LA ILAHA ILLALLOHNING MAʼNOSI
بســـــــــم الله الرحمن الرحيم
Allohdan oʻzga ibodatga haqli boʻlgan maʼbud yoʻq
Uning ruknlari:
Ikki asosiy rukndan iboratdir:
1-Nafiy. 2-Isbot.
1-Nafiy
Alloh subxanahu va taolodan boshqasidan uluhiyatni (ilohlikni) nafiy qilish.
Yaʼni togʻutga kofir boʻlish.
Togʻutga kofir boʻlish quyidagilarni oʻz ichiga oladi:
Umumiy mushriklarni takfir qilish.
Ulardan baroat qilish, ularni yomon koʻrish, ularga dushmanlik qilish va ularning ibodatini botil deb eʼtiqod qilish
Ularga tobeʼ qilib, ularning yosh bolalari va majnunlarini takfir qilish
Ularga uzr berayotgan, ularning takfirini din asllaridan chiqarib yuborgan, yoki ularning takfirida toʻxtab turgan kimsalarni takfir qilish
Din asllarini bilmagan odamni takfir qilish
2-Isbot
Uluhiyatni yolgʻiz Allohga sobit qilish
Bu esa iymonning ruknlarini oʻz ichiga oladi:
Allohga, farishtalariga, kitoblariga, rosullariga, oxirat kuniga va qadarning yaxshiyu yomoniga iymon keltirish
Bilmaslik uzr boʻlmaydigan sifatlarni ham oʻz ichiga oladi.
Ular barcha bilishligi lozim boʻlgan kamol sifatlar boʻlib, bunda kishi bilmasligi bilan uzrli boʻlmaydi.
Ular quyidagilar kabidir: Vujud, qudrat, xayot, abadiylik, oliylik, eshitish, koʻrish, kalom, ilm, adolat, yaratish, buyuklik, quvvat, undan avval biron narsa boʻlmagan avval, undan keyin biron narsa boʻlmaydigan oxir, unga oʻxshash biron narsa yoʻq va u eshitguvchi, koʻrguvchi ekanligidir.
Uluhiyatda yagonalashni ham oʻz ichiga oladi:
Alloh taoloni duo, nazr, qurbonlik, sajda, valo, baro, taxakum, ragʻbat, rahbat, xushuʼ, qoʻrquv, inobat, yordam talab qilish, panoh talab qilish, toat (yaʼni xalol va xarom qilish, takfir Allohning haqqi ekanligi) bilan yagonalash.
Rububiyatda yagonalashni ham oʻz ichiga oladi:
Tiriltirish, oʻldirish, yaratish, rizq berish, boshqarish, ayol va bolani nafiy qilish va bundan boshqa biron kishining fitratida va aqlida uning robbisi ularsiz boʻlishligi durust boʻlmaydigan sifatlardan iboratdir.
Uning shartlari:
Ilm, ishonch, qabul, boʻysunish, rostgoʻylik, ixlos, muxabbat.
La ilaha illalloh xolis tavhid kalimasi boʻlib, Alloh bandalariga farz qilgan eng buyuk farzdir. U dindan boshning jasaddagi oʻrni kabidir.
Bu kalima islom millatining asosidir
Alloh taolo bu kalima bilan musulmonni kofirdan ajratdi.
Barcha rosullar bu kalimaga chaqirdi.
Buning sababidan kitoblar nozil qilindi.
Bu sabab insonlaru jinlar yaratildi.
Bu soʻzga otamiz Odam alayhissalom chaqirdi
U va uning zurriyotlari Nuh alayhissalom davrigacha shu kalimaga koʻra yurishdi.
Soʻngra Nuh alayhissalom qovmida shirk sodir boʻldi. Alloh taolo ularga Nuhni joʻnatdi. U esa ularni Allohning tavhidiga chaqirar va aytar edi:
Ey qovmim, sizlar uchun undan oʻzga iloh boʻlmagan Allohga ibodat qilingiz. Shuningdek Hud, Solix, Ibroxim, Lut, Shuʼayb va boshqa rosullarning barchasi oʻz ummatlarini shu kalimaga Allohning tavhidiga, unga xolis boʻlishga va undan oʻzgalarni ibodatini tark qilishga daʼvat qilishgan. Ularning oxirgisi, tugatguvchisi va eng afzali paygʻambarimiz Muhammad sollallohu alayhi va sallam boʻlib, Alloh taolo bu kishini oʻz qovmiga mana shu kalima bilan joʻnatdi. Va ular uchun:
Ey qovmim, la ilaha illalloh denglar, najot topgaysizlar, deb ularni yolgʻiz Allohga ibodatni xolis qilishga buyurdilar.
Rosullarning daʼvatidan bu kalimani talaffuz qilishlikning oʻzigina qasd qilinmay, balki Allohning nazdida manfaʼatli boʻlishi uchun uning shartlari toʻliq topilishi lozim ekanligi qasd qilingandir.
