یادداشت های شاهنامه خالقی مطلق のテレグラム投稿

بیت‌های برافزوده کاتبان  در زیرنویس بیت شماره ۹۵ از " گفتار اندر ستایش پیغمبر" ص ۱۰ دفتر یکم جلال خالقی مطلق

در باره‌ی بودگی یا افزودگی چهار بیتی که پس از بیت ۹۵ در بیشتر دستنویس‌های شاهنامه در ستایش سه خلیفه‌ی نخستین آمده است سخن بسیار گفته اند.... این چهار بیت را نخست نه به دلیل مذهب فردوسی، بلکه به دلایل لغوی و سبکی افزوده‌ی دیگران میدانم و اگر این دلایل نبود، آنها را با وجود تشیع فردوسی به متن می بردم:...


با الحاقی بودن این بیت‌ها ثابت می گردد که فردوسی نه اهل تسنن بود و نه شیعه‌ی زیدی، بلکه شیعه‌ی اسماعیلی( نظر زریاب خویی) و یا شیعه‌ی دوازده‌امامی (نظر مهدوی دامغانی) . نگارنده نظر دوم را محتمل‌تر می‌دانم.

جلال خالقی مطلق
یادداشت های شاهنامه دفتر دهم ص۱۸ و ۱۹

@shahnameh1000

مقاله جای گُل در فرهنگ ایران؛ جلال خالقی مطلق؛ درج در کتاب: جشن‌نامه استاد اسماعيل سعادت؛ تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ ۱۳۸۷

🔸 فایل این مقاله برای نخستین‌بار است که منتشر می‌شود.

✅ کانون پژوهش‌های شاهنامه


@shahnameh_ferdowsi

@shahnameh1000

بیستم شهریورماه، زادروز جلال خالقی مطلق (۱۳۱۶)
@theapll

نگه کن که تا چاره‌ی کار چیست/ برین خستگی‌ها بر آزار کیست، (از هشت جلدی)

[ب ۱۱۵۰ دوم] از این مصراع معنی درستی به دست نمی‌آید و دگرنوشت‌ها نیز کمکی نمی‌کنند. در فرهنگ‌ها آزار به معنی «غم، اندوه، تیمار» نیز معنی شده است. اگر این واژه در اینجا بدین معنی به کار رفته باشد، معنی مصراع روشن است: «برای درمان این زخم‌ها چه تیماری باید خورد؟» که در این صورت باید در مصراع دوم چیست خواند، نگارنده گواه دیگری برای آزار در این معنی نمی‌شناسد. دیگر اینکه چرا شاعر تیمار به کار نبرده است؟ از سوی دیگر عین این مصراع در خود شاهنامه باز هم آمده است (← سوم ۱۸۶/۱۳۳۴). از این رو شاید آزار به معنی «دردی که از درمان زخم می‌رسد» به کار رفته باشد. آقای پژمان فیروزبخش (نامهٔ ۵ آذر ۱۳۹۱) آزار را در اینجا به معنی «مرهم» می‌گیرند و در گواه آن بیتی از دانشنامه حکیم میسری (ص ۱۷۰) می‌آورند: که آب از خایگان او برون آر + به نیش و گر بر او اندای آزار، که آزار اندودن یعنی «مرهم نهادن». به نظر ایشان مصراع دوم این بیت و نیز مصراع دوم بیت ۱۳۳۴ در داستان کاموس کشانی چنین است: بر این خستگی‌ها بر آزار چیست؟ یعنی: «مرهم این زخم‌ها چیست؟». - اگر در کار پیرایش متن، بر دانش و روش، خیالِ بکر نیز افزوده گردد نور علی نور است. ایشان این هر سه را توأمان دارند و بر سر آنها فروتنی را نیز.
جلال خالقی مطلق
یادداشت‌های شاهنامه، ۱۳۹۳؛ دفتر یازدهم آویزه‌ها ص ۱۰۵

نگه کن که تا چاره‌ی کار چیست/ بر این خستگی‌هابر آزار چیست، (از ویرایش چاپ سخن بیت ۱۱۴۷)

@shahnameh1000

معرفی و ارزیابی برخی از دستنویس های شاهنامه

دکتر جلال خالقی مطلق

ایران نامه ؛ بهار ۱۳۶۴؛ شماره ۱۱
@shahnameh1000

شب جغرافیای شاهنامه در سلسله نشست‌های شب‌های بخارا یکشنبه اول مهرماه در خانه اندیشمندان علوم انسانی تهران برگزار می‌شود
@seyedibeyhaghi
@seyedimotun
@shahnameh1000

جهان را چو باران به بایستگی
روان را چو دانش به شایستگی

زادروز استاد خالقی فرخنده باد

بیستم شهریور ۱۴۰۳
@shahnameh1000

در شاهنامه واژه‌های اورنگ، اورند و اروند در بیشتر جاها به یکدیگر گشتگی یافته‌اند. واژهٔ سوم به معنی "افسون و نیرنگ" و هر دو واژهٔ نخستین به معنی " زیبایی و شکوه" به کار رفته‌اند.

یادداشت های شاهنامه خالقی مطلق دفتر یازدهم ص ۲۰۹


@shahnameh1000

:
جهان را همه چون تنِ خویش خواه

[ب ۱۱۸۵.دوم] آقای خطیبی در نامه‌ای (بی‌تاریخ) دربارۀ مصراع دوم این بیت به نگارنده نوشته اند: "... آیا سعدی در بیت معروف بنی‌آدم اعضای یک پیکرند، از این بیت تأثیر نپذیرفته است؟ آیا بر اساس این بیت نمیتوان گفت ضبط یک پیکرند درست است، نه یکدیگرند؟"


خالقی مطلق، جلال؛ یادداشت‌های شاهنامه؛ ج10؛ ص۱۸۶

*داستان نوشین‌روان مصرع دوم بیت۱۱۸۵ هشت جلدی و بیت ۱۱۸۶ چهارجلدی

@dr_khatibi_abolfazl

[ب ۷۴. یکم] در همه دستنویس‌های شاهنامه و ترجمۀ بنداری و غررالسیر و دیگر جاها بشوتن آمده است، ولی این نام در اوستا Pēšyōktanīr و در پهلوی pēšōtan است و از اینرو باید آنرا در شاهنامه به زیر بای فارسی خواند. به گزارش روایات زردشتی پشوتن با خوردن شیر از دست زردشت بیمرگ شده است. او در شمار جاودانان در کنگ‌دژ به سر میبرد. یوستی نام او را "دارندۀ تنی چون جغد" معنی کرده است و شاید مانند کردن او به جغد به سبب دانایی او بوده باشد. برای نام او معنی "بندی‌تن" نیر گفته‌اند این نام در میان پارسیان رواج دارد. دربارۀ او ← یشت ۲۴؛ دینکرد (کتاب هفتم)؛ بندهشن (بخش ۳۲)؛ زراتشت نامه.

یادداشت های شاهنامه خالقی مطلق دفتر دهم ص ۲۵۴
#نام

@shahnameh1000