان شعر می‌سراید:

🔸«یکی از وقایع جالب و تاریخی که در صحرای سراب اتفاق افتاده، جنگی است که قطران، شاعر و قصیده‌سرای توانای تبریزی در قصیده غرای خود، بدان اشاره نموده و از جنگ با ترکان سخن گفته و فرد مورد ستایش خود را با القاب خسرو، شاه و خداوند ستوده که در صحرای سراب، ترکان را شکست داده و منهزم ساخته است.

🔺از احوال این ترکان که در این جنگ شکست خورده و منهزم گشته‌اند اطلاعی بیش از این در دست نیست. همانطوریکه در کتاب شهریاران گمنام بدین مسئله اشاره شده این ترکان بایستی ترکان غز بوده باشند و ممدوح قطران نیز که اسمی از او در قصیده خود به صراحت نیاورده، جز ابومنصور وهسودان، پادشاه وقت آذربایجان که قطران در سفرها در رکاب وی بوده و پاره‌ای از جنگ‌های وی را نیز مانند جنگ مغان که به فرماندهی فرزندش امیر ابونصر مملان صورت گرفته ستوده نمی‌‌تواند باشد.»

📑مقاله «وقایع تاریخی سراب، از زمان اورارتوها تا سلطنت فتحعلی شاه قاجار»
🖊نوشته «دکتر رحیم هویدا»
📄صفحه ۲۴۶

🌹 @HistoriumClub 🌹

862

رسانه تاریخی Historium

30 Jan, 21:04

💠طاهر ذوالیمینین و هویت ایرانی💠

🔴طاهر از بازماندگان دودمانهای ایرانی منطقه پوشنگ هرات بود که خود را از تبار رستم دستان پهلوان اسطورهای ایران زمین می دانست. طاهر هنگامی که روانه جنگ با عیسی میشد این شعر از بشار بن برد شاعر برجسته شعوبی را میخواند: کمی صبر کن تا اسبهای نجیب ما در عراق شبهه بکشند گویی ضحاک را میبینی که نوحه گران بر جنازه اش زاری می کنند.(۱)

🟠 معروف است که طاهر به علان شعوبی در پاداش نوشتن کتابی در ذکر مثالب عرب صلتی جزیل بخشید و او را گرامی داشت.(۲)نوشته اند واپسین سخنی که از طاهر شنیده شده بود این جمله فارسی بود در مرگ نیز مردی وایذ [باید].(۳)

📚منابع

📗۱.نخستین دولت های ایرانی پس از اسلام، محسن جعفری، ۱۴۰۲، ص ۳۹و۴۰

📕۲.نهضت شعوبیه( جنبش ملی ایرانیان مقابل خلافت اموی و عباسی) ، حسینعلی ممتحن، ص ۳۳۶

📙۳.تاریخ طبری، محمد بن جریر طبری، ۱۳۸۰، ج ۱۳ ، ص ۵۷۰۷

🌹@Historiumclub🌹

690

رسانه تاریخی Historium

30 Jan, 10:21

💠طاهر بن حسین(ذوالیمینین) و اعلام استقلال در خراسان💠

🔴طاهر در سال ۲۰۵ ه‌.ق با احترام بسیار در بغداد می زیست و جایگاه ویژه ای در دربار مأمون داشت که رویدادی غیر منتظره روند زندگی اش را دگرگون کرد. روزی طاهر نزد مامون رفت و متوجه شد پس از دیدن او اشک از چشمان خلیفه سرازیر شد او دلیل گریه خلیفه را پرسید ولی مامون از پاسخ دادن طفره رفت طاهر که نگران این موضوع شده بود پولی هنگفت به خدمتگزار ویژه خلیفه داد تا دلیل گریه وی را دریابد. خدمتگر در فرصتی مناسب راز گریه خلیفه را پرسید و مامون به او گفت: امین برادرم را به یاد آوردم و آن زبونی(خواری) که بدو رسید. اما چیزی از من به طاهر نمیرسد که ناخوش بدارد.

🟠طاهر با شنیدن دلیل ناراحتی خلیفه بیمناک شد و دریافت که اگر به بهانه ای از دربار بغداد دور نشود دیر یا زود به سرنوشت کسانی چون ابومسلم و فضل دچار خواهد شد. وی به یکی از نزدیکان خلیفه رشوه کلانی داد تا فرمان امیری خراسان را برای او بگیرد. مأمون نخست نپذیرفت ولی با پافشاری نزدیکانش سرانجام طاهر را به فرمانداری شرق ایران از ری تا خراسان و فرارودان گماشت.(۱)طاهر مقام های خود در بغداد را به خویشاوندانش سپرد و شتابان به خراسان رفت هنوز چند ماهی از فرمانروایی طاهر بر شرق ایران نگذشته بود که رابطه او و مامون دچار تنش شد.

🟢مأمون در نامه هایش طاهر را به کم کاری در رویارویی با شورشیان خراسان و سیستان به ویژه خوارج متهم کرد و طاهر این تهام را به تندی رد کرد. طاهر که از نامه های مأمون خشمگین بود به تدریج سر به نافرمانی برداشت و در سال ۲۰۶ ه‌ق سکه هایی ضرب کرد که نام خلیفه را بر خود نداشت.سرانجام طاهر در روز جمعه ۲۵ جمادی الثانی ۲۰۷ ه.ق نام مأمون را از خطبه نماز جمعه شهر مرو حذف کرد که در عرف سیاسی آن زمان به معنی شورش علیه خلیفه و اعلام استقلال بود.خبر اقدام طاهر خیلی زود به بغداد رسید و مأمون را به شدت نگران کرد.

🔵 ولی این نگرانی دیری نپایید زیرا روز ۲۷ جمادی الثانی طاهر را مرده در بسترش یافتند.مرگ ناگهانی و مشکوک طاهر از همان زمان مایه گمانه زنی های بسیار شد و حتی برخی تاریخ نویسان آشکارا از نقش جاسوسان دستگاه عباسی در مرگ طاهر سخن گفته شد.(۲)بلعمی کشتن طاهر را کار غلامی میداند که یکی از نزدیکان خلیفه به او بخشیده بود.غلام چون بدید که طاهر عصیان کرد و مأمون را خلع کرد روز دیگر از آن زهر قدری در شراب کرد و طاهر را بداد تا بمرد.(۳)نوشته اند واپسین سخنی که از طاهر شنیده شده بود این جمله فارسی بود در مرگ نیز مردی وایذ [باید].(۱)

📚منابع

📕۱.تاریخ طبری، محمد بن جریر طبری، ۱۳۸۰، ج ۱۳ ، ص ۵۵۷۷،۵۶۸۸، ۵۷۰۷

📗۲.نخستین دولت های ایرانی پس از اسلام، محسن جعفری، ۱۴۰۲، ص ۴۰ و ۴۱

📙۳.تاریخ بلعمی، ابوعلی بلعمی، ۱۳۷۳، ج۲، ص ۱۲۵۱

🌹@Historiumclub🌹

612

رسانه تاریخی Historium

30 Jan, 09:18

💠طاهر بن حسین(ذوالیمینین) و به خلافت رساندن مامون💠

🔴پس از مرگ هارون، امین در بغداد به خلافت رسید و مأمون در مرو ولیعهد شد. امین از همان آغاز برادر نیمه ایرانی اش را تحقیر میکرد و میخواست پسرش موسی را ولیعهد کند زیرا مامون مادرش ایرانی بود. بنابراین خیلی زود رابطه دو برادر به تیرگی گرایید و سرانجام در سال ۱۹۵ ه ق بین آن دو جنگ در گرفت امین لشکری چهل هزار نفری به فرماندهی علی بن عیسی به جنگ مأمون فرستاد و چنان از پیروزی این لشکر اطمینان داشت که زنجیری نقره ای به فرماندهش داد تا مأمون را با آن به بند بکشد و به بغداد بیاورد. مأمون در وضعیت خطرناکی قرار گرفته بود زیرا نیروی کافی برای رویارویی با این لشکر انبوه نداشت و یگانه امیدش به وزیر کاردان ایرانی اش فضل بن سهل بود.

🟠 فضل با دشواری بسیار لشکری چهار هزار نفری گرد آورد و فرماندهی آن را به سرداری ایرانی به نام طاهر بن حسین سپرد طاهر از بازماندگان دودمانهای ایرانی منطقه پوشنگ هرات بود که خود را از تبار رستم دستان پهلوان اسطورهای ایران زمین می دانست. طاهر و لشکریانش در ری رویاروی لشکر انبوه دشمن قرار گرفتند. طاهر هفتصد نفر از لشکریان زبده اش را برگزید و آنان را در قلب سپاه جای داد. در آغاز نبرد طاهر با یکی از جنگاوران برجسته سپاه دشمن جنگید و با دو دست چنان شمشیر را بر سر او فرود آورد که کلاهخود او را شکافت و سرش را دو نیم کرد.این ضربه شگفت آور روحیه سربازان طاهر را به شدت تقویت کرد و سرانجام در میانه نبرد علی بن عیسی از پای درآمد و لشکریان امین شکست سختی خوردند.

🟢طاهر سر بریده عیسی را به مرو فرستاد و مأمون چنان از این پیروزی شادمان شد که به طاهر لقب ذوالیمینین داد.به این ترتیب ورق برگشت و طاهر که در بغداد قوچ مشرق خوانده میشد به کابوس امین و هواداران عربش تبدیل شد. طاهر به سرعت به سوی عراق پیشروی کرد و با پیروزی پیاپی بر لشکریان خلیفه به بغداد رسید و این شهر را به محاصره در آورد.بغداد پس از چند ماه نبرد بی امان سرانجام در سال ۱۹۸ ه.ق به تصرف نیروهای طاهر درآمد امین میخواست بگریزد، اما گروهی از سربازان ایرانی طاهر او را یافتند و کشتند. به این ترتیب مأمون عباسی با کاردانی فضل و دلاوری طاهر برادرش را شکست داد و به خلافت رسید.در پی این رویداد برای نخستین و واپسین بار پایتخت خلافت اسلامی به سرزمینی غیر عربی انتقال یافت.

🔵و شهر مرو در شمال شرق ایران زمین پایتخت دولت عباسی شد. با این همه این دوران دیری نپایید و مأمون نیز روش خلفای پیشین عباسی را در پیش گرفت. او در سال ۲۰۲ ه.ق تصمیم گرفت به بغداد پایتخت نیاکانش بازگردد و چون فضل بن سهل وزیر ایرانی اش را مایه خشم هواداران عرب خود میدید وی را پنهانی و ناجوانمردانه در سرخس از پای درآورد. مأمون به بغداد بازگشت و طاهر را به مقام ریاست شرطة بغداد گماشت ولی طولی نکشید که طاهر دریافت جان خودش نیز در خطر است و باید از بغداد بگریزد.

📚منبع

📕نخستین دولت های ایرانی پس از اسلام، محسن جعفری، ۱۴۰۲، ص ۳۹ و ۴۰

🌹@Historiumclub🌹

598

رسانه تاریخی Historium

29 Jan, 11:27

💠برگزاری جشن باشکوه سده در دوره سلجوقی💠

🔴از دوره سلجوقیان برگزاری جشن سده یاد شده است. چنانکه آمده است ملکشاه سلجوقی در بغداد جشن سده را با شکوه نیکو برپا داشت که تا آن زمان مردم بغداد چنان آئینی ندیده بودند.پس از آن در دوره های بعد مراسم سده در میان طبقات مردم برگزار می شده که در آثار هر زمان آگاهی هایی در این باره آمده است.شرح این ماجرا به نقل از الکامل ابن اثیر بدین گونه است:

🟠در ماه رمضان سال ۴۸۴ ملکشاه به بغداد رسید و در دارالملک فرود آمد و یاران پراکنده او نیز فرود آمدند و برادرش تاج الدوله تتش و قسیم الدوله آقسنقر فرمانروای حلب و دیگر بزرگان از اطراف به وی پیوستند و جشن سده را در بغداد برپا داشته در شکوه آن بکوشیدند بدان گونه که گویند مردمان بغداد تا بدان هنگام چنان ندیده بودند. خاقانی شروانی از جمله شاعران دوره سلجوقی در شعری در باب سده سروده:

چون دیدمش که عید سده داشت چون مغان
آتش ز لاله برگ و چلیپا ز عنبرش

آن آتشی که قبلهٔ زردشت و عید اوست
می‌دیدمش ز دور و نرفتم فراترش

📚منبع

📕مقاله عوامل توجه سلجوقیان به جشن ها و سنت های باستانی، دکتر امیر اکبری، ص ۱۰ و ۱۱

🌹@HistoriumClub🌹

814

رسانه تاریخی Historium

29 Jan, 06:42

✍ماردیروس ساریان، نقاش ارمنی، بنیانگذار سبک مدرن نقاشی ملی ارمنی و متولد ۱۸۸۰ بود. {1}

🔸او در مدرسه هنرهای مسکو به تحصیل پرداخت و در سال‌های ۱۹۱۰ الی ۱۹۱۳ سفرهایی به ترکیه، مصر و ایران داشت. در سال ۱۹۱۵ او در ولاش‌آباد (شهری که توسط ولاش شاه اشکانی ساخته شده و توسط تیرداد سوم در آن کلیسا بنا شده بود) به کمک‌ ارمنی‌هایی رفت که در طی نسل‌کشی عثمانی‌ها به آنجا گریخته بودند.

🔺 نقاشی‌هایی با موضوع شاهنامه فردوسی و زنان و مردان ایرانی و کوچه و شهر و طبیعت آن به نمایش کشیده.
همچنین اون نوشته‌ای جالب از رویدادهای سفر خود از شمال ایران به تهران داشته که در آینده برای شما قرار خواهیم داد.

📘{1}:Saryan, Ruza.[Scientific Session on Martiros Saryan's 125th Birth Anniversary]". Patma-Banasirakan Handes (in Armenian). Yerevan: Armenian Academy of Sciences: 304–305.

🌹 @HistoriumClub 🌹

658

رسانه تاریخی Historium

28 Jan, 12:58

💠۱۰ بهمن سالروز جشن باستانی سده بر همه ایرانیان گرامی باد💠

✨سده جشن ملوک نامدارست
ز افریدون و از جم یادگارست

زمین گویی تو امشب کوه طورست
کزو نور تجلّی آشکارست

گر این روزست شب خواندش نباید
و گر شب روز شد خوش روزگارست

💥عنصری بلخی

🌹@HistoriumClub🌹

875

رسانه تاریخی Historium

28 Jan, 10:12

💠خانه بروجردی ها در کاشان شاهکار معماری ایرانی💠

🔴مساحت این خانه ۱۷۰۰ متر مربع و زیربنای آن ۱۰۰۰ مترمربع است؛ شامل ۲ قسمت بیرونی و اندرونی، ۲ ورودی اصلی و فرعی، هشتی، راهرو، حیاط، تابستان نشین، زمستان نشین، آشپزخانه، حیاط‌های سرپوشیده و زیرزمینی بزرگ است. خانهٔ بروجردی‌ها در دو طبقه و در قسمت جنوبی با سرداب ۳ طبقه می‌باشد.نقاشی های ارزنده و گچ بری های این خانه، زیر نظر صنیع الملک، نقاش بزرگ ایران و عموی کمال الملک اجرا شده‌است. صاحب این خانه، سید حسن نطنزی از بازرگان‌های نطنزی مقیم کاشان و معمار آن استاد علی مریم کاشانی بوده‌است.

🟠 وی به خاطر سفرهای زیادی که به شهر بروجرد داشته به بروجردی معروف شده. وی عاشق دختر سید جعفر طباطبایی نطنزی یکی از بزرگ‌ترین تاجران فرش آن زمان می‌شود و طباطبایی نیز برای رضایت دادن نسبت به ازدواجشان شرطی می‌گذارد. او که در خانهٔ بسیار زیبایی که اکنون با نام خانه طباطبایی ها شناخته می‌شود زندگی می‌کرده و به سید حسن می‌گوید که باید خانه‌ای همچون خانهٔ من بسازی تا دخترم را به همسریت در بیاورم. سید حسن نیز قبول می‌کند و بعد از ۷ سال که ساخت حیاط اندرونی به پایان می‌رسد در خانه ساکن شده و بعد از ۱۱ سال تالار اصلی نیز تکمیل می‌شود.

🟢خانه بروجردی اکنون محل اداره میراث فرهنگی کاشان است.این خانه یکی از مهمترین و از زیباترین بناهای تاریخی است که در طراحی و ساخت آن ظرافت‌ها و تزئینات معماری ایرانی به وفور مشاهده می‌شود.در معماری این عمارت زیبا، به نقوش اصیل ایرانی تاکید به‌خصوصی شد و تزئینات داخلی آن با وسواس و دقت خاصی کار شده است.خانه تاریخی بروجردی‌های کاشان از نظر محبوبیت جاذبه توریستی به عنوان انتخاب برتر یونسکو در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ اعلام شد.

🌹@HistoriumClub🌹

511

رسانه تاریخی Historium

28 Jan, 10:08

💠خانه بروجردی ها در کاشان شاهکار معماری ایرانی💠

🌹@HistoriumClub🌹

532

رسانه تاریخی Historium

27 Jan, 17:30

💠ترينا (ترینه یا سريته)نخستین پزشک ایرانی در دوره باستان💠

🔴ترینا یا سریته نخستین پزشک ایرانی است که نام او در اوستا آمده و از سوی اهورا مزدا برانگیخته شد تا دردهای مردمان را درمان بخشد. او پدر گرشاسب پهلوان بوده و کسی است که بر حسب عقیده زرتشتیان مرض ، مرگ، زخم نیزه و تب سوزان را از بدنها بر طرف می کرده است. در کتاب وندیداد باب بیستم در فقره اول و دوم آمده است : زردشت از اهورا مزدا سوال کرد کیست در میان دانایان پرهیزکاران، توانگران و پیشوایان که تندر سی دهنده و باطل کننده جادو و زور آور که بیماری مرگ، زخم نیزه پران و گرمای تب را از تن مردم قطع کند؟

🟠اهورا مزدا در پاسخ فرمود: «ای سپیتمان زرتشت تریته در میان مردم، پرهیزکاران و پیشوایان اولین فردی است که تندرستی دهنده و باطل کننده جادو و زور آور که بیماری را و مرگ و زخم پران و گرمای تب را از تن مردمان دور نمود.بنابر نوشته کتب مقدس زرتشتیان اهورامزدا کاردی مرصع به ترتیه عنایت کرد تا با آن عمل جراحی انجام دهد ترتیه از خواص گیاهان دارویی و عصاره آنها اطلاع داشته است و همان طور که یونانیها استقلبیوس و مصری ها ایمهوتپ را درمان بخش نخستین خود می دانند

🟢در ایران باستان هم تریته را پدر طب و درمان میدانند. تریته را باید مانند لقمان حکیم دانست. وی چنان معروف بود که به نام او بر بیماران افسون می دمیدند و ایرانیان عقیده داشتند که از برکت نام وی بیمار شفا می یابد. بعدها بزرگمهر نیز به مناسبت اندرز و پندهای حکیمانه اش به مانند لقمان حکیم تلقی گردیده است. تریته پزشکی بود که از راه جراحی داروهای گیاهی، ادعیه و تقویت روانی بیماران را درمان می کرده است.

📚منبع

📕تاریخ علم در ایران، اسفندیار معتمدی، ۱۳۸۸، ص ۱۱۸ و ۱۱۹

🌹@HistoriumClub🌹

880

رسانه تاریخی Historium

26 Jan, 07:52

💠اهمیت صنعت هنر و معماری ایران در دوره سلجوقی💠

🔴سلاطین سلجوقی خود را حامی و مشوق صنعت وا نمودند و بعض مهمترین شاهکارهای صنعتی و معماری ایران در يك قرن سلطه حکومت آنان به وجود آورد. فقط در سالهای اخیر به ارزش صنایع سلجوقی پی برده شد. بسیاری از علماء معتقدند که معماری ایران در زمان سلجوقیان به نهایت درجه ترقی خود رسید و بعضی از صنایع دیگر نیز مانند سفال سازی و نساجی در این زمان به درجه ای ترقی رسید که در تمام تاریخ ایران کمتر به آن درجه رسید.

🟠در این عصر صنایع و معماری نه تنها در داخل ایران زنده شد و با عشق و ابتکار زیاد تعقیب گردید، بلکه فتوحات سلجوقیان اصول صنایع ایران را تا سواحل مدیترانه و حتی تا شمال افریقا بسط داد. از این رو عناصر و آثار صنایع ایران تا قرنها بعد در صنایع مصر و سوریه دیده میشود.برای اینکه معلوم شود اطلاعات ما راجع به زمان سلجوقیان در این ایام به چه سرعت آوری شده، به نقل جمله ذیل از یکی از کتب علمی که در ده سال اخیر منتشر شده میپردازیم که گفته از معماری زمان سلاجقه آثار کمی باقی مانده است.

🟢برای تکذیب این عبارت کافی است فقط به آخرین صورت آثار تاریخی ایران که به وسیله اداره آثار باستان به طبع رسیده نظر اندازیم در آن بیش از چهل بنا از زمان سلجوقی ذکر شده است و با مطالعه و اکتشافات بیشتر پیوسته بر تعداد آن اضافه میگردد. به علاوه در سالهای اخير مقداری سفال از این دوره کشف گردیده و نمونه هایی از پارچه این‌دوره نیر به دست
آمده است که از روی آن میتوان به صنعت بافندگی و نساجی این عصر مهم پی برد.

📚منبع

📕تاریخ صنایع ایران، دکتر کریستی ویلسن، ۱۳۶۹، ص ۱۴۲ و ۱۴۳

🌹@HistoriumClub🌹

764

رسانه تاریخی Historium

26 Jan, 07:49

💠اهمیت صنعت هنر و معماری ایران در دوره سلجوقی💠

🌹@HistoriumClub🌹

698

رسانه تاریخی Historium

03 Jan, 17:31

💠همایش ملی جهانِ ایرانی:«سلوکی و اشکانی» توسط گروه پژوهشی باستان‌کاوی تیسافرن و مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی و جامعۀ باستان‌شناسی ایران و انجمن ایران‌شناسی ایران، برگزار می‌شود.

⌛️زمان و مکان برگزاری:
چهارشنبه ۱۹ دی‌ماه ۱۴۰۳، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی

🏛 @HistoriumClub 🏛

430

رسانه تاریخی Historium

02 Jan, 07:29

💠نقاشی از ویرانه‌های اصطخر در ۱۹۰۵(دوره قاجار)💠

🌹@HistoriumClub🌹

448

رسانه تاریخی Historium

01 Jan, 20:12

💠هدیه والی شهر اصطخر به آلب ارسلان شاهنشاه سلجوقی💠

✨ابن اثیر نوشته است که زمانی که آلب ارسلان سلجوقی قلعه اصطخر را فتح کرد، والی آن جامی باارزش را که نام جمشید پادشاه اساطیری ایران بر روی آن نقش بسته بود به او داد.

📚منبع

📗تاریخ کامل، ابن اثیر، ۱۹۸۷ م، ج ۸، ص ۳۷۹

🌹@HistoriumClub🌹

880

رسانه تاریخی Historium

01 Jan, 16:20

💠سرنوشت تلخ و غم انگیز شهر اصطخر پس از حمله اعراب💠

🔴اصطخر از شهرهایی بود که در برابر اعراب مقاومت بسیار کرد و با جنگ و کشتار گسترده فتح شد.پذیرش آئین جدید برای اصطخریانی که سالها میزبان آتش مقدس آناهیتا بودند، سخت آمده و شورشهای متوالی در برابر مهاجمان انجام دادند این آشوبهای مکرر غارت ها و ویرانی های گسترده ای را بر شهر تحمیل کرد تعداد کثیری از مردان در چندین نوبت به قتل رسیدند. به گفته بلاذری عبدالله بن عامر هنگام پیروزی بر شهر چهل هزارنفر از اهالی شهر و بیشتر خاندانهای اشراف و بزرگان اسواران را به قتل رسانید. بلاذری یک کشتار دیگه اصطخر به دست اعراب را صدهزار نفر ثبت می کند.

🟠در نتیجه حمله ی اعراب اصطخر در اثر جنگهای متعدد ویرانی فراوانی به خود دید و بخش عمده ای از سکنه ی خود را از دست داد و کم کم رونق خود را از دست داد.از اواسط قرن سوم هجری والیان متعددی بر اصطخر فرمانروایی کردند. شهر اصطخر تا این زمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود و مرکز فارس قلمداد می‌شد. اما کم‌کم با توجه روزافزون به شهر شیراز، از اهمیت اصطخر کاسته شد. در دوران صفاریان و آل بویه شهر اصطخر همچنان از شهرهای مطرح ایالت فارس به شمار می‌رفت.چنان‌که عمادالدوله دیلمی موسس سلسله آل بویه در سال ۳۳۸ هجری در شهر اصطخر درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد.

🟢همچنین نشان طلای عضدالدوله که او را با تاجی به سبک ساسانی نشان می‌دهد، احتمالاً در اصطخر ساخته شده است.اصطخر در میان کشمکشهای حکومتهای محلی صفاریان، آل زیار و آل بویه با یکدیگر و جنگهای داخلی اواخر حکومت آل بویه به یک پادگان نظامی تبدیل شده تا اینکه سرانجام در اواخر این دوره به کلی ویران گردید و به شکل یک روستا به عمر خود ادامه داد و به طوری که ابن بلخی مولف فارسنامه که در دوره سلجوقی می زیسته جمعیت اصطخر را ۱۰۰ نفر نوشته است. احتمالاً در سده های ۹ و ۱۰ هجری(دوره صفوی) به کلی متروک و به شکل ویرانه های امروزی آن درآمده است.

📚منابع

📕۱.شهرهای ساسانی، رضا مهرآفرین،۱۳۹۳، ص ۱۶۰ و ۱۶۱

📗۲.مقاله بازشناسی تاریخ و سرگذشت شهر استخر، دکتر حمیدرضا بیگ زاده شهرکی و قاسم کشاورزی، هفتمین کنگره علمی پژوهشی توسعه و ترویج علوم معماری و شهرسازی ایران، بی تا، ص ۲، ۴، ۹

🌹@HistoriumClub🌹

946

رسانه تاریخی Historium

31 Dec, 19:09

💠شهر باستانی اصطخر خاستگاه خاندان ساسانی (بخش دوم)💠

🔴شهر اصطخر علاوه بر اینکه مرکز کار و جنبش اقتصادی و ترویج دین مزدیسنا بود، محل نشر دانشها و نگهداری آثار و کتابهای علمی و دینی هم بوده است. مسعودی در کتاب التنبیه و الاشراف درباره کتابی که در این شهر نزد یکی از بزرگ‎زادگان ایرانی دیده که از علوم و اخبار ملوک و بناها و تدبیرهای ایرانیان مطالب فراوان داشته و همچنین چهره و لباس شاهان ساسانی را به همان شکلی که بوده سخن می گوید. چیزی در کتب دیگر چون خداینامه و آیین‎نامه و ... ندیده بوده است.ابواسحق ابراهیم اصطخری که خود از این شهر برخاسته، در مسالک و ممالک در شرح استخر و ذکر نواحی آن چنین می نویسد: اصطخر، شهری است نه خرد نه بزرگ قدیمترین همه شهرهای پارس است. پادشاهان پارس آنجا مقام داشتند و اردشیر آنجا بوده است.

🟠 مؤلف حدود العالم مینویسد: استخر شهری بزرگ است و قدم و مستقر خسروان بوده است.ابن بلخی در فارسنامه شرح مفصل تری از شهر ارائه کرده است: پارسیان گفته اند که دارالملک کیومرث، اصطخر بوده است.اصطخر در نسخه های شاهنامه به صورت های اسطخر اصطخر، سطخر، صطخر و صطرخ ضبط شده است. در اوستا لقب Staxra به معنی استوار، قوی و محکم است و گویا شهر استخر را به مناسبت استحکامات بدین نام خوانده اند، یعنی مستحکم. در منابع دوره اسلامی از اصطخر با نام تخت طاووس هم یاد شده است.

🟢از آثار معماری به جای مانده در این شهر میتوان از ساقه ستونها ،سرستونها، پایه ستونها و تخته سنگهای تراش خورده ی مربوط به دوره ی هخامنشی یک کاخ یا بنای عمومی، بقایای دو پل بر روی رودخانه ی سیوند و تعدادی استودان از دوره ی سلوکی‌پارتی و ساسانی و نیز بقایای مسجدی از دوران اولیه ی اسلامی نام برد.ویرانه های گسترده ی شهر استخر سمت چپ جاده ی شیراز به اصفهان قرار گرفته و نمودار شکوه دیرینه ای میباشد که سه شاهنشاهی بزرگ هخامنشی اشکانی و ساسانی به آن داده بودند. آثار دروازه ی سنگی آن سوی جاده هنوز برجای مانده و بقایای کاخ ویران شده اش با ستونها و سر ستونهایی که در گوشه و کنار پراکنده است نمودار عظمت دوران آبادیش میباشد.

📚منابع

📕۱.شهرهای ساسانی، رضا مهرآفرین،۱۳۹۳، ص ۱۶۱ و ۱۶۲

📗۲.مقاله بازشناسی تاریخ و سرگذشت شهر استخر، دکتر حمیدرضا بیگ زاده شهرکی و قاسم کشاورزی، هفتمین کنگره علمی پژوهشی توسعه و ترویج علوم معماری و شهرسازی ایران، بی تا، ص ۲

🌹@HistoriumClub🌹

818

رسانه تاریخی Historium

31 Dec, 15:33

💠شهر باستانی اصطخر خاستگاه خاندان ساسانی (بخش یکم)💠

🔴اصطخر(استخر) از جمله شهرهایی است که زمان ساخت آن به قبل از تشکیل سلسله ساسانی می رسد این شهر خاستگاه دودمان ساسانی و مرکز ایالت فارس در دوره اشکانی است.گوچهر از خاندان فرترکه داران در این شهر حکومت میکرد و جد اردشیر تولیت معبد آناهیتا را در دست داشت که دومین مقام بعد از شاه محل محسوب می گردید. اصطخر در هفت کیلومتری تخت جمشید و بعد از نقش رجب در سمت راست جاده شیراز - اصفهان قرار دارد.از نخستین تاریخ ساخت آن اطلاع چندانی در دست نیست، اما بر اساس متون تاریخی و شواهد باستان شناختی از قدمت دیرینه ای برخوردار است.

🟠 قدیم ترین نامی که از استخر در متون دیده می شود کتیبه بزرگ شاپور در کعبه زرتشت است که به نام ملکه استخریات اشاره شده است و پس از آن در کتیبه شاپور سکانشاه که بر جرز ایوان جنوبی کاخ تچر تخت جمشید نقش بسته نام استخر آمده است.خانواده اردشیر بابکان در شهر اصطخر عليه حاکم محلی آن کودتا کرد و اردشیر در این شهر تاج شاهی را بر سر نهاد. اهمیت استخر در دوره ساسانی چنان بود که تعدادی از شاهان این سلسله در این شهر تاج گذاری کردند و برخی از مراسم های مهم ملی مذهبی و گهنبارها را در آن برگزار می کردند.این شهر کانون سیاست و مقر روحانیان و موبدان و دستوران دین زرتشتی بود.

🟢اصطخر که شهر معنوی و موطن ساسانیان به شمار می رفت تا واپسین دوره حیات این سلسله اهمیت خود را حفظ کرد چنان که یزدگرد سوم آخرین شاه آن مانند اردشیر پاپکان بنیان گذار سلسله در این شهر تاج گذاری نمود. وجود تالارهای تشریفاتی برای تاج گذاری شاهان کاخهای باشکوه برای استقرار شاه و خاندان سلطنتی، معابد بزرگ آناهیتا و آتشکده ها و مراکز تعلیم و تربیت و کتابخانه ها و خانه های بزرگان و اشراف و خزاین شاهی آن را تبدیل به شهری ثروتمند و پررونق کرده بود که نسبت به دوره قبل بسیار بزرگ تر شده بود. از این رو در شهر استخر و پیرامون آن جمعیت زیادی زندگی می کردند.

📚منبع

📕شهرهای ساسانی، رضا مهرآفرین،۱۳۹۳، ص ۱۶۰ و ۱۶۱

🌹@HistoriumClub🌹

901

رسانه تاریخی Historium

31 Dec, 15:27

💠شهر باستانی اصطخر خاستگاه خاندان ساسانی💠

🌹@HistoriumClub🌹

806

رسانه تاریخی Historium

29 Dec, 07:22

💠تصویری زیبا از میدان عتیق اصفهان و مناره زیبای آن شاهکار معماری ایران عصر سلجوقی💠

🌹@HistoriumClub🌹

970

رسانه تاریخی Historium

28 Dec, 18:41

💠آتشکده تشویر طارم زنجان💠

✨آتشکده تشویر از آثار دوره ساسانیان است که در روستای تشویر شهرستان طارم استان زنجان واقع شده که مانند دیگر آتشکده ها در ساخت آن از سنگ و ملات گچ و آهک استفاده کرده اند.

🌹@HistoriumClub🌹

1,095

رسانه تاریخی Historium

28 Dec, 06:17

💠توجه عضدالدوله دیلمی به استعداد های نوجوانان💠

🔴عضدالدوله به نوجوانان مال بسیار عطا میکرد تا به تحصیل علم و ادب رو آورند، بطور کلی در هر جوانی استعداد کافی برای فرا گرفتن علوم میدید، در تربیت او میکوشید و وسائل لازم در اختیار او قرار میداد: در یکی از سفرهای خود در اصفهان به نوجوان بسیار با استعدادی برخورد کرد، این نوجوان طاهر نام داشت و خود را از اولاد ابومسلم خراسانی میدانست با اینکه بیش از چهارده سال نداشت، اما از هوش و ادراك و حافظه فوق العاده ای برخوردار بود.

🟠عضدالدوله او را با خود به بغداد برد، وی در یکسال فقه را نزد ابی عبدالله بصری فرا گرفت و بعد از مدت کوتاهی با شش زبان عربی، فارسی ،ترکی، هندی، زنگی، رومی، که سخن گویان به این زبانها در بغداد فراوان بودند تکلم میکرد، آن جوان در حضور عضدالدوله با صاحب بن عباد مناظره میکرد و صاحب را شرمنده میساخت‌ عضدالدوله برای طبقات مختلف علما از فقیهان، مفسران، متکلمان، محدثان، علمای نسابه شاعران، نحویان. علمای عروض، پزشکان ،منجمان حسابدانان، مهندسان ، مقرری مخصوص معین کرده بود.

📚منبع

📙آل بویه و اوضاع زمان ایشان و نموداری از زندگی مردم آن عصر، علی اصغر فقیهی، ۱۳۵۷، ص ۲۶۰و ۲۶۱

🌹@Historiumclub🌹

1,017

رسانه تاریخی Historium

26 Dec, 20:44

۵۰۰ سال
در تاریخ کشور آریان خشتر(ایران)

همچنین در ارمنستان ،قفقاز و سکستان

خاندان آرشاک تاریخ سازی کردند

و این کیان ماست تا آن تاریخ را از گرد و غبار فراموشی بیرون بکشیم و شکوهی کمتر گفته شده را برایتان به زبانی متفاوت بازگو کنیم.
_________________________
@AshkaniPodcast
@ArsacidPodcast
———————————————
https://t.me/AshkaniPodcast

24

رسانه تاریخی Historium

26 Dec, 16:13

💠توجه عضدالدوله دیلمی شاهنشاه آل بویه به علم و دانش پروری💠

✨عضدالدوله در قصر خود در جنب مجلس خاص خانه ای را به حکما و فلاسفه اختصاص داده بود که دور از غوغای عوام بنشینند و به بحث و تحقیق بپردازند، در نتیجه این کار او علوم فلسفی و طبیعی که در حال مرگ بود، زنده شد و استادان این علوم که پراکنده بودند، گردهم برآمدند جوانان به فرا گرفتن علوم راغب شدند و استادان به آموختن پرداختند قریحه ها به جنبش آمد و بازار علم که به کسادی گراییده بود، از نو رونق گرفت.

📚منبع

📕آل بویه و اوضاع زمان ایشان و نموداری از زندگی مردم آن عصر، علی اصغر فقیهی، ۱۳۵۷، ص ۲۶۰

🌹@Historiumclub🌹

1,107

رسانه تاریخی Historium

24 Dec, 06:14

💠مناره میدان کهنه قم💠

✨مناره میدان کهنه قم منسوب به قدیمی ترین مناره ایران بعد اسلام و سومین مناره قدیمی جهان میباشد. درباره قدمت این مناره اختلاف نظر وجود دارد برخی آن را مربوط به قرن سوم هجری و برخی مربوط به دوره سلجوقی میدانند.این مناره جزو معدود مناره‌های ایران با دو راه‌پلۀ مارپیچ است.

🌹@Historiumclub🌹

1,258

رسانه تاریخی Historium

22 Dec, 06:33

💠مناره ساربان اصفهان💠

🔴مناره ساربان در شمال محله جوباره (محلهٔ یهودی‌ نشین اصفهان) واقع شده‌است و از زیباترین مناره‌های عهد سلجوقی می‌باشد که دارای تزئینات آجری و کاشی کاری است و در سده ششم هجری، میان سال‌های ۵۲۵ و ۵۵۰ هجری قمری، ساخته شده‌است.این مناره حدود ۵۴ متر بلندی دارد و دارای ۱۳۵ پله است.از بلندای آن، درون و پیرامون شهر به خوبی مشاهده می‌شود و معرف سبک خاص معماری دوران سلجوقی در اصفهان است. این مناره دارای سه رشته سنگ نبشته به خط کوفی بر زمینه کاشی است.

🟠بخش اول آن آجرچینی ساده‌ است. بخش‌های دوم و سوم آن دارای تزیینات عالی آجری می‌باشد. بخش چهارم آن تاج اول مناره است که مقرنسهای آجری توأم با کاشی‌های فیروزه ای دارد. بخش پنجم آن تزیینات آجری است. بخش ششم آن تاج دوم مناره‌است و بخش هفتم آن تارُک مناره است. در قاعده دو تاج این مناره دو کتیبه زیبای فیروزه‌ای رنگ دیده و خوانده می‌شود.گفته می شود که پیش تر، در کنار این مناره مسجدی وجود داشت که در حال حاضر از بین رفته است.

🌹@Historiumclub🌹

1,330

رسانه تاریخی Historium

20 Dec, 03:32

🔺فلسفه شب چله و آغاز ماه دی🔺

✍ماه دی در اول زمستان قرار دارد و طبعا برای مردم ساده دل روستایی کهن ایران، شبان یا کشاورز، ماه خوشایندی نیست و آغاز روزهای سخت است.

🔹سرما بیداد می‌کند، محصولی به بار نمی‌آید چهارپایی نمی‌زاید آذوقه‌های انبار شده کاهش می‌یابد. پس باید تلاش کرد تا از این ورطه زمانی به سلامت بیرون آمد. باید آن را به دادار سپرد و از او یاری گرفت از این رو بر این سخت‌ترین ماه، نام دی نهاده می‌شود که لقبی است برای اورمزد و به برکت این نام، سختی این ماه و این فصل قابل تحمل می‌شود.

📚منبع
📄مقاله «یلدا؛ روز اورمزد (دی) از ماه دی
مجله بخارا، آذر و دی ۱۳۹۷، شماره ۱۲۸
صفحه ۱۰_۱۱
🖊نوشته آموزگار، ژاله

🌹 @HistoriumClub 🌹

1,116

رسانه تاریخی Historium

19 Dec, 22:15

💠مناره علی از مناره های باشکوه سلجوقی در اصفهان💠

🔴این مناره از آثار مهم سلجوقی در اصفهان است. این سازه از نظر هماهنگی در ابعاد و اندازه‌ها و نیز از لحاظ آراستگی نمای سردر یکی از شاهکارهای معماری مناره‌ها به‌شمار می‌آید.بلندای مناره بیش از ۵۰ متر و قطر آن در سطح زمین ۶ متر بوده‌است که امروزه با فروریختن طبقه سوم آن به ۴۷٫۸۵ متر تنزل پیدا کرده‌است.مدخل این مناره در درون مسجد و خود مناره در کنار گنبد مسجد علی قرار گرفته‌است.

🟠منار علی دارای ۵ کتیبه می‌باشد که ۳ کتیبه اول از پایین به بالا به خط کوفی با کاشی فیروزه‌ای بر زمینه آجری با کلمات و عبارات مذهبی تزیین شده‌است. کتیبه چهارم به خط بناّیی گچی بر زمینه شطرنجی در مربع‌های بزرگ با شعار مذهبی و زیبایی آراسته شده‌است. بر کتیبه پنجم به خط بناّیی آجری برجسته بر زمینه گچی که هم سطح با بام مسجد علی می‌باشد، آیه‌ای از سوره آل عمران آمده‌است.مصالح بکار رفته در این مناره آجر و ملات گچ و تزیینات منار آجرچینی می‌باشد.

🌹@Historiumclub🌹

1,266

رسانه تاریخی Historium

19 Dec, 16:16

💠ریشه تاریخی مناره ها در معماری ایرانی(بخش دوم)💠

🔴اگر گفته گیرشمن مبنی بر اینکه مناره مسجد شوش در قرن اول هجری یعنی همزمان با مسجد جامع دمشق ساخته شده است درست باشد بدون تردید می‌توان گفت که این مناره جزو اولین مناره‌هایی است که در ایران بعد از اسلام به‌عنوان مناره در کنار مساجد جلوه‌گر شده است. مناره مسجد شوش دارای بدنه‌ای استوانه‌ای بوده است و پلکان از داخل داشته است. (۱)قرن سوم هجری معماری ایران شاهد پیدایش اولین مناره آجری است، خصوصیات مهم این عنصر معماری این است که به‌صورت میل ساده و منفرد به‌عنوان میل راهنما و گاهی متصل به مسجد بوده است.(۲)

🟠از مناره‌های به جای مانده از دوران قبل از اسلام با طرح‌های مربع چون مناره فیروزآباد و مناره نور آباد روبه‌رو هستیم لیکن بعد از اسلام مناره‌ها عموما به‌صورت مدور ساخته شده است و در بدو امر مناره‌ها در نقشه مساجد مستتر نبودند و همچون برج‌های مجزای فاقد محل در مجتمع مسجد عمل می‌کردند. به این ترتیب که از قرن اول تا پنجم هجری قمری مناره به صورت منفرد و گاه وصل به بنا و گاه با فاصله از بنا ساخته می‌شد یا احداث بنا و مسجد در اطراف آن در دوره‌های بعدصورت می‌گرفت.

🟢از نمونه اول یعنی مناره منفرد به مناره خسروجرد و مناره سلجوقی سمنان و از نمونه دوم، یعنی مناره متصل به بنا به مناره ارسلان جاذب، میل قاسم آباد در سیستان و بلوچستان و از نمونه سوم یعنی با فاصله از بنا به مناره مسجد ساوه و مناره گلپایگان می‌توان اشاره کرد. (۳)مناره در معماری ایران پس از اسلام از مقام ویژه‌ای برخوردار است جنبه تزیینی آن در ایران به سرعت شدت گرفت، به گونه‌ای که محلی برای نمایش انواع هنرهای تزیینی از جمله آجرکاری و کاشی کاری شد. (۴)ساختن مناره در زمان سلجوقیان در سطح بسیار گسترده‌ای توسعه و تکامل یافته که از اهمیت خاصی برخوردار است.

🟡در این دوره ایجاد مناره به‌صورت نشانی از مسجد و همچنین راهنمای کاروانیان به شهر، رواج فوق‌العاده‌ای داشت که در طرز بنای آنها نیز دگرگونی‌هایی پیدا شده است. (۱)در دوره مغول و تیموریان با کمک وزرای لایق و مدبر دراماکن مذهبی و مساجد مناره‌های بلند ساخته شد با این تفاوت که مناره‌های قرن هشتم به بعد عمدتا زوج بوده اند که بر فراز ایوان قرار داشته‌اند. از مناره‌های دوره ایلخانی می‌توان به مناره‌های مسجد جامع مظفری کرمان، سلطان‌بخت آغااصفهان و از مناره‌های دوره تیموری به مناره‌های مسجد گوهرشاد اشاره کرد. (۳)

📚منبع

📕۱. تاثیر هنر ساسانی در هنر اسلامی،عباس زمانی، ۱۳۹۰، ص ۶۹و ۸۷

📗۲.گنجینه آثار قم،عباس فیض، جلد دوم،۱۳۵۰، ص ۱۷

📙۳.نره ئی، بابر، پژوهشی در مناره‌های دوره سلجوقی ایران از دیدگاه باستان‌شناسی،۱۳۸۷، ص ۳۳۱و ۳۳۶

📘۴.پیدایش مناره در اسلام،محمود فاضل، مجله هنر و مردم، ۱۳۴۷، ص ۱۵۶

🌹@Historiumclub🌹

1,092

رسانه تاریخی Historium

19 Dec, 09:37

💠مناره ساسانی شهر گور(فیروز آباد فارس)💠

🔴از زمان ساسانیان نیز مناره‌ای با خصوصیات متفاوت با مناره فوق بر جای مانده است که اکنون در مرکز شهر باستانی گور (فیروزآباد) به‌صورت توده جسیمی از سنگ و گچ خودنمایی می‌کند. مناره به‌صورت چهار ضلعی ساخته شده با پلکانی که بر بدنه بیرونی مناره احداث شده بود به بالای آن نیز می‌رفته‌اند.ارتفاع مناره که در ابتدا بیش از ۳۳ متر بوده است در حال حاضر ۲۶ متر است.

🟠ابعاد مناره در پایین بیش از ۱۱ متر است و هر قدر بدنه مناره بالاتر می‌رود از پهنای آن کاسته می‌شود. با آنکه ویرانی بسیار به بنا راه یافته است، امروزه پایه مرتفع و قطور آن در وسط ویرانه‌های فیروزآباد بر افراشته است و از مسافت دور جلب نظر کند. این بنا از این نظر که تنها مناره بر جای مانده از قبل از اسلام با تمام خصوصیات می‌باشد از نظر تاریخ معماری منحصر به فرد و دارای اهمیت بسیار است.

📚منبع

📕مصطفوی، محمد تقی، اقلیم پارس، ۱۳۴۳، ص ۱۰۱

🌹@Historiumclub🌹

1,054

رسانه تاریخی Historium

18 Dec, 21:46

💠ریشه تاریخی مناره ها در معماری ایرانی(بخش یکم)💠

🔴مناره از مهم‌ترین عناصری است که جایگاه مهم و ویژه‌ای در معماری مساجد ایرانی در دوران اسلامی دارد. مخلصی در کتاب معماری ایران در دوره اسلامی مناره را این‌گونه معرفی می‌کند: «مناره یا منار به معنی جای نور و نار و در اصطلاح، بنایی بلند و گاهی اوقات باریک که در کنار مساجد و بقاع متبرکه جهت گفتن اذان یا به‌عنوان میل راهنما در کنار جاده‌ها، مساجد، کاروانسراها، مدارس و دارالضیافه‌ها احداث شده است. به علت روشن نمودن چراغ یا آتش برفراز آن جهت‌ راهنمایی در شب به مناره یا محل نور موسوم شده است. (۱)

🟠دو اثر بازمانده از دوران اشکانی و ساسانی که بر شاهراه‌های استان فارس قرار داشته‌اند که معمولا بر فراز آنها آتش می‌افروخته‌اند و به این وسیله گم کرده‌های راه را متوجه مسیر می‌کرده‌اند. آتشدان سنگی بر فراز میل اژدها یا برج نورآباد ممسنی موید این امر است. شاید وجه تسمیه نورآباد هم بر این اساس بوده است. (۲)یقینا تاریخچه مناره به پیش از اسلام بر می‌گردد، اما متاسفانه از آثار و علائم مناره‌های قبل از اسلام تعداد اندکی در ایران باقی مانده است. در حال حاضر در کنار مناره‌های قبل از اسلام در ایران نشانه‌ای از ساختمان دیده نمی‌شود.

🟢قدیمی‌ترین مناره یا برج راهنمای موجود میل نور آباد معروف به میل اژدها متعلق به دوره اشکانیان در غرب نور آباد ممسنی فارس قرار گرفته است. این میل دارای حدود هفت متر بلندی بوده و قاعده و تمام بدنه آن با سنگ‌های سفید تراش منظم داده شده است. پلکان میل اژدها در درون برج قرار دارد و بر بالای آن آتشدان سنگی جای داشته است. (۳)از زمان ساسانیان نیز مناره‌ای با خصوصیات متفاوت با مناره فوق بر جای مانده است که اکنون در مرکز شهر باستانی فیروزآباد به‌صورت توده جسیمی از سنگ و گچ خودنمایی می‌کند. مناره به‌صورت چهار ضلعی ساخته شده با پلکانی که بر بدنه بیرونی مناره احداث شده بود به بالای آن نیز می‌رفته‌اند.(۴)

📚منابع

📕۱.مخلصی، محمد علی، مجموعه مقالات متون و کتیبه‌های دوران اسلامی، تالیف پژوهشگران، نشر سازمان میراث فرهنگی، ۱۳۸۵، ص ۳۲۲

📗۲.نره ئی، بابر، پژوهشی در مناره‌های دوره سلجوقی ایران از دیدگاه باستان‌شناسی، کارشناسی ارشد باستان‌شناسی،۱۳۸۷، ص ۲۱ و ۲۲

📘۳.واندنبرگ، لویی، باستان‌شناسی ایران باستان، ترجمه عیسی بهنام، ۱۳۳۷، ص ۲۷

📒۴.مصطفوی، محمد تقی، اقلیم پارس، ۱۳۴۳، ص ۱۰۱

🌹@Historiumclub🌹

1,132

رسانه تاریخی Historium

18 Dec, 21:23

💠ریشه تاریخی مناره ها در معماری ایرانی💠

🌹@Historiumclub🌹

989

رسانه تاریخی Historium

16 Dec, 11:50

🔸«رضا صالحی امیری» وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، حکم ریاست پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری را به «دکتر محمد ابراهیم زارعی» استاد باستان‌شناسی دانشگاه بوعلی سینای همدان داد.

🔸با آرزوی موفقیت و سربلندی برای ایشان

@HistoriumClub

796

رسانه تاریخی Historium

15 Dec, 19:31

💠دشمنی اعراب با کتابت(بخش دوم)💠

🔴جرجی زیدان از کشف الظنون و البیان شواهد چندی ذکر کرده است که از جمله آنها یکی احمد بن ابی الحواری و دیگری سفیان ثوری و دیگر ابو عمر بن العلا است. درباره احمد بن ابی الحواری روایت شده که وی پس از فراغت از تحصیل علم روزی از جانب حق چیزی به دلش گذشت پس کتابهای خود را برداشته به کنار نهر فرات برد آنگاه ساعتی بگریست و گفت برای من راهنمایی خوبی به آفریدگار بودید، لیکن اکنون که به آنچه میخواستم راه یافتم نیازی به راهنما نمی بینم و سپس آنها را در آب شست.

🟠 به ابو عمر بن العلا نیز عملی شبیه به همین نسبت داده شده. نوشته اند که او یک غرفه پر از کتاب داشت لیکن چون به زهد و تشک پرداخت تمام کتابهای خود را بسوزانید. سفیان ثوری وصیت کرد تا پس از مرگش کتابهایش را نیز دفن کنند و همچنین روایت شده که وقتی ابوعون ابن العطا نزدیکی مرگ خود را دریافت کتابها و نوشته های خود را تماماً در آتش افکند و نظائر این عمل را به بسیاری دیگر از رجال اسلام نیز نسبت داده اند. به گفته گلدزیهر Goldziher مسلمانان حتی در قرن دوم هم باز از تدوین علم خودداری می کرده اند.

🟢 به طوری که عبد الرحمان بن حرمله اسلمی که در گذشته وقتی به علت ناتوانی حافظه اش خواست تا آنچه نیمه های قرن دوم در استادش سعید بن حبیب بر وی املا میکند بنویسد ناچار شد که از وی اجازه بخواهد و تا وقتی که رخصت نیافته به این کار دست نزده است، به نظر استاد براون مسلمانان این عصر به این علت از تدوین احادیث خودداری می کرده اند که مبادا با اوراقی که در آنها احادیث نوشته میشده با احترامی که در خور کلام پیغمبر است رفتار نشود

🔵 یا اینکه این اوراق را چون حاوی گفته های پیغمبر است همپایه قرآن شمرده و در ردیف آن قرار دهند به هر حال علت هرچه بوده در قرن اول نه تنها در احادیث و معارف شرعی بلکه در هیچ یک از معارف عصر پیشرفتی از حیث تألیف و ترجمه حاصل نگردید و وقتی هم که نهضت علمی اسلام شروع شد، علوم شرعی نیز دوش به دوش علوم دیگر پیشرفت نمود و این فکر به تدریج از میان رفت.

📚منبع

📕فرهنگ ایرانی پیش از اسلام و آثار آن در تمدن اسلامی و ادبیات عربی، محمد محمدی ملایری، ۱۳۹۶، ص ۱۳۰ تا ۱۳۲

🌹@Historiumclub🌹

1,030

رسانه تاریخی Historium

15 Dec, 15:41

💠دشمنی اعراب با کتابت(بخش یکم)💠

🔴یکی از عادتهایی که در میان اعراب رسوخ یافته بود اعتماد زیاد به قوه حافظه است. اعراب که در زمان جاهلیت با خط و کتابت چندان آشنایی نداشتند در تمام کارها بیشتر به حافظه خود اعتماد میکردند تمام اشعار و روایاتی که در دوره های اسلامی به نام ادبیات عصر جاهلیت جمع آوری گردیده از طریق نقل شفاهی و به اصطلاح سینه به سینه به مسلمانان رسیده بود. این عادت به بعد از اسلام هم سرایت نمود و در قرن اول اسلامی به شدت در میان مسلمانان حکمفرما بود.

🟠هنوز در دورۀ جاحظ اعراب این را یکی از افتخارات خود می شمردند جاحظ در جایی که بین خطبای عرب و ایرانی و بلاغت ایشان مقایسه کرده است از آن رو خطبای عرب را ترجیح داده که اعراب هرچه میگویند از روی حافظه و بدون سابقه است در صورتی که ایرانیان علم و ادبی را که اندوخته اند از راه تألیف و تدوین بوده و از زمان قدیم تا حال پیوسته بر آن افزوده اند.این عادت که در اعراب سخت ریشه دار بود باعث آن گردید که ایشان نسبت به ثبت و ضبط آثار که مقدمة تأليف كتب و تدوین علوم و آن نیز پایه و بنیاد پیشرفت علم و دانش است بی اعتنا شوند و بلکه بعضی از اطرافیان ایشان به این عمل به نظر بدبینی بنگرند.

🟢از نخستین کتابهایی که پس از قرآن در زبان عربی به ما رسیده یکی کتاب السيرة، تأليف محمد بن اسحاق و دیگری کتاب «الأنساب» تألیف ابن کلبی است نسخه خطی آن در موزه بریتانیا است. بنا به نقل دوگوی به طوری که در این نسخه نوشته شده مطالب آن از رجال عصر اول اسلامی مانند ابی هریره و عبد الله بن عمر بن عاص و زهری و حسن بصری که وصیت کرده بودند پس از مرگشان کتابهای ایشان را برای این که مخل به حافظه نباشد بسوزانند گرفته شده است.غیر از آن چه در این کتاب نوشته شده موارد دیگری را هم در تاریخ می یابیم که رجال عصر اول اسلامی به سوزاندن و از میان بردن کتابهای خود اقدام کرده اند.

🌹@Historiumclub🌹

1,005

رسانه تاریخی Historium

14 Dec, 08:44

💠تپه سارویه اصفهان کتابخانه بزرگ باستانی ایران💠

🔴ابن رسته می نویسد در شهر جی(اصفهان) بنای کهنه ای به شکل قلعه وجود داشته است موسوم به سارویه و گوید چون این بنا بسیار کهنه است نمیتوان بانی آن را معلوم کرد و گویند قبل از طوفان نوح ساخته شده است.(۱)ابن الندیم و حمزه اصفهانی و ابوریحان بیرونی بدان اشاره کرده و از آثاری که در آنجا پیدا شده سخن گفته اند. حمزه اصفهانی آن را همسنگ اهرام مصر و یکی از عجائب شرق دانسته است، این بنا تا عصر این نویسندگان همچنان بر پا بوده، و بنام سارویه خـوانـده می شده.

🟠شرحی که ابن الندیم و حمزه اصفهانی و همچنین ابوریحان بیرونی راجع به کیفیت و تاریخ بنای این محل ذکر کرده اند از کتاب اختلاف الزيجات ابومعشر فلکی گرفته شده نوشته ابومعشر تاحدی مفصل است و ابن الندیم و حمزه هر دو آن را به تفصیل ذکر کرده اند خلاصه کلام ابومعشر این است که پادشاهان ایران به واسطه توجهی که به علم و دانش داشته اند برای آنکه کتب و آثار علمی خود را از دستبرد روزگار محفوظ دارند بهترین محلها را برای آنها برگزیده اند.(۲)

🟢در این کتابخانه انبوهی از کتاب های پهلوی نگهداری میشد و به گزارش ابن ندیم در سال ۳۵۰ ه.ق در ویرانه های آن شمار زیادی از کتاب های دوره ساسانی یافت شد‌.(۳)یکی از کتاب هایی که بنا به گفته ابومعشر از این محل پیدا شده کتاب زیج شهریار است که تاثیر فراوان در نجوم اسلامی داشته است.(۴)

📚منابع

📗۱.گنجینه آثار تاریخی اصفهان، دکتر لطف الله هنرفر، ۱۳۵۹، ص ۲۰

📕۲.الفهرست، ابن ندیم، ۱۳۸۱، ص ۴۴۰

📘۳.فرهنگ ایرانی پیش از اسلام و آثار آن در تمدن اسلامی و ادبیات عربی، محمد محمدی ملایری، ۱۳۹۶، ص ۶۲، ۶۳ و ۶۴

🌹@Historiumclub🌹

1,332

رسانه تاریخی Historium

14 Dec, 08:41

💠تپه سارویه اصفهان کتابخانه بزرگ باستانی ایران💠

🌹@Historiumclub🌹

1,132

رسانه تاریخی Historium

13 Dec, 07:53

💠دشمنی خلفای بنی امیه با علم آموزی💠

🔴نوشته اند روزی عبدالملک پسر خود را دید که کتابی در سیر و مغازی میخواند فرمان داد تا کتاب را بسوزانند و وی را به خواندن قرآن توصیه کرد. عمر بن عبدالعزیز که یکی از خلفای پرهیزگار خاندان اموی به شمار می رفت در گنجینه کتابهای شام کتابی در پزشکی یافت که آن را قس بن هارون بن امین تألیف و ماسرجویه پزشک به عربی ترجمه کرده بود.

🟠جمعی از او خواستند تا اجازه دهد از آن کتاب نسخه هایی برداشته منتشر سازند وی چهل روز در این کار می اندیشید و استخاره میکرد تا سرانجام با آن موافقت نمود. این تردید که بر خلیفه دست داد آن هم در مورد یک کتاب سودمند پزشکی، نمونه محافظه کاری کسانی است که خود میبایستی مشوق علم و دانش باشند.

📚منبع

📗فرهنگ ایرانی پیش از اسلام و آثار در تمدن اسلامی و ادبیات عربی، محمد محمدی ملایری، ۱۳۹۶، ص ۱۳۰

🌹@HistoriumClub🌹

1,254

رسانه تاریخی Historium

11 Dec, 10:22

💠نقاشی زیبای استاد رسام ارژنگی نقاش بزرگ تبریزی به مناسبت سالروز نجات آذربایجان💠

روز جانبازیست ای بیچاره آذربایجان
سرتو باشی در میان، هر جا که آمد پای جان

ای بلاگردان ایران، سینه زخمی به پیش
تیرباران بلا باز از تو می‌جوید نشان

کاخ استقلال ایران را بلا بارد به سر
پای دار ای روز باران حوادث ناودان

تو همایون مهد زرتشتی و فرزندان تو
پور ایران‌اند و پاک آیین نژاد آریان

اختلاف لهجه، ملیت نزاید بر کس
ملتی با یک زبان کمتر به یاد آرد زمان

💥استاد شهریار تبریزی

🌹@HistoriumClub🌹

962

رسانه تاریخی Historium

11 Dec, 10:03

💠21 آذر سالروز نجات آذربایجان از چنگال شوروی و تجزیه طلبان گرامی باد💠

🌹@HistoriumClub🌹

873

رسانه تاریخی Historium

10 Dec, 09:09

💠جایگاه زبان فارسی در حیره و بحرین💠

🔴بسیاری از قبایلی که در نواحی عراق حیره و انبار ساکن بوده اند به سبب ارتباط با ایرانیان زبان فارسی را میدانستند و حتی برخی از افراد این قبایل نام ایرانی داشتند. به گفته ابو عبید بکری زبان فارسی در میان قبایل بنی تمیم رواج فراوان‌داشت و از همین رو لقیط بن زراره نام دخترش را دخت نوس که نامی ایرانی بود گذاشت. بنا به برخی روایات شاخه هایی از قبیلهٔ بکر بن وائل که در بحرین زندگی میکردند به فارسی سخن میگفتند و زبان عربی نمیدانستند.

🟠به گفته ابن حجر عسقلانی در فتح الباری عبد آلاف شاخه ای از قبیله بکر بن وائل در بحرین بودند که چون اسلام آوردند ۱۳ تن از بزرگانشان در مدینه به خدمت پیامبر(ص) رسیدند و چون عربی نمیدانستند یکی از ایشان به نام ابوجمره که فارسی و عربی میدانست سخنان رسول اکرم (ص) را برای ایشان ترجمه میکرد ابن حجر همچنین می افزاید که گروهی از بنی ضبیعه تیره دیگری از بکر بن وائل نزد ابن عباس صحابی پیامبر(ص) آمدند و ابوجمره که خود از همین تیره بود گفته های ابن عباس را برای قومش به فارسی ترجمه میکرد.

🟡 ابن قتیبه در بابی تحت عنوان ما تكلم به العامه من الكلام الاعجمی تعدادی از واژگان فارسی را که به گفته وی عامه مردم آنها را در سخنان خود به کار میبردند در ادب الکاتب نقل کرده است که از اهمیت بسیار برخوردار است و بیانگر آن است که مردم عامی تا چه اندازه تحت تأثیر ایرانیان فارسی زبان در شهرهای عراق بوده اند. تفاوتی که این واژگان با آنچه در باب معربات مورد تحقیق محققان قرار گرفته است این است که این کلمات بیشتر در میان عوام رواج داشت و نه در اشعار و متون ادبی. دیگر اینکه ابن قتیبه که گویی خود به زبان فارسی آشنایی داشته است در کنار کلمه معرب اصل فارسی آنرا نیز آورده است.

📚منبع

📘تاریخ جامع ایران، جلد ششم، عنایت الله فاتحی نژاد، ۱۳۹۳، ص ۴۴

🌹@HistoriumClub🌹

1,363

رسانه تاریخی Historium

09 Dec, 16:47

💠 فخر فروشی عمیدالملک کندری وزیر بزرگ دوره سلجوقی بر اعراب در بغداد💠

🔴 علی بن حسن بن علی باخرزی سبخی از شاعران معروف عصر سلجوقی بود که همراه عمیدالملک کندری به بغداد رفت. پس از جدا شدن از وزیر سلجوقی راهی بصره شد و مدتی در آنجا ماند. پیش از سفر به عراق، شعر باخرزی در میان مردم اصفهان محبوبیت داشت و اهالی اصفهان علاقه‌ خاصی به اشعار او نشان می‌دادند. اما برخلاف اصفهان، شعر او در عراق چندان مورد استقبال قرار نگرفت.

🟠 چنانکه سمعانی می‌گوید: وقتی او وارد بغداد شد، قصیده‌ای در مدح القائم بامرالله سرود، اما بغدادیان شعرش را زشت شمردند و گفتند: شعر او حاوی برودت عِجمان (سردی و بی‌روح‌ بودن شعر عجمان/عجم) است. پس از آن، باخرزی به محله کرخ رفت و در آنجا ساکن شد. او با فضلا و مردم عادی همنشین شد و اصطلاحاتشان را فراگرفت تا شعرش نیکو گشت. زمانی که عمیدالملک کندری وزیر در بغداد بود، شیخ علی بن حسن باخرزی نزد او رفت.

🟡کندری پرسید: آیا تو سرایندهٔ آن بیت‌هایی هستی که آغاز آن اَقبَلَ است؟ گفت: آری. کندری گفت: خوش آمدی؛ من با شعر تو فال نیک سزدم. فردا بیا و قصیده‌ات را بخوان. باخرزی روز دیگر آمد و قصیده‌اش را خواند. وقتی از خواندن بازایستاد، عمیدالملک به امرای عرب حاضر در مجلس گفت: ما در میان عجمان، چنین شاعری داریم. آیا شما در میان عرب‌ها، نظیر او را دارید؟ سپس هزار دینار مغربی به او بخشید.»

📚منبع

📙 معجم الأدباء،یاقوت حموی، ج ۲، ص ۷۳۵ تا ۷۳۷

🌹@HistoriumClub🌹

1,168

رسانه تاریخی Historium

03 Dec, 19:28

💠دژ ساسانی ایزدخواست در استان فارس کاری از هارولد وستون در دهه ۱۹۲۰ میلادی💠

🌹@Historiumclub🌹

129

رسانه تاریخی Historium

03 Dec, 15:29

💠دژ ساسانی ایزدخواست نخستین سازه آپارتمانی در جهان💠

🔴دژ یا قلعه ایزدخواست از آثار تاریخی استان فارس مربوط به دوره ساسانیان است.این دژ باستانی را که با نام‌های دیگری همچون قلعه سرسنگ یا قلعه کهنه نیز می‌خوانند در شرق جاده اصفهان به شیراز در نزدیکی شهر ایزدخواست قرار دارد و نخستین اثر تاریخی دوره ساسانیان پس از ورود به استان فارس است. این قلعه نخستین آپارتمان نشینی در جهان را دارا است.

🟠این دژ بعد از ارگ بم، بزرگترین سازه خشتی دنیا محسوب می شود.در درون دژ خانه‌های بسیار کوچک با کوچه‌های بسیار تنگ و باریک دیده می‌شود. خانه‌های درون دژ حیاط نداشته‌اند و پشت بام طبقه یکم در واقع حیاط طبقه دوم بوده‌است.همچنین با بکاربردن چوب اضافه سقف‌ها، برای خانه‌های پیرامونی حصار قلعه بالکن ساخته‌اند که آثار آن هنوز هم به چشم می‌خورد.

🌹@Historiumclub🌹

219

رسانه تاریخی Historium

30 Nov, 07:58

💠نورالدین زنگی فرمانروای قدرتمند دادگر و نیک نام سلجوقی(اتابکان) در شام💠

✨نورالدین زنگی به لشکر کشی های فراوانی اقدام کرد. به همین علت وی بر قلمروی بسیار گسترده دست یافت و حتی در مکه و مدینه و یمن نیز به نام او خطبه می خواندند. ابن الأثیر از نورالدین محمود به عنوان یکی از نیک نام ترین فرمانروایان یاد کرده و به طور مفصل از پارسایی عدالت ورزی دانش دوستی آبادگری، دلاوری و فروتنی نورالدین سخن گفته و او را ستوده است.

📚منبع

📕سلجوقیان از آغاز تا فرجام، ابوالقاسم فروزانی، ۱۳۹۹، ص ۲۰۳

🌹@Historiumclub🌹

769

رسانه تاریخی Historium

29 Nov, 20:05

💠نام ایران در کتیبه سلطان نورالدین زنگی فرمانروای سلجوقی شام(اتابکان شام) در حلب سوریه💠

✨《لم‌الموید المنصور المظفر النورالدین،الملوک عده سلاطین قاهر،جهان‌خسرویِ ایران، امیرالعراقین، شهریارِ شام،ربیع‌الآخر سنه الاحدی واربعین خمسمایه》

ظاهراً این کتیبه بخش باقی مانده از کتیبه بزرگتری است که عبدالرحمان کیالی متن آن را بدین شرح نقل کرده است: «الملك العادل العالم المؤيد المظفر نور الدين ....امیر تاج الملوك عدة السلاطين قاهر المتمردين ، بهلوان خسرو ایران ، امیر العراقین شهریار اتابک ابوالقاسم محمود بن زنگی بن آفسنقر امير المؤمنين في ربيع الآخر سنة ۵۴۱».💥

📚منبع

📕کتیبه های اسلامی در سوریه، احمد خامه یار، ۱۳۹۲، ص ۵۹

🌹@Historiumclub🌹

821

رسانه تاریخی Historium

29 Nov, 07:02

💠مقاله نگاهی نو به نقش برجسته ساسانی رگ بی بی در بغلان افغانستان💠

🌹@Historiumclub🌹

790

رسانه تاریخی Historium

28 Nov, 16:41

💠نقش برجسته ساسانی رگ بی بی( شاپور و شکار کرگدن نماد هند باستان) در روستای شمرق، ولایت بغلان، افغانستان💠

🔴این نقش برجسته ساسانی منسوب به شاپور یکم ساسانی در روستای شمرق ولایت بغلان افغانستان در شمال این کشور قرار دارد‌. علت کشف دیر هنگام این اثر آن بود که مردم این روستا از ترس آنچه در گذشته ای دور یا نزدیک بر سر این اثر منحصر به فرد آمده، این نقش را از دنیا مخفی نگه داشته بودند. اهالی شمرق در بغلان افغانستان این نقش را رگ بی بی می‌نامند و اعتقاد دارند که نقش حضرت فاطمه دختر پیامبر اسلام است. اما در سال ۲۰۰۱ با پیدا شدن بعضی از نیروهای طالبان در محل، مردم روستا که از رفتار دیوانه‌وار آنها با نقش‌های تاریخی اطلاع داشتند از مقامات محلی و جامعه شناسی بریتانیایی به نام دکتر جاناتان لی کمک خواستند.

🟠 تخریب‌های گسترده‌ای که پیش از این، افرادی با عقاید شبیه طالبان روی نقش صورت داده بودند ترس روستاییان را بیشتر می‌کرد. مردم روستا دانشمند بریتانیایی را بدانجا راهنمایی کردند. جاناتان لی نیز در بازگشت خود به لندن با باستان‌شناس فرانسوی فرانتس گرُنه روبرو شد. فرانتس گرنه رهبری یک تیم باستان‌شناسی را به دوش گرفت و به منطقه رفت و در سال ۲۰۰۷ م./۱۳۸۶ خ. گزارش مفصلی در ۲۱ صفحه در این باره منتشر ساخت. سال ۱۳۹۴ سایت‌ها و رسانه‌های افغانستان از نگرانی بابت آثار تاریخی بغلان خبر دادند. دولت قول ترمیم و رسیدگی داده بود و معلوم نیست اقدامی صورت گرفت یا خیر.

🟢 چند سال بعد طالبان دوباره آمد و دوباره سرنوشت آدم و آب و خاک به دست گروهی عجیب و خشن افتاد. خیلی چیزها بر باد رفت. شاید این میراث مشترک با ایران هم. شاپور در این نقش بر کرگدن تک شاخ (نماد هند باستان) پیروز شده است. وجود برگ درخت عنبه این نظر را تایید می‌کند که این نقش نمادی از پیروزی شاپور بر هند است. شاپور در سنگنبشته‌ی دژ نپشت (کعبه‌ی زرتشت) می‌گوید که «کوشان‌شهر تا پشکاپور (پیشاور) را گرفته است و پسرش نرسه را شاه سند و سیستان و توران می‌خواند.»اما برخی تحقیقات جدید این نقش برجسته را به بهرام دوم منسوب می کنند.

🌹@Historiumclub🌹

801

رسانه تاریخی Historium

28 Nov, 16:31

💠 نقش برجسته ساسانی رگ بی بی (شاپور و شکار کرگدن نماد هند باستان) در روستای شمرق، ولایت بغلان، افغانستان💠

🌹@Historiumclub🌹

803

رسانه تاریخی Historium

27 Nov, 20:40

💠محل دفن ابوعلی مسکویه در اصفهان که تبدیل به امامزاده شد💠

✨صاحب روضات در کتاب خود مدفن ابن‌مسکویه را در محلهٔ خواجوی اصفهان می‌نویسد و می‌گوید: قبر او در زمان ما معروف است. ظاهراً محل قبر او در باغ مقابل امام‌زاده باقر در محلهٔ خواجو بوده‌است و اکنون آثار آن از بین رفته‌است. محمّد صدرهاشمی در مقالهٔ خود در مجلهٔ یادگار مدعی است که امام‌زاده باقر همان قبر ابن‌مسکویه بوده که در زمان ناصرالدین‌شاه آن را به‌عنوان امام‌زاده باقر شهرت دادند.

📚منبع

📕اعلام اصفهان،سید مصلح الدین مهدوی، ۱۳۹۲، ص ۲۰۹

🌹@Historiumclub🌹

972

رسانه تاریخی Historium

27 Nov, 15:39

💠ابوعلی مسکویه مورخ و حکیم بزرگ دوره آل بویه💠

🔴ابوعلی احمدبن محمد مسکویه رازی (از شهر باستانی مشکویه در استان مرکزی) یکی از بزرگترین علمای تاریخ و حکمت و اخلاق در اسلام است و در سال ۳۲۱ یعنی اوائل قرن پنجم هجری وفات یافته. این خاندان تا قرن چهارم هجری هنوز زردشتی بوده اند و گرچه به قول یاقوت مسکویه خودش زردشتی بوده و مسلمان شده ولی از نام پدرش محمد چنین احتمال داده اند که پدرش مسلمان شده بوده است. بنابراین تاریخ اسلام این خاندان از پدر مسکویه و از قرن چهارم هجری فراتر نمی رود.مسکویه گذشته از مقام ادبی که داشته و سالها در دستگاه ابن عمید وزیر رکن الدوله دیلمی به کار دبیری اشتغال داشته از حکمای بنام و مورخان صاحب نظر عالم اسلامی نیز به شمار می رفته است.

🟠وی تاریخ طبری را نزد ابوبکر احمد بن کامل قاضی متوفی در سال ۳۵۰ هجری که دوست و همنشین طبری مؤلف آن تاریخ بوده آموخت، و دانش پیشینیان را نزد ابن خمار که به آن دانشها آشنایی زیاد داشت فرا گرفت و در منطق و پزشکی نیز شهرتی کسب کرد تا جایی که او را بقراط دوم لقب دادند. وی به خصوص در حکمت علمی و اخلاق دارای مقامی شامخ بود و کتابهای چندی از او در این زمینه ها برجای مانده است. در رشته تاریخ کتاب معروف او تجارب الامم که شامل یک دوره تاریخ عمومی است، و به سال ۳۷۲ یعنی سال در گذشت عضدالدوله ختم میشود

🟢در مجموعه تواریخ اسلامی دارای اهمیت و اعتباری خاص است و در رشته حکمت عملی و اخلاق، مؤلفات چندی از او یاد شده مانند الفوز الاكبر و الفوز الاصغر و مهمتر از همه دو کتاب معروف او به نام تهذیب الاخلاق و جاودان خرد است که در کتاب نخستین سعی کرده است اخلاق را بر اساس علمی و آموزشی و تربیت منطقی استوار سازد و بیشتر به بیان اصول و مبانی علم اخلاق پرداخته و کتاب دوم یعنی «جاودان خرد» را که بر اساس یک کتاب فارسی به همین نام تألیف کرده به بیان اخلاق علمی و آداب پسندیده ای که در زندگی روزانه فردی و اجتماعی مورد عمل باید باشد اختصاص داده است.

📚منبع

📕تاریخ و فرهنگ ایران در دوره انتقال از عصر ساسانی به اسلامی، محمد محمدی ملایری، ۱۳۷۹، ج ۱، ص ۱۴۴ و ۱۴۵

🌹@Historiumclub🌹

750

رسانه تاریخی Historium

27 Nov, 15:39

💠ابوعلی مسکویه مورخ و حکیم بزرگ دوره آل بویه💠

🌹@HistoriumClub🌹

707

رسانه تاریخی Historium

27 Nov, 07:41

✨دو بیت از مثنوی ای که قاضی اختیارالدین (از روزگار سلطان حسین بایقرای تیموری به مقام بالایی در هرات رسیده بود) به نام شاه اسماعیل نوشته است :

شه خضررای سکندر ضمیر
فریدون علم خسرو جم سریر
بکرد آنچه او کرد در عزم جزم
نه حاتم نه رستم به بزم و نه رزم

📚منبع

📗 کتاب: تاریخ راقم، نویسنده:میر شریف سمرقندی، به کوشش منوچهر ستوده (چاپ دوم زمستان 1399) صفحه 84

🌹@HistoriumClub🌹

529

رسانه تاریخی Historium

26 Nov, 15:25

💠معبد نوبهار بلخ مرکزی مقدس برای زرتشتیان و بوداییان 💠

✨این اثر از آثار مهم باستانی در شهر بلخ در افغانستان است که ابتدا آتشکده بوده و سپس در دوره کوشانیان به معبد بودایی تبدیل شده و مهم ترین مرکز بودایی ایران زمین در بلخ بود که تندیسهای زیبایی در آن وجود داشت. این معبد تا زمان خلافت معاویه پسر ابوسفیان پابرجا بود و نیاکان خاندان نامدار برمکی از جمله خدمتگزاران آن بودند. معبد نوبهار در ادبیات فارسی اهمیت نمادین دارد و بارها نام آن در سروده های شاعران فارسی زبان آمده است.

🌹@HistoriumClub🌹

866

رسانه تاریخی Historium

25 Nov, 13:01

💠یک سکه طلا از کانیشکا بزرگ که به زبان بلخی عبارت «ϷΑΟΝΑΝΟϷΑΟ ΚΑΝΗϷΚΙ ΚΟϷΑΝΟ» به معنی «شاهنشاه، کانیشکا کوشان روی آن نوشته شده.»💠

🌹@HistoriumClub🌹

869

رسانه تاریخی Historium

25 Nov, 12:58

💠نگاره شاهنشاه کوشانی ویما کادفیسیس (۱۱۳–۱۲۷ میلادی)💠

🌹@HistoriumClub🌹

872

رسانه تاریخی Historium

25 Nov, 10:17

💠تندیس بزرگ بودا در بامیان افغانستان که توسط طالبان در سال ۲۰۰۱ تخریب شد💠

🌹@HistoriumClub🌹

802

رسانه تاریخی Historium

24 Nov, 19:44

💠کوشانیان در اوج گستره خود در زمان کانیشکا بزرگ💠

🌹@HistoriumClub🌹

881

رسانه تاریخی Historium

24 Nov, 18:22

💠کوشانیان مروجان آیین بودایی در شرق ایرانشهر💠

🔴بنیانگذاران دولت کوشان گروهی از کوچ نشینان آریایی (به احتمال زیاد سکایی) بودند که در کتابهای چینی یوئه چی نامیده میشوند. آنها نخست در شمال غرب کشور کنونی چین زندگی میکردند ولی با فشار دشمنان به سوی غرب رانده شدند‌ و در حدود سال ۱۳۰ ق.م به قلمرو دولت یونانی باختر (حوالی بلخ) رسیدند‌. آنها این دولت یونانی را برانداختند و دولتهای کوچکی در سرزمینهای شرقی ایران زمین پدید آوردند. این دولتها در زمان فرمانروایی کوجولا کادفیس یکپارچه شدند و دولتی به نام کوشان در شرق ایران زمین پدید آمد که حدود سه سده بر بخشهایی از کشورهای کنونی افغانستان تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان، ترکمنستان و پاکستان فرمانروایی میکرد.

🟠کانیشکا مهمترین پادشاه کوشانی بود که قلمرو این دولت را به اوج گسترش خود رسانید او به دین بودایی گروید و آن را در سرتاسر قلمرو کوشانی رواج داد از این پس شاهان کوشانی به پشتیبانی از دین بودایی پرداختند و صومعه ها و یادمانهای بودایی بسیاری در شرق ایران زمین ساختند. مهم ترین مرکز بودایی ایران زمین معبد نوبهار در بلخ بود که تندیسهای زیبایی در آن وجود داشت. این معبد تا زمان خلافت معاویه پسر ابوسفیان پابرجا بود و نیاکان خاندان نامدار برمکی از جمله خدمتگزاران آن بودند. معبد نوبهار در ادبیات فارسی اهمیت نمادین دارد و بارها نام آن در سروده های شاعران فارسی زبان آمده است.مهم ترین آثار هنری بودایی در ایران زمین دو پیکره سنگی بودا در نزدیکی شهر بامیان در ۲۳۰ کیلومتری شمال غرب کابل در کشور کنونی افغانستان بودند.

🟢این پیکره ها در دل صخره ای بلند کنده کاری شده بودند و پیکره بزرگتر ۵۳ متر و پیکره کوچک تر ۳۵ متر بلندا داشت. در متنهای تاریخی و ادبی پس از اسلام پیکره بزرگتر را سرخ بت و پیکره کوچکتر را خِنگ بت (بت سفید) میگفتند که به نظر میرسد اشاره به رنگ پیکره ها در آن زمان دارد. این پیکره ها شاهکارهای هنر کوشانی به شمار میرفتند و در سده های سوم تا پنجم میلادی ساخته شده بودند.متأسفانه در مارس ۲۰۰۱م( اسفند ۱۳۷۹ ه. ش) گروه تندرو طالبان پس تصرف شهر بامیان در اقدامی دیوانه وار این دو تندیس را با مواد منفجره نابود کردند و امروزه از این شاهکارهای هنری تنها حفره هایی خالی در دل کوه باقی مانده است.

📚منبع

📕اشکانیان فرمانروایان فراموش شده، محسن جعفری، ۱۴۰۲، ص ۹۸ و ۹۹

🌹@HistoriumClub🌹

843

رسانه تاریخی Historium

21 Nov, 14:34

💠پل شهرستان یا جی قدیمی ترین پل اصفهان بر زاینده رود💠

🔴 پل شهرستان که از پل های قدیمی زاینده رود است و در سه کیلومتری مشرق پل خواجو و مقابل ناحیه جی واقع شده است. این پل دارای اساس و بنیاد ساسانی است . در دوره دیلمیان و سلجوقیان تنها پل مهم زاینده رود در داخل شهر اصفهان بوده و یقیناً در دوره های مزبور تعمیراتی از آن به عمل آمده و آثاری بر آن افزوده شده است.

🟠پل شهرستان امروز واسطه ارتباط قسمتی از ساحل جنوبی زاینده رود با ساحل شمالی رود خانه و قریه شهرستان ( جی ) است در ایران پل های دیگری که از نظر قدمت و مشابهت ساختمان با این پل برابری میکند پلهای دزفول و شوشتر است که به عقیده باستانشناسان دو پل مزبور نیز دارای اساس و بنیاد ساسانی است.

📚منبع

📗گنجینه آثار تاریخی اصفهان، دکتر لطف الله هنرفر، ۱۳۵۹، ص ۸ و ۹

🌹@HistoriumClub🌹

608

رسانه تاریخی Historium

21 Nov, 11:24

💠۱ آذر روز ملی اصفهان پایتخت فرهنگ و هنر ایرانی گرامی باد 💠

✨اصفهان نصف جهان من و توست
اصفهان راحت جان من و توست

مسجد زاهد و می خانه ی مست
راز پیدا و نهان من و توست💥

🌹@Historiumclub🌹

731

رسانه تاریخی Historium

20 Nov, 17:13

💠داستان غم انگیز سرو کاشمر💠

🔴در ده کشمر(کاشمر) نیشابور درخت سرو کهنی قرار داشت که به باور مردم منطقه زرتشت پیامبر ایرانی آن را با دست خود از بهشت آورده و کاشته بود. این درخت سایه سار بزرگی داشت که شاخه های آن هزاران پرنده زندگی میکردند و در سایه آن مردم و چهارپایان می آسودند. توصیف این درخت شگفت انگیز به گوش متوکل عباسی رسید و او در تصمیمی جنون آمیز به طاهر بن عبدالله (سومین امیر سلسله طاهریان) نامه نوشت و دستور داد باید آن درخت را ببرند و بر گردون نهند و به بغداد فرستند... تا وی ببیند آنگاه در بنا (ساختمانهای شهر) به کار برند.

🟠مردم نیشابور به ویژه زرتشتیان از شنیدن این فرمان شوکه شدند و به گماشتگان طاهری گفتند: «ما پنجاه هزار دینار زر نیشابوری خزانه خلیفه را خدمت کنیم درخواه تا ازین بریدن درخت در گذرد چه هزار سال زیادت است تا این درخت کاشته اند.»ولی پاسخ شنیدند: «متوکل نه از آن خلفا بود که فرمان وی بر وی رد توان کرد.» به این ترتیب امیر طاهری که نمیخواست روابطش را با خلیفه متشنج کند فرمان داد اَرّه بزرگی ساختند و با آن این درخت کهنسال را بریدند.

🟢 ابن فندق، تاریخ نویس ایرانی صحنه غم انگیز بریده شدن درخت را چنین توصیف می کند: «چون بیفتاد در آن حدود زمین بلرزید و کاریزها(قنات ها) و بناهای بسیار خلل کرد (آسیب دید) و نماز شام (عصر) انواع اصناف مرغان بیامدند چندان که آسمان پوشیده گشت و به انواع اصوات خویش نوحه و زاری میکردند بر وجهی که مردمان از آن تعجب کردند و گوسپندان که در ظلال (سایه) آن آرام گرفتندی همچنان ناله و زاری آغاز کردند.»

🔵 این گونه بود که این درخت مقدس و کهنسال ایرانی نابود شد و تنه و شاخه های آن با ۱,۳۰۰ شتر به بغداد فرستاده شدند. البته متوکل هرگز این درخت را ندید زیرا پیش از رسیدن کاروان به بغداد به دست گروهی از امیران ترک کشته شد. به گفته برخی این پیش گویی زرتشت بود که هرکس که این درخت مقدس را قطع کند کشته می شود‌. حکیم فردوسی در مورد این سرو مقدس می سراید:

یکی شاخ سرو آورید از بهشت
به دروازه شهر کشمر بِکشت

📚منابع

📕۱.نخستین دولت های ایرانی پس از اسلام، محسن جعفری، ۱۴۰۲، ص ۴۴ و ۴۵

📗۲.تاریخ بیهق، ابن فندق، ۱۳۶۱،تصحیح احمد بهمنیار، ص ۲۸۱ و ۲۸۲

🌹@Historiumclub🌹

1,225

رسانه تاریخی Historium

20 Nov, 04:06

💠آتشکده خیرآباد در بهبهان خوزستان💠

✨آتشکده یا چهارطاقی خیرآباد از آثار دوره ساسانی در ساحل رود خیر آباد و در کنار بازمانده‌های پل ساسانی خیر آباد قرار دارد. هر چهارپایه و چهارطاق این بنا سالم هستند. مصالح اصلی به‌کار رفته در ساخت این بنا سنگ، گچ و لاشه است که در طول صدها سال گنبد بزرگ و حجیم بنا را حفظ کرده‌است. بنا به پژوهش‌هایِ آندره گدار این چارتاقی در مسیر جادهٔ تاریخی و باستانیِ فارس به خوزستان قرار دارد. گدار این راه را که چارتاقی مشرف بر آن است را جاده شاهی می‌داند.

🌹@Historiumclub🌹

737

رسانه تاریخی Historium

17 Nov, 16:24

💠داستانی از مردم دوستی و دادگری مویدالدوله دیلمی فرمانروای آل بویه💠

🔴مافروخی گوید که مؤید الدوله از فرمانروایان آل بویه عادت داشت هر شب از بالای قصرش به حرکات و صداهایی که از شهر اصفهان بر میخاست گوش فرا دهد اگر آهنگهای موسیقی و فریادهای شادی و نغمه های آواز خوانان به گوشش میرسید، دلش آرام میگرفت و به مجلس خود باز میگشت و به لهو و لعب می پرداخت. اگر چنین صداهایی را نمی شنید در اندیشه فرو میرفت و اندوهناک و پریشان خاطر میشد و تا صبح بیدار میماند آن گاه دستور میداد تا علت ناراحتی مردم را جویا شوند.

🟠و تا علت خاموشی مردم را در نمی یافت، آرام نمی نشست و چون از علت این امر آگاه میشد همت خود را در برطرف کردن موجبات ناراحتی مردم مصروف میداشت. کار دیگر او این بود که هنگام نیمروز در قصر خود در اصفهان گردش میکرد و به سخنان آهسته ای که شاگردان (کارکنان) دیوان و کانبان بایکدیگر میگفتند و به آرزوهایی که میکردند گوش میداد سپس آنها را نزد خود میخواند و نیازهایشان را برطرف میکرد.

📚منابع

📕۱.آل بویه و اوضاع زمان ایشان و نموداری از زندگی مردم آن عصر، علی اصغر فقیهی، ۱۳۵۷، ص ۲۶۶ و ۲۶۷

📗۲.محاسن اصفهان، مافروخی اصفهانی، ص ۹۶ و ۹۷

🌹@Historiumclub🌹

1,193

رسانه تاریخی Historium

16 Nov, 08:04

💠توجه هخامنشیان به علم و فرهنگ و همکاری با نخبگان💠

🔴هخامشیان مردمانی فرهنگ پرور و دانش دوست بوده اند و همواره به اشاعه علوم و تکریم اندیشمندان و تشویق هنرمندان اهتمام داشته و به تاسیس دانشکده ها و ایجاد مجامع فرهنگی و کتابخانه ها و تدوین سالنامه ها توجه خاص داشتند. به طور کنی ایران در زمان آنان سرزمین تکمیل و بسط علوم و مبادلات فرهنگی بین کشورهای متمدن بوده است.ارسطو فلسفه و حکمت حکمای ایران را از حکومت و فلسفه مصر قدیمی تر می داند و فيثاغورث حکیم یونانی نزد دانشمندان ایرانی درس خوانده است و نیز پانزده تن از دانشمندان ایرانی به قول هرودت از طرف داریوش بزرگ برای نقشه برداری کرانه های جنوبی اروپا مامور گردیدند.

🟠 در عصر هخامنشیان حوزه های علمی و محافل فرهنگی متعددی وجود داشته اند از جمله انجمن دانش در همدان که در آن یکصد تن از بزرگان فضل و کمال شرکت داشتند و نیز فرهنگستان اردشیر در شهر سارد که از فرزانگان و دانش پژوهان تشکیل یافته بود.سیاست هخامنشیان فراهم کردن زمینه همکاری با نخبگان محلی و بومی اقوام دیگر بود. آنها سعی میکردند در اداره امور سرزمینها بزرگان و سرآمدان محلی را دخالت دهند و اسباب مشارکت آنها را در مدیریت این سرزمین ها فراهم نمایند. برای نمونه کمبوجیه جانشین کوروش یکی از کارگزاران بلندپایه مصری را مامور اداره مملکت مصر کرد و به او توصیه نمود تا اصلاحاتی را به نفع مردم به اجرا گذارد.

📚منابع

📕۱.ویژگی های تاریخ (شناختی از پایه گذاران تمدن در جهان)، اردشیر جهانیان، ۱۳۶۶، ص ۹

📗۲.تاریخ امپراطوری هخامنشی، پیر بریان، ۱۳۷۷، ص ۲۰۳

📘۳. ایران از آغاز تا اسلام، رومن گیرشمن، ۱۳۷۴، ص ۱۴۸

📙۴.فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، هدایت الله ستوده، ۱۳۹۴، ص ۶۳

🌹@Historiumclub🌹

1,032

رسانه تاریخی Historium

15 Nov, 10:49

💠وابستگی اعراب به زبان پارسی💠

✨ابوبکر صولی از علما و شعرای نامدار عرب مینویسد: «علی بن صباح چنین گوید که از حسن بن رجاء شنیدم مردی ایرانی با عربی در حضور یحیی بن خالد برمکی مباحثه و مناظره نمود ایرانی گفت ما به شما ملت عرب هیچوقت احتیاج پیدا نکردیم و هیچ چیزی هم از شما اقتباس نکرده و هیچ لفظی را استعمال نکردیم چون دولت شما روی کار آمد شما از ما بی نیاز شدید به همه چیز ما احتیاج داشته و دارید خوراک و پوشاك و دیوان و امثال اینها را یا عیناً از ما گرفته استعمال کردید، یا اندک تغییری در آن داده به خود بستید مانند: اسفیداج، سکباج، دوغباج، سكنجبين، جلاب روزنامج و اسکدار و غیره شخص عرب در پاسخ ایرانی درمانده هیچ نگفت. یحیی بن خالد به آن مرد تازی گفت: بگو، شما صبر کنید که ما هزار سال بعد از هزار حکومت و پادشاهی کنیم، آنگاه به شما احتیاج نخواهیم داشت.

📚منبع

📕نهضت شعوبیه( جنبش ملی ایرانیان مقابل خلافت اموی و عباسی) ، حسینعلی ممتحن، ص ۳۳۶

🌹@Historiumclub🌹

982

رسانه تاریخی Historium

14 Nov, 09:58

💠نمونه ای از ریتون های عاجی اشکانی به دست آمده از کاوش های نسا که در موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ نگهداری می شود.💠

🌹@Historiumclub🌹

1,237

رسانه تاریخی Historium

14 Nov, 09:20

💠ریتون های اشکانی💠

🔴ریتون (به فارسی تکوک) واژه ای یونانی است و به جامی گفته می شود که از به هم پیوستن ظرفی به شکل شاخ و بخشی از پیکره انسان یا جانوران ساخته شده است (۱) هنر ریتون سازی در دوره هخامنشی به اوج شکوفایی خود رسید و زیباترین ریتونهای تاریخ در این دوره ساخته شدند.هنر ریتون سازی در دوره اشکانی نیز ادامه یافت و تاکنون نمونه های زیبایی از ریتون های این دوره به دست آمده است.مهمترین ریتونهای اشکانی در کاوشهای نسا به دست آمده.

🟠دانشمندان روسی در اتاق یک ساختمان چهل ریتون را کشف کردند که امروزه بیشتر آنها در موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ روسیه نگهداری می شوند.این ریتونها از عاج فیل ساخته شده اند و به دلیل سنگینی زیاد فقط در مراسم آیینی کاربرد داشته اند.(۲) ریتونهای نسا روی هم رفته آمیزه ای از هنر ایرانی و یونانی هستند شکل آنها از روی ریتونهای هخامنشی الگوبرداری شده ولی دور ریتونها نقشهایی از هنر یونانی کنده کاری شده است.بخش جلویی برخی ریتونها نقشهایی ایرانی و هخامنشی دارد و برخی دیگر شخصیتهای اسطوره ای یونانی هستند.‌(۳)از دوره اشکانی ریتونهای سفالی و فلزی بسیاری نیز به دست آمده است.

🟢 در یک گور باستانی در محوطه ولیران دماوند سه ریتون اشکانی به دست آمده که یکی از آنها ریتونی سفالی به شکل بز و از آثار برجسته ریتون سازی اشکانی به شمار می رود.در یک جمع بندی کلی میتوان گفت هنر ریتون سازی اشکانی در ادامه هنر هخامنشی شکل گرفت هر چند از هنر یونانی نیز تأثیر پذیرفت. ریتون سازی دوره اشکانی مانند دوره هخامنشی هنری دولتی و رسمی نبود و گاهی این ریتونها در شکل و تزیینات جنبه های محلی قوی ای دارند همچنین ریتونهای اشکانی نسبت به نمونه های دوره های پیشین بزرگترند.(۴)

📚منابع

📕۱.باستان شناسی و هنر دوران تاریخی ماد، هخامنشی، اشکانی، ساسانی. علی اکبر سرافراز و بهمن فیروزمندی، ۱۳۸۹، ص ۱۵۵

📗۲.تجدید حیات هنر و تمدن در ایران باستان، جورجیا هرمان، ۱۳۸۷، ص ۴۰

📘۳.باستان شناسی و هنر اشکانی،یعقوب محمدی فر، ۱۳۹۷،ص ۲۵۱

📙۴.هنر ریتون سازی دوره اشکانی بر اساس مدارک باستان شناختی، زهرا اصغری، فصل نامه جندی شاپور، ص ۳۸

🌹@Historiumclub🌹

1,397

رسانه تاریخی Historium

12 Nov, 16:36

💠جیهانی وزیر نامدار و دانشمند دوره سامانی💠

🔴مهمترین چهره سیاسی دولت سامانی در سالهای نخستین فرمانروایی امیر نصر دوم وزیر کاردانی به نام ابوعبد الله محمد بن احمد جیهانی بود. جیهانی وزیر امیر احمد سامانی بود که پس از کشته شدن وی به پشتیبانی از فرزندش برخاست و زمام امور دولت سامانی را به دست گرفت. او با کاردانی شورشهایی را که برضد امیر نصر دوم برپا شده بود فرونشاند و فرمانروایی امیر خردسال را تثبیت کرد. ابو عبدالله جیهانی با بهره بردن از تجربه های کشورداری پیشینیان، دولت سامانی را ساماندهی کرد به گونه ای که همه امور کشوری و لشکری با نظم و ترتیب پیش می رفت.

🟠 در زمان وزارت او به آبادانی شهرها و رفاه مردم به ویژه در بخارا توجه زیادی میشد از جمله مسجد جامع بخارا در سال ۳۰۶ ه.ق ویران شد و جیهانی به بازسازی آن همت گماشت و حتی با هزینه شخصی مناره های آن را بازسازی کرد. جيهانی مردی دانشمند و فرهنگ دوست بود و نقش مهمی در گسترش دانش و فرهنگ در قلمرو سامانیان داشت. او خود نویسنده ای چیره دست بود و کتابهای بسیاری نوشت که البته هیچ کدام امروز در دست نیست. کتاب های مهم او المسالک و الممالک از نخستین کتابهای جغرافیایی جهان اسلام و تیز کتاب آیین در باب شيوه کشورداری بود.

🟢او از شاعران پشتیبانی می کرد و شهید بلخی از نخستین شاعران فارسی سرای دوره سامانی شعری فارسی خطاب به او سروده است. ابوعبدالله جیهانی مدارای دینی زیادی داشت و گروه های دینی گوناگون آزادانه به دربار سامانی رفت و آمد می کردند به همین دلیل حتی برخی او را دارای گرایش به دین های ایرانی پیش از اسلام میدانستند. او با دین زرتشتی آشنایی زیادی داشته و گزارش مهمی درباره زرتشت و آموزه هایش از او نقل شده است. همچنین برخی نویسندگان عرب بخشهایی از نوشته های او را در نکوهش عرب ها و برتری ایرانیان نقل کرده اند که نشان از نزدیکی دیدگاه جیهانی به شعوبیه دارد.

📚منبع

📕نخستین دولت های ایرانی پس از اسلام،محسن جعفری، ۱۴۰۲، ص ۶۲ و ۶۳

🌹@Historiumclub🌹

936

رسانه تاریخی Historium

12 Nov, 07:51

💠 ستایش شاهنامه فردوسی توسط ابن اثیر ادیب و ناقد بزرگ عرب💠

✨ناقد بزرگ عرب ابن اثیر( ضیاالدین) جزری که برادر ابن اثیر مولف تاریخ معروف الکامل است در کتاب «المثل السائر فی ادب الکاتب و الشاعر»، که آن را در اوایل قرن هفتم نوشت شاهنامه را ستوده و قرآن عجم نامیده و آن را دلیل برتری ایرانیان بر تازیان در شاعری شمرده است.

📚منبع

📗سرچشمه های فردوسی شناسی، محمد امین ریاحی، ۱۳۸۲، ص ۲۳۸

🌹@Historiumclub🌹

1,258

رسانه تاریخی Historium

09 Nov, 07:14

💠برج گنبد قابوس بزرگترین برج آجری جهان شاهکار معماری ایرانی در دوره زیاریان💠

🔴یکی از شاهکارهای معماری ایرانی برجی است که به فرمان قابوس بن وشمگیر فرمانروای زیاری در نزدیکی گرگان (گنبد کاووس فعلی) ساخته شده است. این برج حدود ۵۵ متر بلندا دارد و روی تپه ای به بلندای ۱۵ متر ساخته شده است. برج از دو بخش اصلی ساخته شده است . بدنه برج؛ ۲ گنبد مخروطی بدنه برج حدود ٣٧ متر بلندا دارد و قاعده آن دایره ای شکل است که پیرامون آن ۱۰ ترک دندانه نود درجه ای با فاصله های برابر ساخته شده و قاعده برج را به شکل ستاره ده پر درآورده است. بدنه برج استوانه ای کامل نیست و قطر آن از پایین به بالا اندکی کاهش مییابد

🟠 ورودی بنا در جهت جنوب شرقی به سوی محل بر آمدن خورشید گشوده میشود گنبد مخروطی روی بدنه حدود ۱۸ متر بلندا دارد و با شیب تندی ساخته شده تا بنا از آب باران آسیب نبیند. برج به طور کامل از آجر ساخته شده است و بجز دو کتیبه آجری هیچ آرایه ای ندارد. این کتیبه ها به زبان عربی اند و در آنها سال ۳۹۷ ه.ـق که این بنا به فرمان قابوس بن وشمگیر ساخته شد ذکر شده است. نکته جالب توجه این که تاریخ خورشیدی ساخت بنا سال ۳۷۵ یزدگردی ذکر شده است. سر آغاز گاهشماری یزدگردی سال ۱۹ هجری و آغاز پادشاهی یزدگرد واپسین شاه ساسانی است و برخی کاربرد این تاریخ را نشانه ای از گرایش قابوس به سنت های ایرانی میدانند.

🟢 نکته مهم دیگر درباره بنا این است که هیچ محلی برای دفن پیکر قابوس در بنا دیده نمی شود و گزارشهایی وجود دارد که پیکر امیر زیاری در تابوتی شیشه ای به صورت آویزان از سقف قرار داشته و سر پیکر به سوی روزنه ای در بالای بنا بوده است.این گزارشها نیز یاد آور دستورهای دین زرتشتی درباره جلوگیری از به خاک سپردن پیکرهاست. برج گنبد قابوس بلندترین برج آجری جهان و یکی از آثار بسیار مهم و ارزشمند معماری ایران پس از اسلام است.

📚منابع

📕نخستین دولت های ایرانی پس از اسلام، محسن جعفری، ۱۴۰۲، ص ۱۲۵ و ۱۲۶

🌹@Historiumclub🌹

1,361

رسانه تاریخی Historium

09 Nov, 07:06

💠برج گنبد قابوس بزرگترین برج آجری جهان شاهکار معماری ایرانی در دوره زیاریان💠

🌹@Historiumclub🌹

1,256

رسانه تاریخی Historium

08 Nov, 07:47

💠قابوس پادشاه فرهیخته، دانش دوست و ادب پرور سلسله زیاریان💠

🔴چهارمین پادشاه زیاری قابوس (کاووس)بود که لقب شمس المعالی داشت. او تا سال ۳۷۱ ه.ق با آرامش فرمانروایی می کرد تا آن که برادر شورشی فناخسرو عضدالدوله امیر قدرتمند آل بویه به قابوس پناه آورد.امیر بویه از قابوس خواست برادرش را دستگیر کند و نزد او بفرستند، ولی قابوس این کار را دور از جوانمردی دانست و درخواست وی را رد کرد. این رویداد زمینه ساز جنگ بین این دو شد که به شکست قابوس و گریز او به خراسان انجامید.قابوس نخست کوشید با پشتیبانی امیران سامانی لشکری فراهم آورد، ولی خیلی زود فهمید سامانیان خود در سراشیبی زوال اند و توان یاری او را ندارند‌. قابوس ناچار از امیران غزنوی یاری خواست و آنان نیز با وجود وعده های بسیار فرصت یاری نیافتند.

🟠سرانجام در سال ۳۸۸ ه.ق هواداران قابوس در گرگان و طبرستان شورش کردند و او به یاری آنان پس از هجده سال تبعید بار دیگر به گرگان بازگشت.امیران بویه پس از چند لشکر کشی نافرجام سرانجام فرمانروایی قابوس بر گرگان را پذیرفتند و با او صلح کردند. قابوس با امیران غزنوی نیز رابطه دوستانه و کم تنشی داشت و توانست با آرامش نسبی تا سال ۲۰۳ ه.ق به فرمانروایی خود ادامه دهد. او مردی دادگر و مردم دوست بود ولی سخت قتال بود و گناه هیچ کس عفو نتوانستی کرد. سرانجام گروهی از سرداران قابوس از سخنگیریهای او خشمگین شدند و بر وی شوریدند.قابوس ناچار شد به سود پسرش منوچهر از قدرت کناره گیری کند.

🟢 با این همه اندکی بعد به دست برخی شورشیان کشته شد و او را در برجی باشکوه که به نام گنبد قابوس شناخته میشود به خاک سپردند. قابوس را میتوان فرهیخته ترین امیر ایرانی سده های نخستین پس از اسلام دانست. سالهای دراز تبعید فرصتی برای وی فراهم آورد تا با زبان و ادبیات فارسی و عربی به خوبی آشنا شود و دانش هایی چون ستاره شناسی فلسفه و علوم اسلامی را بیاموزد.او شعرهای زیبایی به فارسی سروده و خط بسیار زیبایی داشت که آن را به بال طاوس تشبیه کرده اند. دربار قابوس در گرگان پشتیبان و پناهگاه شاعران و دانشمندان بزرگی چون ابوریحان بیرونی ، ابو علی سینا و ابومنصور ثعالبی بود.(۱)

🔵محمد عوفی در کتاب خود قطعه ای از شعر فارسی قابوس در آورده است:

کار جهان سراسر آز است یا نیاز
من پیش دل نیارم آز و نیاز را

من بیست چیز را ز جهان برگزیده ام
تا هم بدان گذارم عمر دراز را ...

میدان و گوی و بارگه و رزم و بزم را
اسب و سلاح و خُود و دعا و نماز را

ابوریحان بیرونی کتاب گرانقدر الآثار الباقيه عن القرون الخاليه را به نام و با عنوان شمس المعالی قابوس تصنیف کرده و او را بسیار ستوده است.(۲)

📚منابع

📕۱.نخستین دولت های ایرانی پس از اسلام، محسن جعفری، ۱۴۰۲، ص ۷۷

📗۲.تاریخ آل بویه، علی اصغر فقیهی، ۱۳۷۸، ص ۱۱ و ۱۲

🌹@Historiumclub🌹

1,286

رسانه تاریخی Historium

07 Nov, 14:04

💠ابوالموید بلخی نخستین سراینده شاهنامه و داستان های ملی ایران در دوره سامانیان💠

✨ابوالمؤید بلخی را میتوان نخستین تدوین کننده و نویسنده شناخته شده داستانهای ملی به زبان فارسی دانست که شمار زیادی از داستانها و روایتهای تاریخی ایرانیان را در شاهنامه منثور خود گرد آورده بود این کتاب تا چند سده بعد در دسترس نویسندگان فارسی زبان بود و برخی از آنها نوشتار این کتاب را بی مانند توصیف کرده اند (۱).کتاب هایی که ابوالمؤید برای نگارش اثر خود از آنها بهره برده نیز روشن نیست ولی به احتمال بسیار زیاد از ترجمه های عربی خداینامه ها بهره برده است (۲)

📚منابع

📗۱.مجمل التواریخ و القصص، ۱۳۱۸،تصحیح ملک الشعرا بهار، ۱۳۱۸، ص ۳

📕۲‌.خداینامگ شاهنامه فارسی میانه، هامین، آنتیلا-یاکو، ۱۴۰۰، ص ۱۶۸

🌹@Historiumclub🌹

1,114

رسانه تاریخی Historium

07 Nov, 08:28

💠اطاعت پذیری مردمان باکو از شاه صفوی💠

✍«بعید نیست که پتر اول با همان خوش خیالی‌های اولیه همسرش کاترین اول را هم به قفقاز آورده باشد تا وی ضمن سیاحت ببیند چگونه قوای عقاب دوسر بی هیچ دغدغه و مانعی می‌توانند در شکارگاه صعب العبور قفقاز نیز شکارهای فربه به چنگ آورند و در زیر پای وی بر زمین اندازند. اگرچه این خوش خیالی‌ها پس از رسیدن تزار به دربند و دریافت کلیدهای سیمین شهر از امامقلی بیک نایب الحکومه آن شهر تقویت شد چندان دوام نداشت زیرا در همین زمان عثمانی‌ها با اعزام سفیری به حضور تزار به اقدامات وی در داغستان واکنش نشان دادند مردم باکو هم فرستادگان وی را به این شهر راه ندادند و ضمن تأکید بر ادامه اطاعت از شاه ایران به امپراتور روسیه پیغام دادند که برای دفاع از شهر خود در برابر حملات لزگی‌ها به هیچ قدرت بیگانه نیاز ندارند و در همین زمان بود که قوای طبیعت نیز همه کشتی‌های روسیه در ساحل دربند را چنان در هم کوفتند که دیگر نمی‌شد آن را نیز همانند زلزله دربند نشانی از احترام به امپراتور تفسیر کرد».

📚منبع

📗تاریخ ایران از پایان عصر صفوی تا قتل آقا محمد خان قاجار، غلامحسین زرگری نژاد، ص۲۴۷

🌹@Historiumclub🌹

1,460

رسانه تاریخی Historium

06 Nov, 16:31

مطالب، تصاویر و فیلم‌های گوناگون درباره تاریخ ایران و جهان
@tarikhema
➖➖

🗿شعرهای کوتاه:
❇️ @siminsagh
➖➖

وبسایت‌:
tarikhema.org
mandegar.tarikhema.org

461

رسانه تاریخی Historium

06 Nov, 09:46

💠جنبش شعوبیه و بازسازی هویت ایرانی(بخش دوم)💠

🔴این کنایه های گزنده با شیواترین زبان ادبی بیان میشد و با ستایش شکوه ایران پیش از اسلام به ویژه ساسانیان همراه بود و همچون خنجری بر قلب قوم گرایان عرب می نشست. این رویکرد با واکنش خشم آلود مخالفان شعوبیه رو به رو شد که می گفتند شگفتا هر که را از عجم میبینی افتخار به تاج و تخت کسری و جاه و جلال پرویز می کند و خود را منتسب به آنان می شمارد آیا عجمان همگی از اولاد پرویزند؟ اینها همه شاهزاده اند؟ چه شد که همگی شاهزاده و از نسل مرزبانان و اسواران شدند؟(۲)متأسفانه به دلیل عرب سرا بودن شاعران شعوبی و دشمنی عربها با آنان بخش بزرگی از شعرهای شعربی شاعران ایرانی از بین رفته است.

🟠با این همه نام و نمونه هایی از شعرهای شماری از آنها باقی مانده است که از جمله میتوان به این شاعران اشاره کرد: بشار بن برد از تخارستان خراسان زیاد بن سلیمان اعجم (از اصفهان) ابونواس حسن بن هانی (از اهواز) ابوالعتاهية اسماعيل بن قاسم (از ایرانیان کوفه) ابان بن عبد الحمید (از ایرانیان بصره) و اسحاق بن حسان خریمی از (سغد در فرارودان).چنان که میبینیم شاعران برجسته شعوبی از بخشهای گوناگون ایران زمین برخاسته بودند ولی هویت ایرانی آنان را به یکدیگر پیوند میداد. بیشتر این شاعران به دربار عباسیان رفت و آمد داشتند و بزرگان ایرانی به ویژه برمکیان از آنها پشتیبانی میکردند.

🟢 با این حال برخی از آنان به دلیل گرایش به دینهای ایران پیش از اسلام به ویژه دین مانوی از آزار عباسیان در امان نبودند. شعرهای کنایه آمیز شاعران شعوبی تأثیر زیادی در افزایش حس هویت مشترک و اعتماد به نفس قومی ایرانیان داشت ولی آنچه تأثیر پایدارتری در آینده هویت ایرانی داشت کوشش خستگی ناپذیر شعوبیان برای پاسداری از میراث فرهنگی و علمی ایران پیش از اسلام با ترجمه آنها به زبان عربی بود که بخشی از نهضت ترجمه در دورۀ عباسی بود.(۱)

📚منابع

📗۱‌.نخستین دولت های ایرانی پس از اسلام، محسن جعفری، ۱۴۰۲، ص ۳۱ تا ۳۳

📕۲.نهضت شعوبیه( جنبش ملی ایرانیان مقابل خلافت اموی و عباسی )، حسینعلی ممتحن، ۱۳۷۰، ص ۲۰۵

📘۳.دیوان بشار بن برد، بشار بن برد، ۲۰۰۷، به کوشش محمد الطاهر ابن عاشور، ج ۱، ص ۳۹۰

🌹@Historiumclub🌹

1,126

رسانه تاریخی Historium

06 Nov, 05:24

💠جنبش شعوبیه و بازسازی هویت ایرانی(بخش یکم)💠

🔴چنان که قبلا گفتیم سیاست تحقیر آمیز امویان زمینه پیدایش جنبشی فرهنگی به نام شعوبیه را در میان غیر عربها به ویژه ایرانیان فراهم آورد شعوبیان گروهی از ایرانیان ساکن میانرودان بودند که به رویارویی فرهنگی با قوم گرایان عرب پرداختند و آثاری به زبان عربی در ستایش هویت قومی و تاریخی ایرانیان پدید آوردند. نخستین چهره برجسته شعوبیان اسماعیل بن یسار بود که پیش تر به او و اقدام دلیرانه اش در برابر خلیفۀ عرب گرای اموی اشاره کردیم.با برافتادن خلافت امویان و قدرت گرفتن ایرانیان در دولت عباسیان، جریان فرهنگی شعوبیه نیز بسیار قدرتمند شد شاعران و نویسندگان شعوبی به دربار عباسیان راه یافتند و تأثیر زیادی در ادبیات و فرهنگ عصر خویش گذاشتند.

🟠به طور کلی عملکرد فرهنگی شعوبیان ایرانی را میتوان در دو محور خلاصه کرد: ۱. نکوهش برتری جویی قوم گرایان عرب و ستایش پیشینه تاریخی ایرانیان؛ ۲ ترجمه کتابهای برجای مانده از ایران پیش از اسلام.(۱)ایرانیان که از سالها رفتار و گفتار تحقیر آمیز قوم گرایان عرب آزرده خاطر بودند در آغاز جنبش شعوبیه کوشیدند با تکیه بر آموزه های اسلامی بر برابری قوم های گوناگون تأکید کنند ولی عرب گرایان بر برتری قومی خود پافشاری کردند.نتیجه این پافشاری نژادپرستانه موجی از زخم زیانهای گرنده ادیبان ایرانی به پیشینه و فرهنگ عربی بود. آنها وضعیت عربهای پیش از اسلام همچون بی تمدنی جنگ و کشتارهای جاهلانه و زنده به گور کردن دختران را در آثار ادبی خود برجسته کردند.

🟢حتی افتخار عربها به نسبت خود را با بیان نمونه هایی از فساد و فحشای عربهای پیش از اسلام به تمسخر گرفتند (۲).شعوبیان برای تحقیر بیشتر عرب ها شیوه زندگی و عادت های غذایی بیابانگردان عرب را یادآوری میکردند و آن را با خوراک ایرانیان باستان مقایسه می کردند. شاعری ایرانی در یکی از شعرهای شعوبی پس از ستودن نیاکان ایرانی خود، با لحنی گزنده می سراید او آمیزه ای از شیر شتر که عربها از مشک میخورند نخورده است.برای رفع گرسنگی حنظل (هندوانه تلخ) نخورده است و با چوب بوته عرفطه (نوعی درخت خاردار بیابانی) را زیر و رو نکرده است. ما سوسمار را زنده زنده کتاب نمی کنیم. مارمولک را از سوراخش بیرون نمیکشیم تا بخوریم ... ما به راستی در گذشته همواره پادشاه بوده ایم(۳)

🌹@Historiumclub🌹

1,028

رسانه تاریخی Historium

04 Nov, 19:13

💠وضعیت ایرانیان در دوران تاریک امویان(بنی امیه)- بخش دوم💠

🔴گزارشهای تاریخ نویسان مسلمان نشان میدهد در سدۀ نخست های هزاران نفر از موالی به ویژه ایرانیان در شهرهایی چون کوفه و بصره زندگی میکردند و بخش مهمی از جمعیت این شهرها را تشکیل میدادند. با این همه بیشتر عربها هیچ گاه آنان را با خود برابر نمی دانستند سیاست عرب گرایانه امویان سبب شد تبعیض اجتماعی برضد موالی شدت گیرد به طوری که بیشتر عربها خود را آشکارا برتر از موالی میدانستند و آنها را تحقیر می کردند. برخی عربها باور داشتند سه چیز نماز را می شکند سگ، الاغ و موالی، موالی ناچار به انجام دادن کارهای پرزحمت و تجارت بودند که عربها در شان خود نمیدانستند و از آن کارها خودداری میکردند.

🟠عربی در این باره به یکی از موالی گفت:(( خداوند امثال تو موالی را برای ما زیاد کند تا خیاط و دباغ و حجام و پینه دوز باشید.))عرب ها پشت سر موالی نماز نمیخواندند و قرار گرفتن آنها در جایگاه های دینی مهم چون قضاوت را نمی پذیرفتند. همچنین زنان عرب با موالی ازدواج نمی کردند. کار به جایی رسید که حتی بزرگ زادگان عرب که مادر غیر عرب داشتند نیز با عنوان تحقیر آمیز «هجناء» (کنیز زادگان) خوانده میشدند و امویان آنها را شايسته مقام خلافت نمیدانستند.(۱)این تبعیضها هنگامی به اوج خود رسید که کارگزاران اموی برخلاف آموزه های اسلامی ایرانیان مسلمان را وادار به پرداخت جزیه کردند.

🟢بهانه آنان این بود که بسیاری از مردم ایران برای رهایی از پرداخت جزیه به اسلام گرویده اند، اما در واقع نگران کاهش در آمدهای مالیاتی خود بودند. یکی از خلیفه های اموی در پاسخ به درخواست فرماندارش برای کاهش مالیاتها گفت: شیر را بدوش و چون شیر تمام شد خون و آنچه از شکم بیرون میاید بدوش.چنین نگاهی اشکار است که دریافت چه اندازه برای خلفای اموی اهمیت داشته است سیاست دریافت جزیه از نو مسلمانان تا پایان دورهٔ خلافت امویان ادامه داشت و فقط مدت کوتاهی در زمان خلافت عمر بن عبدالعزيز (۹۹-۱۰۱ هـ.ق) متوقف شد. این سیاست ستمگرانه خشم ایرانیان را برانگیخت و آنان دریافتند تا خلافت اموی پابرجا باشد روز خوش نخواهند دید.(۲)

📚منابع

📗۱‌.اوضاع اجتماعی، اقتصادی موالی در صدر اسلام در قرن سوم و چهارم هجری، جمال جوده، ۱۳۸۳، ترجمه مصطفی جباری و مسلم زمانی، ص ۱۱۷ و ۱۸۸

📕۲‌.نخستین دولت های ایرانی پس از اسلام، محسن جعفری، ۱۴۰۲، ص۱۸ و ۱۹

🌹@Historiumclub🌹

1,040

رسانه تاریخی Historium

03 Nov, 14:04

💠وضعیت ایرانیان در دوران تاریک امویان (بنی امیه)- بخش یکم💠

🔴در دوره امویان ایرانیان با تحقیر قومی و تبعیض های بی سابقه ای روبه رو بودند. ایرانیان زرتشتی با عنوان هایی چون «زمی» و «مجوس» خوانده می شدند و فرمانداران اموی از هیچ اقدامی برای تحقیر آنها فروگذار نمی کردند. آنها حق نداشتند سوار اسب شوند و فقط میتوانستند سوار الاغ شوند؛ بایست جامه ای ویژه می پوشیدند و حق همراه داشتن جنگ افزار نیز نداشتند. (۱) زرتشتیان همچنین بایست مالیات ویژه ای به نام جزیه میپرداختند که در دوره اموی با فشار و تحقیر بسیار دریافت میشد. ایرانیان زرتشتی هر منطقه در روزی ویژه فراخوانده می شدند و ناچار بودند با پای پیاده در صف بایستند تا مأمور خلیفه جزیه هر یک را دریافت یک پس گردنی هم به او بزند (۲).

🟠حجاج بن يوسف پا را از این هم فراتر گذاشته و دستور داده بود به نشانه پرداخت جزیه پلاکی سربی بر گردن مردان زرتشتی بیندازند و کسانی را که در پرداخت جزیه تأخیر می کردند سخت شکنجه دهند کارگزاران حجاج در شهرهای ایران روش های هراس انگیزی برای دریافت مالیات و جزیه به کار میبردند از جمله نوشته اند فرماندار اصفهان ده نفر از بزرگان زرتشتی شهر را به گروگان گرفت و چون زرتشتیان در پرداخت مالیات تأخیر کردند، فرمان داد گردن آنان را بزنند و سرهای بریده را به جای پول در کیسه
کند سپس بگذارند. (۳)

🟢از همان ابتدا آشکار بود که دین فقط بهانه ای برای فشار اجتماعی و مالی کارگزاران اموی بر مردم ایران است، زیرا ایرانیانی که مسلمان میشدند نیز با عنوان های تحقیر آمیزی چون «موالی»، «حمراء» (سرخ رویان) یا «عجم» گنگ، لال بیگانه خوانده می شدند و در جامعه اسلامی جایگاهی پایین تر از عربها داشتند واژه مولی به معنی وابسته یا بنده بود و در اصطلاح به غیر عربهایی گفته میشد که در فتوحات به بردگی عربها درآمده بودند و پس از مسلمان شدن آزاد شده و به فرد و قبیله آزاد کننده خود وابسته می شدند (۱).

📚منابع

📕۱‌.تاریخ ایران از ورود مسلمانان تا برآمدن طاهریان، حسین مفتخری، ۱۳۹۵، ص ۶۱ و ۸۱

📗۲.ستیز و سازش (زرتشتیان مغلوب مسلمانان غالب)، جمشید جاماسب چوکسی، ۱۳۹۳، ص ۷۳

📘۳.مروج الذهب، مسعودی، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ۱۳۸۲، ج ۲، ص ۱۷۴

🌹@Historiumclub🌹

1,054

رسانه تاریخی Historium

01 Nov, 20:32

💠برخی از سلاطین عثمانی به مانند مراد چهارم که خود کشتی گیر بودند:💠

🔴به نوشته اولیا چلبی درسیاحت نامه مراد چهارم اغلب لباس خویش را در می‌آورد و با مقامات دربار ازجمله ملک احمد پاشا قلیچدار(حامل شمشیر)، دلی حسین پاشای خوش نویس و پهلوان سلیمان دیشلنک که همگی ورزشکار و عاشق کشتی بودند، کشتی می‌گرفت.

🟠این کشتی های سلطنتی، در درون کاخ برگزار می‌شد و پیش از هرکشتی، دعایی مکتوب بود که با صدای بلند می‌خواندند :

الله الله! به حق سرور کائنات، محمد مصطفی (ص) به حق محمد بخارا صاری صالتق، به شیخ ما محمد که دفاع از کسوت و اعضا و جوارح را او پایه نهاد، رخصت ده تا دستی بر دستی، پشتی بر پشتی و سینه ای به سینه ای قرار گیرد،به عشق علی، شیر خدا، مساعدت بفرما، ای خدا!

پس از این دعا، مبارزات کشتی را آغاز می‌کردند، سلطان وقتی خشمگین میشد، تک زانو(کنده)میزد و می‌کوشید تا حریف خود را از زمین بلند کند.

📚منبع :کتاب زندگی روزانه در امپراتوری عثمانی نویسنده:مهرداد کیا مترجم : علی کتابی، صفحه 338 و 339

🌹@Historiumclub🌹

907

رسانه تاریخی Historium

01 Nov, 18:20

💠نابودی آثار خوارزم توسط سرداران اموی💠

✨این سرداران ستمگر افزون بر کشتار ایرانیان میراث ادبی و فرهنگی آنان را نیز نابود می کردند. ابوریحان بیرونی که خود از منطقه خوارزم بود درباره نابودی آثار فرهنگی ایرانیان مینویسد: «قتيبه بن مسلم هر کس را که خط خوارزمی می دانست از دم شمشیر گذرانید و آنان که از اخبار خوارزمیان آگاه بودند و این اخبار و اطلاعات را میان خود تدریس می کردند نیز به دسته پیشین ملحق ساخت بدین سبب اخبار خوارزم طوری پوشیده ماند که پس از اسلام نمیشود آنها را دانست.»

📚منابع

📗۱.نخستین دولت های ایرانی پس از اسلام، محسن جعفری، ۱۴۰۲، ص ۱۷

📕۲‌‌‌‌.آثار الباقیه، ابوریحان بیرونی، ۱۳۸۶، ص ۵۷

🌹@Historiumclub🌹

974

رسانه تاریخی Historium

01 Nov, 12:46

💠جنایات سرداران و فرمانداران اموی در ایران💠

🔴دوران عرب گرایی امویان را شاید بتوان سیاه ترین دوران تاریخ ایران دانست. در این سالها فرمانداران اموی هر گونه نافرمانی ایرانیان را با خشونت و کشتار زیاد سرکوب میکردند و همزمان از هیچ اقدامی برای تحقیر قومی ایرانیان فروگذار نمیکردند. عبدالملک بن مروان در سال ۷۵ هـ ق فردی به نام حجاج بن یوسف را به فرمانروایی عراق و سرزمینهای شرق خلافت گماشت. حجاج مردی ستمگر و خونخوار بود که هر گونه نافرمانی را به شدت سرکوب میکرد.(۱)مسعودی درباره او نوشته است: او مدت ۲۰ سال بر مردم حکومت کرد و کسانی را که گردن زده بود، جز آنها که در جنگهای وی کشته بودند ۱۲۰ هزار کسی به شمار آوردند. وقتی بمرد ۵۰ هزار مرد و ۳۰ هزار زن در محبس وی بودند.(۲)

🟠حجاج فرماندهان ستمگر و خونریز خود را به بخشهای گوناگون ایران فرستاد و آنها از هیچ جنایتی ضد ایرانیان فروگذار نکردند قتيبه بن مسلم باهلی برج برجسته ترین سردار حجاج بود که فتوحات خونینی در شرق و شمال شرق ایران انجام داد و پس از کشتار گسترده ایرانیان قلمرو دولت اموی را به سیر دریا (سیحون) رساند.(۱)يزيد بن مُهلب یکی دیگر از سرداران خونریز اموی بود که در سال ۹۸ هق به فرمانداری خراسان گماشته شد. او طی دوران کوتاه فرمانروایی اش ایرانیان بسیاری را از دم تیغ گذراند. بزرگترین جنایت او کشتار فجیع مردم به پاخاسته گرگان بود.

🔵او چنان از شورش مردم خشمگین شد که سوگند خورد از خون مردم گرگان آسیاب بگرداند، بنابراین پس از تصرف شهر فرمان داد حدود ۱۲ هزار نفر از اسیران را در کنار رودخانه سر ببرند تا رنگ روخانه سرخ شود.سپس به سوگند خویش عمل کرد و با آب آغشته به خون ایرانیان آسیاب گرداند و گندم آرد کرد. او همچنین فرمان‌ داد هزاران نفر از مردم شهر را در دو طرف جاده ای به طول حدود ۱۳ کیلومتر به دار بکشند. شمار کل کشته شدگان این کشتار هولناک را ۴۰ هزار نفر نوشته اند.(۳)

📚منابع

📕۱.نخستین دولت های ایرانی پس از اسلام، محسن جعفری، ۱۴۰۲، ص ۱۵ و ۱۶

📗۲‌.مروج الذهب، مسعودی، ۱۳۸۲، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج ۲، ص ۱۶۹

📘۳.تاریخ طبری، محمد بن جریر طبری، ۱۳۸۰، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج ۹، ص ۳۹۴۰

🌹@Historiumclub🌹

1,245

رسانه تاریخی Historium

01 Nov, 12:45

💠جنایات سرداران و فرمانداران اموی در ایران💠

🌹@Historiumclub🌹

570

رسانه تاریخی Historium

31 Oct, 07:01

💠اسماعیل بن یسار نسایی نخستین شاعر شعوبی گرای ایرانی دوره امویان💠

🔴اسماعیل پسر پسار یکی از نخستین چهرههای فرهنگی ایرانی بود که به مبارزه جدی با قوم گرایی امویان برخاست.(۱)او عمر طولانی داشته و دوران آخرین خلیفه اموی را دیده است. در وجه شهرتش به نسائی سخن بسیار گفته شده و چند احتمال اظهار گشته است از جمله اینکه چون خود با پدرش اثاثه و لوازم عروسی میفروخته از این رو به نسائی معروف شده است.(۲)او در سروده هایش به ستایش هویت ایرانی پرداخت گرایش های ایران گرایانه شدید او سبب خشم بزرگان عرب میشد و او را پیوسته از خود میراندند.

🟠 از جمله روزی هشام بن عبدالملک خليفه متعصب اموی از او خواست برایش شعری بخواند و گمان میکرد اسماعیل قصیده ای در ستایش وی خواهد سرود ولی اسماعیل با دلیری شگفت آوری شعری در ستایش پیشینه ایرانیان خواند که در بخشی از آن آمده بود چه کسی چون خسرو انوشیروان و شاپور جنگاور و هرمزان شایسته افتخار و تعظیم است. آنان در روز حادثه وقتی حمله می کردند شیران صف شکن بودند و شاهان تُرک و روم را ذلیل کردند.اگر بپرسی خبر خواهی شد که اصل و تبار ما شوکت همۀ قومها و نژادها را مقهور خود ساخته است.

🟢 هشام چنان از شنیدن این قصیده به خشم آمد که دشنام زشتی به او داد و گفت: «تو به من فخر میفروشی و برای من قصیده در مدح خود و قوم کافر خود می سرایی؟» آنگاه دستور داد اسماعیل را به برکه آبی بیندازند و سر او را تا حد خفگی زیر آب نگه دارند سپس وی را به عربستان تبعید کرد(۱) و از جمله در شعری نیز می گوید: اگر از گذشته ما (ایرانیان) و شما (اعراب) در روزگارهای پیش بی خبری بپرس تا بدانی ما و شما چگونه بودیم. ما دختران خود را تربیت میکردیم و شما دختران خود را زنده به گور می کردید.اسماعیل بن یسار مانند این اشعار همه جا میسرود و بدون پروا، شرافت حسب و نسب خود را ذکر می کرد و آشکارا عرب را تحقیر می نمود.(۲)

📚منابع

📕۱.نخستین دولت های ایرانی پس از اسلام، محسن جعفری، ۱۴۰۲، ص ۲۲ و ۲۳

📗۲.نهضت شعوبیه( جنبش ملی ایرانیان مقابل خلافت اموی و عباسی )، حسینعلی ممتحن، ۱۳۷۰، ص ۲۲۵ و ۲۲۶ و ۲۲۸

🌹@Historiumclub🌹

1,233

رسانه تاریخی Historium

31 Oct, 06:50

💠اسماعیل بن یسار نسایی نخستین شاعر شعوبی گرای ایرانی دوره امویان 💠

🌹@HistoriumClub🌹

972

رسانه تاریخی Historium

30 Oct, 14:26

💠هنر کنده کاری روی چوب در دوره سامانیان💠

✨کار بر روی چوب کنده کاری نیز از هنرهای برجسته عهد سامانیان بود. در حال حاضر چند نمونه زیبا از درهای کنده کاری شده مربوط به آن دوره در موزه های روسیه وجود دارد که از بررسی آنها میتوان به پیشرفت این هنر در عهد سلسله سامانی پی برد.

📚منبع

📗تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره سامانیان، ۱۳۹۰، ص ۱۸۹

🌹@HistoriumClub🌹

596

رسانه تاریخی Historium

30 Oct, 10:05

💠 ابراهیم سلطان خطاط برجسته عصر تیموری💠

🔴ابراهیم سلطان، پسر دیگر شاهرخ و برادر میرزا بایسنقر از شاهزادگان تیموری است که در سال ۷۹۷ متولد شد. او مردی هنرمند و شعر شناس و خوشنویسی چیره دست و توانا بود. از وی آثار و کتیبه هایی به خط ثلث بر عمارات و مساجد و مدارس شیراز باقی مانده که می توان از میان آنها به کتیبه ای در تخت جمشید که بر پیشانی جرز ایوان جنوبی کاخ تچر نقش بسته و زیرکتیبه های میخی هخامنشی و نیز دو کتیبه دیگر در تاقچه ها و پنجره های همان کاخ که هر سه در سال ۸۲۶ تحریر شده اند اشاره کرد.

🟠همچنین از او یک کتیبه سنگی به خط ثلث عالی بر بالای دهلیز ورودی بقعه علی بن حمزه در شیراز و در کنار پل دروازه اصفهان وجود دارد. هم اکنون در موزه پارس شیراز دو قرآن بزرگ وجود دارد که بعضی معتقدند خط زیبای آن از ابراهیم سلطان است. بجز اینها در همین موزه جزواتی از قرآن کریم به خط کوفی و یا تذهیب بسیار عالی در سر سوره ها و حواشی وجود دارد که ابراهیم سلطان در سال ۸۳۴ بر بقعه شاه چراغ وقف کرده است.

🟢ابراهیم سلطان از سال ۸۱۹ به بعد حاکم فارس بوده و دولتشاه سمرقندی از وی به عنوان پادشاه زاده ای هنرمند و هنرپرور و مستعد در رسوم مملکتداری و دینداری یاد کرده است.از داستانی که دولتشاه سمرقندی نقل کرده است چنین بر می آید که ابراهیم سلطان به هنر موسیقی علاقه مند بوده است. او در تذکره خویش از شخصی به هم نام یوسف اندکانی یاد کرده مینویسد که در گویندگی و مطربی در هفت اقلیم نظیر نداشته و لحن داودی وی دل را میخراشیده و آهنگ خسروانی او بر جگرهای نمک می پاشیده است.

📚منابع

📘تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی اقتصادی فرهنگی ایران در دوره تیموریان و ترکمانان، دکتر حسین جعفری،۱۳۸۸، ص ۱۲۶ تا ۱۲۸

🌹@Historiumclub🌹

645

رسانه تاریخی Historium

29 Oct, 06:12

💠هنر فلزکاری دوره سامانیان💠

🔴هنر فلزکاری عهد سامانیان نیز در درجه بالایی از تکامل قرار داشته است. مقدسی مراکز عمده فلزکاری ماوراءالنهر در اواخر قرن چهارم را در بخارا و فرغانه و خوارزم و سمرقند دانسته است. دو کوزه زیبای سیمین با بدنه کروی و گردن دراز به شکل یک مخروط ناقص و حاوی یک کتیبه کوفی در اطراف پایه که در حال حاضر در موزه آرمیتاژ در روسیه نگهداری میشوند منسوب به هنر دوره سامانی میباشد.

🟠 یکی از کوزه ها که با قلمزنی تزیین شده است تصاویری از پرندگانی دارد که نواری را با منقارشان حمل میکنند بر روی گردن کوزه دیگر تصویر طاووس و پرنده دیگری قلمزنی شده و بر روی تنه آن پرندگانی به صورت نقش برجسته که در پیچکهای نخل محصور شده اند، وجود دارند. این طرحها از نوع و سبک ساسانی اقتباس شده اند.

📚منبع

📗تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره سامانیان، ۱۳۹۰، ص ۱۸۹

🌹@HistoriumClub🌹

694

رسانه تاریخی Historium

28 Oct, 14:24

💠 شمه ای از شخصیت و منش کوروش بزرگ 💠

🔴 کوروش در همه حال و همه وقت رئوف و نسبت به عموم زیردستان مهربان بود. کوروش آنگاه که هنوز بر مسند شاهی تکیه نزده بود با کوشش شایسته ای احتیاجات یاران خود را برآورده می‌کرد، از خوشی و شادی آنان مسرور بود و چنانچه غمی به آنان رو می آورد اندوهگین می‌شد و از این راه دوستی آنان را جلب می‌کرد. و پس از اینکه زمام امور را در دست گرفت و شاهنشاهی بزرگی را بنیاد نهاد، همان روش را تعقیب کرد.

🟠 کوروش ثروت فراوانی داشت و تمولش بیش از کلیه یاران و هواخواهانش بود ولی بیش از عموم اطرافیان خود، فتوت و جوانمردی و بذل و بخشش داشت. سفره کوروش گسترده و شامل خاص و عام بود. گرچه ثروت هیچ‌کس به ثروت پادشاهان پارس نمی‌رسد، در عوض در بذل و بخشش نیز با آنان برابری نکنند.

🟢 کوروش که در داد و دهش و بذل و بخشش سرآمد اقران بود، در برقرار ساختن نظم در سرتاسر کشور وسیع خود نیز به همان درجه ساعی و جاهد بود. رفتارش با ملل مغلوب پدرانه بود و حتی در گوشه‌های دوردست امپراتوری‌اش که برای رسیدن به آنها چندین ماه طول می‌کشید، عموم مردم در خصب و نعمت به سر می‌بردند و اوامرش را مانند دستورات پدر اطاعت می‌کردند.

🔵 در روزگار کدام پادشاهی غیر از کوروش سراغ داریم که حتی پس از مرگ کسانی که بنیاد پادشاهی‌شان به دست او برچیده شده است، وی را پدر و ولی نعمت خویش بخوانند! در واقع باید اذعان کرد که کوروش فقط یک فاتح چیره دست نبود بلکه رهبری خردمند و واقع بین و برای ملت خویش پدری مهربان و گران‌مایه بود.

📚منبع

📘کوروش نامه (کوروپدیا)، گزنفون، ۱۳۹۹، ص ۲۳۶ تا ۲۳۸

🌹@Historiumclub🌹

878

رسانه تاریخی Historium

28 Oct, 04:26

🔸هفتم آبان ماه، روز فتح بابل بدون جنگ و خونریزی توسط کوروش بزرگ و روز جهانی بزرگداشت کوروش بزرگ گرامی باد.

🌹@HistoriumClub🌹

1,138

رسانه تاریخی Historium

27 Oct, 12:24

💠شکوه هرات در دوره شاهرخ تیموری💠

🔴هرات در زمان شاهرخ به منتهی درجۀ عظمت و اعتبار رسید. وقتی تیمور بر این شهر استیلا یافت باروی آن را خراب کرد و بیشتر صنعتگرانش را به سمرقند کوچانید. لیکن در دوران سلطنت شاهرخ دوباره اهمیت و اعتبار و مرکزیت خود را بازیافت و در تمام طول قرن نهم هجری از بزرگترین شهرهای آسیای میانه به شمار می آمد.

🟠هرات در اندک مدتی از حیث آبادی و ثروت و زیادی نفوس، به رشدی چند برابر ایام سلطنت پادشاهان غور و فرمانروایان آل کرت دست یافت و مرکزیتی علمی و هنری و ادبی پیدا کرد. این همه بر اثر حمایت و پشتیبانی شاهرخ و پسر هنرمندش بایسنقر به وجود آمد.

📚منابع

📘تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی اقتصادی فرهنگی ایران در دوره تیموریان و ترکمانان، دکتر حسین جعفری،۱۳۸۸، ص ۹۱

🌹@Historiumclub🌹

812

رسانه تاریخی Historium

25 Oct, 13:03

💠 صفات و ویژگی های شاهرخ تیموری💠

🔴رنه گروسه، محقق معاصر دربارۀ شاهرخ مینویسد: او دارای صفات عاليه انسانی بود و فطرتی معتدل داشت فریفته ادبیات و اشعار فارسی و بنا و معمار و سازنده ای بی دریغ بود از شاعران و ارباب هنر و معرفت حمایت و پشتیبانی میکرد و این فرزند تیمور مخوف یکی از بهترین سلاطینی است که در آسیا پا به عرصه وجود گذاشته است.دوره طولانی سلطنت او از لحاظ معرفت و کمال، قرن طلایی دورانی است که آن را رنسانس تیموری و دوره احیای علم و دانش نام نهاده اند. در زمان سلطنت او تجلیات علم و معرفت و کمال به اوج تعالی خود رسید و شعر و ادب به دوره ترقی خود ارتقا یافت.

🟠از صفات شاهرخ یکی نیز عدالت و نصفت اوست او نه تنها کمتر بر حسب کینه شخصی یا خشم آنی مرتکب عمل دور از انصافی میشد، بلکه اغلب سعی داشت در هر مورد به مقتضای ملایمت و عطوفت ذاتی و اعتقاد راسخ به گفتار پیامبر آنچه را در خور عدل و انصاف است به جای آرد. اگر چه شاهرخ لایق ترین پادشاه تیموری محسوب می شود، اما بر خلاف تیمور،فرمانروایی مقتدر نبود و در حقیقت کشور او را همسرش گوهرشاد آغا و سرداران بزرگ اداره میکردند وی فرماندهی دلاور و نسبتاً صلحدوست بود و کمتر اتفاق افتاد که بدون ضرورت و تنها به قصد جهانگیری و ارضای مطامع خود شهرها را ویران و مردم را مورد قتل و غارت قرار دهد.

🟢او همواره در مورد دشمن مغلوب ابراز شفقت می کرد؛ چنانکه در عهد پدرش با توجه به اینکه در واقع از معتمدان خاص او به شمار می رفت، بسیاری از شهرها و دژها را با شفاعت و پایمردی از خرابی و نهب و قتل عام نجات داد.با این همه صلحدوستی شاهرخ چندان نبود که منجر بـه بـی به بی علاقگی وی به گسترش قلمرو شود. دست اندازی او به متصرفات خاندان میرانشاه و جنگهایش با امیران قراقویونلو و نیز کوشش وی در برانداختن حکومت خلیل سلطان، نشانه هایی از علاقه او به کشورگشایی است.علاوه بر این ویژگیها شاهرخ فردی ضعیف النفس و سست اراده نیز بود.

🔵همچنین شواهد بسیاری در دست است که نشان می دهد وی در مواقع مقتضی از خشونت و حتی قساوت رویگردان نبود چنانکه رفتار او با پیر علی ناز و خواهرزاده اش سلطان حسین و کور ساختن برادرزاده اش اسکندر میرزا نشانه هایی از قوت اراده و خوی تاتاری اوست.شاهرخ ظاهراً مردی متدین و هوادار اسلام بود به اولیا و مشایخ و زهاد و بزرگان دین اعتقاد داشت و از آنان در پیشرفت امور خود کمک میخواست. در سالهای ۸۱۴ و ۸۲۱ دوبار با تشریفات تمام به زیارت مرقد مطهر امام رضا رفت و قندیلی از هزار مثقال طلا به نذر از سقف بارگاه آویخت. او گذشته از اعتقاد به آیین اسلام در انجام عبادات و اجرای واجبات دینی و امر به معروف و نهی از منکر اصرار می ورزید. در دورۀ او شرب شراب ممنوع شد.

📚منابع

📘تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی اقتصادی فرهنگی ایران در دوره تیموریان و ترکمانان، دکتر حسین جعفری،۱۳۸۸، ص ۸۹ تا ۹۱

🌹@Historiumclub🌹

675

رسانه تاریخی Historium

25 Oct, 12:58

💠صفات و ویژگی های شاهرخ تیموری💠

🌹@HistoriumClub🌹

556

رسانه تاریخی Historium

25 Oct, 06:47

💠هنر نقاشی در دوره سامانیان💠

🔴راجع به نقاشی عهد سامانیان به طور کلی میتوان گفت که به جز قطعاتی از نقاشیهای دیواری که هیأت اکتشافی آمریکایی در کاوشهای خود از نیشابور به دست آوردند، آثاری از نقاشی آن دوره باقی نمانده است. متأسفانه سه پیکره انسان که در نقاشیهای دیواری مربوط به دوره سامانی در سمرقند در سال ۱۹۱۳ میلادی کشف شده بود قبل از تصویر برداری متلاشی شد. اما از نقاشیهای مربوط به قبل از اسلام که در فرارود (ماوراءالنهر) یافت شده اند میتوان به ادامه و استمرار هنر نقاشی در عهد سامانیان نیز یقین داشت.

🟠شراتو راجع به نقاشی مکشوف در نیشابور عقیده دارد که تصویر قوشچی سوار بر اسبی که در حال تاخت سریع میباشد ویژگی هایی دارد که نشان می دهد از سنت نقاشی ساسانی مایه گرفته است قوشچی جامه کاملاً ایرانی بر تن دارد اما استفاده از چکمه بلند و سه تسمه بلند شمشیر که به شیوه ترکان از کمربند او آویزان است، تأثیر زندگی استپی (صحراگردی) را هر چند به صورت جزئی بر هنر نقاشی عهد سامانی نشان میدهد.

📚منبع

📗تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره سامانیان، ۱۳۹۰، ص ۱۸۸ و ۱۸۹

🌹@HistoriumClub🌹

789

رسانه تاریخی Historium

24 Oct, 18:25

💠آرامگاه امیر اسماعیل سامانی شاهکار معماری سامانی در بخارا💠

🔴این مقبره هم شامل خصائص معماری قبل از اسلام است و هم دارای خصائص جدید میباشد که بعد ها جزء اصول معماری ایران میگردد.(۱)از نظر معماری بهترین نمونه آمیزش سه نفوذ هنری (هنر محلی ماوراءالنهر) (هنر ایران عهد ساسانی) و (هنر ایران اسلامی) را در بقعه سامانیان (آرامگاه امیر اسماعیل سامانی ) در بخارا میبینیم این هنر ترکیبی را میتوان با عنوان مکتب دوره سامانی یا مکتب بخارایی نامگذاری کرد(۲) این اثر روابط قوی سامانیان با بناها و آثار دوره ساسانی را نشان می دهد(۳)

🟠بنای آرامگاه امیر اسماعیل سامانی که کاملترین نمونه از آثار معماری عهد سامانیان است. بر قاعده ای مربع شکل استوار است که اندازه هر ضلع آن ده متر میباشد این بنا یادآور معماری عهد ساسانی است و دارای گنبد نیمکره ای است که در چهار گوشه آن چهار گنبد کوچک نیز ایجاد کرده اند گنبد اصلی که با استفاده از سه گنج یا فیلپوش بر فراز اتاق چهار گوش احداث شده با شیوه گنبدسازی در معماری پارتی (اشکانی) و ساسانی قابل مقایسه است.

🟢 این بنا در زمره شاهکارهای معماری قرون اولیه اسلامی جای دارد.(۲)شیوه معماری این بنا بعدها در دوره سلجوقیان در تمام ایران انتشار یافت. اين بنا تقريباً بشكل مکعب کامل است که دیوارهای خارجی آن کمی بطرف داخیل تمایل دارد. در گوشه ها ستونهای مدوری است که به دیواری چسبیده و هر دیوار در هلالی دارد و اهر و طاق داری در بالای دیوار دور تا دور ساخته شده و در بالای چهار گوشه بنا چهار گنبد كوچك بلند است. این دو قسمت از ساختمان آتشکده تقلید شده و بیننده را بیاد راهروی پوشیده ای که دور اطلاق مربع شکل آتشکده ساخته میشد و گنبدهای کوچکی داشت می اندازد.(۱)

📚منبع

📕۱.تاریخ صنایع ایران، کریستی ویلسن، ۱۳۶۹، ص ۱۳۸ و ۱۳۹

📗۲.تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره سامانیان، ۱۳۹۰، ص ۱۸۷

📘۳.تاثیر هنر ساسانی در هنر اسلامی، دکتر عباس زمانی، ۱۳۹۰، ص ۹۶

🌹@HistoriumClub🌹

1,051

رسانه تاریخی Historium

24 Oct, 18:08

💠آرامگاه امیر اسماعیل سامانی شاهکار معماری سامانی در بخارا💠

🌹@Historiumclub🌹

991

رسانه تاریخی Historium

19 Oct, 13:59

💠 زرتشتیان در قلمرو سلجوقیان💠

🔴بعد از ورود اسلام به ایران، مذهب زرتشت به کلی از میان نرفت و آتشکده ها علاوه بر ایران، در عراق و هند و نواحی شرق آن همچنان پابرجا بود و آنان چندی پس از فتوحات اسلامی، در زمره اهل کتاب قرار گرفتند. در کتاب ایران در صورة الارض ابن حوقل با اشاره به سکونت یهودیان و نصاری و زرتشتیان در فارس، این موضوع مورد تأکید قرار گرفته است که «زرتشتیان در فارس بیشتر از نقاط دیگر هستند زیرا که مرکز فرمانروایی و ادیان و کتابها و آتشکده های آنان در آنجاست».وی پس از بیان این موضوع که تعداد آتشکده های موجود در فارس بسیار است، می گوید در آن سرزمین شهر و ناحیه و روستایی نیست مگر آنکه آتشکده های فراوان دارد.

🟠ابن حوقل نوشته است که در فارس آتشکده های کاریان (معروف به نار فرا) و جرّه در نزد زرتشتیان اهمیت فراوان داشته اند.در شهر شاپور (نزدیک کازرون) دو آتشکده به نام های سیوخشین (سیاوشان) و جنبذ کاوسن و در کازرون آتشکده هایی موسوم به جفته و کواذن وجود داشته است. در شیراز نیز آتشکده های کارنیان و هرمزد برقرار بود و در قریه سوکان در نزدیکی شیراز آتشکده ای به نام منسریان وجود داشت.در کتاب احسن التقاسیم فی معرفة الاقاليم نیز ضمن بیان حضور مجوسان در فارس، به این نکته اشاره شده است که مردم آن سرزمین نوروز و مهرگان را با مجوسان عید می گیرند

🟢 ایشان با روز و ماه پارسی گاهشماری می کنند ... هر روز ماه نامی دارد که تاریخ گذاری دیوانها بر آن است. به غیر از فارس، زرتشتیان در نواحی دیگر نیز اقامت داشتند. مقدسی از تعداد بسیار آنان در سرزمین جبال (نواحی مرکزی ایران) سخن رانده است و این حوقل می گوید در روستایی از ناحیه خان لنجان (در ایالت اصفهان) آتشکدهای دیرینه سال وجود دارد و خادمان و نگهبانانی از زردشتیان بر آن گماشته شده اند که بسیار توانگرند.با توجه به رفتار توأم با ملاطفت سلجوقیان با پیروان ادیان دیگر، حضور زرتشتیان در قلمرو آنان با مانعی روبه رو نبود و آنان مشمول قانون و مقررات اسلامی بودند و جزیه پرداخت می کردند.

📚منبع

📗سلجوقیان از آغاز تا فرجام، ابوالقاسم فروزانی، ۱۳۹۹، ص ۳۹۹

🌹@Historiumclub🌹

1,359

رسانه تاریخی Historium

19 Oct, 05:30

💠باستان‌شناسی💠

✍ ۱۹ اکتبر، روز جهانی باستان‌شناسی را به همه دانشجویان و اساتید باستان‌شناسی تبریک می‌گوییم.

🏛 @HistoriumClub 🏛

1,529

رسانه تاریخی Historium

18 Oct, 18:38

💠یهودیان در قلمرو سلجوقیان💠

🔴یهودیان در جامعه اسلامی از وضعیت بهتری برخوردار بودند و در زمان بیشتر خلفای عباسی، بعضی از یهودیان در پایتخت و سایر ولایات مقامات مهم در آنان در بغداد محله های یهودی نشین داشتند که تا هنگام سقوط بغداد رونق داشت، پیشوای مذهبی یهودیان، خاخام که در تجمل و رفاه کامل زندگی می کرد حکم انتصاب خود را از خلیفه می گرفت. بنیامین تطیلی در سال ۵۶۶ ه.ق در محله یهودیان بغداد ده مدرسه ربانی و ۲۳ کنیسه (عبادتگاه) یهودی دیده است که از آن میان، کنیسه بزرگ با مرمرهای رنگین و طلا و نقره تزیین شده بود. مقدسی به این موضوع توجه کرده است که بیشتر صرافان و صرافخانه داران سوریه از یهودیان بودند.

🟠یهودیان در قلمرو سلجوقیان در بسیاری از شهرهای بزرگ، مانند بغداد و نیشابور، زندگی می کردند و بیشتر به دادوستد و تجارت اشتغال داشتند. بنیامین تطیلی که چند سال پس از درگذشت سلطان سنجر به ایران آمد می گوید که در شهرهای همدان، اصفهان، نهاوند و شیراز نیز جوامع یهودی وجود داشته است.مؤلف تبصرة العوام که کتاب خود را بعد از تاریخ ۵۸۰ ه.ق تألیف کرده است در مورد فرقه هایی از یهودیان که در دوران سلجوقیان حضور آشکارتری در جامعه داشتند نوشته است: «آنچه در زمان ما در بلاد عجم اند، دو فرقه ظاهر ترند یکی را قران خوانند و یکی را ربانان».

📚منبع

📗سلجوقیان از آغاز تا فرجام، ابوالقاسم فروزانی، ۱۳۹۹، ص ۳۹۸

🌹@Historiumclub🌹

1,035

رسانه تاریخی Historium

18 Oct, 11:25

💠نقش مار در مذهب ایلامیان💠

🔴 بخشی از فردیت و خصوصیات ویژه دین ایلامی، پرستش مار است که ریشه در جادو دارد؛ مار یک نقشمایه راستین در تمدن ایلام است. حتی سفالینه‌های هزاره‌های سوم و چهارم نیز منقوش به نقش‌های پیچیده مار است. نقش مار روی در کوزه‌ها و سرپوش ظروف، به عنوان نشانه حراست در مقابل شیطان ظاهر می‌شود.

🟠 مارهای منقوش به مثابهٔ محافظان دروازه ها روی درها می‌پیچند و بالا می‌روند، بر نقش های حک‌شدۀ نقوش شاهان می‌خزند، گرد ظروف محراب می‌پیچند و دستۀ ابزارهایی چون تبر، عصا و چوگان سلطنتی را می‌سازند؛ به صورت مارپیچ ایستاده تختگاه سلاطین را تشکیل می‌دهند.

🟢 از زمان‌های قدیم نقشمایۀ مار که بر دور درخت زندگی پیچیده، در ایلام ظاهر شده و نماد باروری ایلامی، که دو مار در حال جفتگیری‌اند، تا مصر رسوخ کرده است. مارهایی با سر انسانی گواهی بر جنبه الوهیت این خزنده به دست می‌دهد، الوهیتی که در بین النهرین ناشناخته است.

📚 منبع
📕 دنیای گمشده عیلام، والتر هینتس، ترجمه فیروز فیروزنیا،۱۳۹۶،صفحه ۳۱

🌹@Historiumclub🌹

867

رسانه تاریخی Historium

18 Oct, 09:23

💠مسیحیان در قلمرو سلجوقیان💠

🔴در بسیاری از شهرهای بزرگ واقع در قلمرو سلجوقیان، از جمله بغداد و نیشابور، مسیحیان زندگی می کردند. پس از گشوده شدن سرزمینهای ارمنستان،آسیای صغیر (آناتولی) و سوریه، مسیحیان ارمنی و ارتودوکس نواحی یادشده نیز به تابعیت سلجوقیان گردن نهادند.

🟠ستارزاده از قول یکی از مورخان ارمنی به نام سموئل آنی، نقل کرده است که سلطان ملکشاه در سفرش به سوریه و آسیای صغير، در سال ۴۷۹ ه.ق، با رعایای مسیحی خویش رفتاری پدرانه داشت و از آنان خواستار دعای خیر شده بود. همچنین مورخ ارمنی دیگری به نام واردان، از ملکشاه به عنوان سلطانی باگذشت و خیرخواه و مهربان، به ویژه با مسیحیان یاد کرده است.

📚منبع

📗سلجوقیان از آغاز تا فرجام، ابوالقاسم فروزانی، ۱۳۹۹، ص ۳۹۷ و ۳۹۸

🌹@Historiumclub🌹

905

رسانه تاریخی Historium

18 Oct, 06:49

💠وضعیت ادیان اهل ذمه(مسیحی، یهودی، زرتشتی) در عصر سلجوقی 💠

🔴وضعیت اهل ذمه در قلمرو سلجوقیان، مانند سابق، همراه با تغییراتی نه چندان چشمگیر، استمرار داشت. اهل ذمه در محله های ویژه و جدا از مسلمانان می‌ زیستند. آنان تشکیلات مخصوصی داشتند و کمتر در حیات جامعه اسلامی شرکت می کردند. اهل ذمه از آزادی مذهب برخوردار بودند و کارگزاران مذهبی شان را خود انتخاب می کردند. مسلم است که در این انتخاب، نظر سلطان یا گماشتگان وی اهمیت داشت.

🟠 اهل ذمه موظف به پرداخت جزیه بودند و حق نداشتند با خود سلاح حمل کنند. درست است که در بعضی مواقع آنان برای متمایز شدن از مسلمانان به غیار بستن بر جامه خود موظف بودند، این امر دائمی نبود و روی هم رفته چنین می نماید که با اهل ذمه چندان سخت نمی گرفتند و تبعیض و تمایزی قائل نمی شدند.در پست های بعد به صورت جداگانه درباره مذاهب غیر اسلامی رایج در قلمرو سلجوقیان سخن می گوییم.

📚منبع

📗سلجوقیان از آغاز تا فرجام، ابوالقاسم فروزانی، ۱۳۹۹، ص ۳۹۶ و ۳۹۷

🌹@Historiumclub🌹

904

رسانه تاریخی Historium

17 Oct, 12:31

💠اندرزهای مَردَک در کتابهای دوران اسلامی💠

🔴یکی از حکمای دوره ساسانی که از وی سخنان حکیمانه ای در کتاب های عربی نقل شده، مردک است که بعضی دانشمندان به خطا وی را همان مزدک معروف دانسته اند.از میان آثاری که ابن مقفع از پهلوی به عربی ترجمه کرده و ابّان لاحقی به شعر عربی درآورده بود، کتاب مردک بود. مسلما این کتاب ربطی با مزدک نداشته است، زیرا هیچ یک از نویسندگان دوران اسلام در باب شرح عقاید مزدک از این کتاب یاد نکرده اند.

🟠حمزه اصفهانی کتاب مردک را در کنار کتاب هایی چون سندباد و شِماش از زمره کتاب های دوران اشکانی یاد کرده است و البته حمزه به خوبی می دانسته است که مزدک در زمان قباد ساسانی ظهور کرده بود و نه زمان اشکانیان.طبری در شرح وقایع ۲۲۵ هجری از قول هارون بن عیسی، که ناظر و شاهد محاکمه افشین بوده است، نقل می کند که افشین متهم بود که کتاب کفرآمیزی را در خانه خود نگه می داشت.

🟢 وی در دفاع از خود خطاب به مسلمانانی که در محاکمه او شرکت داشتند، گفت که آن کتاب از پدرش به ارث رسیده و سخنان حکمت آمیز ایرانیان را در برداشته (فیه ادب من آداب العجم) و داشتن آن دلیل نامسلمانی وی نبوده است، چنان که: «شما هم کتاب کلیله و دمنه و مردک را در خانه خود دارید». به نوشته جاحظ، دبیران زمان او از نصایح و حِکَم بزرگمهر و عهد اردشیر بهره می گرفته و برای آنان کتاب مردک همچون معدن علم و کتاب کلیله و دمنه به مثابه گنج حکمت بوده است.

🔵همین نویسنده شعری را از اصمعی (د ۲۱۳ ه‍) در ذمّ برمکیان نقل می کند که در آن آمده است: «هرگاه بر آنان آیه ای از قرآن خوانده شود، از مردک نقل قول می کنند». تمام این شواهد و قرائن می رساند که کتاب مردک همچون کلیله و دمنه و گفته های بزرگمهر از زمره کتاب های ادب و اخلاق بوده که از پهلوی به عربی ترجمه شده و نزد ادبا از محبوبیت برخوردار بوده است.

🟡 این کتاب امروز در دسترس نیست اما از آن نقل قول هایی در کتاب های عربی آمده است: ۱) نقل قولی از آن در شعر ابومظفر بلخی به نقل از ثعالبی، ۲) دو نقل قول در کتاب طرطوشی، علاوه بر آن، آبی نیز جمله حکیمانه ای را از او به صورت سوال و جواب آورده است: «از مردک پرسیدند: تفاوت میان اندوه و خشم چیست؟ گفت: هرگاه کار از جانب کسی باشد که برتر از توست، تو را اندوهگین می کند و هرگاه از جانب کسی باشد که از تو فروتر باشد تو را خشمگین می سازد.»

📚منبع
📕کتاب تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، دکتر احمد تفضلی، ۱۴۰۰، صفحات ۲۰۹ تا ۲۱۱

🌹@Historiumclub🌹

988

رسانه تاریخی Historium

17 Oct, 09:16

💠انجمن علمی دانشجویی باستا‌ن‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا برگزار می‌کند:

🔹نشست تخصصی «میراث فرهنگی وقف»

🎙سخنرانان:
دکتر محمد ابراهیم زارعی
دکتر حسن سجادزاده
جناب خسرو محمدی

🔺زمان: دوشنبه ۳۰ مهر ۱۴۰۳
🔻ساعت: از ۹ الی ۱۱:۳۰

🏢مکان برگزاری: میدان فلسطین، بلوار غبار همدانی، آمفی‌تئاتر دانشکده هنر و معماری دانشگاه بوعلی سینا

🔹 @BASU_Archeology 🔹

496

رسانه تاریخی Historium

16 Oct, 16:53

🌹@Historiumclub🌹

544

رسانه تاریخی Historium

16 Oct, 16:07

💠نام های قدیم فارسی در عربی بصریان قدیم💠

🔴از جمله نامها و اصطلاحات قدیم فارسی که در زبان عربی بصره باقی مانده و از نظر مطالعه در سیر تاریخی زبان فارسی در این دوران انتقال در خور توجه است یکی آب کن است که در عربی به صورت آبگن درآمده، و آن به پیشرفتگی آب در خاک یا به گودالهای آب یا آبگیرهایی گفته می شده که در کناره رودها در اثر آب خوردگی به وجود آمده باشد و آن را دستی نکنده باشند. نشانی از این نام و محل آن را در خبری می یابیم که درباره کندن آب راهی برای مهاجران عرب بصره در تاریخها آمده نوشته اند وقتی عربهای مهاجر بصره از این که آب شرب آنها دور از دسترس آنها است به عمر شکایت بردند خلیفه انجام تقاضای آنها را به ابوموسی اشعری که در آن هنگام کارگزار وی در بصره بود واگذارد.

🟠 ابوموسی هم از محلی دریاچه مانند که آبگن خوانده میشد و در کنار نهر اجانه به وجود آمده بود برای آنها آب راهی جداگانه ساخت. در برهان قاطع از جمله معانی کلمه آب خوست آمده و محلی را نیز گویند که آب آن را کنده باشد و آن را آب کند هم میگویند.نهری که عربها آن را بدین مناسبت که در کناره آن به رختشویی می پرداختند نهر اجانه می خواندند به گفته ابویحیی ساجی در کتاب البصره از نهرهای قدیمی این جا بوده و به نام جوبره خوانده می شده و از فیضان دجله مایه می گرفته است.

🟢جوبر یا جوبره کوتاه شده جوبار یا جویبار فارسی است و این نام جوبره یا جوباره بجز این جا در سایر جاهای ایران هم کم نبوده و از آن جمله بوده روستایی در نیشابور و روستایی در سواد بغداد و روستائی در هرات و دهی در سمرقند و محله ای در نسف و دهی در مرو و محله ای در اصفهان و موضعی در جرجان و نهری یا دهی دمشق که نام آنها و کسانی را هم از علما که بدانجاها منسوب بوده اند در قاموس فیروزآبادی میتوان یافت.

📚منبع

📕تاریخ و فرهنگ ایران در دوره انتقال از عصر ساسانی به اسلامی، محمد محمدی ملایری، ۱۳۷۹، ج ۲، ص ۴۴۷ و ۴۴۸

🌹@Historiumclub🌹

823

رسانه تاریخی Historium

16 Oct, 15:42

💠نشانی از دستور زبان فارسی در زبان عربی بصریان💠

🔴اثر ژرف و گسترده ای را که ریشه های کهن فارسی در زبان عربی بصریان گذاشته است نباید تنها در زبان فارسی در واژه ها با اصطلاحات و تعابیری که عربی بصریان از زبان فارسی گرفته و معمولاً در مبحث معربات به آنها می پردازند جستجو کرد. چون آن اثر در همین حد لغوی متوقف نمانده و تا مباحث دستوری نیز پیش رفته است. یاقوت در کلمۀ شبلان که نهری بوده است در بصره که از نهر ابله جدا می شده و از آن مردی بوده است به نام تنبل گوید.در این ناحیه محلهای بسیاری هست که برای نسبت دادن آنها به صاحبانشان الف و نونی بر نام کسی که میخواهند آن محل را بدو نسبت دهند می افزایند مانند زیادان که نهری منسوب به زیاد بن ابیه است‌.

🟠حتی گفته اند عبداللهیان برای دهی منسوب به عبدالله ياقوت در این جا در بیان این فرق فاحش که بین این علامت نسبت در عربی بصریان و بین قاعده نسبت در علم نحو عربی وجود داشته توضیحی نداده ولی اگر درصدد توضیح بر می آمد به این نتیجه می رسید که زبان اعراب بصره در این دوران آن چنان تحت تأثیر ژرف و گسترده زبان فارسی بوده که آنها برای بیان مالكيت علامت نسبت فارسی را به جای علامت نسبت و مالکیت عربی به کار می برده اند و به همان گونه که در فارسی مثلاً اردشیر بابکان و خسرو قبادان می گفته اند آنها هم برای بیان مالکیت زمینها و باغها و نهرها و دیگر متعلقاتشان مانند فارسی زبانان از همین علامت استفاده میکرده اند آن هم نه همچون موردی نادر و کم استعمال بلکه همچون قاعده ای معمول و به قول نحويين مطرد.

🟢از مطالعه دقیق تر در عربی بصریان آن دوران میتوان به خوبی دریافت که در آن، گرایش به فارسی و تقلید از الگوهای ایرانی کم نیست. جاهای قدیمی آنجا را همچنان با همان نامهای فارسی خواندن و واژه های قدیم فارسی را به جای مرادف عربی آنها به کار بردن میتوان نمودی از همین گرایش دانست.

📚منبع📚

📕تاریخ و فرهنگ ایران در دوره انتقال از عصر ساسانی به اسلامی، محمد محمدی ملایری، ۱۳۷۹، ج ۲، ص ۴۴۵ و ۴۴۶

🌹@Historiumclub🌹

694

رسانه تاریخی Historium

15 Oct, 15:47

💠الگو های فارسی در عربی بصره💠

🔴از نمونه های این که عربها پس از استقرار در بصره تحت تأثیر زمینۀ فرهنگ فارسی این جا قرار گرفتند می توان این ها را ذکر کرد: زمینی را که در بصره بین دو قبیله از اعراب مورد اختلاف بود و غالباً بر سر آن بین آن دو قبیله جنگ و ستیز بود در جاه جنگ ((درگاه جنگ)) میخواندند بلاذری میگوید آن زمین را از آن رو در جاه جنگ میخواندند یعنی مایه نزاع که پیوسته در آنجا نزاع و اختلاف و جنگ بود و جنگ به فارسی به معنی نزاع و ستیز است.

🟠محلی را هم که یکی از شاخه های قبیله ازد در بصره ساکن بودند چهار سوک بجیله و به قول ابن الکلبی چهار سوج بجیله میخواندند. بجیله نام زن مالک بن ثعلبه بود زمینی را هم که برای خشکانیدن خرما و دیگر فرآورده های کشاورزی هموار و آماده میساختند در بصره جوخان میگفتند که فارسی معرب است. لسان العرب آن را خرمنگاه گندم و مانند آن معنی کرده و گفته لغتی است بصری و از قول ابوحاتم نقل کرده که عامه مردم چنین جائی را جوخان میگویند و عربی آن جرین و مسطح است.

🟢در قاموس هم جوخان در عربی جرین معنی شده و در شرح قاموس فارسی جوخان بر وزن سکران جای خرما خشک کردن است. ظاهراً این رسم که در نامگذاریهای نهرها یا زمین ها در بصره نظری هم به الگوهای فارسی باشد که برخاسته از همان زمینه فرهنگی قدیم آن جا بوده است. تا مدتها در آنجا ادامه داشته از دوره های بعد هم نمونه هایی از آن را میتوان یافت.

📚منبع

📕تاریخ و فرهنگ ایران در دوره انتقال از عصر ساسانی به اسلامی، محمد محمدی ملایری، ۱۳۷۹، ج ۲، ص ۴۵۰ و ۴۵۱

🌹@Historiumclub🌹

769

رسانه تاریخی Historium

15 Oct, 12:57

🔸دکتر امینی، درباره اهمیت این پژوهش، گفت: «این اثر، دست‌نویسی کهن و منحصر به‌فرد به شمار می‌آید که قدمت آن را می‌توان تا هزار سال تخمین زد و از ویژگی‌هایی برخوردار است که اهمیت پژوهش در مورد آن را برجسته می‌کند. از جمله خصوصیات زبانی اثر مورد مطالعه، این است که اصطلاحات زیادی را در شطرنج به کار گرفته است. برخی از این اصطلاحات همچنان امروزه در شطرنج به کار می‌روند، برخی دستخوش تحول شده‌اند، و برخی از میان رفته‌اند. از جمله اصطلاحاتی که دیگر به کار نمی‌روند، می‌توان به «پیشباز» به معنای کسی که ابتدا بازی را آغاز می‌کند، «شاه خواستن» به معنای کیش دادن و «دست قائم شدن» به معنای پات شدن اشاره کرد».

🔸استاد راهنمای این پژوهش، افزود: «از لحاظ محتوایی، این پژوهش به حوزۀ مطالعاتی تاریخ تمدن و تاریخ ورزش مرتبط می‌شود که با معرفی ریشه‌های فرهنگی کهن شطرنج در تاریخ ایران، می‌تواند در تقویت هویت ملی و افزایش سرمایۀ فرهنگی شطرنج‌بازان ایرانی نقش مؤثری ایفا کند».

🔸بخش اصلی این اثر، به مسائل و موقعیت‌های خاص و مهم در بازی شطرنج اختصاص دارد که به آن‌ها «منصوبه» گفته می‌شود. منصوبه‌ها موقعیت‌هایی خاص در بازی شطرنج هستند که مهره‌های دو شطرنج‌باز در شرایط ویژه‌ای قرار دارند و شطرنج‌بازی که نوبت اوست، باید بهترین حرکت را انتخاب کند تا در چند حرکت بعدی به پیروزی قطعی دست یابد. در این اثر بیش از ۱۹۰ مسئله از این نوع مطرح شده است و بهترین حرکت‌ها و راه حل‌ها نیز برای این مسائل معرفی شده‌اند. این راه حل‌ها گاهی توسط اساتید برجسته و بنام آن دوران مطرح شده‌اند که نام برخی از آنها نیز در این رساله ذکر شده است.

🔸به گفته دکتر امینی، دستاورد این پژوهش به صورت کتابی در دست چاپ است.
نمونه‌ای از عکس نسخه خطی و بازنمایی دیجیتال آن در تصویر بالا آورده شده است که در آن یکی از مسائل شطرنج موجود در نسخه بررسی شده است.

🔺مشاهده متن کامل خبر🔺

@HistoriumClub

483

رسانه تاریخی Historium

15 Oct, 12:52

💠واکاوی و بازنمایی رایانه‌ای کهن‌ترین رساله فارسی دربارۀ شطرنج توسط پژوهشگران دانشگاه تهران💠

✍به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، در این پژوهش که در قالب پایان‌نامه کارشناسی ارشد «راحله یوسف‌زاده» در گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران و با راهنمایی دکتر «حسن امینی» انجام شده است، کهن‌ترین رسالۀ شناخته شده به زبان فارسی دربارۀ شطرنج مورد مطالعه قرار گرفته است.

👇ادامه خبر...

@HistoriumClub

467

رسانه تاریخی Historium

11 Oct, 08:55

💠بصره شهر فارسی زبان💠

🔴 شواهد رواج شعر فارسی در شهر بصره قرن های اولیه اسلامی نشان میدهد از جمله شعر فارسی ابن مفرغ شاعر عرب که در پاسخ کودکانی می سروده که در کوچه بازارهای بصره در پی او افتاده و با دیدن حال زار و نزار او شگفت زده می پرسیده اند این چیست؟ شهری را که کودکان آن در کوچه و بازارش به فارسی حرف می زده اند نمی توان شهری عربی پنداشت و به دشواری میتوان باور کرد که آنجا شهری بوده است که در آن ایرانیها و عربها با هم و در یک جا می زیسته اند.

🟠زیرا نوع زندگی اعراب و خلق و خوی برخاسته از آن نوع زندگی مانع از آن بوده که قبایل عربی با مردم شهرها در هم آمیزند و با اداب و رسوم شهرنشینی خوگیرند. آنها در هنگامی هم که در دوران اسلامی از داخله صحرا به شهرها و آبادی های ایران میکوچیدند نه تنها با ساکنان آن جاها در نمی آمیختند بلکه طوائف و تیره های مختلف هر قبیله هم زیستگاه خود را در زمینی که در مجاورت همان جاها بر می گزیدند هر چند در کنار هم ولی جدا از هم و در محله های جداگانه بر پا می داشتند.

🟢 آنچه از این حکایت شعر فارسی مفرغ بر می آید و منطبق با واقعیات هم هست این است که این جا یعنی جایی که ابن مفرغ را در کوچه و بازارهای آن میگردانده اند شهری فارسی زبان بوده و شاید با بخشی که عربها در آنجا ساکن بوده و در محله ها یا به تعبیر طبری در سگه های خود می زیسته اند فاصله ای هم داشته است. و از آنجا که این شهر فارسی زبان را سابقه ای بس قدیم بوده از این رو زبان فارسی را هم در این جا ریشه ای بس کهن و استوار بوده و این را از اثری که آن زبان در زبان اعراب بصره بر جای گذاشته است میتوان دریافت. در ادامه بیشتر در این زمینه مطلب گفته خواهد شد‌.

📚منبع

📕تاریخ و فرهنگ ایران در دوره انتقال از عصر ساسانی به اسلامی، محمد محمدی ملایری،۱۳۷۹، ج ۲، ص ۴۴۴ و ۴۴۵

🌹@Historiumclub🌹

1,165

رسانه تاریخی Historium

10 Oct, 19:10

💠ریشه فارسی نام بصره💠

🔴سرزمینی که امروزه بصره خوانده می شود در هنگام آمدن عربها جایی متروک و بی نام و نشان نبوده بلکه یکی از جاهای آباد و مشهور و از کانونهای معتبر فرهنگ و تمدن ایران و از مراکز مهم زبان فارسی بوده است‌. یاقوت حموی در لابلای اقوال مختلفی که ارباب لغت و راویان عرب در معنی بصره ذکر کرده این نام فارسی را هم آورده که در انبوه آن اقوال و روایات گم شده و هیچ یک از آن لغت نویسان و راویان نه در گذشته و نه در حال بدان توجه نکرده اند. وی در آنجا مطلبی را هم از حمزه اصفهانی از شنیده هایش از موبدی زردشتی که او را موبد پسر آسوهشت نامیده نقل کرده بدین مضمون که بصره شکل عربی شده بسراه است زیرا این سرزمین محل برخورد راه های بسیاری بوده که همه از این جا می گذشته اند و عربها آن را معرب کرده بصره گفته اند.

🟠 روایت حمزه اصفهانی که از مورخان قرن چهارم هجری در این زمینه درخور ذکر است:

۱ - واژه بس که به معنی بسیار و کوتاه شده آن است در زبان فارسی از روزگاران کهن از واژه های آشنا بوده و در زمینه های مختلف کاربرد فراوان داشته و مأنوس است. ترکیب آن هم با واژه های دیگر نظیر همین بسراه نامأنوس نبوده در روزگاران قدیم نوعی گیاه دارویی را که در یونانی Polapodihion مینامیدند و آن را در عربی کثیر الارجل ترجمه کرده اند در ایران بس پایک میخواندند یعنی بسیار پا که معرب آن را هم در عربی به شکل بسفایج به کار برده اند و با جستجوی بیشتر در متون قدیم نمونه های بیشتری از این نوع ترکیب را میتوان یافت.

۲.برای بیان تقاطع راهها واژه هایی که در فارسی از قدیم همچون دوراهی و سه راهی و چهارراهی یا چهار سو به کار می رفته همه آنها در عربی هم به صورت معرب و به شکلهای دورق و برق و شهار سوق یا شهار سوج به کار رفته و معرب چهار طاقی هم به صورت الشهار طاق دیده شد ولی از چهار به بالا با ذکر عدد مشخص معمول نبوده و آن را با تعبیر دیگری بیان میکرده اند که امروز هم آن را با کلمۀ چند به کار میبرند و ظاهراً این همان معنایی است که در قدیم با کلمه بس به صورت بسراه بیان میشده که معرب آن هم بصره است.

📚منبع

📕تاریخ و فرهنگ ایران در دوره انتقال از عصر ساسانی به اسلامی، محمد محمدی ملایری،۱۳۷۹، ج ۲، ص ۴۰۰ و ۴۱۲ و ۴۱۳

🌹@Historiumclub🌹

1,156

رسانه تاریخی Historium

10 Oct, 05:36

💠آتشکده جره کازرون💠

✨ آتشکده جره کازرون مربوط به دوره ساسانیان است که در روستای جره و بالاده شهرستان کازرون استان فارس قرار دارد‌ این آتشکده بر روی بلندای زمینی که مشرف بر رودخانه جره است، از سنگ و گچ ساخته شده‌است و در پیرامون آن برماندهای ساختمان‌هایی به نظر می‌رسد.

🌹@Historiumclub🌹

931

رسانه تاریخی Historium

09 Oct, 17:24

💠اهمیت برگزاری جشن باشکوه مهرگان در دوره آل بویه(بخش دوم)💠

🔴از رسوم جالب این دوره در مهرگان ارسال کارت های تبریک بود گویا ابداع این رسم نخستین بار در مهرگان صورت گرفت که در لغت عربی به «المکاتبة في التهاني» معروف بودند. نخستین کارت تبریک مهرگانی را احمدبن یوسف کاتب مامون عباسی با برایش ارسال کرد.ثعالبی در روزگار خودش قصاید مهرگانی را در سبد يتيمة الدهر به نیکی چیده است. در آن دوره رسم بود که چکامه سرایان در مهرگان سروده هایشان را به یکدیگر هدیه می دادند؛ چراکه پگاه مهرگان زمانی به یادماندنی به ویژه برای شاعران بود.

🟠دو تن از شاعران زبردست این دوره حاتمی و نامی خوارزمی می باشند. نامی ، هدیه فرستادن برای فقها در مهرگان را رسمی شاهانه میداند؛ اما در این بین، ابوبکر بن شوذبه فارسی شاعر آن روزگار در سروده اش به زمان عید مهرگان اشاره
کند:

به استقبال روز مهرگان برو
که روزهای تازه ای به تو روی کرده است

تابستان گذشت و گرما و سختی اش رفت
سرما آمد و نیکو زمانش فرا رسید

🟢ابن حریش اصفهانی از دوستان ثعالبی نیز از جمله شاعرانی است که قصیده مهرگانی سرود.از خلال بررسی ها برمی آید که رسم بود در مهرگان دهقانها می آمدند و موظفی های خود را که شامل: مال ، طلا، نقره و لباس بود هدیه میکردند و به دنبال آن شاعران شعر می سرودند شعر فضل بن جعفر این ادعا را ثابت می کند:

اندر پگاه مردم پیشکش ها را آورده اند
در آن صبح دل نشین و یادماندنی مهرگان(۱)

🟡مهیار دیلمی در مدح جلال الدوله فرزند عضدالدوله چنین گفته است:

و عادالمهرجان بخفض عیش
یرف على ظلاله الصفاق

هو اليوم ابتناه ابوك كسرى
و شيد من قواعدة الوثق

که در خطاب به جلال الدوله میگوید : پدرت کسری (مقصود دودمان ساسانی است) عید مهرگان را بنا نهاد.(۲)

📚منابع

📗۱.مقاله پرداختی تاریخی بر آیین های فرهنگی اجتماعی ایرانی بوییان، احمد فلاح زاده، ۱۳۹۵، ص ۹۱ تا ۹۴

📕۲.شاهنشاهی عضدالدوله دیلمی، علی اصغر فقیهی، ۱۳۴۷، ص ۲۴ و ۲۵

🌹@Historiumclub🌹

976

رسانه تاریخی Historium

09 Oct, 16:44

💠اهمیت برگزاری جشن باشکوه مهرگان در دوره آل بویه(بخش یکم)💠

🔴در دوره آل بویه رسم بود که وزرا به امیران هدایای گرانبهایی تقدیم میکردند؛ همان طور که مهلبی وزیر معزالدوله بیشتر اموالش را در مهرگان های متوالی به معزالدوله هدیه داد شاعران نیز این عید را به امیر تبریک گفته برای امیر هدایایی میفرستادند؛ چنان که صابی در حالی که در زندان عضدالدوله بود در مهرگان قطعه شعری به همراه اسطرلابی که به اندازه یک درهم بود برای عضدالدوله هدیه فرستاد. در شعر او آمده بود:

پیشکش به تو رؤیاهایم و جشن میگیرم
در مهرجان نویی که تو بدان پرداخته ای

🟠بعدها بابک بن عبدالصمد از شاعران سرشناس آن روزگار، مهرگانی ای را برای فخرالدوله هدیه فرستاد. در این شعر آمده بود:

ای شاهنشاه! آروزها را به هم برسان
که تازه شد مژدگانی ها و شادی های تبریک

اکنون شادیها رسیده و وقت آواز است
با خوشی روزگار که در شادی مهرجان است

🟢داده های تاریخی به خوبی از اهمیت زیاد عید مهرگان در این دوره نشانی می دهند از همین جا بود که ابوالحسن منجم از نویسندگان نزدیک به عضدالدوله به دلیل شهرت عید مهرگان کتابی در این باب با نام کتاب النوروز و المهرجان نوشت.از دیگر رسوم مهرگانی این بود که فرمانده سپاه لشکریان را آرایش کرده، به دیدار امیر میرفتند؛ چنان که وقتی فخرالدوله به خوزستان رفت فرمانده لشکر خوزستان، لشکر آراست تا در مهرگان برای عرض تبریک به دیدار شاه بروند.

🔵اما هدایای مهرگانی فهرست دل نشینی دارند.ثعالبی بخشی از هدیه های مهرگانی را تحفه های جالبی از قبیل گلابی ،سیب، انار و آذریون (گل سرخ) نگاشته است،همچنین مردم نیز در هنگام مهرگان به یکدیگر شادباش میگفتند؛نمونه ای از شادباش ها این جمله معروف بود هزار سال سرور مهرگانی خور. کنایه از اینکه هزار سال به شادی مهرگان کنی بیرونی نیز ضمن تأیید این مطلب، می گوید: «ایرانیان در عید مهرگان، وقتی به هم میرسند می گویند هزار سال بزی.» یعنی هزار سال زنده باشی او همین عبارت تبریک را برای رسم رام روز یعنی همان روز مهرگان بزرگ نیز نگاشته است که در این روز به عنوان شادباش میگفتند: «هزار سال بزی»

🌹@Historiumclub🌹

820

رسانه تاریخی Historium

08 Oct, 14:25

💠جایگاه جشن مهرگان در دوره سامانیان💠

🔴در دولت سامانیان جشن مهرگان شکوه خاص داشت و رسم هدیه دادن به بزرگان و امیران و اکرام امرا به مردم در این روز برقرار بود. ابوالقاسم دینوری، کاتب و شاعر دربار سامانی در این روز هدایایی از جمله گلابی و سیب و انار و گل سرخ به یکی از رؤسا هدیه کرد. ابوبکر خوارزمی نیز در جشن مهرگان هدیه ای همراه یک نامه برای صاحب دیوانی نوشت. امیران سامانی در این روز به سپاهیان خود (اساوره) جامه های پاییزی و زمستانی می دادند.

🟠برخی از شعرای دربار سامانی قصایدی موسوم به «مهرجانیه» در وصف این روز سروده اند. از آن جمله شعر ابو صالح مستوفی نیشابوری است که در آن به آداب این روز مانند هدیه دادن و سماع و غنا و باده نوشی و خنیاگری اشاره کرده است.ابو عبدالله محمد بن حامد خوارزمی هم مهرجانیه خویش را برای ابوسعید شیبی از امرای بزرگ دستگاه سامانیان و آل بویه و ملقب به شیخ الدولتين سرود.

🟢رودکی شاعر بزرگ دربار سامانی در وصف مهرگان چنین می سراید:

✨ملکا جشن مهرگان آمد
جشن شاهان و خسروان آمد

💥جز به جای ملهم و خرگاه
به دل باغ و بوستان آمد

✨مورد برجای سوسن آمد
باز مـی بر جای ارغوان آمد

💥تو جوانمرد و دولت تو جوان
مـی بر بخت تو جوان آمد

📚منبع

📗مقاله: خاندان ها و آداب و آیین ایرانی و جنبه هایی از زندگی اجتماعی قلمرو سامانیان، محمدرضا ناجی، ۱۳۷۸، ص ۱۸۹

🌹@Historiumclub🌹

876

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium (Persian)

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium

رسانه تاریخی Historium