Brook Abegaz

ከእኔ በፊት በግፍ የፈሰሰው ንፁህ የኢትዮጵያዊያን ደም ብዙ ነው፡፡ በአፄ ኃ/ስላሴ ዘመነ መንግስት ግፍ ሽልማት በመሆኑ እኔ ለመሞት የመጀመሪያው ሰው አልሆንም፡፡ ስልጣን አላፊ ነው፤ እናንተ ዛሬ ከጨበጣችሁት የበለጠ ስልጣን ነበረኝ፤ ሀብትም አላጣሁም፡፡ ነገር ግን ህዝብ የሚበደልበት ስልጣንና ድሃ የማይካፈለው ሀብት ስላልፈለግሁ ሁሉንም ንቄ ተነሳሁ፡፡

አሁንም እሞታለሁ፤ ሰው ሞትን ይሸሻል፤ እኔ ግን በደስታ ወደሞት እሄዳለሁ፡፡ ለኢትዮጵያ ህዝብ ታላቅነት ቀድመውኝ መስዋዕት የሆኑትንና አብረውኝ ተነስተው የነበሩትን ጀግኖች ወንድሞቼን ለመገናኝት ናፍቄያለሁ፡፡

የጀመርኩት ስራ ቀላል አይደለም፤ አልተሸነፍኩም፡፡ ወገኔ የሆነው ድሃው የኢትዮጵያ ህዝብ የጀመርኩለትን ስራ በቅርብ ጊዜ ውስጥ ፈፅሞ ራሱን በራሱ እንደሚጠቅም አልጠራጠርም፡፡ ከሁሉ በበለጠ የሚያስደስተኝ ለኢትዮጵያ ህዝብ ልሰራለት ካሰብኳቸው ስራዎች አንዱ የኢትዮጵያ ወታደር ዋጋና ክብር ከፍ ማድረግ ሲሆን፤ ይህ ሃሳቤና ፍላጎቴ ህይወቴ ከማለፉ በፊት ሲፈፀም ማየቴ ነው፡፡

ዛሬ መኖራችሁን በማየቴ ነገ መሞታችሁን ረስታችሁ አሜን ብላችሁ ቀናችሁን በማስተላለፍ በመገደዳችሁ፤ በእኔ ላይ ሳትፈርዱ በራሳችሁ ላይ የፈረዳችሁ መሆናችሁን አላስተዋላችሁም፡፡ እኔ የተነሳሁት ከትክክለኛ ህግና ከህሊናችሁ ውጭ ለመፍረድ እንዳትገደዱ ለማድረግ ነበር፡፡ በአጭሩ በእኔ ላይ ለመፍረድ የቸኮላችሁትን ያህል አስርና አስራ አምሰት ዓመት በቀጠሮ የምታጉላሉትን ህዝብ ጉዳይ እንደዚህ አፋጥናችሁ ብትመለከቱለትና ብትሸኙት ኖሮ የእኔ መነሳት ባላስፈለገም ነበር።

ከእናንተ ከዳኞቹ እና የሞት ፍርድ እንድትበይኑብኝ ካዘዛችሁ ሰው ይልቅ፤ እኔ ፍርድ ተቀባይ የዛሬ ወንጀለኛ የነገ ባለታሪክ ነኝ። የኔ ከጓደኞቸ መካከል ለጊዜው በህይወት መቆየትና ለእናንተ ፍርድ መብቃት የዘመኑን ፍርድ ለመጭው ትውልድ የሚያሳይ ይሆናል፡፡

ዋ ! ዋ ! ዋ ! ለእናንተ እና ለገዢአችሁ። የኢትዮጵያ ህዝብ ሃሳቤ በዝርዝር ገብቶት በአንድነት በሚነሳበት ጊዜ የሚወርድባችሁ መዓት አሰቃቂ ይሆናል፡፡

በተለይ የአፄ ኃ/ስላሴ የግፍ መንግስት ባለ አደራዎች ሆነው ድሀውን የኢትዮጵያ ህዝብ ሲገሸልጡት ከነበሩት መኮንን ሀ/ወልድ እና ገ/ወልድ እንግዳወርቅን ከመሳሰሉት በመንፈስ የታሰሩ በስጋ የኮሰሱ መዠገሮች መካከል ጥቂቶቹን ገለል ማድረጌን ሳስታውስና የተረፉትም ፍፃሜያቸውን በሚበድሉት በኢትዮጵያ ህዝብ እጅ ላይ መውደቅ ሲሰማኝ ደስ ይለኛል፡፡

ታሪክን የኋሊት
የመምሬ ነዋይ ልጆች የመፈንቅለ መንግስት ሙከራ



ወርሃ ታኅሳስ 1953 ዓ. ም በኢትዮጲያ ታሪክ ለየት ያለ ክስተት አስተናግዶ ያለፈ ወር ነው። ሁኔታዉ እንዲህ ነዉ፣ ቀዳማዊ ዓፄ ኃይለ ሥላሴ ከብራዚል ፕሬዚዳንት በቀረበላቸዉ የጉብኝት ጥያቄ መሰረት ህዳር መጨራሻ ላይ አዲስ አበባን ለቀዉ ሄዱ። የእርሳቸዉን ከሀገር መራቅ ሲጠባበቁ የነበሩ የስርዓቱ ሶስት ከፍተኛ ባለስልጣናት ማለትም ብርጋዴር ጀኔራል መንግስቱ ነዋይ የክቡር ዘበኛ ዋና አዛዥ፣ ግርማሜ ነዋይ የጅጅጋ አዉራጃ ገዥ፣ ሌ/ኮሎኔል ወርቅነህ ገበየሁ የቀዳማዊ አጽ ኃ/ ስላሴ ካቢኔ ምክትል ኤታማጆር ሹም እና ህዝብ ጸጥታ ጉዳይ (ደህንነት) ሃላፊ ለወራት ቢሮቻቸዉን ዘግተዉ ሲወያዩበት የነበረዉን ንጉሰ ንግስቱን ከስልጣን የማስወገድ እቅድ ወደተግባር ለመቀየር ተንቀሳቀሱ።

ታኅሳስ 4 1953 ዓ.ም - ለመፈንቀለ መንግስቱ መሳካት እንቅፋት ይሆናሉ ብለዉ ያሰቧቸዉን የስርዓቱ ከፍተኛ ባለስልጣናት በቁጥጥር ስር አዋሉ።

ታኅሳስ 5 - ልዑል አልጋ ወራሸ አስፋወሰን በማስገደድ በኢትዮጵያ ሬድዮ ጣቢያ የመንግስት እዋጅ አስነገሩ። አልጋ ወራሽም እንዲህ ሲሉ አዋጁን አነበቡ “ የኢትዮጵያ ህዝብ ከ3000 አመታት በላይ የሚታወቅ ታሪክ አለው:: ነገር ግን በዚህ ጊዜ ውስጥ ገበሬዉ ከሞፈር ከደግርና ከቀንበር የእርሻ መሳሪያ፣ ነጋዴዉ ከችርቻሮ ሌላዉ በልዩ ልዩ የሚተዳደር አባቶች ካቆዩት ያአሰራር ዘዴ ያልወጣ ነዉ። በጠቅላላው የኢትዮጵያ ህዝብ ከድንቁር የኑሮ ደረጃ እስከ ዛሬ ሊወጣ አልቻለም፡፡ የአስተዳደር አመራር ዓላማም ሕግንና ሥርዓትን መሰረት አድርጎ ህዝብን መበደያና መጨቆኛ አይነተኝ መሳሪያ ሆኖ ቀረ............” እያሉ የስርዓቱን አስከፊነት እና የለውጥ አስፈላጊነትን አስረግጠዉ ተናገሩ፡፡ አያይዘውም እንዲ ሲሉ ሰለ ራሳቸዉ አዲስ በተቋቋመዉ መንግስት ውስጥ እንዴት ህዝቡን ሊያገለግሉ እንደተዘጋጁ ተናዘዙ “....ከዛሬ ጀምሮ በሃብት በኩል እንደ አንድ ኢትዮጵያዊ ሆኜ በሚቆረጥልኝ ደሞዝ ብቻ በስልጣኔ እዉነተኛዉን ህገ መንግስት መመሪያ በማድረግ ሀገሬና የኢትዮጵያ ህዝብ ፍጹም በሆነ ቅን ልቦና ለመስራት ወስኛለሁ።”

አክለዉም ህዝቡ አዲስ ከተቋቋመዉ መንግስት ጎን እንዲቆም ጥሪያቸዉን እንዲህ ሲሉ አስተላለፉ“ አዲስ የተቋቋመዉ የኢትዮጵያ ህዝብ መንግስት በኔው በራሴ፣ በጦር ክፍሎቸ፣ በፖሊስ ሰራዊት፣ በተማሩ ወጣቶችና እንዲሁም በኢትዮጵያ ህዝብ የተደገፈ ሰለሆነ ሰለዚህ የሚደረገዉ ሹም ሽርም ሆነ ስራዉ ማንኛውም ዓይነት ውሳኔ የጸና ይሆናል። የኢትዮጵያ ህዝብ በዓለም ህዝብ ፊት ተገቢ የሆነውን ግርማ ሞገስ የተጎናጸፈ ክብር የሚያስገኝልህ ታሪክ መሆኑን አውቀህ ኅብረትህ ከብረት የጠነከረ ይሁን።” ሲሉ “የሞትንም እኛ ያለንም እኛ” አይነት ንግግራቸዉን አሳረጉ።

ታኅሳስ 6- የኢትዮጲያ ተዋህዶ ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን ፓትሪያርክ ብጹዑ አቡነ ባስሊዮስ (እኝህ ፓትሪያርክ የመጀመሪያዉ የኢ.ተ.ኦ.ቤ ኢትዮጲያዊ ፓትሪያርክ ናቸዉ) መፈንቅለ መንግስቱን በመቃወም ለህዝቡ እንዲህ ሲሉ መልክታቸዉን አስተላለፉ "…….የኢትዮጲያ ህዝብ ሆይ በሃይማኖታችሁ በቃልኪዳናችሁ ፀንታችሁ ቀዳማዊ ኃ/ስላሴን ብቻ እንድታገለግሉ። ከሐዲ የሆኑትን ወንበዴዎች እንዳትከተሏቸዉ፡፡ በተሰጠኝ የሃይማኖት አባትነትና ስልጣን መሰረት አውግዣችኋለሁ፡፡" ሲሉ ህዝቡ የንጉስን ዘውድ እንዲጠብቅና ከንጉሱ ጎን እንዲቆም የሚጠይቅ ወረቀት በአዎሮፕላን አዲስ አበባ ላይ ተበተነ።

ታኅሳስ 7 እና 8 - በለውጥ ፈላጊ የክቡር ዘበኛ ጦር አባላት እና በቀዳማዊ አጼ ኃ/ስላሴ ዙፍን ደጋፊ የምድር ጦር አባላት ከፍተኛ ውጊያ በአዲስ አበባ ተደረገ። አዲስ አበባ ቀዉጢ ሆነች በሴችንቶ ፈንታ ታንኮች፣ የጦር መኪናዎች ከተማዉን ወረሯት፤ የከተማዎ ማድመቂያ ወይዛዝርት ከከታማዉ ተሰወሩ፣ በምትኩ መለዮ ለባሽ ወታደርች ከነሙሉ ትጥቃቸዉ ከተማዋ ሞሏት፤ እንብዛም በህዝቡ የማይታወቀዉ የጦር አዉሮፕላኖች ከተማዉን ፋታ ነሷት፤ አዲስ አበባ ተጨነቀች፣ ከ1929 የፋሲስት ጭፍጨፋ ብኃላ በድጋሚ በጭንቀት ተወጠረች አዲስ አበባ፡፡ በመጨረሻም ዉጊያዉ በንጉሱ ዙፋን ደጋፊዎች ድል አድራጊነት ተጠናቀቀ። የመፈንቅለ መንግስት ሙከራዉም ሙሉ በሙሉ ከሸፈ። የመፈንቅለ መንግስት ዋና ተዋንያንም ዓላማቸዉ እንደተጨናገፈ ሲረዱ ከአዲስ አበባ ለመሰወር ሙከራ አደረጉ።
.
ታህሳስ 9- ንጉሠ ነገሥቱ የብራዚል ጉብኛታቸዉን አቋርጠው በአስመራ በኩል አዲስ አበባ ገቡ። በስልጣን ዘመናቸዉ ለሁለተኛ ጊዜ ከስልጣን ከተወገዱ በኋላ በድጋሜ ወደ ዙፋናቸው ተመለሱ። ከቤተ መንግስታቸዉ በመሆን በኢትዮጲያ ራዲዮ ጣቢያ በኩል "አለን…..ወደ ዙፋናችን በሰላም ተመልሰናል" አሉ፣ ታማኛ ሆነዉ ዘዉዱን ለጠበቁት ሁሉ የምስጋና መልክታቸዉንም አስተላለፉ፡፡

ታህሳስ 10 - የመፈንቅለ መንግስቱ መሪ ሌ/ኮሎኔል ወርቅነህ ገበየሁ ለትንሽ ቀናት በአዲስ አበባ ቀጨኔ መድሃኒያለም አካባቢ መደበቅ ቢችሉም በመጨረሻ ለጦር ሰራዊቱ በደረሰዉ መረጃ በከበባ ስር ዋለ። እጃቸዉን እንዲሰጡ በተጠየቀም ጊዜ “ቴወድሮስ እጅ መስጠት አላስተማረንም። ይልቁንም የምላችሁን ስሙ፤ እኛ የተነሳነው እኛ ተበድለን ሳይሆን፤ የሀገራችንን ችግር ለማስወገድ ነበር እኛ ጀምረነዋል እናንተ ጨርሱት”። በማለት በያዙት መሳሪያ እራሳቸውን አጠፉ፤ የዳግማዊ ቴዎድሮስ ልጅ ሌ/ኮሎኔል ወርቅነህ ገበየሁ።
.
ታኅሳስ 15 - የተቀሩት ሁለቱ የመፈንቅለ መንግስተ መሪዎች ከከተማዉ ቢሰወሩም ብዙም ሳይርቁ ደብረ ዘይት ዝቋላ አካባቢ በአካባቢዎ ነዋሪዋች ከበባ ዉስጥ ወደቁ። እጅ ለመስጠት ፍቃደኛ ባለመሆናቸዉ በተደረገ የተኩስ ልዉውጥ የመፈንቅለ መንግሰት ዋና መሪ የነበሩት ቡርጋዴን ጄኔራል መንግስቱ ነዋይ በከባድ ቆስለዉ ሲያዙ ታናሽ ወንድማቸዉ ግርማሜ ነዋይ ተገደሉ። ሬሳቸውም ወደ አዲስ አበባ መጥቶ አራዳ ጎርጊስ ቤተ ክርስቲያን ፊት ለፊት በሚገኘዉ አደባባይ ላይ ቀደም ብሎ ከተሰቀለዉ … ሌ/ኮሎኔል ወርቅነህ ገበየሁ ሬሳ ጎን ተሰቀለ።

ህክምና ከተደረገላቸው በኋላ በህይወት ተርፈው ለፍርድ የቀረቡት ጀኔራል መንግስቱ ነዋይ: መጋቢት 19፣ 1953 ዓ.ም የሞት ፍርድ ተወሰነባቸው። ከተወሰነባቸው በኋላ ይግባኝ እንዲሉ ሲጠየቁ የሚከተለውን ታሪካዊ ንግግር አደረጉ።

እናንት ዳኞች የበየናችሁብኝን የሞት ፍርድ ያለ ይግባኝ ተቀብያለሁ፡፡ ይግባኝ ብየ ጉዳየን የሚመለከትልኝ የኢትዮጵያ ህዝብ ቢሆን ኖሮ ይግባኝ ማለት በፈለግሁ ነበር፡፡ ነገር ግን ይህ እንደማይሆን አውቃለሁና በይግባኝ የአፄ ኃ/ስላሴን ፊት ማየት አልፈቅድም፡፡ በእግዚያብሄር ስም ተሰይማችሁ ከተቀመጣችሁበት የፍርድ ወንበር ላይ ከመቀመጣችሁ በፊት በእኔ ላይ የምትሰጡትን የዛሬውን ፍርድ ታውቁት እንደነበር ሳስብና ፍርድ እስከዚህ ደረጃ ወርዶ መርከሱን ስታዘብ ሀዘኔ ይበዛል፡፡

ለኢትዮጵያ ህዝብ አንድነት፣ ነፃነትና እርምጃ የተነሳሁ ወዳጅ ነኝ እንጅ ለማፋጀት የተነሳሁ ወንበዴ አይደለሁም፡፡ ይህንን ማድረግ ፈልጌ ቢሆን ኖሮ ማንም የማይወዳደረው ሰራዊትና መሳሪያ ሳላጣ ዛሬ እዚህ ከእናንተ ፊት ለመቆም ባልበቃሁ ነበር፡፡

እኔ ከአፄ ኃ/ስላሴ ድንክ ውሾች ያነሰ ደመወዝ የሚያገኙ ሁለት የተራቡ ወታደሮችን አጣልቼ ለማደባደብና አገር ለማፍረስ አለመምጣቴን የሚያረጋግጥልኝ እናንተ በትዕዛዝ ፍረዱ የተባላችሁትን ፍርድ ለመቀበል እዚህ መቆሜ ነው፡፡

«በጎሳ አስተዳደር እና በፌደራሊዝም ስርዓት መካከል ያለውን ሰፊ ልዩነት መረዳት የማይችልን የካድሬዎች ስብስብ ይዞ ወደ ብልፅግና መጓዝ አይቻልም። እንደዚሁም በብሔር እና ብሔረሰብ፣ በብሐራዊ ሀገር/ብሔረ መንግሥት(National State/Nation) እና ሀገረ ብሔረ (Nation-State) መካከል ያለውን ልዩነት ለብልፅግና ካድሬዎች እና የጎሳ አቀንቃኞች ለማስረዳት መሞከር ትርፉ ድካም ነው። በፍፁም የማይገናኙ ፅንሰ ሀሳቦችን ማለትም ብሔርን ከጎሳ ጋር፣ ቋንቋን ከመሬት ጋር፣ ማንነት ከአስተዳደር ጋር አዛምዶ እና ደባልቆ ወደፊት መራመድ አይቻልም።» Adem Mussa

ከአሁን በኋላ ስለ ብሄር ለማውራት የብሄር ትርጉም ላይ መጀመሪያ መስማማት ያለብን ይመስለኛል። አለቃ ለማ ኃይሉ ራሳቸውን ዘብሄረ ላስታ እያሉ ነበር የሚጽፉት፣ ሼይኽ ሰይድ ኢብራሂም (ጫሊ) ራሳቸውን ዘብሄረ ወሎ እያሉ ይጽፉ ነበር። አፈቄሳር አፈወርቅ ገ/እየሱስ ራሳቸውን ዘብሄረ ዘጌ ብለው ገልጸዋል፤ አርበኛውና የፕሮፌስር ኃይሌ ገሪማ አባት ገሪማ ታፈረ ራሳቸውን ዘብሄረ ጎንደር ብለው ጽፈዋል። ሊቀ ኅሩያን Bewketu Seyoum ራሱን ዘብሄረ ማንኩሳ ብሏል ፤ ተስፋ ገ/ሥላሴም ዘብሄረ ቡልጋ ብለው ፊደሉ ላይ አትመዋል። እንግዲህ ለእነሱ ብሄር የትውልድ አካባቢ ወይም አውራጃ መሆኑ ነው። የፈረንጁ የብሄር ትርጓሜ (Nation) ማለት ግን እኛ ሀገር ከምንለው ነገር ጋር እኩል ነው።

ህወሓት ትግሬን ብሄር ብሎ የጠራው ከኢትዮጲያ ተነጥለው አገር ለመመስረት ስለፈለጉ ነበር። ኢህአፓ እና ህወሓት "ብሄር" በሚለው ቃል እሰጥ እገባ ገጥመው መጨረሻቸው መጠፋፋት ሆነ። እንደ ኢህአፓ አገላለፅ ኢትዮጲያ አንድ ብሄር ነች ፤ በዚች አንድ ብሄር ውስጥ ባለ ብዙ ሀይማኖት፣ ባለ ብዙ ቋንቋ ነገዶችና ጎሳወች ለዘመናት በአንድነት ይኖራሉ ብለዋል። ህወሓት ደግሞ የዚህ ተቃራኒ ነው።

በመሆኑም አሁን ኢትዮጲያ ፖለቲካ ውስጥ ብሄርና ብሄረሰብ የሚለው ቃል ከትክክለኛ አውዱ ውጭ ተተርጉሞ ያለ አግባብ አረዳድ ተይዞበት ነው ያለው። የኢትዮጲያ ፖለቲከኞች ብሄር የሚሉትን ስብስብ Language Community ማለት ይቀለኛል። ደግሞ እንደዚያ ብየ እንዳልደመድም ሲያሻቸው ዘር የሚቆጥሩም አይጠፉም። የሆኖ ሆኖ ህብረ ብሄራዊ ገለመኔ ከማለታችን በፊት ብሄር በሚለው ቃል ትርጉም ስምምነት እስከሌለን ድረስ መግባባት አንችልም። የዚህ ሁሉ ችግር ምንጭ ከማርክሲስት ሌኒኒስት የፖለቲካ እንቅስቃሴወች እንደወረደ ኮርጀው ሳይገባቸው ሲቀባጥሩ የኖሩት ፖለቲከኞች ናቸው።

Etruscan 'pyramid' in Bomarzo, Viterbo, Italy.
The name Etruscan “pyramid” is, of course, a misnomer. The structure is not a pyramid, at least the way most of would imagine having seen images from Egypt or Mexico. Rather, the structure is a huge piece of volcanic peperino rock that was naturally and generally triangular and then carved with multiple levels. It has 26 steps hewn out of the rock that rise to the first level and the steepness of the steps echo the shape of the Mayan pyramids of Mexico. The steep stairway leads to two flattened levels that may have served as intermediate altars and the main altar at the top. The flattened levels are connected by a smaller set of stairs with a final short set to the top of the structure. There are also some carved gutters about 6 inches deep.
Etruscan civilization flourished from about 900 BCE to about 100 BCE when it was overcome and assimilated by the Roman Republic.