Bu yerda janob Proktor "Parallaks" tomonidan o'tkazilgan tajribalar faqat farazdan iboratligini aytayapti biroq, biz uning bu fikri noto'g'ri ekanini bilamiz. U o'z o'quvchilarini to'g'ri narsadan boshqa narsaga ishontirishga urunishdan ko'ra yuqoridagi narsaning biri haqiqat ekanini bilsa ma'qulroq bo'lardi. Hozirda Eski Belford Kanali mavjud; lekin hozir bu tajribani sinab ko'rish uchun minglab joylar bor. Xoʻsh endi, "ahmoq" odamlar kimlar: haqiqatni izlovchilar tomonidan o'tkazilgan eksperimentlar natijalariga "ishonadiganlar" yoki bu haqiqatlarga koʻzlarini yumib, bu natijalarga shubha bilan qaraydiganlar, tajriba o'tkazuvchilarni insofsizlikda ayblagan holda, hech qachon o'zlari shunga o'xshash tajribalarni o'tkazmasdan va bunday tajribalar natijasini noto'g'ri deb e'lon qiladiganlarmi?! Ular xato deb e'lon qilgan natijalarni aslida to'g'riligini bir odam yigirma to'rt soat ichida teleskop orqali aniqlashi mumkin.
Janob Proktor, Yerning sferikligini siz "bo'lishi mumkin" deb atagan narsangiz bilan isbotlab bo'lmaydi. Biz sizga o'z soʻzlaringizni qaytarib olib ularni haqiqat asosida oʻzgartirishingiz kerakligini aytamiz. Bunday e'tiborsiz notoʻgʻri tafsilotlar ilm-fan uchun isnod va ular hozirgi nazariy ilm-fan sha'niga doʻgʻ tushirishdir. Janob Balckie oʻzining "Oʻzlik madaniyati" asarida "Har bir qoʻl uchida, sayoz va yuzaki qilingan ish odamzod uyalishi kerak boʻlgan yolgʻondir" deb yozadi.
Yer markaziy Shimoldan uzoqda joylashgan bo'lib keng va tekisdir. Uning ustida doimiy Shimoliy yulduzi turadi, bu shunday haqiqatdirki, o'z oʻrnida hech bir yolgʻon buning haqiqatini qulatolmaydi. Odamlar oʻzlarining iflos qoʻllari bilan rasvo qila oladigan lekin aslida Xudoniki boʻlgan haqiqatdir bu! Janob Proktor, "Astronomiyadan shuni anglaymizki, insonlarning tabiiy fikr va xulosalari qanchalik sof va toʻgʻri tuyulmasin, asli xatodir" deydi. Odamzodning tugʻma fikr-xulosalari, oʻz tajribalaridan olgan natijalari nima sababdan xato? "Astranomiya"ga koʻrami? Jonsiz, nazariy asoslanmagan mavhumlikka, qayoqdagi xayolotga koʻrami? Hech qachon! Zamonning eng zoʻr astronomi hattoki oʻz ishini yaxshiroq bajarishga harakat qilmaydigan odamdir. "Bizning izlanish natijalarimizga koʻra," deydi Janob Proktor, "yer tekis emas, dumaloqdir. U sobit emas balki juda tez harakatda. Oydan uncha katta emas lekin Quyoshdan ancha kichk va koʻplab yulduzlidir."
Birinchidan, Janob Proktor bizga aytingchi yerning tekis emas dumaloq ekanini qanday aniqladingiz? "Bizning izlanish natijalarimizga koʻra" soʻzi farazlar toʻplamiga shunday joylanganki, "bunga dalil bormi?", "buni qayerdan bilish mumkin? degan savollar paydo boʻladi. "Biz yashab turgan yer tekis boʻlib koʻrinadi" dedingiz (Janob Proktor). Xatolik qayerda? Agar aslida yer bizga tuyulgandek boʻlmasa, unda qanday qilib oʻz sezgimizga ishonishimiz mumkin? Agar biz unday qila olmasak (ya'ni oʻz sezgimizga tayanolmasak) biz bunga ishonib, maxluqlardan ham past darajada bo'lishga rozi bo'lamizmi? Yoʻq janob. Koʻp marotaba qilganimizdek, biz sizni atrofingizdagi faktlardan Yerning dumaloqligi borasida hech boʻlmaganda bir dona ma'lumot berishingiz uchun soʻroqqa tutamiz. Keltirib oʻtganimizdek siz bizga oʻz fikringizni bildirdingiz va sizdan buning dalilini soʻrashga haqqimiz bor. Agar isbot keltirishni hohlamasangiz, bizning oldimizda bu boʻlmagʻur, be'mani aqidani yolgʻon ilohiy vahiy haqida firibgarlikdan ham yomonroq deb qoralash vazifasi turibdi.
©️Sofiya tarjimasi
#100dalil
@haqiqatminbari