‌ عبدالبشیر فکرت

https://youtu.be/vRyNP8-nMyY?si=JeRwSnF14nQI4Lwy

https://youtu.be/mFO65r0q-rI?si=lRWJgaB74keJgu4M

چندی پیش فرصتی دست داد تا دقایقی در پیوند به عقل و ایمان سخن بزنم. در این نشست که به دعوت شماری از دوستان فرهیخته برگزار شده بود، پس از طرح و تفکیک گرایش‌های مختلف در پیوند به عقل و ایمان، از دو راه‌حل ممکن در این باب سخن گفتیم: راه‌حل اول بر تکثر نظام‌های معرفتی اشاره دارد و اینکه، علم، دین و فلسفه سه نظام آگاهی متفاوت‌اند، بدون اینکه هیچ داد و ستد و نقطه‌ی مماسی میان‌شان برقرار باشد. راه حل دوم اما، به‌رغم آنکه بر تمایز نظام‌های معرفتی پیش‌گفته نظر دارد، تامل فلسفی (عقلانی) در باب ایمان و اعتقادات دینی را ضروری می‌داند. این تامل با حفظ معیارهای دین صورت می‌گیرد و بنابراین، از جنس فلسفه‌ی دین است تا فلسفه کردن دین.  تفصیل بیشتر این مبحث را از دریچه‌ی زیر دنبال کنید.

در آستانه‌ی نشست بیستم عرفان اسلامی به داستان جهودی رسیدیم که نصرانیان را می‌کشت از روی تعصب. مولانا در داستان گذشته، یعنی داستان طوطی و بقال... بر نکات متعددی انگشت نهاد و از جمله اینکه، تشخیص حق و باطل، خوب و بد، غش و سمین و... کار ساده‌یی نیست؛ زیرا از یکسو شباهت‌های ظاهری سبب می‌شود تفاوت‌های عظیم باطنی میان پدیده‌ها درک نشود و از سویی نیز، ابلیس‌رویان بسیاری در لباس آدمی درآمده‌اند و می‌کوشند رهروان حقیقت را به انحراف بکشند. از این‌رو، یافتنِ راه حق همواره با موانع پرشماری روبرو است و یکی از آن، شیادی، ریاکاری و "گرگی در لباس میش" است. مولانا در این داستان، نکته‌یی را که در داستان گذشته بیان کرده بود، بسط می‌دهد و گوشزد می‌کند که چه‌گونه تعصب دینی و حسادت -که یکی ماهیت اعتقادی دارد و دیگری ماهیت اخلاقی- به تفریق پیامبران الهی و فی‌الجمله به تشویه چهره‌ی حقیقت منتهی می‌شود.

صورت داستان، و قسمت‌هایی از آن را در این جلسه پی گرفتیم و مابقی را گذاشتیم به نشست‌های بعدی.
https://youtu.be/EOoJHV2uECI?si=WzeZAs4xf-7FYSDV

مولانا در این برهه‌ از "داستان طوطی و بقال" کماکان بر تمایز میان دوگانه‌ها انگشت می‌نهد و نشان می‌دهد که چگونه "چیزها" به‌رغم تشابه ظاهری‌شان، به لحاظ معنایی از هم متفاوت‌اند و این تفاوت، بزرگ و چشم‌گیر است. درک تفاوت‌ها در‌گرو اهل ذوق است، "ورنه آدم نبرد صرفه ز‌ شیطان رجیم". با این وجود، رسیدن به صاحب‌ذوق خود کار خطیر دیگری است؛ زیرا ابلیس‌رویان بسیاری در کمینِ رهزنی نشسته‌ و خود را در لباس صاحبان ذوق آراسته‌اند تا شما را بفریبند؛ اما غافل از آنکه بومسیلم کذّاب کجا و محمّد اولوا الالباب کجا.

کار مردان روشنی و گرمی است
کار دونان فتنه و بی‌شرمی است

شیرِ پشمین از برای گَد کنند
بُومُسیَِلم را لقب احمد کنند

بومُسیَِلم را لقب کذّاب ماند
مر محمّد را اولوا الالباب ماند

https://youtu.be/L4jWGoccB0A?si=95RLSceqN_aCnuiM

بالآخره "تاملاتی در باره‌ شر" چاپ شد!

در روزگاری که شر از در و دیوار زنده‌گی ما فرو می‌بارد و تقریباً همه‌ی سطوح فردی و اجتماعی ما را فراگرفته است، "تاملاتی در باره‌ شر" نمی‌تواند مساله‌ی نظریِ صرف محسوب شود و گسسته از آنچه که حول و حوش ما خرگاه زده و دمار‌ از نهاد انسان سرزمین ما برآورده است. شر و به‌ویژه شرهای اخلاقی بیش از هر جامعه‌ی دیگری بر ما احاطه کرده و اگر این حجم از شرور نتواند اندیشه‌ی ما را تحریک کند، چه چیز دیگری می‌تواند برای انسان سرزمین ما تامل‌برانگیز باشد. "تاملاتی در باره‌ شر"، مجموعه‌ مقالاتی‌ست با موضوعیّت مساله‌ی شر، به نحوی که هر مقاله از چشم‌انداز خاصی به این مساله‌ نگریسته و وجه خاصی از آن‌را کانون توجه قرار داده است.

در این مقام، جا دارد از مهتمم اثر محمدامین فرهنگ‌پور، فتح‌الله باحث متصدی انتشارات پرند، محمد قاسم رحمانی، محمد تمیم نایب، محمدخان مدقق و دوستان دیگری که به نحوی در کار طرح و تنظیم، ویراست، غنامندی محتوایی، و چاپ و نشر آن یاری رساندند، صمیمانه سپاسگزاری نمایم. علاقمندان می‌توانند کتاب مذکور را از نشانی نشر پرند-کابل به‌ دست بیاورند.

هر کجا چون اشک بیدل می‌دویم
تا کجا بی‌ لغزش افتد گام ما

https://youtu.be/d0e8L6tkJYo?si=zJAv8qssFauDMQhL

https://youtu.be/0sm9f12Gxcg?si=PDYK6c8xNNWR8jIL

https://youtu.be/gDCf1KsXmYQ?si=ppWxYi8k7B8FXPfF

نشست هجدهم-عرفان اسلامی

این داستان به ادامه‌ی داستان گذشته بر این نکته انگشت می‌گذارد که مایه‌ی بسیاری از بداندیشی‌ها در مورد آنچه پادشاه با مرد زرگر انجام داد، ریشه در "قیاسِ به نفس" دارد. قیاس به نفس گونه‌یی از اندیشیدن است که مولانا هم در داستان گذشته و هم در داستان "طوطی و بقال..." بر آن خرده می‌گیرد و با مثال‌های متعدد عرفی، تاریخی، دینی و غیره نشان می‌دهد که چنین قیاسی به تبیین ناراست و علت‌دار از واقعیّت می‌انجامد و منشا بدفهمی‌های بسیاری است. مولانا اصولاً با شیوه‌ی تفکّر قیاسی سر آشتی ندارد و بر این نکته در جاهایی مختلفی از جمله این داستان تاکید می‌ورزد.

این داستان به ادامه‌ی داستان گذشته بر این نکته انگشت می‌گذارد که مایه‌ی بسیاری از بداندیشی‌ها در مورد آنچه پادشاه با مرد زرگر انجام داد، ریشه در "قیاسِ به نفس" دارد. قیاس به نفس گونه‌یی از اندیشیدن است که مولانا هم در داستان گذشته و هم در داستان "طوطی و بقال..." بر آن خرده می‌گیرد و با مثال‌های متعدد عرفی، تاریخی، دینی و غیره نشان می‌دهد که چنین قیاسی به تبیین ناراست و علت‌دار از واقعیّت می‌انجامد و منشا بدفهمی‌های بسیاری است. مولانا اصولاً با شیوه‌ی تفکّر قیاسی سر آشتی ندارد و بر این نکته در جاهایی مختلفی از جمله این داستان تاکید می‌ورزد.

https://youtu.be/7eL_FlbLtQM?si=t-aVcdplSUGctLzv

https://youtu.be/WV9t5Qa3w3I?si=DrrKpn_RIyig4Dij

در این یادداشت به اختصار از جایگاه دکتور عبدالجبار رفاعی در میان متفکران عرب سخن گفته‌ام. مخاطب این یادداشت دوستانی‌‌ست که با زبان عربی آشنایی دارند:
https://al-aalem.com/%d9%81%d9%84%d8%b3%d9%81%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%af%d9%8a%d9%86-%d8%b9%d9%86%d8%af-%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%ac%d8%a8%d8%a7%d8%b1-%d8%a7%d9%84%d8%b1%d9%81%d8%a7%d8%b9%d9%8a-2/

https://youtu.be/-FMW0WecQ5M?si=LRpC1s-9QYkn2gL_

نشست بررسی و نقد کتابِ "امام ابوحنیفه؛ پیشوای آزادی و مدارا در اسلام"، اثر عبدالحلیم الجندی با ترجمه‌ی دکتر حنانی

کی می‌داند آینده آبستنِ چه حوادثی‌است. اُکراین تا چندی پیش در‌ امنیت کامل بسر می‌برد، اما امروزه ملیون‌ها شهروندش از کشورشان آواره شده‌اند. حدود یک‌دهه قبل، سوریه یکی از کشورهای قدرت‌مندِ منطقه‌یی بود، در‌حالی‌که امروزه تقریباً بسیاری از زیرساخت‌هایش را از دست داده است و سوری‌ها در‌ چار گوشه‌ی دنیا آواره‌‌اند. کی می‌داند تا چند سال دیگر چه اتفاقاتی رخ خواهد داد و ایران، ترکیه، پاکستان و سایر کشورهای دور و نزدیک در چه وضع‌وحالی خواهند بود‌. بنابراین، کشورهایی که در ثبات نسبی بسر می‌برند، نبایستی از یاری کردنِ ملت‌های در-بند و بحران‌زده خودداری نمایند؛ شاید روزی و روزگاری به آنها احتیاج پیدا کنند.!!!