ANA TILIM - QALQANÍM

#til_haqqında

🔔 Ortak türk Alfabesi



Kanallarımızǵa mirát etemiz👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @ana_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili

#tilshiler

📚 Qaraqalpaq tilin izertlewge úles qosqan jigirma ilimpaz tuwralı maǵlıwmatlar qaraqalpaqsha Wikipediaǵa qosıldı. Endi olar tuwralı maǵlıwmattı internetten yamasa Kaa.wikipedia.org saytına latın háripleri menen qátesiz jazıw arqalı taba alasız.

1. Axmet Qıdırbaev
2. Ayjarıq Bekbergenov
3. Ábdiqádir Niyazov
4. Dosjanbay Nasırov
5. Ernazar Dáwenov
6. Esemurat Berdimuratov
7. Húsniddin Hamidov
8. Kenjebay Ubaydullaev
9. Mamıt Qálenderov
10. Mámbetkerim Qudaybergenov
11. Oraqbay Dospanov
12. Oraqbay Sayımbetov
13. Qálender Ábdimuratov
14. Qudiyar Pirniyazov
15. Quralbay Paxratdinov
16. Qutlımurat Allanazarov
17. Ráwiya Esemuratova
18. Shamshetdin Abdinazimov
19. Ulbosın Dáwletova
20. Uzaqbergen Embergeno

Taǵı qarań: «Qaraqalpaq tiliniń imla sózligi» (2020)

☝️ Bul ele tilshiler tuwralı maqalalardıń baslaması bolıp, basqa tilshi-ilimpazlar haqqında maǵlıwmatlar aldaǵı waqıtlarda qosıladı.

📌 Posttı joytıp almaw ushın saqlap qoyıń hám doslarıńız benen bólisiń.

Kanallarımızǵa mirát etemiz👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @ana_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili

#súwret

Bala baslawısh mektepte barlıq pándi tek ana tilinde ǵana oqıwı kerek.

Axmet Baytursın ulı
Qazaq alımı, jámiyetlik isker, tyurkolog

══════❁✿❁═════
Kanallarımızǵa aǵza bolıń!👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

Тез арада қарақалпақша 3D форматта мултфилмлер жаратылады

"Қарақалпақфилм" киностудиясы тәрепинен қарақалпақша 3D форматта мултфилмлер жаратыў бойынша жумыслар алып барылмақта.

👉 @Karakalpak24

#sóz_mánisi
#dialektizm


📖 "Qaraqalpaq tiliniń dialektologiyalıq sózligi"nen


📌 QOQTASÍN (arqa dialektte). Payda, járdem, sharapat.

Sondaylardıń qoqtasınları arqasınan atlı láshkerin bes júzge shamalastırdı (T.Qayıpbergenov)



📌 QOQTASÍNLÍ. Hal-jaǵdayı, turmısı jaqsı adamlar degen mánide.

Burınnan qoqtasınlı (bardamlı) adamlar (Shımbay).





══════❁✿❁══════

Kanallarımızǵa mirát etemiz👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#sóz_mánisi
#milliy_miyras


📖 «Qaraqalpaq tiliniń túsindirme sózligi»nen


☝️ DÁSKER,

🔸 I. Issı qumandı, oshaqqa asılģan ıssı qazannıń qulaģın uslap jerge túsiriw yamasa ornalastırıw ushın kiyizden islengen, ortası jip penen tutastırılģan shúberek yaki ayrıqsha tigilgen zatqa aytıladı.

Dialektlik sinonimleri: tutqısh (Qanlıkól); qazan uslaǵısh.

⚡️ Derek: Qaraqalpaq tiliniń dialektologiyalıq sózligi, 101-bet.



🔹 II. at. fol. Járdemshi.
Qalmadı meniń zúriyatım,
Bizge dásker alla bolsın ("Bázirgen").




══════❁✿❁══════

Kanallarımızǵa mirát etemiz👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#sóz_mánisi

📖 «Qaraqalpaq tiliniń túsindirme sózligi»nen


📌 DÁST.

🔸 1. Qolı, qolınan, qol astınan.
Aman-esen ele alǵa baratır,
Dostı qutqarmaqshı zalım dástinen (Á.Shamuratov).

Periniń dástinen aman aman qalǵaysań,
Baslarına aqırzaman salpaysań ("Er Ziywar")

🔸 2. Qol, qolı.
Sen otırsań qara taldıń astında,
Maqpal tıslı eki kópshik dástinde (I.Yusupov).

🔹 3. Shıray.
Ata júrmes balasınıń qastına,
Qızlar ashıq bul jigittiń dástine ("Jáhánsha").

🔹 4. awıs. Dártinen, sebepli.

⚡️ Dástinen qaytıw - ádepki pátinen qaytıw.



══════❁✿❁══════

Kanallarımızǵa mirát etemiz👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#Архив_дереклеринен

📜Атақлы илимпаз, филология илимлериниң докторы, профессор Н.Баскаковтың еске түсириўлеринен.

📜Мен РКП (б) Қарақалпақстан Обкомына барғанымда жайдың алдында еки пулемет орнатылып қойылғанын ҳәм кирер аўызда винтовка асынған еки әскердиң гүзетте турғанын көрдим. Обком секретары Аллаяр Досназаров әскерий формада кийинип, белбеўине тапанша илдирип қойған екен. Мен оның кабинетине сескениңкиреп кирдим ҳәм арзымды қысқаша айттым. Ол мени жыллы жүзлилик пенен қабыл етти ҳәм асханада аўқатланыў ушын бизлерге талон берди. Және ҳаялым екеўимизди жатақ жай менен тәмийинледи.

📜...Солай етип, Аллаяр Досназаровтың көрсеткен жәрдеминиң нәтийжесинде қарақалпақ халқының тили, этнографиясы бойынша материаллар жыйнаўға ҳәм тарийхый-үлке таныў музейин шөлкемлестириў жумысларына қызғын түрде қатнастық.

Н.Баскаков, 1987-жыл.

Бизди бақлап барыўда даўам етиң: https://t.me/QRARXIV

#maǵlıwmat

🔔 Este saqlań


Qaraqalpaqstan Respublikasına baylanıslı tariyxıy sáneler

📌1989-jıl 1-dekabr -- Qaraqalpaq tiline Mámleketlik til biyligi berilgen kún.

📌1990-jıl 14-dekabr -- Qaraqalpaqstan Respublikası Mámleketlik Suvereniteti haqqında Deklaraciya qabıl etilgen kún.

📌1992-jıl 14-dekabr -- Qaraqalpaqstan Respublikası Bayraģı qabıl etilgen kún.

📌1993-jıl 9-aprel -- Qaraqalpaqstan Respublikası Gerbi qabıl etilgen kún.

📌1993-jıl 9-aprel -- Qaraqalpaqstan Respublikası Konstituciyası qabıl etilgen kún.

📌1994-jıl 14-dekabr -- Qaraqalpaqstan Respublikası Gimni qabıl etilgen kún.


Kanallarımızǵa mirát etemiz👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#til_haqqında

🔔 ShÍMBAY ma ya SHÍMBAY ma?

Qaraqalpaq tili latın grafikasına 1994-jılı ótken (1996-jılı latın grafikasında kitaplar basıla basladı).

Qaraqalpaqstan Respublikasında "Sh" háribinen baslanatuģın rayonlar, qala hám elatlar tómendegishe jazılıp keldi:
SHOMANAY (ShOMANAY emes); SHÍMBAY (ShÍMBAY emes); SHORTANBAY (ShORTANBAY emes); SHAXAMAN (ShAXAMAN emes) hám t.b.

Shet el mámleketleriniń, qalalarıń atları bolsa "SHRI-LANKA" hám t.b.

Al, "Ch" diftongınan bolsa
MADE IN CHINA, CHEXIYA" hám t.b.

Latın grafikasın bizler oylap tappadıq. Tek qosımsha háriplerdi ģana qostıq. Xalıqaralıq normalarģa da qaraw kerek dep oylayman. Kirill grafikası tuwralı aytpayaq qoyıń. Gáp latın grafikasında...

Pikirińizdi kommentariyge jazıp qaldırıń.

Kanallarımızǵa mirát etemiz👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#til_haqqında

🔔 ShÍMBAY ma yaki SHÍMBAY


Jazbada "Sh"
Baspada "SH" (hámme háripler bas hárip penen jazılģanda).

Siz ápiwayı telefon yaki kompyuterde jazģanıńızda barlıq háriplerdi úlken háripke qoysańız "SH" boladı. Birinshi sıńarın úlkeytip (S), ekinshisin kishireytip (h), úshinshi háripti jáne úlkeytip (Í) "ShÍ" otırmaysız. Ol kóp waqıttı talap etedi jáne háriplerdiń kórinisi de buzıladı.


Súwrette "XOSh penen ShÍMBAY"dıń turısın qarań 😡

Áp-ánedey turģan zattı shuqlap ne qılasız?!
Qullası, SHÍMBAYdı ornına qoyıń!



Kanallarımızǵa mirát etemiz👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#Nawrız_2024
#milliy_miyras
#shayır_qáleminen



🔔 SHIŃQOBÍZ

Anam seni sandıǵında saqlaǵan,
Saqlamasa kewli qarar tappaǵan,
Esitkende seniń sulıw sestińdi,
Esken samal el shetinde toqtaǵan,
Seniń sulıw sestiń ushın, shıńqobız.

Qız-jawanlar qozǵap júrek dártlerin,
Ashıq aytqan ashıqlıqtıń shártlerin,
Alısqa at, jaqınga xat jollatıp,
Jawlap alǵan jigitlerdiń mártlerin,
Seniń sulıw sestiń ushın, shıńqobız.

Tilla ziban shuǵla shashqan nurlarday,
Onda tereń bir ájayıp sır barday,
Dúnya mángi qulpı dónip dolanıp,
Gózzallıǵın saǵan berip turǵanday,
Seniń sulıw sestiń ushın, shıńqobız.

Anam seni sandıǵında saqlaǵan,
Saqlamasa kewli qarar tappagan,
«Sahra búlbúli» dep biykardan-biykar,
Atalmaǵan aqırı qaraqalpaqlar hám,
Seniń sulıw sestiń ushın, shıńqobız.

✍️ T.Qabulov



══════❁✿❁══════

Kanallarımızǵa mirát etemiz👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim