ترانه های دهه‌ی پنجاه

اکبر گلپایگانی؛ ۱۰ بهمن ۱۳۱۲ در تکیه زرگرهای عودلاجان تهران زاده شد.

پدر او محمدحسین گلپایگانی معروف به مرشد حسین یا حاج حسین بلبل مرثیه‌خوان بود و در تکایا و محله، ارج‌وقربی داشت.

در پنج سالگی مادر خود را از دست داد و این حادثه در آن زمان تأثیر بدی بر روحیه‌ی وی گذاشت.

در شش سالگی سر صف دبستان، قرآن می‌خواند.

یک سال بعد تعزیه‌خوان محل، استعداد اکبر را کشف کرد و در هشت سالگی، پدرش شروع به آموختن موسیقی به او کرد.

خانه‌ی آنها روبروی خانه‌ی موسیقی‌دان و کارشناس ردیف، محمد ایرانی مجرد بود. گلپایگانی در آموختن موسیقی از او راهنمایی گرفت.

در سال ۱۳۱۸ وارد دبستان فرهنگ شد و به عنوان قاری قرآن در کلاس برگزیده شد. پس از این فعالیت‌ها، بعد از با آشنایی با تعزیه‌خوان محله و زیر نظر او، توانست اصول اولیه‌ی آوازخوانی را بیاموزد.

در سال ۱۳۲۰ به‌طور جدی و منظم تعلیم موسیقی و دستگاه‌ها را نزد پدر آغاز کرد.

در سال ۱۳۲۶ نخستین تجربه‌ی حضور در یک ارکستر و گروه کر را کسب کرد.‌ او‌ در چهارده سالگی در سالن مرکزی جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران به اجرا پرداخت.

در ۱۵ سالگی به مدرسه‌ی نظام رفت. در این مدرسه ایرج همکلاسی او بود.

در سال ۱۳۲۷ در انجمن موسیقی مدرسه‌ی نظام عضو شد. او از سال ۱۳۲۸ به بعد با هنرمندان سرشناسِ موسیقی آشنا شد و آموزش را زیر نظر آنان آغاز کرد.

در انجمن موسیقی نظام، گلپایگانی تا حدی از تعزیه‌خوانی فاصله گرفت و بیشتر با دستگاه آشنا شد.

در ۱۸ سالگی موسیقی حرفه‌ای را آغاز کرد و نزد ردیف‌دان نورعلی برومند آموزش دید.

از جمله استادان گلپایگانی می‌توان به حسن یکرنگی (از شاگردان اقبال آذر) اسماعیل قهرمانی، ابوالحسن صبا، یوسف فروتن، عبدالله دوامی، اسماعیل ادیب خوانساری، حسین طاهرزاده، و سلیمان امیرقاسمی اشاره کرد. آنها تأثیر چشمگیری بر درک او از موسیقی دستگاهی ایران داشتند. پس از آن، گلپا سبک آوازخوانی طاهرزاده و ادیب خوانساری را دنبال کرد.

در سال ۱۳۳۵ یونسکو از اکبر گلپایگانی، نورعلی برومند، و علی‌اصغر بهاری برای اجرای آواز و موسیقی ایرانی دعوت کرد.

در سال ۱۳۳۷ وی از سوی داوود پیرنیا (مبتکر برنامه‌ی گل‌ها) به رادیو تهران دعوت شد. او با اجرا در این برنامه به شهرت رسید و ۱۷ سال با آن همکاری کرد.

گلپایگانی در سال ۱۳۴۷ با ایفای نقش در فیلم مرد حنجره‌طلایی ساخته‌ی مهدی میثاقیه به شهرت بیشتری رسید. از آن زمان هواداران او وی را با عنوان فیلم او را خطاب می‌کردند.

در اواخر دوران محمد رضا شاه پهلوی و با قرار گرفتن هوشنگ ابتهاج در جایگاه ریاست موسیقی رادیو ایران، کار برای برخی از خوانندگان از جمله گلپا سخت‌تر شد و اعتراض آنها را در پی داشت. گلپا درباره‌ی هوشنگ ابتهاج گفته بود: «اینها حرف‌شان از بین‌بردن برنامه‌ی گلها است. ما هم گفتیم بهتر و سنگین‌تر این است که خودمان بگویم دیگر نمی‌آییم».

پس از روی کار آمدن جمهوری اسلامی، فعالیت بسیاری از موسیقی‌دانان از جمله گلپایگانی محدود شد و سرانجام در شامگاه ۱۳ آبان ۱۴۰۲ بر اثر ایست قلبی درگذشت.


#گلپا #اکبر_گلپایگانی #اکبرگلپایگانی

@tarane_50

دهم بهمن ماه، مصادف است با زادروز استاد اکبر گلپایگانی (گلپا). ضمن بزرگداشت ای روز، یاد مرد حنجره طلایی موسیقی ایران را گرامی می داریم. روحشان شاد.

@tarane_50

«زندگانی من تا آخرین روزی که حیات دارم، صرف و وقف این مملکت و مردم خواهد شد.»

منبع: ویژه نامه‌ی فرمان شاه به مناسبت دهمین سالروز انقلاب سفید. (۶ بهمن ۱۳۵۱)


@tarane_50

متن ترانه:

راهی که هموار است، در پیشِ روی ما
آسان به دستِ ما نیفتاده است
پیموده ایم ای دوست!، بس پیچ و خم ها را
تا زندگی خود را نشان داده است

پیش از زمانِ انقلابِ شاه
بس فراز و بس نشیب، بوده بین راه
حق را زِ باطل، پرده برگرفت
روزِ روشن آمد بر شبِ سیاه

در آن فضای تار، دلگیر و ابرآلود
فرمانده‌ یک تن بود

چون مهر بِنود او از برای حق با مهر
پیروز شد تا بر تیرگی ها، آریامهر (۲)


#ترانه_های_دهه_پنجاه #انقلاب_سفید

@tarane_50

ترانه های دهه‌ی پنجاه pinned an audio file

«انقلاب سفید»
ترانه سرا: فرهاد شیبانی
آهنگ و تنظیم: تورج شعبان‌خانی
خواننده: ابی
سال انتشار: ۱۳۵۳

#ابی #انقلاب_سفید #ترانه_های_دهه_پنجاه

@tarane_50

ترانه های دهه‌ی پنجاه pinned Deleted message

«رفراندوم ششم بهمن ۱۳۴۱»

در این ویدئو گزارشی ببینید از رفراندوم ششم بهمن ۱۳۴۱ که مفاد «انقلاب سفید» به تصویب رأی مردم رسید. گزارش مربوط به همان روزهای برگزاری رفراندوم است و گزارشگر به اندازۀ کافی توضیحات می‌دهد.

از نکات جالب حضور برخی دولتمردان پای صندوق است. اسدالله علم، نخست‌وزیر وقت، دکتر ناتل خانلری، وزیر فرهنگ، و حسن ارسنجانی، وزیر کشاورزی را می‌توانید ببینید. ارسنجانی چهرۀ بسیار مهم آن روزها بود که وزارتخانه‌اش اجرای اصلاحات ارضی را بر عهده داشت. او با نطق‌های آتشین و مشی رادیکال خود سیاست اصلاحات ارضی را پیش می‌برد. از دیگر نکات جالب، اولین حضور زنان ایرانی پای صندوق رأی است ــ چنان‌که اشتیاقشان آشکارا مشهود است.

برای آشنایی بیشتر با انقلاب سفید در مرحلۀ آغازین آن همچنین بنگرید به این پست و مستند: «افق ــ ۱۳۴۳»

#مستند
@tarikhandishi | تاریخ‌اندیشی

پنجم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۹
«روزنامه‌ی اطلاعات»
#انقلاب_سفید

@tarane_50

به مناسبت زادروز سلی در پنجم بهمن ماه.

اجرای زنده‌ی سلی با ترانه‌ی «در ستایش آمدن» (ترانه سرا: عباس صفاری - آهنگساز: پرویز اتابکی - ارکستراسیون: بیژن قادری - سال انتشار : ۱۳۵۴) در شوی «دنیای خوب ما» و به کارگردانی پرویز قریب افشار. تلویزیون ملی ایران. سال ۲۵۳۶ شاهنشاهی (۱۳۵۶)

@tarane_50

سلیمان واثقی (سُلی) ۵ بهمن ۱۳۲۴ در تهران به دنیا آمد.

در رشته‌ی ادبی تحصیل کرد و پس از اخذ مدرک متوسطه، و قبولی در دانشگاه تهران، در رشته‌ی علوم اجتماعی درس خواند و در سال ۱۳۴۹ فارغ التحصیل شد.

خواندن را با قرآن‌خوانی آغاز کرد و پس از شرکت در برنامه‌های موسیقی و تئاتر در دوره‌ی دانشجویی، وارد صحنه‌ی هنری وارد شد.

پس از شرکت در اردوهای دانشجویی در سال ۱۳۴۸، از طریق شاهرخ نادری (مدیرمسئول وقت رادیو دریا) در رادیو ملی ایران مشغول به کار شد.

خواندن ترانه‌ای به نام «حمدی فیل» در در کاخ جوانان باعث معروفیت او شد. در سال ۱۳۵۰، با نشر و پخش اولین صفحه‌ی گرام ۴۵ دور خود، با عنوان «حمدی فیل» و «درآمدی ز خونه» (همراه منصور ایران‌نژاد و پرویز اتابکی)، شهرت یافت.

پس از آن در گروه کر اپرای تالار رودکی استخدام شد و تحصیلات علمی موسیقی را آنجا آغاز کرد و ادامه داد.

طی سال‌های ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۷، با اجرای حدود پانزده تک ترانه شهرت یافت و تا ۱۳۶۲ که از ایران مهاجرت کرد، دیگر اثری نخواند.

از آثار دیگر سلی می‌توان به ترانه های «خورشید هفت آسمون»، «آفتاب چیه گل کدومه»، «بهت نگفتم»، «اشارت‌های دل»، «نگار»، «شرقی»، «صدف»، «دیوار شکسته»، «حال که دیوانه شدم»، «گل سیب»، و «بانوی شهر آواز» اشاره کرد.

او همچنین در مدت فعالیت هنری خود در دهه‌ی پنجاه، ترانه های «ما به هم نمی‌رسیم» برای گوگوش، «گرگ و بره» برای شهرام شب‌پره، «شب زخمی» برای ابی، «اینو از تو یاد گرفتم» برای لیلا فروهر را برای خوانندگان پاپ ایران ساخت.

سلی در سال ۱۳۵۶ در سازمان ملی شیر و خورشید به‌عنوان رئیس قسمت سمعی و بصری سازمان انتخاب شد، اما با وقوع انقلاب ۱۳۵۷ از این سمت برکنار شد.

پس از دورانی وقفه در سال ۱۳۶۵ به فلورانس مهاجرت کرد و پس از مدتی اقامت، مقصدش را به تورنتو تغییر داد.

از عوامل مهم در محبوبیت او، سلیقه‌ی خاصش در تلفیق لحن‌های افغانی و فارسی بود؛ و نیز استفاده از اشعار نه چندان مشهور شعرای کلاسیک (نظیر میرزا حبیب قاآنی) که به روانی و سادگی با موسیقی همراه می‌شد.

در سال‌های ۱۳۶۷ - ۱۳۷۷ سازهای سنتی مانند تنبور، طبلا، و دف را آموزش دید و در ۱۳۶۷ اولین آلبوم خود با نام «آب» (با تنظیم کامران خاشع) را در آمریکا و کانادا منتشر کرد.

از ۱۳۷۰ عملاً کار موسیقی را رها کرد و فقط در ۱۳۷۷، آلبوم «چرخ» را با همکاری جمشید باستانی، در کانادا انتشار داد.

#سلی #سلیمان_واثقی #ترانه_های_دهه_پنجاه

@tarane_50

پنجم بهمن ماه، زادروز سُلی؛ صفحه‌ی «ترانه های دهه‌ی پنجاه» میلادشان را تبریک می گوید و برای ایشان آرزوی بهروزی و تندرستی دارد.

#سلی #سلیمان_واثقی #ترانه_های_دهه_پنجاه

@tarane_50

جلال متینی، رئیس اسبق دانشگاه فردوسی مشهد و پژوهشگر برجسته تاریخ و ادبیات ایران، در مریلند آمریکا درگذشت.

جلال متینی که بین سال‌های ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۶ ریاست دانشگاه فردوسی را بر عهده داشت، پس از انقلاب پنجاه و هفت به آمریکا مهاجرت کرد و در دانشگاه برکلی کالیفرنیا به تدریس پرداخت. او که در زمینه شاهنامه‌پژوهی فعال بود،آثار ارزشمندی در این حوزه و فرهنگ ایران از خود به یادگار گذاشت و مجلات تخصصی «ایران‌شناسی» و «ایران‌نامه» را منتشر کرد.
خلاصه بیژن و منیژه فردوسی، خلاصه ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی، خلاصه لیلی و مجنون نظامی و پند پیران، متنی فارسی به ظاهر از قرن پنجم هجری و ده‌ها اثر گوناگون به زبان‌های فارسی و انگلیسی از جمله آثار او می‌باشد.

◻ ترانه‌ی «گل گلدون من»، از آن دست ترانه هایی است که از اعتبار خاص مردمی بودن برخوردار است. بسیاری از مادران، با این ترانه برای کودکانشان لالایی گفته اند. درباره‌ی آن برایمان بگویید.

◼ این ترانه به علت سادگی و زیبایی اش در دلها نشست. شعر لطیف و زیبای آن، سروده‌ی آقای فرهاد شیبانی است و آهنگش را نیز فریدون شهبازیان ساخته است. من هم این ترانه را با تمام وجودم خوانده ام و حاصل این همکاری، محبوبیت مردمی و ماندگاری این ترانه است.
خاطره‌ی دیگری از ترانه‌ی «گل گلدون من» دارم. در یک مهمانی شبانه حضور داشتم و دخترک پنج شش ساله ای در آن مهمانی بود که در عین خواب آلودگی، بی طاقت نشسته بود. از او پرسیدم: عزیزم چرا نمی خوابی؟. مادرش گفت، می گوید: اگر بخوابم، گل گلدون را نمی شنوم. من هم برایش گل گلدون را خواندم و به او قول دادم اگر خواستم بخوانم حتماً بیدارش کنم.


«گل گلدون من»، گفتگو با سیمین‌غانم، به کوشش اشرف باقری/نسرین صفوی، ناشر: نشر ثالث، چاپ سوم (سال ۱۳۸۴)


@tarane_50

"فرهاد شیبانی" ترانه سرای گل گلدون من (از تو تنها شدم)

#فرهاد_شیبانی #گل_گلدون_من #ترانه_های_دهه_پنجاه

@tarane_50

متن ترانه:
گل گلدون من شکسته در باد
تو بیا تا دلم نکرده فریاد

گل شب‌بو دیگه شب‌ بو نمی‌ده
کی گل شب‌بو رو از شاخه چیده

گوشه‌ی آسمون، پرِ رنگین کمون
من مث تاریکی، تو مثل مهتاب
اگه باد از سر زلف تو نگذره
من می‌رم گم می‌شم تو جنگل خواب

گل گلدون من، ماه ایوون من
از تو تنها شدم، چو ماهی از آب
گل هر آرزو، رفته از رنگ و بو
من شدم رودخونه، دلم یه مرداب

آسمون آبی می‌شه، اما گل خورشید
رو شاخه‌های بید، دلش می‌گیره
دره مهتابی می‌شه، اما گل مهتاب
از برکه‌های خواب، بالا نمی‌ره

تو که دست تکون می‌دی
به ستاره جون می‌دی
می‌شکفه گل از گل باغ

وقتی چشمات هم می آد
دو ستاره کم می آد
می‌سوزه شقایق از داغ

گل گلدون من، ماه ایوون من
از تو تنها شدم، چو ماهی از آب
گل هر آرزو، رفته از رنگ و بو
من شدم رودخونه، دلم یه مرداب

#ترانه_های_دهه_پنجاه #گل_گلدون_من #سیمین_غانم #فرهاد_شیبانی

@tarane_50

ترانه‌ی «از تو تنها شدم» که بیشتر با «گل گلدون من» شناخته می شود از زیباترین ترانه های ثبت شده در حافظه‌ی شنیداری نیم قرن اخیر ترانه‌ی فارسی است. بلوری درخشان که از هر سو که نگاه می کنی یک وجه از زیبایی اش آشکار می شود. ملودی درخشان "فریدون شهبازیان"، ترکیب بندی های زیبای "فرهاد شیبانی" و صدا و اجرای پر قدرت "سیمین غانم". ترانه اما دو تنظیم دارد. تنظیم اول، همان تنظیم شنیده شده‌ی "شهبازیان" است و تنظیم دوم، که بسیار کم یاب و کم شنیده باقی مانده بوده، از "اسفندیار منفردزاده". روایت "منفردزاده" در تنظیم چندین وجه زیبا دارد که زیباترین آنها در پاساژها و جوابهای ارکستر (برای نمونه جوابهای کلارینت) و مکث و سکون ها به خط ملودی است.

*متن از کانال تلگرامی پنجره ای به ترانه خانه‌ی دیروز.


#ترانه_های_دهه_پنجاه #گل_گلدون_من #فرهاد_شیبانی #فریدون_شهبازیان #اسفندیار_منفردزاده #سیمین_غانم

@tarane_50