Yaşar Qurbanov

https://big.az/544731-homoseksual-meyller-bezi-insanlarin-imtahanidir-ilahiyyatci.html

Şirk iki növdür:

1. Böyük şirk (Şirk Əkbər):
Bu, ibadətin Allahdan başqasına yönəldilməsi və ya onun bir hissəsinin başqasına həsr edilməsidir. Böyük şirk insanın İslamdan çıxmasına səbəb olur. Məsələn:
• Ölülərə dua etmək və onlardan yardım istəmək,
• Ölülər üçün nəzir etmək,
• Cinlərə, mələklərə və ya digər görünməyən varlıqlara ibadət etmək.
Bu, qədim dövrlərdə Qureyş müşriklərinin və digər ərəb tayfalarının bütlərə və təsvir edilmiş varlıqlara ibadət etməsi kimi əməlləri əhatə edir.

2. Kiçik şirk (Şirk Əsğər):
Bu, insanın ibadət və əməllərinə riyakarlıq, dünyəvi mənfəət və ya başqa məqsədlər qarışdırmasıdır. Kiçik şirk insanı İslamdan çıxarmır, lakin imanını zəiflədir və böyük şirkə aparan yola səbəb ola bilər.
Allah-Təala böyük şirkdən uzaq durmağı və ibadətin yalnız Ona yönəldilməsini əmr etmişdir. Bu, İslamın ən əsas təməlidir.

Qayda:
Kim ibadəti və ya onun bir hissəsini Allahdan başqasına – məsələn, bütlərə, ağaclara, ölülərə, cinlərə və ya digər görünməyən varlıqlara yönəldərsə, bu böyük şirk (şirk əkbər) sayılır.

Kiçik şirk (Şirk Əsğər):
Şirk əsğər bir neçə növdən ibarətdir. Bunlar arasında:

1. Allahdan başqasına and içmək:
• Peyğəmbərə, əmanətə, bir şəxsin başına və ya hər hansı bir varlığa and içmək.
• Peyğəmbər (sallallahu aleyhi vasəlləm ) buyurmuşdur:
“Kim Allahdan başqasına and içərsə, şirk etmişdir.”

2. Riya;
• İbadəti və ya bir əməli insanlara göstərmək üçün yerinə yetirmək, məsələn:
• Namazı riya üçün qılmaq,
• Sədəqəni riya üçün vermək.
• Peyğəmbər (sallallahu aleyhi vasəlləm) demişdir:
“Sizlər üçün ən çox qorxduğum şey kiçik şirkdir.”
• Ondan kiçik şirk nə olduğunu soruşduqda, Peyğəmbərimiz buyurmuşdur:”Bu, riyadır.”

3. Allahın iradəsini başqası ilə birləşdirmək:
• “Allah və filankəs istədi” (vəziyyəti “və” bağlayıcısı ilə ifadə etmək).
• “Əgər Allah və filankəs olmasaydı” və ya “Bu, Allahdan və filankəsdən gəldi” kimi ifadələr işlətmək.
• Peyğəmbər bu barədə demişdir:”Allah və filankəs istədi” deməyin. Bunun yerinə, “Allah istədi, sonra filankəs istədi” deyin.”
• Bir şəxs Peyğəmbərə dedi: “Bu, Allahın və sənin iradəndəndir.”
Peyğəmbər cavab verdi:
“Məni Allaha bərabərmi edirsən? Təkcə Allah istəyir.”

Şirk əsğər insanı İslamdan çıxarmasa da, imanını zəiflədir və böyük şirkə aparan təhlükəli bir yoldur. Müsəlman diqqətli olmalı, ibadətində və sözlərində yalnız Allahı əsas tutmalı və Onu heç bir şeylə bərabərləşdirməməlidir.

Kiçik şirk və böyük şirk arasındakı fərq və keçid;
Şirk əsğər (kiçik şirk), bəzi hallarda sahibinin ona olan inancı səbəbilə böyük şirkə (şirk əkbər) çevrilə bilər. Aşağıdakı hallarda bu baş verər:

1. Şirk əsğərin böyük şirkə çevrilməsi:
• Əgər bir şəxs Allahdan başqasına and içərkən, “Allah və filankəs istədi” deyərkən və ya başqa bir şəxsə yönəlik belə ifadələr işlədərkən:
• Həmin şəxsin kainatda müstəqil şəkildə təsir gücünə malik olduğuna,
• Allahın iradəsindən və qüdrətindən kənar bir iradəyə sahib olduğuna,
• Özbaşına zərər və ya fayda verə biləcəyinə inansa,
• Həmin şəxsin ibadət olunmağa layiq olduğuna və ya ondan yardım diləməyin doğru olduğuna inanarsa, bu, böyük şirkə çevrilir.

2. Şirk əsğər olaraq qalması:
• Əgər şəxs sadəcə dil vərdişi ilə Allahdan başqasına and içərsə və ya “Allah və filankəs istədi” kimi ifadələr işlədərsə, lakin həmin şəxsin Allahdan müstəqil bir iradəyə və ya qüdrətə malik olduğuna inanmazsa, bu halda bu, kiçik şirk sayılır.
• Məsələn:
• Bir şəxs, Allahdan başqasına (məsələn, bir peyğəmbərə, saleh bir şəxsə, ata-anasına və s.) hörmət səbəbilə and içərsə, lakin bu şəxsin Allah kimi bir qüdrətə malik olduğuna inanmazsa, bu, kiçik şirkdir.

Əhəmiyyətli məqam:
Kiçik şirk, inanclarla böyük şirkə çevrilə bilər. İnsan öz söz və əməllərində diqqətli olmalı, şirkə aparan yollardan çəkinməlidir. İslam alimlərinin fikrinə görə, şirk əsğər iman zəifliyi səbəbilə baş verər, lakin böyük şirkdən fərqli olaraq insanı İslamdan çıxarmaz. Hər bir halda, müsəlman, yalnız Allaha yönəlməli və Onu hər şeyin üstündə tutmalıdır.

Vəsilə anlayışı və yanlışlıklar!

Başqa bir ayədə Allah buyurur:
“Həqiqətən, sənə və səndən əvvəlkilərə belə vəhy edilmişdir: Əgər Allaha şərik qoşsan, əməllərin mütləq boşa çıxar və sən ziyana uğrayanlardan olarsan.”(Zumər: 65)

Əgər bir insan bütövlükdə Allahdan üz çevirər və bütün ibadətini tamamilə başqa bir varlığa həsr edərsə, bu da şirk və küfr adlanır.
• Məsələn, ağaclara, daşlara, bütlərə, cinlərə və ya “övliya” adlandırılan ölülərə ibadət edən, onlar üçün namaz qılan, oruc tutan və Allahı tamamilə unudan bir insan ən böyük küfr və şirk etmiş olur.
Belə bir insanın əməlləri, Allahdan tamamilə üz çevirdiyinə və ibadətini başqa varlığa həsr etdiyinə görə ən böyük şirk sayılır. Uca Allahdan bizi bu cür əməllərdən qorumasını diləyirik.

Dua və ibadətdə şirk:

Bəzi insanlar ölülərə dua etməyi və onlardan yardım istəməyi “vəsilə” adlandırırlar. Bu böyük bir yanlışlıqdır və ən böyük şirk formalarından biridir.
• Ölülərə dua etmək və yardım istəmək, İslamda qətiyyən qəbul edilmir və bütpərəstlərin praktikasına bənzəyir.
• Allah-Təala Quranda bu əməlləri tənqid etmiş və onları şirk adlandırmışdır.

Vəsilə anlayışı:

Vəsilə, Allahın razılığını qazanmaq üçün Ona yaxınlaşmaq anlamına gəlir. Qurani-Kərimdə bu barədə Allah buyurur:
“Ey iman gətirənlər! Allahdan qorxun, Ona yaxınlaşmaq üçün vəsilə axtarın və Onun yolunda cihad edin ki, nicat tapasınız.”
(Maidə: 35)

Vəsilənin doğru mənası:

Alimlərin yekdil fikrinə görə, vəsilə Allahın razılığını qazanmaq üçün halal yollarla edilən ibadət və itaətlərdir. Bunlara daxildir:
1. Namaz: Allah üçün qılınan namaz, Ona yaxınlaşmağın əsas yollarından biridir.
2. Qurban: Allah üçün kəsilən qurbanlar (qurban bayramında və ya başqa məqsədlərlə).
3. Oruc: Ramazan və digər nafilə oruclar.
4. Sədəqə: Ehtiyac sahiblərinə edilən yardımlar və sədəqələr.
5. Zikr və Quran oxumaq: Allahı daim zikr etmək və Onun kəlamını oxumaq.
6. Cihad: Allahın dinini müdafiə etmək və Onun yolunda çalışmaq.

Yanlış “vəsilə” anlayışı:

• Ölülərdən yardım istəmək və ya onların vasitəsilə Allahdan bir şey diləmək, şirk sayılır və İslamda qəti şəkildə qadağandır.
Alimlərin təfsirinə görə, “vəsilə” yalnız Allahın razılığına uyğun olan ibadət və itaət vasitələrini ifadə edir.
Ölülərə dua etməyi və ya onlardan yardım istəməyi “vəsilə” adlandırmaq, İslamın qəti şəkildə qınadığı şirk əməlidir. Həqiqi vəsilə yalnız Allahın halal gördüyü ibadət yolları ilə Ona yaxınlaşmaqdır: namaz, oruc, sədəqə və Allahın razılığı üçün edilən digər ibadət formaları.

“Bunların (müşriklərin) dua etdikləri özləri də Rəbbinə yaxınlaşmaq üçün vasitə (vəsilə) axtarır, Onun mərhəmətinə ümid bəsləyir və əzabından qorxurlar”
(İsra: 57) ayəsində peyğəmbərlərin və onların ardıcıllarının Allahın razılığını qazanmaq üçün Onun buyurduğu vasitələrlə yaxınlaşdıqlarını bildirir. Bu vasitələr, Allahın şəriətində əmr etdiyi ibadətlərdir, məsələn:
• Cihad,
• Oruc,
• Namaz,
• Zikr,
• Quran oxumaq və başqa halal ibadət yolları.

Bəzi insanların zənn etdiyi kimi, “vəsilə” ölülərə bağlılıq və ya “övliyalar”dan yardım istəməklə həyata keçirilmir. Bu cür inanc, Allahın Quranda tənqid etdiyi müşriklərin inancıdır. Allah bu insanlar haqqında belə buyurur:
“Onlar Allahdan başqa elə şeylərə dua edirlər ki, nə onlara zərər verə bilər, nə də fayda. Onlar deyirlər: Bunlar Allah yanında bizim şəfaətçilərimizdir. De: Allah göylərdə və yerdə bilmədiyi bir şeyi Ona xəbər verirsiniz? Allah onların Ona şərik qoşduqlarından uzaq və ucadır!”(Yunus: 18)

Bu ayələrdə vurğulanır ki, ölülərdən yardım istəmək və ya onlara bağlılıq göstərmək Quranın ruhuna və İslamın tövhid prinsipinə ziddir. Əsl vəsilə, yalnız Allahın razılığını qazanmaq üçün edilən halal ibadətlər və yaxşı əməllərdir.

Uca Allaha şərik qoşmaq!

Şirk, İslamda Allahın təkliyinə zidd olan ən böyük günahdır. Bu, insanın Allahla yanaşı başqa bir varlığı Ona şərik qoşması və ya Ona aid olan ilahi sifətləri başqa bir varlığa aid etməsidir.

Şirkin növləri:
1. Böyük şirk (Əş-Şirk əl-Əkbər):
• Allahdan başqa bir varlığa ibadət etmək, dua etmək ( vəfat etmiş saleh insandan istəmək) və ya Ondan başqa bir varlığın yardımını istəmək.
• Məsələn: bütlərə ibadət, ölülərdən yardım istəmək və Allahdan qeyrisini ilah kimi qəbul etmək.

2. Kiçik şirk (Əş-Şirk əl-Əsğər):
• İbadət edərkən riya ( insanlara göstərmək və ya eşitdirmək ) və ya başqa insanlara xoş görünmək niyyəti ilə ibadət etmək.
• Bu, imanı zəiflədir və insanı böyük şirkə sürükləyə bilər.

“Vəsilə” Ayəsinin Təfsiri

Uca Allah Quranda buyurur:
“Ey iman gətirənlər! Allahdan qorxun, Ona yaxınlaşmaq üçün vəsilə axtarın və Onun yolunda cihad edin ki, nicat tapasınız.”
(Maidə: 35)

Ayənin mənası:
1. “Allahdan qorxun”:
• Allahın əmr və qadağalarına riayət edin. Günahlardan çəkinərək, Allahın razılığını qazanın.
2. “Ona yaxınlaşmaq üçün vəsilə axtarın”:
• Vəsilə, insana Allahın razılığını qazanmağa və Ona yaxınlaşmağa kömək edən hər hansı bir vasitədir. Bu, yalnız halal yollarla və Allahın razılığına uyğun şəkildə edilməlidir.
• Vəsilə vasitələrinə aşağıdakılar daxildir:
• İman və ibadət: Namaz, oruc, zəkat, Quran oxumaq və s.
• Dua və tövbə: Allahdan bağışlanma diləmək.
• Yaxşı əməllər: İnsanlara kömək etmək, sədəqə vermək və s.
3. “Onun yolunda cihad edin”:
• İnsanın Allahın dinini müdafiə etmək, yaxşılığa çağırmaq və pislikdən çəkindirmək üçün çalışması.
4. “Nicat tapasınız”:
• Ayənin sonunda bildirilir ki, Allahdan qorxan, Ona yaxınlaşmaq üçün vəsilə axtaran və Onun yolunda çalışanlar nicat tapacaq, yəni Allahın rəhmətinə qovuşacaqdır.

Vəsilə anlayışında düzgünlük:

• Vəsilə yalnız Allahın halal gördüyü vasitələrlə olmalıdır.
• Ölü şəxslərdən, bütlərdən və ya başqa varlıqlardan vasitəçi istəmək şirkə aparar.
• Peyğəmbər (sallallahu aleyhi vasəlləm) dua edərkən yalnız Allahdan diləməyi və Ona birbaşa müraciət etməyi öyrətmişdir.

Şirk, İslamda ən böyük günahdır və insanı Allahdan uzaqlaşdırar. “Vəsilə” isə Allahın razılığını qazanmaq və Ona yaxınlaşmaq üçün halal vasitələrdən istifadə etməyi ifadə edir. İnsan yalnız Allahdan diləməli, Ona təvəkkül etməli və bütün ibadətlərini yalnız Ona həsr etməlidir.

Şirk, Allahdan başqasını Allahla birlikdə ibadətdə şərik qoşmaq deməkdir. Məsələn, bütlərə və ya başqa varlıqlara dua etmək, onlardan yardım istəmək, onlar üçün nəzir etmək, onlara namaz qılmaq, oruc tutmaq və ya qurban kəsmək şirkə daxildir. Bu əməllər, Allahdan başqa bir şeyə ibadət edildiyi zaman şirk adlanır.
• Məsələn, Bədəvi, Abdülqadir Ceylani və Övliya, imam kimi şəxslərə qurban kəsmək, onlardan yardım istəmək və ya onların adına ibadət etmək şirkdir.
• Eyni şəkildə, ulduzlara, cinlərə dua etmək, onlardan kömək və ya yardım diləmək də şirk sayılır.

Əgər bir insan bu cür ibadət əməllərini cansız əşyalara, ölülərə yönəldərsə , bu, onu Allaha şirk qoşmuş vəziyyətə gətirər. Uca Allah buyurur:”Əgər şərik qoşsaydılar, etdikləri əməllər boşa çıxardı.”
(Ənam: 88)

İkinci məqam:
Bu ifadə “Həcc” surəsində, Allahdan başqa ibadət olunan bütlərin, saleh insanların zəifliyi və acizliyini təsvir etmək üçün istifadə edilmişdir. Bu bütlər nəinki bir milçək yaratmağa qadir deyil, hətta bir milçək onlardan bir şey oğurlasa, onu belə geri ala bilməzlər. Uca Allah bu vəziyyətin ardınca buyurur:
“Onlar Allahı layiqincə təqdir etmədilər. Şübhəsiz ki, Allah qüdrətli və məğlubedilməzdir.”
(Həcc: 74)

Bu ayə ilə Allah-Təala Öz qüdrətini, əzəmətini və qalibiyyətini vurğulayır. Allahdan başqa dua edilənlərin zəifliyinə qarşı Allahın gücü və izzəti təzahür edir. İnsanların Onun böyüklüyünü və ucalığını dərk etməməsi, Allahın həqiqi qüdrətini anlamamaları ilə nəticələnir. Bu ayə insanlara Allahın əzəmətini və yeganəliyini bir daha düşünməyi əmr edir.

Üçüncü məqam:
Bu ifadə “Zumər” surəsində, Allahın tövhidini təsdiqləmək və şirki rədd etmək kontekstində yer alır. Burada Allahın göylərin və yerin idarəçiliyinə tam sahib olması, onların Onun hökmü və qüdrəti altında olması təsvir edilir. Uca Allah buyurur:

“Onlar Allahı layiqincə təqdir etmədilər. Halbuki, yer üzü Qiyamət günü Onun ovucunda olacaq, göylər isə Onun sağ əli ilə büküləcəkdir. O, müşriklərin qoşduqları şəriklərdən çox ucadır və uzaqdır.”
(Zumər: 67)

Bu ayə Allah-Təalanın mütləq qüdrətini və idarəetməsini vurğulayır. Qiyamət günü yerin və göylərin Onun tam hökmü altında olacağı, insanlara Allahın əzəmətini daha da açıq göstərəcəkdir. Allahın yaratdıqlarını idarə etməsi Onun təkliyini və şəriksiz olduğunu bir daha sübut edir. Bu ayə, Allahın ucalığını və böyüklüyünü dərk etməyənləri xəbərdar edir və insanları yalnız Ona ibadət etməyə çağırır.

Peyğəmbərin (sallahu aleyhi vasəlləm) səhabələrə Allahın əzəmətini xatırlatması:

Peyğəmbərimiz tez-tez səhabələrini Allahın əzəməti və qüdrəti barədə düşünməyə təşviq edirdi. O, Allahın əzəmətini əks etdirən hadisələr və ayələrlə onların qəlblərində Allah qorxusunu və sevgisini artırmaq üçün çalışırdı.
İbn Ömərdən (r.a) rəvayət olunur ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi vasəlləm)bir gün minbərdə ikən bu ayəni oxudu:
“Onlar Allahı layiqincə təqdir etmədilər. Halbuki, yer üzü Qiyamət günü Onun ovucunda olacaq, göylər isə Onun sağ əli ilə büküləcəkdir. O, müşriklərin qoşduqları şəriklərdən çox ucadır və uzaqdır.”
(Zumər: 67)
Bu ayəni oxuyarkən Peyğəmbər əli ilə hərəkətlər edərək, sanki Allahın böyüklüyünü təsvir edirdi və buyurdu:
”(Allah) Özünü ucaldaraq buyurur: Mən Cəbbaram, Mən Mutəkəbbirəm, Mən Məlikəm (Hökmrandım), Mən Əzizəm (Qüdrətliyəm), Mən Kəriməm (Səxavətliyəm).”
Peyğəmbərin bu sözləri deyərkən minbər titrədi, səhabələr isə, sanki onun minbərdən düşəcəyindən qorxdular.
Bu hadisə Allahın əzəmətini dərk etməyin nə qədər vacib olduğunu və Onun şanını necə uca tutmaq lazım olduğunu göstərir. Allahın əzəməti qarşısında belə bir həyəcan və heyranlıq insanın imanını gücləndirir və Ona qarşı olan bağlılığını artırır.

“Həy” adı Allahın Zatına aid olan bütün sifətləri – eşitmək, görmək, həyat, qüdrət və digər zat sifətlərini əhatə edir. “Qayyum” isə Allahın bütün fəaliyyət sifətlərini – yaratmaq, ruziləndirmək, diriltmək və öldürmək kimi sifətləri əhatə edir.

Bütün Allahın isim və sifətləri bu iki mübarək ada – “Həy” və “Qayyum” – əsaslanır. Buna görə də, alimlər deyirlər ki, bu, Allahın ən böyük adıdır. Onunla dua edildikdə Allah duaları qəbul edər.

Allahı tanımaq insana nəyi vacib edir?
Bu, bəndənin yalnız Allaha ibadət etməsini, Ona heç bir şərik qoşmadan Ona ibadət etməyi zəruri edir. Bütün ibadətlərdə – qorxu, ümid, təvəkkül, sığınma, kömək istəmə, namaz, zəkat, oruc, həcc, ümrə və digər ibadətlərdə yalnız Uca Allahı seçməliyik. Bu ibadətlərin istər sözlə, istər hərəkətlə, istərsə də qəlbən yalnız Allaha yönəldilməsi vacibdir. Başqalarına yönəlmək, keçmişdə və indi müşriklərin etdiyi kimi, ölüdən, məqbərələrdən kömək istəmək, onları Allaha yaxınlaşmaq üçün vasitə hesab etmək böyük bir yanlışlıqdır. Allah-Təala buyurur:
“Onlar Allahdan başqa, nə onlara zərər, nə də xeyir verə bilən şeylərə ibadət edir və deyirlər: ‘Bunlar Allah yanında bizim şəfaətçilərimizdir’.” (Yunis: 18).

Bu, Allah-Təalaya böyük bir böhtandır. Allah bəndələrinə özləri ilə Onun arasında şəfaətçilər götürməyi əmr etməmişdir. Əksinə, Onu birbaşa ibadət və dua ilə çağırmağı əmr etmişdir, çünki O, yaxın və duaları qəbul edəndir.

Allahın böyüklüyünü tanımaq bunu tələb edir: Ona ibadəti yalnız Ona həsr etmək və Ona heç bir şərik qoşmamaq. Çünki yalnız Allah ibadətə layiqdir, Ondan başqa hər şey isə məxluqdur və Allaha möhtacdır.

Allahı tanımaq Ona şükür etməyi vacib edir:

Allahın ucalığını tanımaq bizə Onu daim şükür etmək, zikr etmək, həmd etmək, Ondan bağışlanma diləmək və hər zaman Onun ucalığını təsbih etməyi vacib edir. Uca Allahı ayaq üstə, oturaraq və ya uzanaraq daim yad etməliyik. Çünki biz Onun böyüklüyünü, əzəmətini və şanını tanımışıq. Allah buyurur:

“Yeddi qat göy, yer və onların içindəkilər Ona təsbeh edir.” (İsra: 44),
“Göylərdə və yerdə olan hər şey Allaha təsbeh edir.” (Həşr: 1),
“Elə bir şey yoxdur ki, Onu həmd ilə təsbih etməsin. Lakin siz onların təsbehini anlamazsınız.” (İsra: 44),
“Məgər görmürsən ki, göylərdə və yerdə olanlar və qanadlarını açaraq uçan quşlar Allaha təsbeh edir? Hər biri öz duasını və təsbihini bilir.” (Nur: 41).

Belə olduğu halda, Adəm övladları daha artıq dərəcədə Allaha zikr etməli, Onu ucaldıb müqəddəsləşdirməlidir. Çünki Allahın zikri qəlbləri dirildir. Allah buyurur:
“O kəslər ki, iman gətiriblər və qəlbləri Allahı zikr etməklə rahatlıq tapır. Bilin ki, qəlblər yalnız Allahı zikr etməklə rahatlıq tapar.” (Rad: 28).

Hədisdə isə Peyğəmbər (sallallahu aleyhi vasəlləm )belə buyurur:
“Rəbbini zikr edənlə etməyən arasında fərq, diriylə ölünün fərqi kimidir.” (Səhih Buxari).

Qurani-Kərimin Allahı ucaldıb təqdir etməyənlərə iradı:

Qurani-Kərim, Allahın böyüklüyünü və ucalığını layiqincə dərk etməyənləri irad və məzəmmətlə qarşılayır. Uca Allah buyurur:
“Onlar Allahı layiqincə təqdir etmədilər.”

Bu ayə Quranda üç fərqli yerdə təkrar olunmuşdur. Bu təkrar şübhəsiz ki, bu ayənin mənasının və əhəmiyyətinin nə qədər böyük olduğunu göstərir. Allah-Təalanın ucalığını, böyüklüyünü və əzəmətini dərk etmək və Ona layiq olan şəkildə yanaşmaq hər bir insan üçün vacibdir. Ayənin təkrar edilməsi insanların bu məsələni daha dərindən dərk etmələri və Allahı daha çox təqdir etmələri üçün bir xatırlatmadır.

Birinci məqam:
Bu ifadə “Ənam” surəsində, vəhyin enişini və peyğəmbərliyi inkar edənlərə cavab olaraq gəlmişdir. Uca Allah buyurur:

“Onlar Allahı layiqincə təqdir etmədilər, çünki dedilər: ‘Allah insanlara heç bir şey nazil etməmişdir’.”
(Ənam: 91)
Bu sözləri deyənlər Allahın böyüklüyünü və hikmətini dərk etsəydilər, vəhy göndərməyin və peyğəmbərlər göndərməyin Allahın hikmətinin zəruri tələbi olduğunu anlayardılar. Çünki Allah-Təala yaratdıqlarını başıboş və qanunsuz bir halda buraxa bilməz. Vəhy və peyğəmbərlər insanlara düzgün yolu göstərən ilahi rəhbərlikdir. Bu, Allahın yaratdığı hər şeydəki hikmətinin təzahürüdür.

Allah-Təalanın ucalığı،əzəməti!

Allahın ucalığını yalnız Uca Allah Özü bilir. Ancaq Allah-Təala Özünün ucalığını dərk edə biləcəyimiz dərəcədə bizə bəyan etmişdir. Bununla belə, Allahın ucalığını tam olaraq yalnız Allah-Təala bilir və əhatə edə bilər. Allah-Təala Qurani-Kərimdə Özünün ucalığını bizə tanıtmışdır ki, biz Ona hörmətlə yanaşaq, Onu ucaldaq və Ona layiqincə ibadət edək.
Əgər sənə “Rəbbini necə tanıdın?” deyə soruşulsa, belə cavab ver: “Onun ayələri və məxluqatı vasitəsilə tanıdım.” Allah-Təala buyurur: “Onun ayələrindən biri də gecə və gündüz, Günəş və Aydır.” (Fussilət: 37).
Onun məxluqatından biri yeddi qat səma, yeddi qat yer və onların içindəkilərdir. Eyni zamanda, Allahın yaratdıqları arasında bu kainatda olan dənizlər, dağlar, düzənliklər, ağaclar, çaylar və insanların düşüncələrinin əhatə edə bilmədiyi, yalnız Allahın bildiyi digər şeylər də var.
Əgər kainatı diqqətlə düşünərək müşahidə etsən, onun Yaradanının ucalığını, hikmətini, qüdrətini və mərhəmətini anlayarsan.
Allah-Təala buyurur: De: “Bir baxın, göylərdə və yerdə nələr var! Lakin iman gətirməyən bir qövmə dəlillər və xəbərdarlıqlar fayda verməz. (Yunis: 101).
Məgər onlar Allahın göylərdə və yerdə yaratdıqlarını düşünmürlərmi? Allah-Təala bizə yaratdıqlarını düşünməyi və onları görməyi əmr etmişdir. Əql sahibləri göylərin və yerin yaradılışını düşünür və deyirlər: “Ey Rəbbimiz! Sən bunları boş yerə yaratmamısan. Sən pak və müqəddəssən, bizi cəhənnəm əzabından qoru!” (Ali İmran: 191).
Ağıllı insan göylərin, yerin, qurunun və dənizin yaradılışını, hətta öz yaradılışını belə düşünməlidir. Allah buyurur:
Sizin özünüzdə də (buna dair dəlillər vardır)! Hələ də görmürsünüzmü?(Zəriyət: 21).

Həmçinin, insan Allahın Qurani-Kərimdəki oxunan ayələri üzərində düşünməlidir ki, bu Quranı nazil edən və bu sözləri danışan Allahın ucalığını dərk etsin. Allah bu kitabı bəşəriyyətin keçmiş, indiki və gələcək xeyri üçün tam bir hidayət mənbəyi etmişdir. Uca Allah buyurur: “Biz Kitabda heç bir şeyi əskik qoymadıq.” (Ənam: 38). Eyni zamanda, Rəsulullahın (sallallahu aleyhi vasəlləm) sünnəsini də düşünmək lazımdır, çünki o da Allahın vəhyidir. Allah buyurur: “O, öz istəyi ilə danışmır. Onun dedikləri yalnız nazil edilən vəhydir.” (Nəcm: 3-4).
Allah həmçinin belə buyurur: “Bu mübarək bir Kitabdır ki, onu sənə nazil etdik ki, ayələrini düşünsünlər və əql sahibləri ibrət götürsünlər.” (Sad: 29).
Bilin ki, Allahdan başqa hər şey fanidir,və heç bir şübhə yoxdur ki, hər bir nemət sona çatacaqdır.

“Ondan başqa ibadətə layiq haqq məbud yoxdur.” (Bəqərə: 255) bu ayə ilə Allahdan başqa hər hansı bir varlığa ibadətin yanlış olduğu və bütövlükdə şirk anlayışının batil olduğu vurğulanır. Bu möhtəşəm cümlə şirki inkar edir və yalnız Allahın təkliyini təsdiq edir. Ayə Allah üçün tövhidi təsdiq edir və Ondan şərikləri inkar edir.

Allahın “Həy” və “Qayyum” olması haqqında: “Həy” yəni, tam və kamil bir həyata malik olan, Onun həyatı yuxu, ölüm və ya hər hansı bir faniyyətlə ləkələnməz. Məxluqatın həyatı isə ya hərəkət, ya böyümə həyatı olub, Allahdan verilmiş müvəqqəti bir həyatdır. Bu həyat keçicidir və nöqsanlarla doludur. Lakin Allah-Təalanın həyatı əzəli və əbədi, özündən olan, nöqsan və qüsurlardan tamamilə uzaq bir həyatdır.

“Qayyum” – yəni Allah Öz zatı ilə var olub, başqa heç bir şeyə möhtac olmayan və eyni zamanda bütün məxluqatın varlığını təmin edən, onları yaradan, ruziləndirən və idarə edəndir. O, qullarının hamısına nəzarət edən, Onlardan ehtiyacsız olan, lakin başqalarını zənginləşdirən Uca Allahdır.

Allah-Təalanın xaricində hər şey Ona möhtacdır. Uca Allah buyurur: “Ey insanlar! Siz Allaha möhtacsınız. Allah isə zəngin və tərifə layiqdir.” (Fatir: 15). Buradakı “Ey insanlar” ifadəsi ümumidir və padşahlara da, kasıblara da, zənginlərə də, yoxsullara da, cinlərə də, insanlara da aiddir. Hamı, hətta böyük sərvətlərə sahib olanlar belə, Allaha möhtacdır.

Bu iki mübarək ad – “Həy” və “Qayyum”, Allahın bütün digər isim və sifətlərinin əsasını təşkil edir.

Cənnətin gözəlliyi_ ən son cənnətə girən və cəhənnəmin şiddəti

🎙Yaşar Qurbanov

Lə iləhə illəllah və Əstəğfirullah iki möhtəşəm zikr və mənası

🎙Yaşar Qurbanov

Hekayə: Çətinlik duasının möcüzəsi

Bu hekayə, bir qadının həyatında yaşadığı böyük çətinliklər zamanı Allaha sığınaraq çətinlik duasını (دعاء الكرب) oxumasının necə təsirli olduğunu göstərir.

İki il əvvəl bir qadının həyatında ciddi bir problem yaranır. Hamiləliyinin üçüncü ayında olduğu vaxtda həyat yoldaşı ilə böyük bir münaqişə yaşanır. Həyat yoldaşı ona bir rəfiqəsinə getməməsini söyləsə də, qadın bu qadağaya baxmayaraq rəfiqəsini ziyarət edir. Bunu öyrənən həyat yoldaşı çox əsəbiləşir, onu boşayacağını, qızını əlindən alacağını və onu valideynlərinin evinə göndərəcəyini deyir.

Çətinliyin pik nöqtəsi:

Həyat yoldaşı qəzəblə bağıraraq onu dərhal evdən çıxarıb maşına mindirir. Qadın çox qorxur, çünki bu vəziyyət onun həm fiziki, həm də emosional olaraq vəziyyətini ağırlaşdırır. Ağlamaqdan və qorxudan qarnında sancılar hiss edir.

Bu çətin anda qadın Allahın yardımı üçün çətinlik duasını oxumağa başlayır:

“Lə iləhə illəllahul-azimul-həlim, lə iləhə illəllahu Rabbul-arşil-azim, lə iləhə illəllahu Rabbus-səmavati və Rabbul-ard və Rabbul-arşil-kərim.”

Qadın bu duanı təkrar-təkrar oxuyur, çünki onun üçün başqa heç bir çıxış yolu qalmır.

Allahın köməyi gəlir:

Yol boyunca qadın və həyat yoldaşı danışmır. Həyat yoldaşı onu valideynlərinin evinə aparmaq əvəzinə qəflətən maşının istiqamətini dəyişir və onu xəstəxanaya aparır. Orada üç saat ərzində tibbi müayinə və müalicə olunur. Qadın evə qayıtdıqda isə münaqişənin şiddəti azalır. Həyat yoldaşı bir neçə gün əsəbi olsa da, daha sonra barışır və qadını boşamaq fikrindən tamamilə vaz keçir.

Hekayənin dərsi:

Qadın bu hadisədən sonra hər dəfə Allahı xatırlayıb Ona şükr edir. Bu çətinlikdən onun xilas olması, Allaha tam sığınmasının və çətinlik duasını oxumasının nəticəsi olaraq baş verir. O, başqalarına da tövsiyə edir ki, çətin vəziyyətlərdə Allaha dua etsinlər, çünki Allah heç vaxt Özünə təvəkkül edən bəndələrini yarı yolda qoymaz.

Bu hekayə, çətin anlarda Allahın yardımına inamın və Ona dua etməyin nə qədər güclü olduğunu göstərir. Allahın mərhəməti və yardımını qazanmaq üçün dua ən təsirli vasitədir.

Tövbə edəbin hekayəsi!

Rəvayət edilir ki, bir kişi günahlar edir, haram işlərə qurşanır və içki içirdi. Onun bir mahnı oxuyan cariyəsi və musiqi çalan bir qulu vardı. Bu kişinin bir qayıqı da var idi. Bir gün bu kişi qayığı ilə çayın o biri sahilinə keçmək istədi. Çayın sahilində gənc bir oğlan gördü ki, çayı keçmək istəyirdi. Ona dedi: “Qayıqla mənimlə gəl.” Həmin oğlan saleh bir şəxs idi və onunla getməyi qəbul etdi.

Yolda kişi yemək yedi, çünki varlı və zəngin idi. O, yeməyi həm özü, həm də qulu ilə birlikdə yedi. Sonra quluna və cariyəsinə əmr etdi ki, musiqi çalsınlar və ona mahnı oxusunlar. Qul və cariyə musiqi çalıb mahnı oxuduqdan və kişi içkisini içdikdən sonra, həmin kişiyə dönüb belə dedi: “Sən də belə bir şeyə sahibmisən? Yəni belə mahnı və musiqilər sənin də var mı?”

O gənc isə dedi: “Bəli, mənim daha yaxşısı var.” Kişi onun da mahnı oxuyacağını düşündü. Amma o gənc başladı Allahın kitabından ayələr oxumağa. Ayələri oxuyub qurtardıqda, kişi özünə gəldi və böyük bir təsir hiss etdi.

O kişi dedi: “Bəsdir!” və dərindən bir ah çəkdi. Bu ah onun canını aldı — o varlı, musiqi və əyləncəyə düşkün olan kişi. O, Allah Təalaya elə səmimi bir tövbə etdi ki, ruhu tövbə ilə bərabər çıxdı. Deyilir ki, həmin qadın — o cariyə də səmimi bir tövbə etdi. O, hər gecə namaza qalxmağa başladı. Gecələrini ibadətlə keçirərək Mülk surəsinə çatdığı bir vaxtda ruhu Allah Təalaya təslim oldu.

Ey Allahın qulu! Tövbə səmimi olsun!
Əgər tövbə etmək istəyirsənsə, bu andan qərar ver: Evə qayıtdıqda bütün günahları, kiçik və ya böyük olsun, tərk et. Özünə bəhanələr axtarma: “Ramazanda tövbə edərəm”, “Həccə gedəndə tövbə edərəm”, “Evlənəndə tövbə edərəm”, “Bu işdən çıxandan sonra tövbə edərəm” demə!
Xeyr, ey Allahın qulu, özünə belə təskinlik vermə! Çünki ölümün nə vaxt gələcəyini bilmirsən. Özünü bu günahlarda və haram işlərdəykən can verməkdən qoruma.

Allah səni bağışlasın və doğru yola yönəltsin! Tövbə qapısını aç və bu fürsəti qaçırma!

Tövbəyə tələs və Allaha dön!

Bil ki, sən bir gün Rəbbinə qayıdacaqsan, o Rəbbinə ki, günahkar qulu Ona döndüyündə çox sevinir. Uzun müddət günah işlətmisən, amma indi tövbə edirsən və Allah sənə görə sevinir.

Allahu Əkbər! Nə qədər mərhəmətli və bağışlayan bir Rəbbimiz var! Onun rəhməti və bağışlaması nə qədər genişdir! Allah qullarına qarşı nə qədər şəfqətlidir!

Tövbənin şərtləri;

Tövbə ən mühüm vəzifələrdən və hər bir müsəlman üçün ən böyük fərzlərdən biridir. Hər bir mömin kişi və qadın bütün günahlardan Allaha tövbə etməli və hər zaman özünü hesaba çəkməlidir ki, bütün günahlardan tövbə etməyə tələssin və günahların davamlılığından və israrlı olmasından çəkinib qorunsun. Allahın rəhməti və bəndələrinə olan yaxşılığı ondadır ki, tövbə qapısını açmışdır ki, günah insanı zərərə uğratmasın. Çünki kim tövbə edərsə, Allah onun tövbəsini qəbul edər. Kim günahdan tövbə edərsə, sanki günah etməmiş kimidir, bunu Peyğəmbərimiz (sallallahu aleyhi vasəlləm) buyurmuşdur.

Əgər insan üçün tövbə qapısı olmasaydı, bu, böyük bir müsibət olardı. Çünki günahdan kənar olan kimdir? Amma Allahın rəhməti ondadır ki, səmimi və ixlaslı şəkildə tövbə edən kəsin tövbəsini Allah qəbul edər.
Allah-Təala buyurur: “Hamınız Allaha tövbə edin, ey möminlər! Bəlkə, nicat tapasınız.” (Nur, 31). Həmçinin, Təhrim surəsində Allah buyurur: “Ey iman gətirənlər! Allaha səmimi tövbə edin ki, Rəbbiniz günahlarınızı bağışlasın və sizi ağacları altından çaylar axan cənnətlərə daxil etsin.” (Təhrim, 8).

Tövbənin üç şərti var:

Birincisi: Keçmişdə etdiklərinə görə peşman olmaq və keçmiş günahlara görə kədərlənmək.

İkincisi: Bu günahları, istər kiçik, istərsə də böyük, tamamilə tərk etmək və onlardan əl çəkmək.

Üçüncüsü: Bu günahlara bir daha qayıtmamaq üçün səmimi bir qərar qəbul etmək.

Əgər insanların səndə haqqı varsa, məsələn, mal-dövlət geri qaytarmalı, və ya namus məsələlərində halallıq almalısan.Bu, tövbənin tam olması üçün dördüncü şərtdir. İnsanların haqlarını yerinə yetirmək üzərinə düşən bir vəzifədir.
Ölüm gəlməmişdən əvvəl, əcəl sənə çatmamışdan öncə tövbəyə tələs və dərhal tövbə et. Sən sürətli hərəkət etməli, səbr və səmimiyyət göstərməlisən. Allah-Təala buyurur:

“O kəslər ki, bir çirkin iş gördükdə və ya özlərinə zülm etdikdə Allahı xatırlayıb günahlarının bağışlanmasını diləyərlər – günahları Allahdan başqa kim bağışlaya bilər?! – və etdikləri əməllərdə bilə-bilə israr etməzlər.” (Ali-İmran, 135).

Buradakı “və israr etməzlər” ifadəsini yaxşı anla. Bu, onların günahda davam etmədikləri, tövbə etdikləri, peşman olduqları və günahı tərk etdikləri mənasını daşıyır. Onlar bilə-bilə günahı davam etdirmədilər.

Daha sonra Allah buyurur: “Belələrinin mükafatı Rəbbindən bağışlanma və ağacları altından çaylar axan cənnətlərdir, orada əbədi qalacaqlar. Əməl sahibləri üçün nə gözəl mükafatdır!” (Ali-İmran, 136).

günahdan çəkinən və tövbə edənlərin mükafatıdır – cənnətdir.Əgər tövbədə səmimi olsan, inşallah sən də onlardan biri olacaqsan. Allah müvəffəq edəndir.

Çətinlik (böhran) duaları!
( 7 Möhtəşəm dua)


Ləə iləəhə illəə əntə sub'həənəkə innii kuntu minə-z-zaalimiin -

Səndən başqa ibadətə layiq haqq məbud yoxdur! Sən paksan, müqəddəssən! Mən isə, həqiqətən, zalımlardan olmuşam!)

Bu dua, Yunus peyğəmbərin (aleyhissalamın )balığın qarnında etdiyi duadır.(Ənbiya surəsi, 87)

1. Səndən başqa ibadətə layiq haqq məbud yoxdur!
• Bu ifadə, insanın tövhid inancını təsdiqləməsidir. Yalnız Allah ibadətə və yalvarışa layiqdir.

2. “Sən pak və müqəddəssən!”
• Allahın hər cür nöqsandan uzaq olduğunu ifadə edir. İnsan, Allahın müqəddəs və nöqsansız olduğunu etiraf edərək Ona tərif deyir.

3. “Şübhəsiz ki, mən zalımlardan olmuşam.”
• İnsan öz günahını və xətasını etiraf edir. Bu, insanın tövbə və Allahın rəhmətinə sığınma ifadəsidir.

Bu duanın əhəmiyyəti!

• Çətin anlarda oxunan bir dua: Bu dua Yunus peyğəmbərin balığın qarnında etdiyi bir yalvarışdır və Allah onun duasını qəbul edərək onu xilas etmişdir.
• Tövbə və bağışlanma duası: İnsan bu duanı oxuyaraq öz günahlarını etiraf edir və Allahın bağışlamasını diləyir.
• Allaha sığınma və təvəkkül: Bu dua, hər cür çətinlikdə və sıxıntıda insanın yalnız Allaha yönəlməsi və Ona təvəkkül etməsi üçün bir nümunədir.

Peyğəmbərimiz (sallallahu aleyhi vasəlləm) bu duanın qəbul olunan dualardan olduğunu bildirərək möminlərə onu oxumağı tövsiyə etmişdir. Çətinlik anlarında və ya tövbə etmək istədikdə bu dua çox təsirli və mənalıdır.

Çətinlik (böhran) duaları!
( 7 Möhtəşəm dua)


6)Allahummə innii əuzu bikə minəl həmmi val -həzəni, val-aczi val-kəsəli, val- buxli val-cubni, va dal”əd - deyni və ğaləbətir-ricali]
 
(Allahım! Üzüntü və kədərdən, acizlik və tənbəllikdən, xəsislik və qorxaqlıqdan, borc altında qalmaqdan və insanların məni sıxış­dırmasından Sənə sığınıram!)
 
1. “Allahım! Üzüntü və kədərdən Sənə sığınıram”
• İnsan qəlbində kədər və sıxıntı yaradan şeylərdən Allaha sığınır. Bu, həm keçmişdəki itkilərə görə olan kədəri, həm də gələcəkdəki narahatlıqları əhatə edir.
2. “Acizlikdən və tənbəllikdən”
• Acizlik: İnsanın bir işi görmək gücünə malik olmadığı halda əlindən heç nə gəlməməsi.
• Tənbəllik: İnsanın bir işi görməyə gücü çatdığı halda, onu etməyə istəksiz olması. Hər iki hal insanın irəliləməsinə mane olur və bunun üçün Allaha sığınılır.
3. “Xəsislikdən və qorxaqlıqdan”
• Xəsislik: İnsan başqaları ilə paylaşmaqdan çəkinərək malını saxlayır. Bu hal insanın həm maddi, həm də mənəvi inkişafına mane olur.
• Qorxaqlıq: İnsan təhlükələrdən həddindən artıq çəkinərək doğru yolda irəliləməkdən qaçır. Bu da Allaha sığınılması lazım olan mənfi bir xüsusiyyətdir.
4. “borc altında qalmaqdan və insanların məni sıxış­dırmasından Sənə sığınıram!
• Borcun ağırlığı: İnsan borclu olduğu zaman həm maddi, həm də mənəvi sıxıntılar çəkir. Bu, onun azadlığını məhdudlaşdırır.
Başqalarının insan üzərində hakimiyyəti və ya onu alçaltması, insanın izzətinə zərər verir.

Bu dua, insanın həm daxili (psixoloji) narahatlıqlardan, həm də xarici (sosial və maddi) təhlükələrdən Allaha sığınmasını ifadə edir. Bu, həm mənəvi təmizliyi, həm də həyatda irəliləmək üçün güc və hidayət diləməyi əhatə edən çox mühüm bir duadır.