OMN(oromia media network )

Haa ta'u malee mootummaan himata dhiittaa mirga namoomaa dhaabbileen mirga namoomaaf falman himatanii fi yakkoota loltoonni mootummmaa viidiyoo waraabaa lammilee biyyatti irratti raawwatan waakkachuun waggoota 6n darbanitti namni dararame hin jiru jedha.

Yaa'ii paartii Badhaadhinnaa 2ffaa irratti Pireezidaantii Paartichaa fi Ministirri mummee Itoophiyaa Abiy Ahmad waggoota 6n darban keessatti hidhaman dararame hin jiru jechuun dubbatan.

Haasaa kana hordofuun xiinxaltoota siyaasaa dabalatee qeeqxoonni mootummmaa yakkoonni Itoophiyaa keessatti raawwatamaa turan salphaa miti jedhan.

Xiinxallaan Siyaasaa Jawaar Mohaammad, yaada dhimma kanaan wal qabsiisee barreesseen, waggoota jahaan dura namni qabamee manneen hidhaa akka Maakalaawii keessatti dhoksaan dararamaa ture, waggoota jahan Biltsiginnaa keessatti ammoo viidiyoo waraabbamaa dararamee ajjeefamaa jedhe.

Itti fufuun Jawaar Viidiyoo Sukaneessaa Godina Gujii Aanaa Gooroo Doolaa keessatti dargaggeessa tokko irratti loltoota mootummatiin  dararaa irratti raawwatame fi haasaa Ministirri mummee yaa’in paartii Badhaadhinnaa irratti taasise wal bira maxxansuun kam amannaa jechuun gaafate.

Walumaa galatti Itoophiyaa keessatti yakkoonni sadarkaa yakka waraanaatiin ilaalaman jiraachuu isaa qorattoonni Komishiinii mirga namoomaa Dhaabbata Mootummoota Gamtoomani ibsani mootummaan Itoophiyaa waakkachuu itti fufee jira.

Ministirri mummee Itoophiyaa yaa'ii paartii Badhaadhinnaa 2ffaa irratti dubbiin falmisiisaan “waggoota 6n darban keessatti hidhamaa dararre (tortured) hin qabnu” jedhan ijoo dubbii ta'e.

Xiinxaltoonni siyaasaa fi qeeqxonni mootummaa Itoophiyaa lammiileen Itoophiyaa akka waggoota 6’n darban kana keessatti dararaman dararamanii hin beekan jechuun dubbii Ministirri mummee Itoophiyaa fi pirizidaantiin Paartii Badhaadhinaa Abiy Ahmad dubbatan mormu.

Gaaga'ama waraanaa fi dhibdee siyaasaa geggeessummaa Abiy Ahmad jalatti Itoophiyaa muudateen wal qabatee waggoota jahan darban dhaabbileen mirga namoomaaf falman, Komishiinii mirga namoomaa UN hamma Aministii Intarnaashinaalitti, Hiyuuman Raayit Waach hamma Liigii Mirga namoomaa Gaanfa Afrikaatti, Dhaabbata Doktoroota daangaa maleeyyiitii hamma Dhaabbata mirga Gaazexeessitootaaf falmu Committe to protect Journalists tti, Komishiinii mirga Namoomaa Gamtaa Afrikaati hamma Komishiinii mirga namoomaa Itoophiyaatti, Oromia Support Group hamma Oromia Global Forum tti akkasumas hamma Oromo legacy Leadership and Advocacy tti gidirsuun, dararuun, ajjeessuun, hidhuun, mana hidhaa keessaa baasani rashanuu fi kanneen biroo Itoophiyaa keessatti raawwatamee jira jechuun waggoota jahan darbani walitti fufiinsaan ibsaa turani jiru.

Aministii Intarnaashinaal "bulchiinsi Abiy Ahmad ajjeechaa jumlaa raawwataa jira" jechuun qeeqa jabaa wal irraa qabee mootummaa Afrikaa keessaa badhaasa noobeelii nagaa fudhateetti furguggeesse.

Hiyuuman Raayit Waach "humnoonni mootummaa Itoophiyaa tumsan yakkoota waraanaa raawwataa jiru" jechuun ajjeechaa qaamoleen mootummaa dargaggoota irratti raawwatan balaaleefate.

Komishiiniin mirga namoomaa Dhaabbata Mootummoota Gamtoomanii (UN) "gartuun Abiy Ahmadiin hoogganamuu fi gareewwan waraana keessatti hirmaatan yakka namoomaa hamaa raawwatan" yoo jedhu, liigiin mirga namoomaa Gaanfa Afrikaa "mootummaan Abiy Ahmad ajjeechaawwan eenyummaa bu'urefatee milishaa Amaaraa fi hidhattoota isaatiin raawwatamuuf itti gaafatamummaa fudhachuu qaba" jechuun akekachiise.

Dhaabbanni haakimoota daanga maleeyyii "Itoophiyaa biyya yakki ilmaan namaa itti raawwatamu taatee jirti" yoo jedhu, dhaabbanni mirga gaazexeessitootaaf falmu Commite to protect Journalists (CPJ) kan bara 2019 Itoophiyaa bilisummaa miidiyaalee mirkaneessite jechuun Guyyaa Walabummaa pireessi Addunyaa (World press Freedom day) Itoophiyatti kabajate irra deddeebiin Itoophiyaan biyyaa ukkaamsaan itti hammaatee dha jechuun mootummaa Itoophiyaa qeeqaa ture.

Mootummaan Abiy Ahmad Ali kan waqxii muudama aangoo isaa addunyaa teessoo irraa kaatee harka tumteef, kan wal qixummaa fi diimookraasii, nageenyaa fi misooma Itoophiyaa bira darbee gaanfa Afrikaatti ceesisa jedhee waadaa seene, waadaa seenee cinatti dhiisuun, ilaalcha siyaasaa haarawa kan yaad-rimee Ida’amuu (Meddamar) jedhamu lammiilee isaa fudhachiisuuf humnaan ukkaamsuu hamma viidiyoo waraabaa nama ajjeessutti raawwata ture jechuun dhaabbileen mirga namoomaa qeeqaa jiru.

Hayyoonni fi ogeessooni garagaraa dhiittaa mirga namoomaa fi ajjeechaa jumlaa Itoophiyaa keessatti raawwatamu qoratan kanneen akka Terje Osteeboo yakkoota biyyatti keessatti raawwatamaniif Raayyaa Ittisa Biyyaa, Poolisii Federaalaa, Milishaa, Gaachana Sirnaa, Biiroon Bulchiinsa fi Nageenyaa Oromiyaa akkasumas Koreen Nageenyaa itti gaafatamuudha jedhan.

Qaamni nageenyaa milishaa jedhamuu yakkoota waraanaa fi namoomaa lammiilee nagayaa irratti raawwataa jiraachuu kan himan maddeen, murtee seeraa malee ajjeessuu, hidhuu, reebuu, saamuu fi buqqaasuun gochoota milishaan raawwatuudha jedhan.

Nama nagayaa shakkii hariiroo WBO waliin qabda jedhuun qabani hidhuu, haadhaa fi abbaa duratti rasaasaan ajjeessuu, bosona keessatti viidiyoo waraabaa dararaa irratti raawwachuun ajjeessuun gochoota waggoota jahan darban Itoophiyaa keessatti raawwatamaa tureedha.

Dippiloomaatii fi gorsaan olaanaa Gamtaa Awuroppaa obbo Baay'isaa Waaqwayyaa “yaaliin Marii araaraatiif mootummaa fi Waraana Bilisummaa Oromoo giddutti Taanzaniyaatti marsaa lama gaggeeffame kan yeroo lama qofaan raawwatu jedhanii yaaduun sirrii miti” jedhan.

Qaamoleen lamaanuu ammas marii karaa nagahaa kanaaf of qopheessanii dhumaatii garmalee kana maseensuu akka qaban obbo Baay'isaa Waaqwayyaa qophii dirree Waloo OMN irratti dhaamaniiru.

Mootummaan Itoophiyaa fi Waraanni Bilisummaa Oromoo marii fi marabbaan, suuta suutaan, rakkoo jiru dabaree dabareen bulfataa furaa deemuu qabu jedhan.

Obbo Baay’isaa Waaqwayyaa dhimmi kun keessoon isaa kan fagaate waan ta'eef nuti ilmaan abbaa gadaati jedhanii guyyama tokkoo fi lamaan walitti araaramna jedhanii wal abdachuu osoo hin taane jal-qaba irratti waliitti hin dhukaasnu jedhanii waliif galanii, erga dhukaasa wal irraa dhaabanii suduudaan gara araaraatti dhufaa deemutu bu'aa fida jedhan.

Garaagarummaa qaamolee lamaan gidduu jiru walitti fidanii baqsuuf yoo xiqqaate waggaa lamaafi achii ol fudhachuu danda'a jedhaniiru obbo Baay'isaa Waaqwayyaa.

Mariin itti fufuu danda'uu qaba, garuu immoo hanga mariin dhawaataan furmaata tokko irra gahuu danda'utti walitti dhukaasanii wal ajjeesuun kun dhaabbachuu qaba jechuun dubbatan.

Mariin TPLF fi Mootummaa giddutti Piritooriyaatti gaggeeffamee waliif galame yoo xiqqaate marsaa kudhanii ol waliin marii taasisaa turuu obbo Baayyisaa Waaqwayyaa yaadachiisanii, piritooriyaatti waliif mallatteessuu qofaaf akka dhaqan himu.

Gaaffiin Waraana Bilisummaa Oromoo fi kan TPLF garagara kan jedhan obbo Baay'isaan, kan Oromoo gaaffii abba biyyummaa, gaaffii eenyuummaa fi kanneen biroo of keessaa qaba   kan TPLF immoo gaaffii siyaasa qofa waan ta'eef akka kan TPLF san saffisaan araarri bu’a jedhanii eeguu miti jedhan.

Qaamoleen mootummaa fi Waraana Bilisummaa Oromootis araara kana akka milkaa’u yoo barbaadan rakkoo gidduu isaanii jiru hundumaa waan irratti waliif galanii fi irratti wal dhaban ifatti ummatatti himaa yoo deeman qaama kamtu rakkoo akka qabu ummanni ni taajjaba jedhan.

Garuu immoo Mootummoota Itoophiyaa dhufaa darbaa keessatti aadaan iiftoominaa gonkuma hin jiru jedhanii jiru.

Gamtaan Awurooppaa akka nuti yaannu kanaa miti, dhimma waldhabdee Itoophiyaa kana irratti dantaa tokko illee akka isaanitti hin mul'anne Obbo Baay'isaa Waaqwayyaa turtii OMN waliin taasisan gubbaatti himani jiru.

Qaamoleen lamaanuu qaama sadaffaa waan jedhamu irratti xiyyeeffachuu irra afaan ofiitiin ofii waliin dubbatanii osoo walii galanii irra wayyaadha jedhan.

Lolli qawwee nagaa buusee hin beeku, yoo abbaa irree fidee malee, koottaa gadi taa’aa mari’adhaa, ummata nagayaa gidduu keessan lamaanitti hin dararinaa jedhan obboo Baayy'isaa Waaqwayyaa.

Mootummaan itti gaafatamummaa guddaa waan qabuuf gar-bal'eessa ta'ee  koottaa ijoollee teennee teessoo irratti haa mari'annuu jechuu qaba, qaamoleen kaanis marii kanaaf awwaachuu akka qaban jechuun dhaaman.

Kun ta'uu baannaan dararaa fi  ajjeechaawwwan suukanneessaan kana caalu  yeroo dheeraaf itti fufuu danda'a waan ta'eef gareen lamaanuu garaa bal'atanii marii araaraatiif karra saaquu qabu jedhaniiru.

Obbo Baay’isaan dhaabbata Biyyoota Gamtoomanii (UN) keessatti waggoota dheeraa dippiloomaatii kan turanii fi ogeessa seeraa kan ta'an, dhaabbilee idil-addunyaa garaagaraa keessas bara hedduu kan tajaajilan, yeroo ammaa immoo Gamtaa Awurooppaa keessatti adeemsa Oromiyaa fi Itoophiyaa irratti gorsaa olaanaa ta'anii tajaajilaa jiru.

https://youtu.be/VR3E_6drShs

Fandiin Maallaqaa Idil-addunyaa marii marsaa 2ffaa taasifameen booda deeggarsa Imaammata Haaroomsa Diinagdee Itoophiyaatiif kan oolu liqii yeroo dheeraa dolaara miliyoonaa 248 gad dhiise.

Dhaabbatichi Itoophiyaaf doolara Biliyoona 3.4 kan raggaasiseef yoo ta'u hanga kaleessatti doolaara Biliyoona 1.6 gad dhiiseefi jira.

Mootummaan deeggarsa seeftineetiif taasisee kan eeggamee gadi kan jedhe dhaabbatichi, kutaalee hawaasaa miidhaaf saaxilamoo ta'aniif xiyyeefannaa kennuun barbaachiisaadha jedhee jira.

Dhaabbatichi gatiin boba’aa sadarkaa baasii mootummaa guutumaatti uwwisutti akka sirreeffamus yaada dhiyeessee jira.

የዓለማቀፉ ገንዘብ ድርጅት (አይ ኤም ኤፍ)፣ ሁለተኛውን የኢትዮጵያ የተራዘመ ብድር ግምገማ በማጠናቀቅ ለአገር በቀል የኢኮኖሚ ማሻሻያ መርሃግብሩ ትናንት ተጨማሪ 248 ሚሊዮን ዶላር ብድር ማፅደቁ ተሰማ።

ድርጅቱ ለኢትዮጵያ 3 ነጥብ 4 ቢሊዮን ዶላር ብድር ባለፈው ሐምሌ ካጸደቀ ወዲህ፣ እስከ ትናንት የለቀቀው ብድር 1 ነጥብ 6 ቢሊዮን ዶላር ደርሷል።

መንግሥት ለማኅበራዊ ሴፍቲኔት መርሃግብሮች የሚሠጠው ድጎማ ከተጠበቀው በታች መሆኑን በግምገማ ሪፖርቱ የገለፀው ድርጅቱ፣ ለጉዳት ተጋላጭ ለሆኑ የኅብረተሰብ ክፍሎች የሴፍቲኔት ድጋፎችን ማጎልበት ያስፈልጋል በማለት መክሯል።

ድርጅቱ፣ የነዳጅ ዋጋ የመንግሥትን ወጪ ሙሉ በሙሉ ሊመልስ በሚችል ደረጃ መስተካከል እንዳለበትም ምክረ ሃሳቡን ለግሷል ነው የተባለው።

Lammiileen Israa'el sadi lammiilee Taayilaand shan waliin gadhiifamuuf jiru.

Namoota Israa’elirraa butaman gadhiisuuf Filisxeemoonni 110 mana hidhaa Israa’eli bahan.

https://bbc.in/40VvixT

Seerri maqaa barattuu Joorjiyaa bara darbe ajjeefamteen mogga'e. Barattuun gosa barnootaa narsii kun baqataa lammii Venezuweelaatiin ajjeefamte. Seera maqaa barattuu kanaan moggaafame kana Kongiresiin Ameerikaa raggaasiseera.
Seera Waayit Haawsu kana kan mallatteesse Tiraamp, ministeerri Ittisaa fi Ministeerri dhimma biyya keessaa iddoo turtii godaantota kuma 30 qabachuu danda'u akka qopheessaniif ajajeera.
"Godaantonni gariin baayyee hamoo ta'uusaaniirraa kan ka'e biyyisaaniillee ni simatti jennee hin yaadnu. Akkasaan gara biyyasaaniitti deebi'an waan hin barbaanneef Guwaantaanaamoo tursiifna. Achi keessaa miliqanii ba'uun salphaa miti,'' jedhe.
Iddoon turtii kun baayyina godaantota eeyyama hin qabnee Ameerikaan tursiisuu dandeessuu dachaan dabala jedhameera.
Dhaabbati giddugala godaantotaa Guwaantaanaamoo- Guantanamo Migrant Operations Centre (GMOC) jedhamu Guwaantaanaamoo Beey keessatti argama.
Waggoota kurna hedduuf Dimokiraatonni fi Rippaablikaanonni godaantota achitti hidhaa turaniiru.
Jaarmiyaan idiladdunyaa mirga godaantotaaf falmu International Refugee Assistance Project (IRAP jedhamu Ameerikaan godaantota galaana namni bira hin geenyarra oofuun mirgasaanii sarbaa jirti jechuun himateera.
Waa'ee bakka kanaa ilaalchisee mootummoota Ameerikaa bira yaadi walfakkaataan hin jiru.
Pirezidantiin duraanii US Joo Baayidan iddoo godaantonni tursiifaman miti jedhaa ture, Tiraamp ammoo iddoo kana godaantota hamoodha jedhu tursiisuuf karoorfateera.
Qondaalli nageenyaa fi tikaa biyya keessaa Kiristii Naa'oom maallaqi iddoon godaantonni tursiifaman ittiin ijaaramu ''waliigaltee fi karaa seera qabeessaan'' ramadama jedhan.
Manni hidhaa waraanaa kun kanneen haleellaa 9/11 waliin walqabatee qabaman dabalatee bara 2001 irraa kaasee namoota hedduu qabatee jira.
Pirezidantii duraanii Baaraak Obaamaa dabalatee aanga'oonni US kaan iddoo kana cufuuf waadaa seenanii turan.
Iddoon kun manneen hidhaa 15 kan qabu yoo ta'u Ameerikaan bakka kanaa teessoo loltootashee qabaachuun ishee hin gammachiisne.
Erga Fidal Kaastiroo bara 1959 aangoo qabatee as Ameerikaan iddoo kana qabiyyeeshee jala galfatte jechuun Kuubaan ni himatti.

Pirezidantiin Ameerikaa Doonaald Tiraamp godaantota kuma 30 ta'an giddugala turtii baqattootaa Guwaantaamoo Beey jedhamutti erguuf.
Bakki teessoo loltoota Ameerikaa ta'ee fi Kuubaa keessatti argamu kun mana hidhaa waraanaa yoo ta'u iddoo addatti godaantonni keessa tursiifaman qaba.
''Godaantonni seeraan alaa Ameerikaaf akkaan sodaachisan iddoo kana kan tursiifaman ta'a,'' jedhe Tiraamp.
Godaantota Ameerikaa keessaa ari'aman gara Guwaantaamoo Beey erguun kanaan duras tureera. Kanneen mirga dhala namaaf quuqaman gocha kana akkaan qeequ.
Qondaalli Tiraamp dhimma godaantotaa irratti muude Toom Hoomaan, iddoon baqattoonni tursiifaman babal'ifamuu akka danda'uu fi dhimmisaaniis dhaabbata godaantotaa fi gumruukaa- Immigration and Customs Enforcement (ICE) jedhamuun akka hoogganamu ibsan.
Godaantonni humna galaanaa Ameerikaatiin gara iddoo turtii kanatti akka geeffamanii fi tarkaanfiin ''cimaa'' jedhamu akka fudhatamus dubbatan.
Iddoon godaantonni tursiifaman kun yoom akka ijaaramuu fi maallaqa hangamii akka baasisu garuu hin ibsine. Mootummaan Kuubaa karoora Tiraamp mormeera.
Ameerikaan iddoo qabiyyeeshee ta'e kanarratti karaa seeraan alaatiin namoota uggurtee dararaa jirti jechuun himate.
Pirezidant Tiraamp seera Laken Riley Act jedhamu erga mallatteessee boodadha, tarkaanfiin kun akka fudhatamu kan labse.
Godaantonni eeyyama seera qabeessa ta'e hin qabne yakka hannaa yookiin hookkara kaasuun himatamanii dhimmisaanii seeraan yoo qabame, mana hidhaa taa'anii dhimmasaanii hordofachuu danda'u.

የትግራይ ጊዜያዊ አስተዳደር ፕሬዚዳንት አቶ ጌታቸው ረዳ መንግስታቸው በቅርብ ጊዜ ውስጥ ተፈናቃዮችን ወደ ቄኤያቸው እንደሚመልስ ገለፁ።

አቶ ጌታቸው ዛሬ የትግራይ ሃይሎች አመራሮች ቡድን መግለጫን የሚቃወም እና መግለጫውን ያልደገፉ የትግራይ ሃይሎች አመራሮች ቡድን አቋምን የሚደግፍ በመቐለ በተካሄደው ሰልፍ ላይ በመገኘት ባደረጉት ንግግር አንድ ወይም ሁለት ወር ይወስዳል የትግራይ ጊዜያዊ አስተዳደር ተፈናቃዮቹን ከመመለስ ውጪ ሌላ አጀንዳ ሊኖረው አይችልም ብለዋል።

የፕሪቶሪያ ስምምነትን ተግባራዊ ለማድረግ ሁሉም ባለድርሻ አካላት እንዲተባበሩ ጠይቀዋል።

ሁሉም የጊዜያዊ አስተዳደር ኃላፊዎች በመደበኛ ስራቸው እንደሚቀጥሉም ተናግረዋል።

ከሰሜን ኢትዮጵያ ጦርነት በፊት በትግራይ ክልል ስር የነበሩ ምእራባዊና ደቡባዊ አካባቢዎች በአማራ ክልል ሃይሎች እንዲሁም ሰሜን ምእራብና ሰሜን አካባቢዎች በኤርትራ ወታደሮች በሰሜን ኢትዮጵያ ጦርነት ወቅት መያዛቸው አይዘነጋም።

ከእነዚህ አካባቢዎች የትግራይ ተወላጆች እንደተፈናቀሉ ነው የተነገረው።

በፕሪቶሪያ ስምምነት መሰረት ሁኔታዎች ከጦርነት በፊት ወደነበሩበት እንዲመለሱ፣ ከፌዴራል መንግሥት ሃይሎች ውጭ ያሉት ከትግራይ እንዲወጡ፣ በአንፃሩ ደግሞ የትግራይ ሃይሎች ትጥቃቸውን እንዲፈቱ የፌዴራል መንግስቱ እና ህወሓት ከስምምነት ደርሰው ነበር።

ODUU AMMEE
Miseensoonni Jila Gadaa Karrayyuu fi maanguddoonni hawaasa Karrayyuu Amajjii 6 bara 2025 hidhaman har'a hiikkamuu maatiin OMNtti himan.

Miseensi maatii hidhamtootaa yaada OMNf kenneen, Miseensoonni jila Gadaa Karraayyuu fi maanguddoonni sababa walgahiif barbaadamtu jedhamuun wamamani hidhaman gad dhiifamani jiru jedhe.

በደቡብ ትግራይ ዞን የትግራይ ሃይሎች አመራር በማለት የተሰጠውን መግለጫ የሚቃወም ሰልፍ ተደረገ።

በህዝባዊ ተቃውሞ ሰልፉ ጦርነት አንፈልግም፣ የጦር አዛዦች ወደ መደበኛ ቦታችሁ ይመለሱ፣ የትግራይን ህዝብ ፍላጎት በመቃወም የሚደረገውን እንቅስቃሴ አንፈቅድም፣ የፕሪቶሪያ ስምምነት እንዲፈፀም እንደግፈለን የሚሉ እና ሌሎች መልእክቶች ተስተጋብተዋል።

በህወሓት ሊቀመንበር ደብረጽዮን ገብረሚካኤል የሚመራው ቡድን የወታደራዊ መኮንኖች ውሳኔ የሚደግፍ ሰልፍ ለነገ እሁድ ጠርቷል።

በህወሓት ምክትል ሊቀመንበር ጌታቸው ረዳ የሚመራው የትግራይ ጊዜያዊ አስተዳደር በበኩሉ የሚደረግ ሰልፍ አይኖርም ብሏል።

ለማክሽፍ፣ እንዲሁም ከውስጥ የተጋረጠበትን አደጋ ለመሸፈን ብሎም ለማፈን እንደሚያስችለው በመገመት እየተንቀሳቀሰ እንደሆነ ብዙ አመላከች እርምጃዎች እያየንነው።

የህወሓት አንጃዎች ክፍፍል ተባብሶ፣ አንዱን ቡድን ወደ ኤርትራ ገፍቶ ፣ የተቀረው ከእርሱ ወግኖ ጦርነት እንዲገባ ይፈልጋል። የህወሀት የፖሊቲካ አጃንዎች ክፍፍል ወደ ጦሩ ዘልቆ ከገባ ይህን የአብይን ምኞት ያሳካል። ይህ ደግሞ የሁለቱንም ሀገራት ሕዝብ ለባሰ ኪሳራ የሚዳርግ አደገኛ መንገድ ነው።በተለይ ገና ለጊዜው በስምምነት የቆመ አስከፊ ጦርነት ያላገገመውን የትግራይ ሕዝብ ለሌላ ዙር የጦርነት አውድማ ተጋላጭ፣ ብሎም ተጎጂ ያደርገዋል። የትግራይ ኃይሎች በጎራ ተከፍለው ወደ ግጭት መግባት፣ ጦርነቱ ድንበር ላይ ሳይሆን ትግራይ እምብርት ላይ እንዲጀመር በማድረግ ክልሉን የአራትዮሽ (ትግራይ 1፣ ትግራይ 2፣ ኢትዮጵያ፣ ኤርትራ) ወታደራዊ ፍልሚያ ማዕከል ያደርገዋል።

ዐብይ የኤርትራን ሠራዊት እራሱ ጋብዞ በትግራይ ጦርነት እንዳላሳተፈ፣ ዛሬ ተገልብጦ በክልሉ ሕዝብ ላይ ለደረሰው በደል ኤርትራን ብቻ የሚወቅስ ትርክት እንዲጠናከር ይፈልጋል። ይህ ደግሞ የአዲሱ ጦርነት ቅስቀሳ አንዱ አካልነው። ከዚህ በፊትም አይተነዋል። አብይ ሥልጣን ከያዘበት እለት ጀምሮ የትግራይ ጦርነት እስከተቀሰቀሰበት ጊዜ ድረስ፣በኢትዮጵያ የደረሱ ጥፋቶችን በሙሉ በህወሓት/ትግራይ ልሂቃን ላይ የመደፍደፍ ትርክትን ተጠቀመ። ይህ ትርክት በተለያየ ምክንያት በህወሓት የተጎዱና የተከፉ ኃይሎችም የትርክቱን ዋና አለማ ተረድተውም ሆነ ሳይረዱ እንዲያስተጋቡትለት አስቻለው። በሂደትም የለውጡ ብቻ ሳይሆን የሀገር ህልውና ዋና አደጋ ህወሓት/ትግራይ እንደሆኑ የሚስል ትርክትን ሀገራዊ መልክ አስይዞ ብዙ ኃይሎችን በማሰለፍ የጦርነት ትብብር (war coalition) መመስረት ቻለ። ዛሬም ይህንኑ በኤርትራ ላይ ለመድገም እየሞከረ ነው።

ባለፉት 70 ዓመታት በተፈጠሩ ክስተቶች በሻዕብያ ላይ ጽኑ ቁርሾና ተቃውሞ ያላቸው የኢትዮጵያ የፖለቲካ ኃይሎች እንዳሉ የሚታወቅ ነው፡፡ ሆኖም ግን እነዚህን ተቃርኖዎች በተደጋጋሚ በጦርነት ለመፍታት የተደረጉ ሙከራዎች ካስገኙት ጥቅም ያስከተሉት ውድመት በብዙ እጥፍ እንደሚበልጥ የሚክድ ያለ አይመስለኝም። በተለይ የኢትዮጵያ ሀገረ መንግስት በአስፈሪ ደረጃ በውስጣዊ ግጭት በተወጠረበት፣ የተቀሩት የአፍሪካ ቀንድ ሀገራትም በግጭቶች እየታመሱ ባለበት በዚህ ወቅት፣ ወደ ሌላ ጦርነት መግባት ልናገግመው ወደማንችልበት መፈረካከስ እንደሚያደርሰን ሳይታለም የተፈታ ነው።

ስለዚህም የትግራይም ሆነ የተቀረው ኢትዮጵያ የፖለቲካ ኃይሎች እና ማህበራዊ አንቂዎች፣ ዐብይ ወደ አዲስ ጦርነት ሊያስገባን በሚያደርገው ሙከራ መጠቀሚያ እንዳንሆን መጠንቀቅ አለብን። በኤርትራ መንግስት በኩልም በኢትዮጵያ የውስጥ ሽኩቻ ውስጥ መሳተፍ፣ በሁለቱ ሀገራት የፖለቲካ ኃይሎች መካከል ያለው ቁርሾ እንዲባባስ ከማድረግ ያለፈ ፋይዳ እንደሌለው መረዳት አለበት። የኢትዮጵያን የውስጥ ፖለቲካ ለኢትዮጵያ የፖለቲካ ኃይሎች መተዉ ለሁለቱም ሀገራት የተሻለ ውጤት ይኖረዋል፡፡ በአጠቃላይ ለኤርትራ እና ለኢትዮጵያ እውነተኛ እርቅ ማስፈን፣ ተቋማዊ የዲፕሎማሲ ግንኙነት መገንባት፣ እንዲሁም ሁለቱንም ተጠቃሚ የሚያደርግ የኢኮኖሚ ትስስር መፍጠር ጠቃሚ አማራጭ በመሆኑ ብንሞክረው የተሻለ ነው።

እኔ በበኩሌ የሁለቱን ሀገራት ህዝቦችና የፖሊቲካ ሀይሎች ሊያቀራርብ የሚችል ስራ ካለ እሳተፋለሁ፣ ነገር ግን የየትኛውም ወገን የጦረኛ ሴራ መጠቀሚያ መሆን አልፈልግም።
#jawarmohammed #Update #FullGearForward

ትግራይ፣ ኤርትራና ኢትዮጵያ፤ የኔ ግንዛቤና አቋም

1. ጦርነትና ተጠያቂነት

ከመታሰሬ በፊት የትግራይ ጦርነት እንዳይከሰት ያላሳለሰጥረት ማድረጌን፣ ከታሰርኩ በኋላም ጦርነቱ በአስቸኳይ እንዲቆም ስወተውት እንደነበር የቅርብ ጊዜ ትውስታ ነው።( ጦርነቱ እንደጀመረ ከእስርቤት አሾልኬ ያሳተምኩትን ጽሁፍ ማየት ይቻላል) በጦርነቱ ወቅት ደግሞ በሲቪሎች ላይ ሲደርስ የነበረውን ወንጀል ከበቀለ ገርባ ጋር የረሃብ አድማ በማድረግ እና ፍርድቤት ችሎት ጮክ ብለን በመናገር ስንቃወም ነበር። ከተፈታሁ በኋላም ባለኝ ተሰሚነት እናተጽዕኖ ሁሉ ጦርነቱ በድርድር እንዲቆም የድርሻዬንተወጥቻለሁ:: በዚህ ረገድ የሰራሁት ስራ ማስረጃዎቹ በሕዝብ አደባባይ ስለሚገኙ ዝርዝሩን ለታሪክ እተወዋለሁ::

ከ2020-2022 (እ.ኤ.አ.) በትግራይ፣ በአፋር እና በአማራ ክልሎችበተካሄደው ጦርነት በሲቪል ማኅበረሰቡ ላይ የከፋ ወንጀልመፈጸሙ የሚካድ አይደለም። ደረጃው ይለያይ እንጂ በጦርነቱ የተሳተፉ ሁሉም የታጠቁ ኃይሎች አሰቃቂ ወንጀሎች ፈፅመዋል። የኢትዮጵያ ፌደራል ሠራዊት፣ የኤርትራ ጦር እንዲሁም የአማራ ኃይሎች በትግራይ ክልል በሰብዓዊነት ላይ ወንጀል (crimes against humanity) እና የጦር ወንጀል (war crimes) መፈፀማቸውን፣ የትግራይ ኃይሎች ደግሞ በአማራ እና በአፋር ክልሎች የጦር ወንጀል ( war crimes) መፈፀማቸውን የተባበሩት መንግስታት አለም አቀፍ የሰብዓዊ መብት ባለሙያዎች በኢትዮጵያ (International Commission of Human Rights Experts on Ethiopia) አረጋግጧል።

እነዚህን በትግራይ፣ በአፋር እና በአማራ ክልል ሕዝቦች ላይ የተፈፀሙትን አስከፊ ወንጀሎች አንዳወገዝኩ ለሁሉም ግልፅ ነው ብዬ አምናለሁ። አሁንም ቢሆን በጦርነቱ የተሳተፉ ኃይሎች በሲቪሎች ላይ የፈጸሙትን ወንጀል በሙሉ ያለማመንታት የማወግዝመሆኔም ደግሜ ማረጋገጥ እወዳለሁ:: ነገር ግን በጦርነቱ ተሳተፊ ከነበሩ ሃይሎች ውስጥ አንዱን ነጥሎ ብቸኛ አጥፊ አድርጎ መፈረጅ ፖለቲካዊ ትርፍ ይኖረው ይሆን እንጂ የወንጀል ተግባሮቹ ሰለባ ከሆኑት ተጠቂዎች አንፃር እውነተኛ ፍትህን ማስፈን አያስችልም። እንዲያም የተፈጸሙት ወንጀሎች እንዲድበሰበሱና የፍትህ ማስፈን ሥራውም እንዲወሳሰብ የሚያደርግ አካሄድ ነው። ሁሉም በጦርነቱ የተካፈሉ ኃይሎች በተሳትፏቸው መጠን ተጠያቂ መሆን አለባቸው። ተጠያቂነት ከሌለ ፍትህ የለም፣ ፍትህከሌለ ደግሞ ዘላቂ ሰላምና የፖለቲካ መረጋጋት አይኖርም።

2. ኢትዮጵያና ኤርትራ

የኤርትራ ሀገረ መንግስት ፖለቲካዊ ሉዓላዊነት በደም አፋሳሽ ጦርነት የተገኘና ዓለማቀፍ እውቅና ያለው እውነታ ቢሆንም፣የኤርትራና የኢትዮጵያ ሕዝቦች ግን ሊነጣጠል የማይችል ማኅበራዊ ትስስራቸው እንደቀጠለ ነው። ይህ ደግሞ ባለፉት60 ዓመታት የተካሄደው ወታደራዊና ፖለቲካዊ ጦርነትሊበጥሰው ያልቻለ እውነታ ነው። ለምሳሌ በ199ቱ ጦርነት ምክንያት ተፈናቅለው፣ በ2018 ( እ.ኤ.አ. ) በሁለቱ ሀገራት ሰላም የወረደ በመሰለን ወቅት፣ ከ 20 ዓመታት በኋላ ወደ ኢትዮጲያ የተመለሱት ኤርትራውያን፣ የንግድ እና የመኖሪያ ንብረቶቻቸው በጎረቤቶቻቸው ጥበቃና እንክካቤ በስማቸው እንደተጠበቁ ማግኛትቸው ለዚህ ጥብቅ ማህበራዊ ትሥሥር ማሳያ ነው ። በሌላ አነጋገር የአስመራና የፊንፊኔ አገዛዞች ባላኝጣ የሆኑ ሁለት ሉዓላዊ መንግስታት ቢሆኑም ፣ በስራቸው የሚተዳደሩትን ሕዝቦች ግን እንደአንድ ማኅበረሰብ መታየታቸው የሚካድ አይደለም።

ኢትዮጲያ እና ኤርትራን ወደ ሁለት ሀገረ መንግስታትየመለያየት ሂደት እስካሁንም ተቋማዊነት ባለው መልክ ያልተቋጨ በመሆኑ፣ የሀገራቱ ፖለቲካዊ፣ ጸጥታና ኢኮኖሚ እንቅስቃሴ የአንድም የሁለትም ሀገራትን ባህሪይ ማንጸባረቁን ቀጥሏል። በሌላ አባባል ኤርትራ ከሰላሳ ዓመታት ጦርነት በኋላ ፖለቲካዊ ሉዓላዊነት የተጎናጸፈች ቢሆንም፣ ሁለቱ ሀገራት ሊነጣጠል ባልቻለ የኢኮኖሚና የደህንነት ማዕቀፍ ውስጥ ነው ያሉት። ኤርትራ ነጻ ሀገር ብትባልም፣ ዋናው የደህንነት ስጋቷ ከኢትዮጵያ እንደሚመነጭ ታያለች። ኢትዮጵያም እንዲሁ። ከዚህ የተነሳየሁለቱ ሀገራት መንግስታት አንዱ በሌላኛው ውስጣዊ የፖለቲካ ሽኩቻ እና ግጭት ትያትር ውስጥ ቀጥተኛ እና ንቁተሳታፊ ናቸው።

የሁለቱ ሀገራት ኢኮኖሚ ኦፊሴላዊ ትሥሥሩ የተበጠሰቢ መስልም፣ እስካሁን አንዱ ከሌላኛው ተላቆ በራሱ ሊቆምየሚችልበት ሁኔታ አልተፈጠረም። የኤርትራ ኢኮኖሚየኢትዮጵያን ሰፊ የአምራችና ሸማች ገበያ (producer and consumer market) ፣ የኢትዮጵያ ኢኮኖሚ ደግሞ የኤርትራ በቅርብ ርቀት የሚገኙ ወደቦችን እንደ ምቹ የባህር በር መጠቀም የሚችሉበት ሰፊ የኢኮኖሚ ትስስር እድልአለ። ይህንን ለመረዳት ደግሞ በ2018 (እ.ኤ.አ. ) የሁለቱ ሀገራት ድንበር ሲከፈት ለአጭር ጊዜም ቢሆን በትግራይ/ኢትዮጵያ እና በኤርትራ መካከል ከታየው የሞቀ የንግድ እንቅስቃሴ በላይ ማየት አያስፈልግም።

በተመሳሳይም፣ ከ1998 እስከ 2000 (እ.ኤ.አ.) በሁለቱ ሀገራትመካከል የነበረውን አላስፈላጊ ጦርነት ተከትሎ ከኢትዮጽያ ወጥተው፣ በመላው አፍሪካ እና በመካከለኛው ምስራቅ የተበተኑ ኤርትራዊያን ባለሀብቶች በጫር ጊዜ ውስጥ በብዛት ወደ ኢትዮጵያ ተመልሰው በኢኮኖሚው ውስጥ ገብተው መዋእለ ንዋያቸውን ማፍሰስ ጀምረው ነበር።

ከዚህ ሊነጣጠል ካልቻለ ፖለቲካዊ፣ የጸጥታ እና የኢኮኖሚ ትስስር የተነሳ የአንዱ ሀገር ኢኮኖሚ ቀንጭጮ ሌላኛው ሊያድግ የሚችልበት፣ አንዱ ሀገር በቀውስ እያታመሰ ሌላኛው ዘለቂ ሰላም የሚያገኝበት እድል አይኖርም። ይህ ደግሞ ባለፉት 27 ዓመታት (1998-2025) በተጨባጭ ያየነው ነው።የሁለቱ ሀገራት ፖለቲካ አንዱ ለሌላው የደህንነት ስጋትምንጭ መሆኑ እስካልተቀየረ ድረስ፣ በሁለቱም ሀገራት ዘላቂ ሰላም እና ልማት የማይታሰብ መሆኑን አስረግጠን እንድንናገር የግድ ይላል።

የኢትዮጵያ የፖለቲካ ኃይሎች ለውስጥ ሽኩቻቸው ድጋፍ ሲሹኤርትራን መቀላወጥ፣ ሥልጣናቸው ሲደላደል ደግሞ ያንኑ መንግስት እንደ ጠላት መፈረጅ የሁለቱ ሀገራት ግንኙነት በመርህ እንዳይመራ ጋሬጣ ሆኗል። ይህ ደግሞ በተቃዋሚ ብቻ ሳይሆን በመንግስት ደረጃም አብይ አህመድ ሲፈጽመው ተመልክታናል። አሁን በቅርቡ ደግሞ ለዓመታት የኤርትራውን መንግስት እንደ ሰይጣን ሲፈርጁ የነበሩት የህወሓትአመራሮች ሳይቀሩ ከአስመራ ጋር የጋራ ግንባር ለመፍጠር ዳር ዳር አያሉ ነው በሚል ሲወነጃጀሉ እያየንነው።

3. ትግራይ፣ ኢትዮጵያና፣ ኤርትራ

በኢትዮጵያ እና በኤርትራ መካከል ለሚደረግ ሰላማዊም ሆነ የጦርነት ግንኙነት ትግራይ ፊትለፊት ተሰላፊ መሆኗ የጂኦግራፊና ማህበራዊ ተፈጥሯዊ ሀቅ ነው። ይህን እውነታ በመጻረር በ2018 ትግራይን ባገለለ መልኩ በኢትዮጵያና በኤርትራ መካከል ተደረሰ የተባለው የሰላም ስምምነት፣ሰላምን ሳይሆን ሦስቱንም የፖለቲካ ኃይሎች (ኢትዮጵያ፣ኤርትራ እና ትግራይ) ወደሚያሳትፍ ጦርነት ሊያደርስ እንደሚችል በተደጋጋሚ ስናገር ነበር። የፈራሁት አልቀረም።አሁንም ሶስቱን ሀይሎች የሚያሳትፍ አዲስ የጦርነት አደጋ እያንዣበበ እንደሆነ ይታያል። ከፕሪቶሪያው ስምምነት በኋል የኢርትራና የኢትዮጲያ መንግስታት ግንኙነት ከድጡ ወደማጡ እየሂደ መሆኑ የአደባባይ ሚስጢር ነው። ከዚህም የተነሳ ዐብይ አህመድ ትላንት ኤርትራን ይዞ ትግራይን እንደወጋ፣ ዛሬ ደግሞ የትግራይን ኃይሎች ተጠቅሞ ኤርትራን በመውጋት፣ ከአስመራ በኩል ታቅዶብኛል የሚለውን አደጋ

Ummata godina Salalee aanaa Dharraa   keessaa qe’ee fi qabeenya isaa irraa buqqa’eef gargaarsi karaa Waldaa Tola Ooltummaa Salaalee jedhamuun taasifame.


Aanaa Dharraatti haleellaa humnoota finxaaleyyii Faannootiin jiraattonni hedduun qe'ee isaanii irraa buqqa'anii akka jiran ibsameera.


Waldaan Tola Ooltummaa Salaalee deeggarsa jiraattota aanaa Dharraa qe'ee isaanii irraa buqqa'anii jiraniif taasise kana hawaasa biyya keessaa fi alaa irraa walitti qabe.


Deeggarsi kun Waldaa qaxxaamura Diimaa dabalate barsiisota, barattootaa fi namoota biroo biyya keessaa fi biyya alaa jiraniin kan tasifamee ta'uun ibsameera.


Deeggarsi hawaasichaaf taasifame midhaan nyaataa yoo ta'u, karaa toora miidiyaa hawaasaatiin birmannaan taasifamee waliitti qabamaa turuu hoggaantoonni Waldaa Tola Ooltummaa Salaalee ibsuun, warra gumaacha taasise galateeffataniiru. 


Deeggarsi taasifame kun qabatamaan iddoo haawaasni miidhamtootaa jiran gahuun qaama dhimmi ilaallatuuf dabarfamuu  isaa Dura taa'aan Walda Tola Ooltummaa Salaalee  obbo Daani'el Geetaachaw ibsaniiru.


Obbo Daani’eel Geetaachaw jiraattonni Godina Salaalee aanaa Dharraa rakkoo namtolcheedhaan rakkoo kana keessa galuu himanii, namoonni garaagaraa dhiibbaa uumuun ummanni kun akka deeggaramuuf walitti qabamanii shooraa olaanaa taphachuu dubbatan. 


Itti aanaan dura taa'aa Waldaa Tola Ooltummaa Salaalee obbo Margaa Tulluu gama isaaniitiin deeggarsa karaa miidiyaa hawaasatiin alaa fi keessaa walitti qabame kana milkeessuuf warra gumaacha taasisan galateeffatanii jiru.


Waldaaleen biyya alaa jiran kanneen akka Gamtaa Barattoota Oromoo Biyya Chaayinaa, Waldaa Oromoo Aayerlaandii fi Waldaa Oromoo Biyya Kanaadaa gumaacja guddaa taasisuu himan.


Gargaarsi kun kallattiidhaan aanaa Dharraa ganda Ceeqaa gahuu hooggantoonnii fi Miseesonni Waldichaa ibsaniiru.


Gara fuuladuraattis deeggarsi akka kanaa kan itti fufiinsa qabu akka taasifamuuf gaafatanii jiru.


Waaldaan Tola Oltummaa Salaale waggaa sadii dura dhalattootaa godina Salaale fi jaalattoota hawaasa godina Salaaleetiin bu'uureffamu obbo Margaa Tulluu himanii jiru.

Godina Salaalee Aanaa Dharraatti humnoonni finxaaleyyii faannoo haleellaaf qophaa'aa jiraachuu jiraattonni himan. 


Tibbana bifa qajeelfama amantaa cabseen ayyaana cuuphaa sababeeffachuun dhaadannoowan addaa addaa dhageessisaafi arrabsoo lallabaa turuu jiraattonni himaniiru. 


Gandoota akka; Tuutii Salalkullaa, Magaalaa Gundoo Masqalee dabalatee gandoota torba ta'an keessatti meeshaa waraanaa hidhachuun hiriira ba'an irratti dhaadannoowwan lola labsuu dabalatee arrabsoowwan eenyummaa irratti xiyyeeffatan dhageessisaa turan jedhan.


Humnoonni kun hidhannoo guutuu hidhachuun bilisummaan kallattii barbaadanitti socho’uun waan barbaadan raawwatu jedhu jiraattonni OMN dubbise. 


Namoota Oromoo ta’an irratti adda fo’anii tarkaanfii fudhachaafi doorsisaa turuun amma olaantummaan akka barbaadan ta’u jedhu jiraattonni. 


Humnoonni finxaaleyyii faannoo daangaa cabsanii dhufuun Oromiyaa keessatti gandoota addaa addaa qabatanii jiran kunneen uummataaf yaaddoo nageenyaa ta'uu himaniiru.


Tibbana sirna kabaja ayyaana cuuphaa irratti wanti uummata Oromoo ibsu aadaasaa, afaan isaa, guutummaatti eenyummaan uummatichaa itti yaadamee addabaabaayii irratti akka hin mul'anne taasifamee jedhan. 


Abbootiin amantaa, maanguddoonni, abbootiin Gadaa, Qeerroofi qarreen dhiibamuun doorsifni jabaan irratti geggeeffamaa jiraachuu ibsu. 


Hedduun mana hidhaatti guuramuun, kaan immoo doorsisaafi aryatamaan bifa kanaan dura hin baratamneen qe’ee isaaniirraa baqachuuf dirqamaniiru jedhu. 


Afaan Oromoo dubbachuun sadarkaa sodaachuurra ga’ameera kan jedhan, garee finxaaleyyii ‘ye Dera Asmelash Committee’ ofiin jedhuun dhuunfatamaa jiraachuu dubbatu. 


Gareen Ye Dera Asmelash Committee ofiin jedhu kun deggersa addaa argachuun aanicha keessatti olaantummaa jabaa qabaachuun ibsameera. 


Humnoonni finxaaleyyii faannoo Amaaraa kunneen deggertoota isaanii caasaa mootumma keessa jiran waliin ta’uun suuta suutaan aadaa, afaan fi eenyummaa uummata Oromoo aanichaa baasuufi dhabamsiisuu irratti hojjechaa jiru jedhameera. 


Ayyaana cuuphaa sababeeffachuun walitti fufinsaan guyyootaaf dhaadannoowwan akka “yoom lolle ganaadha” jedhu dhageessisaa dhaadachaa turuu isaanii jiraattonni ibsaniiru. 


Humnoonni mootummaa Aanichaa tarkaanfii seera kabachiisuu fudhachuu dhiisanii callisanii ilaaluun finxaaleyyiin kun babal'ifannaa daangaa taasisuun gandoota hedduu akka qabatan taasiseera jedhu.

Oromiyaatti maqaa qawwee isiniif binnaatiin qonnaan bulaa bifa haarayaan saamaa akka jiran dhagayaa jirra. Amma dura maquma qawwee bituu kanaan maallaqa guddaa funaananii achii buuteen dhabamuu keessa beektonni ni himu.

Dirqamni nagaya eeguu kan mootummaati. Sababoota ummanni gibira kafaluuf keessaa tokko mootummaan nagaya isaa akka eegsisuufiidha. Maarree erga ummanni gibira kafalee booda 'qawwee binnee nagaya keessan eegna' jechuun adeemsa akkami? Mootummaan Itoophiyaa yoomii as rakkoo qawwee qabaateet ummataan bitaa jechuuf dirqame? Maqaa qawwee binnaatiin ummatarraa maallaqa sassaabuun bu'ura seeraa kamiiyyuu waan hin qabneef ummanni kafaluuf hin dirqamu. Gochi saamichaa kun balaaleffatamuufi dhaabbachuu qaba.

======----========

"Oromiyaatti maafiyaan mootummaa ofiin jedhu maqaa bittaa qawweetiin ummata irraa maallaqa funaanaa jira. Ganda keessa deemanoi namuu bitatee of eeguuf dirqama jedhan. Akka seeraa nagaa ummataa eeguun dirqama mootummaati. Wanni gibira kanfalaniif keessaa ijoon nagaaf tasgabbii mootummaa irraa argachuu dha. Mootummaa qawwee bitadhaatii of eegaa jedhu Oromiyaa keessatti qofa agarre. Qawween sanuu harkatti siif hin kennamtu..Duubee kanfaltee eegatta. Ammas feetee otoo hin taane dirqiin duubee kangalta. Qoosaa guddaa dha!

Kanaan dura bara 2012 maafiyaan Oromiyaa "Qawwee isiniif binna" jechuun ummata irraa qarshii 600,000,000 funaanuun ni yaadatama. Kilaashii 45,000 fi shugguxii 7,000 binnee raabsina jedhan. Garuu qawwee takkittiinuu ummata bira hin geenye. Bara 2014 ajjeechaa abbootii Gadaa Karrayyuutiin walqabatee ajandichi miidiyaa hawaasaa irratti kaanan, Fiqaaduu Tasammaa "Qarshii miliyoona 600 herrega raayyaa ittisaatti galchinee qawwee eegachaa jirra" jedhee ture. Garuu qawween takkallee ummataaf hin kennamne. Qarshiin ummataa nyaatamee achumaan hafe.

Ammas dubbiin sanirraa adda miti. Mana manaan irra deemanii ummata irraa qarshii funaanaa jiru..Maqaan bittaa qawwee ta'us kaayoon isaa saamicha. Ummanni dubbii tana ofirraa diduu male. Warri fedhii qabdan yoo harkatti isiniif kennan fudhaa. Sanaa achi maallaqa keessan hin kenninaa.

Kun qawwee 105,000 jechuu dha. Armaan dura kilaashii 45,000 fi shugguxii 7,000 binna jedhanii qarahii 600,000,000 saaman."

https://t.me/JawarOfficial
You can subscribe to my telegram channel on the following link
Telegram kiyya subscribe gochuu dandeessu jawar mohammed

Ajjeechaan murtee seeraa malee namoota nagayaa irratti guutuu Oromiyaa keessatti raawwatamaa jiru dhaabbachuun gaafatamummaan jiraachuu qaba jedhu kutaaleen hawaasa OMNf yaada kennan

Loltoonni mootummaa namoota to'annaa seeraa jala jiran mana hidhaatii baasani ajjeessuu fi shakkiin qabanii ajjeessuun guutuu Oromiyaa keessatti raawwataa jiraachuu ragaaleen kallattiilee garagaraatiin OMN dhaqqaban ni mul'isu.

Qaamoleen nageenyaa Raayyaa Ittisa Biyyaa fi Milishaan Oromiyaa namoota to'annoo seeraa jala jiran haala sukaneessaan ajjeessaa jiraachuu kan mul'isu ragaaleen OMN walitti qabe, Godinaalee Arsii, Gujii, Boorana, Shawaa, Harargee lamaan, Godinaalee lixa Oromiyaa fi kanneen biroo keessatti namoota nagayaa shakkii qofaan ajjeessuun baratamaa ta'ee jira jedhu.

Qaamni nageenyaa milishaa jedhamuu yakkoota waraanaa fi namoonaa lammiilee nagayaa irratti raawwataa jiraachuu kan himan maddeen, murtee seeraa malee ajjeessuu, hidhuu, reebuu, saamuu fi buqqaasuun gochoota milishaan raawwatuudha jedhan.

Ragaaleen suuraa fi viidiyoo OMN maddeen irraa argate akka mul'isutti ajjeechaan murtee seeraa malee kun haala nama gaddisiisuun dargaggoota irratti raawwatamaa jira.

Godina Arsii Aanaa Sirkaa ganda Soolee Digaluu Gunaatti Jimaata darbe Amajjii 17 bara 2025 namoota lama kan maqaan isaanii Abduljaliil Kaadiroo fi Mohaammadamiin Waabee jedhaman haala sekkaneessaan ajjeefamuu maddeen himan.

Namoonni kunniin hojii isaanii hojjataa osoo jiran qabamuun haala nama gaddisiisuun ajjeefamuu maddeen himani jiru.

Godina Boorana bahaa magaalaa Nageelleetti hagayya 21 bara 2016 ALItti dargaggoota 6 mana hidhaatii baasani ajjeessan jedhu maddeen.

Dargaggoota 6 keessaa takka shamara ta'uu kan himan maddeen OMN, maqaan isaanii Kamaal Tusaa, Abdallaa Gammadaa, Abdii Quubsaa, Maakuraa Mokkonnon, Shamarree Saafayi Libaan fi Hasan Mohaammad kan jedhaman ta'u maddeen himani jiru.

Godina Harargee lixaa Aanaa Xuulloo Araddaa Haqamullis keessatti milishaan rasaasaa fi ulee fayyadamuun daa'ima ji'a shanii dabalatee uleedha nama fixuu gabaasuun ni yaadatama.

Waggoota jahan darbaniif bulchiinsa mootummaa Biltsiginnaa jalatti yakkoonni namoomaa fi waraanaa raawwatu kan himan dhaabbilee mirga namoomaa fi qeeqxonni, addatti milishaan yakkoota danuu ummata irratti raawwataa jira jedhan.

Ajjeechaa, hidhaa, reebicha fi saamicha murtee seeraa malee namoota nagayaa irratti kan raawwataa jiru milishaa ta'u maddeen OMN himani jiru.

Tibbanaa yakkoonni milishaan Oromiyaa raawwatu hammaatuu ragaaleen kan mul'isan yoo ta'u godina Arsii Aanaa Jajuu Ganda Alaaga doore magaalaa Hacamoo keessatti dargaggoota lama mana rifeensaa hojjatan milishaan tokko bakkuma hojii isaanitti itti seenuu fixuu maddeen himani jiru.

Godina Wallagga Lixaa Aanaa Mandii keessatti dargaggoo maqaan isaa Daawit Haylee Gammachuu jedhamu Ayyaanaaf maatii bira dhaqee Amajjii 7, 2025 loltoota mootummaatiin magaalaa walakkaa hoteela Jiineenus biratti ajjeefamuu himan maddeen.

Godina Horroo Guduruu Wallaggaa Aanaa Guduruu Ganda Guddannee Qobboo keessatti hawaasni "Milishaaf jecha jireenyi dhabnee jirraa” jedha.

Godina Jimmaa Aanaa Geeraa keessatti dargaggoo ammaaf maqaan isaa nu hin dhaqqabin torbaan 3 dura bajaajii keessatti milishaan ajjeessuu odeefannoon OMN ni Mul'isa.

Godina Harargee Bahaa Aanaa Kombolchaa Araddaa Ijaginnaa keessatti milishaan barcaa (jimaa) fiduu didde jechuun qonnaan bulaa maqaan isaa Mohaammad Aliyyuu jedhamu reebicha irratti raawwattee harka cabsuu maddeen himan.

Godina Harargee bahaa Aanaa Kurfaa Callee keesaatti milishaan Oromiyaa dargaggoota lama kan maqaan isaanii Kadiiree Sheebi Aliyyi fi Jaafar Abdurrazzaq jedhamu murtee Seeraa malee ajjeessuu maddeen himan.

Ajjeechaan rifaasisaan tibbana viidiyoon isaa marsaalee hawaasummaa irraa naanna'aa ture kan loltoonni mootummaa ummata duratti dargaggeessa tokko haala sukaneessaan ajjeessan mul'isa Sadaasa bara 2017 godina Shawaa lixaa Aanaa Caalliyaatti raawwatuu maddeen himani jiru.

Ajjeechaawwan Sukaneessaa kana irratti Gaafatama Komikikeeshiinii Oromiyaa obbo Hayluu Addunyaa dubbisuuf yaalin taasifne ammaaf hin milkooyne.

Qaamoleen mirga namaatiif qabsaa'an akkasumas dhaabbileen siiviilii yakkoota humnoonni nageenyaa namoota nagayaa irratti raawwataa jiraniif xiyyeefannaa kennuun gocha kana dhaabsisuuf dhiibbaa mootummaa irratti akka taasisan waamichi dhiyaatee jira.

Daarektarri Humaan Raayiti Woochi damee Afrikaa Maa'usi Seguun Duudhaan "dhaabbilee dimokiraasii fi qajeeltoowwan mirga namoomaa idil-addunyaa fi seera namoomaa idil-addunyaa Itoophiyaa dabalatee biyyoota hedduu keessatti cabuu gabaasa tibbana HRW baaseen ibsee jira.

Donald Traamp Preezdaantii Ameerikaa 47ffaa ta’uu kakuu raawwatan.

Sirni kakuu fi simannaa preezdaant Traamp amma galma Kaappitool hiils keessatti raawwatamaa jira.

ትራምፕ ቃለ መኃላ ሲፈጽሙ

ዶናልድ ትራምፕ 47ኛው የአሜሪካ ፕሬዝዳንት በመሆን ቃለ መሃላ ፈጽመዋል።

ትራምፕ ሁለት ተከታታይ ያልሆኑ ምርጫዎችን ያሸነፈ ሁለተኛው ፕሬዝዳንት ናቸው።

Tibbana Ajjeechaan Sukaneessaan Godina Arsii Lixaatti dargaggoo tokko haadha Fi abbaa teessisanii laalchisaa rasaasaan mataa facaasan mul'isu marsaa hawaasaa irratti qoodamaa jira.

Gama biraatii Gujii lixaatti dargaggeessi tokko bosona keessa geeffame yeroo Itti dhukaafame ajjeefamu viidiyoon mul'isuu marsaalee hawaasummaa irra naanna'aa jira.

Dargaggoon kun Maaloo, Maaloo, Maaloo yeroo jedhee warwaatu Sagaleen isaa ni dhagahama.

Sagaleen loltoota ammoo harka kee ol qabi, rukuti, fixi jedhu ni dhagahama.

Xiinxallaan Siyaasaa Jawaar Mohaammad loltoonni mootummaa angoo fi faaydaa adda addaa ittiin argachuuf yeroo nama nagayaa ajjeessan waraabani qondaalota olaanutti erguu jedha.

Dhaabbanni sarbama mirga namoomaa irratti hojjatu Oromia Support Group ibsa Amajjii 7 bara 2025 baaseen Itoophiyaan odola Cabiinsa Mirga namoomaa taatee jirti jedhe.

Hiyuman Raayit Waach “Humnoonni mootummaa, milishaafi gareen hidhattootaa naannolee lolli jiruufi kutaa biyyaa biroo keessatti sarbiinsa mirgaa hammaataa raawwataniiru,” jedhe.

Gareen Komishiinii mirga namoomaa dhaabbata mootummoota gamtoomanii Qorannaa waggaa 1f Oromiyaa, Affaar, Amaaraa fi Tigraay keessatti adeemsisaa tureen fulbaana 18 bara 2023 dhiyeesseen yakkoonni waraanaa fi namoomaa raawwatamuu mirkaneessee jira.

Yakkawwan akka duguuggaa sanyii, yakka namoomaa irratti raawwatamu, yakka tibba waraanaatti namoota nagaa irratti raawwatamu hundi yakka waraanaa keessatti hammatamu. Duguggaan sanyii ammoo yakka waraanaa isa olaanaa jedhamee fudhatama.

Akka Waliigaltee Jeeneevaa 4ffaa boqonnaa 147 tti yakka waraanaa jechuun; ''Ajjeechaa seeraan-alaa, dararuu ykn qabiinsa namoomaa hin taane jechuunis qaama ykn fayyaa irratti miidhaa qaqabsiisuu, namoota eegumsa qaban fedhiisaaniin ala qabanii daangaadhaa gara daangaatti ceesisuu, booji'amtoonni akka lolan taasisuu, mirgasaanii sarbuu ykn haqa-dhorkuu, namoota danquu, qabeenyaa barbadeessuufi fudhachuudha''.

Akka waliigaltee Jeneevaa kanatti Guyyaa guyyaan gochoonni loltoonni mootummaa namoota nagayaa irratti raawwatan yakka waraanaati.

Ajjeechaawwan gara jabeenyaan guuttaman loltoota mootummaatiin haadha fi abbaa laalchisaa Oromiyaa keessatti raawwatamu kun qajeelfama mootummaan kenne ta'u keessa beeytoonni himan.

Akka maddeen keessoo mootummaa OMNf yaada kennaniin, qaamonni olaanoon bulchiisa mootummaa irra jiran “nama qabdani nutti hin fidina, bakka itti hiinu hin qabnu, shakki xinnoo irraa qabaannaan achumatti ajjeessaa” ajaja jedhu Raayyaa Ittisa Biyyaa fi Milishaa Oromiyaatti dabarsani jiru jedhan.

Haala Kanaan Oromiyaa bakkoota garagaraatti jumlaa fi mataayyaan dargaggeessi dugugguruu jijjiiramaa ta'ee viidiyoo waraabbamaa fi dhoksaan ajjeefamaa jira jedhan.

Onkolessaa, bara 2019 akkuma Koreen Badhaasa Noobeelii Addunyaa moo'achuu Abiy Ahimad ibseen booda xaxaan siyaasaa qabsoo ummata bacancarsu ifatti mul'atee ture.

Maqaa komaandi Poostii jedhuun ummata Oromoo gama Lixaa fi Kibbaa bulchiinsa waraanaa jalatti ugguruun yakkoonni namoomaa suukaneessoo tahan raawwatama turan.

Dhimma kanaan walqabatee gabaasaalee ajjeechaa, saamichaa fi hidhaa Oromiyaa kibbaa fi Lixaa keessatti qorannoo bal'aa Amnesty International baase yaadachuu ni dandeenya.

Bara 2019 gara xumuraa irraa eegaluun ukkaamsaa, ajjeechaa fi saamichi Oromiyaa fi guutuu biyyatti keessatti babal'ataa dhufe.

Abiy komii fi gaaffii haqaa ummata bal'aa irraa ka'u kana ukkaamsuuf  Komaandi Poostii Oromiyaa, Matakkal, Ummata Qimaanti, Walaayittaa, Walloo fi Tigraay keessatti ijaaruun jireenya ummataa fi adeemsa riifoormii gaaga'e.

Ministirri muummee Itoophiyaa bara 2021 Paarlaamaa irratti du'a hin raajeefatinaa yoo jedhu, Gaafatamaa Waajjira Biltsiginnaa Oromiyaa kan ture Fiqaaduu Tasammaa immoo “Qurxummii qabuuf galaana gogsuun dirqama” jechuun Caffee Oromiyaa irratti dubbachuu hordofee duulli ajjeechaa dargaggeessa Oromoo guutuu Oromiyaa keessatti baname.

Koreen dhoksaa Koree Nageenyaa jedhamu gubbaa hanga gadiitti ijaarame Obbo Shimallis Abdiisaatiin hogganamu Oromiyaa keessatti ajjeechaa jumlaa, hidhaa murtee seeraa malee fi yakkoota garagaraa ajaju hundaa'ee lubbuu qulqulloota hedduu galaafachuu rooytarsii qorannoo Guraandhala 23 bara 2024 baaseen addeessee jira.

Naannoo guddicha biyyatti Oromiyaa keessatti koreen dhoksaa kun, Waraana Bilisummaa Oromoo dabalatee mormitoota isaa ittiin himachuuf ajjeechaa suukaneessaa fi hidhaan murtee seeraa malee akka raawwatamu ajaja kennaa ture jedha qorannoon Rooytarsi.

Koreen dhoksaa kun “Koree Nageenyaa” jedhamee yoo waamamu  ajjeechaa abbootii Gadaa Karrayyuu dabalatee hidhaawwan murtee seeraa malee raawwataman kan ajaje ta'uu ibsame.

Miseensonni koree kanaa Pirizidaantii mootummaa naannoo Oromiyaa obbo Shimallis Abdiisaa, Itti Aanaa Pireezidaantii Mootummaa Naannoo Oromiyaa Awwaluu Abdii, Gaafatamaa Waajjira Biltsiginnaa Oromiyaa duraanii Fiqaaduu Tasammaa, Gaafatamaa Bulchiinsaa fi Nageenya Oromiyaa duraanii Araarsaa Mardaasaa,  dabalatee hooggantoonni biroo kan keessatti argaman ta'u qorannoon kun ifoomsee jira.

Ajaja Koreen kun laateen ajjeechaawwan raawwataman keessaa ajjeechaa Muddee 1 bara 2021 Abbootii Gadaa Karrayyuu irratti  raawwatame isa tokkoo kan jedhu gabaasni kun, namoonni jajjaboon akka Battee Urgeessaa, Abduljaabbar Husseen, Moo'iboon Baqqalaa, Amaanu'el Wandimmuu, fi kanneen biroo hedduun ajaja koree kanaatiin ajjeefaman jechuun ragaaleen ni mul'isu.

Maddi keessoo mootummaa OMNf yaada kenne akka jedhutti humnoonni nageenyaa mootummaa wayta leenjii ilaalcha Ida'amu fudhatan, qaama ilaalcha kana morme tarkaanfii ajjeechaa qofa akka irratti fudhatan godhamee leenjifaman jechuun sababni ajjeechaan suukanneessaan kun hammateef ibse.

Namoota ilaalcha morman qofa osoo hin taane namoota nagaa xinnoma shakkanis ajjeessuu akka qaban leenjifamani bobbaafaman jechuun hima.

Koreen Nageenyaa Oromiyaa keesaatti hundaa'e ammoo namoota qabdan nutti hin fidinaa, bakka itti hiinu hin qabnu, achumatti ajjeessaa nutu itti gaafatamaa jechuun ajaja kennuu maddi kun himee jira.

Godina Arsii Lixaa Aanaa Adaabbaatti ajjeechaan suukanneessaan humnoota mootummaatiin rawwatamaa jiraachuu jiraattonni naannawaa himan.


Jiraattonni OMNf yaada kennan tibbana Aanaa Adaabbaa Ganda Shaayyaa Jibboo jedhamutti dargaggoo Yaassin Saanoo H/Muhammad jedhamu  haadhaa fi abbaa fuulduratti ajjeesanii jedhan.


Dargaggoo Yaassin Saanoo jedhamu aanaa Adaabbaa ganda Shaayyaa jedhamu keessatti humnoota mootummaatiin ajjeefamee reeffi isaa gubamuu jiraattonni eeranii jiru.


Humnoonni kun dargaggoo Yaassin Saanoo Haadhaa fi abbaa dabalatee  hawaasa bal'aa duratti baasanii rasaasaan reebanii ajeesuun ummata garmalee dallansiisuun ibsame.


Dargaggoo Yaassin Saanoo erga ajjeesanii booda kortoo(maslaalii) qonnaan bulaan citaa fi midhaaniin tuulatu irra kaa’anii harretti hidhanii reeffa isaa magaalaa Birbirsaa geessanii  nama daaw'achiisuu jiraattonni OMNtti himanii jiru.


Haata’umalee booda ganda dhaloota isaa Garaaddilloo Misraa bakka jedhamu geessanii bakka haadhaa fi abbaan isaa jiranitti awwala dhoorganii guyyaa walakkaa citaa fi muka itti tuulanii ummata fuulduratti ibiddaan guban jedhan.


Gochaan kun seenaa takkaa dhagahamee hin beekne jedhamuun hawaasa rifaasisee jira.


Aanaa Adaabbaa gandoota Haqoo Karraa, Laajjoo bBirbirsaa, Garaadilloo, Hunxee Aloolaa, Wiigee Harannaa, Qoomaa Wixichoo, Bubbiisaa fi Leenca Washaafi gandoota biroo keessatti ajjeechaan murtee seeraa malee  humnoota mootummaatiin irra deddeebiin raawwatamuu isaa jiraattoonni OMNtti himaa turan.


Ebla 14, bara 2024 aanaadhuma kanatti dubartii Ruqiyyaa Saadee jedhamtu dabalatee namoonni 9 humnoota mootummaatiin kan rashanaman yoo ta'u, reeffi isaanii Ganda Leenca Washaafi ganda Bubbisaatti  awwaalchi isaanii torbaan tokkoo oliif milishaa dhoorkamuu gabaasuun keenya ni yaadatama.


Kan dargaggeessa Yaassin Saanoo tibbana ajjeefamee kan adda isa godhu hammeenya fedhe yoo qabaate maatii fuulduratti ibiddaan gubuun gar-jabummaa hamadha jedhamee balaaleffatamaa jira.
https://t.me/oromiamedianetworks

Ogeeyyiin fayyaa rakkoon mana jireenyaa isaanii akka furamuuf mootummaan naannoo Oromiyaa kallattii kaa'us Bulchiinsonni godinaalee fi magaalotaa hojitti hiikuu didan jechuun komii qaban OMNtti himan.

Akka ogeessonni Hospitaala Kolleejjii fayyaa Adaamaa xalayaa OMNf erganiin ibsanitti Waldaan Haakimoota Oromiyaa dhiibbaa garaagaraa taasisuun, ogeessota fayyaaf manni jireenyaa bakka isaan hojjetanitti akka kennamuuf Caamsaa 2 bara 2016 ALItti Prezidaantii Mootummaa Naannoo Oromiyaaf xalayaa barreesse.

Motummaan Naannoo Oromiyaas murtoo murteesseen Biiroo Misooma Magaalaa fi Mannenii Oromiyaatiif barreesse.

Biiroon Misoomaa fi Manneen Magaalota Oromiyaas Waxabajjii 11/2016 ALItti Magaalota 23 fi Godinoota Oromiyaa 21f xalayaa barreessee, akka manni jireenyaa ogeessa fayyaaf kennamu ajaje.

Haa ta'u malee bulchiinsi magaalaa Adaamaa xalayaa kallattiin Oromiyaa irraa itti barreefame nu hin dhaqqabne jechuun yeroo dheeraaf nu deddeebisaa ture kan jedhan ogeessoonni fayyaa Adaamaa, xalayaa qaaman Biiroo Misooma Magaalaa fi Mannenii Oromiyaa irraa itti fidnus rakkoo mana jireenyaa qabnu nuu furuu hin dandeenye jedhaan.

Qaala'insa jireenyaa fi rakkoo mana jireenyaatiin ogeessi fayyaa rakkoo keessa jiraachuu eeruun qaamni dhimmi ilaalu furmaata akka laatuuf gaafatani jiru.

Kantiibaan bulchiinsa magaalaa Adaamaa obbo Hayluu Jaldee gaafii mana jireenyaa ogeessota fayyaa mootummaan naannoo Oromiyaa akkaataa dambii fi qajeelfama Biiroo Misooma Magaalaa fi Mannenii Oromiyaatiin deebii akka argatu jedhee xalayaa itti barreesse ukkaamsuun rakkoo keenya furuu dide jechuun himatan.

OMN komii ogeessota fayyaa kana irratti yaada Kantiibaa Bulchiinsa magaalaa Adaamaa obbo Hayluu Jaldee dhagahuuf yaaliin taasise hin milkoofne.

Vidiyoon loltoonni mootummaa gurbaa kichuu tokko yennaa rashanan agarsiisu
ይህ የሆነው በሀገራችን ነው። በወላጆቹ ፊት ልጅ በጥይት ተመቶ ሲገደል። 😢

Hospitaala jalqabaa Taltalleetiif meeshaaleen yaalaa fayyaaf oolan qarshii miiliyoona 50'n bitamee gumaachame jedhame.


Gumaacha kana kan taasise Doktar Abdurahmaan Roonee hiriyyoota isaa biroo waliin ta'uun jedha.


Meeshaaleen yaalaa fayyaa kun qaawwa gama meeshaalee yaalaa fayyaan jiru ni fura jedhameera.


Meeshaalee yaalaa onnee, Siree da'umsaa fi meeshaalee garaagaraa yaalaa fayyaaf oolantu gumaachame.


Marsaa itti aanutti haaluma walfakkaatuun hospitaala Meeggaaf kan gumaachan ta'uu Doktar Abdurahamaan himaniiru.


Daayaaspooraa fedhii hawaasa isaanii tajaajiluu qabaniif haala mijeessuun deeggersa barbaachisu kan taasisan ta'uu daarikteerri olaanaa dhiyeessii qoricha Itoophiyaa Doktar Abdurqaadir Galgaloo himaniiru.


Hawaasni Daayaaspooraa uummata biyya keessatti rakkoowwan hawaasummaa fi dinagdee cimaa keessa jiru gargaaruuf gumaachi kun fakkeenyaa jedhan namoonni yaada kennan.

በኢትዮጵያ በ2024 ከፍተኛ የሰብአዊ መብት ረገጣ መፈፀሙን ሂዩማን ራይትስ ዎች ገለፀ።


ሂውማን ራይትስ ዎች በ2024 አመታዊ ሪፖርቱ በግጭትም ሆነ ግጭት በሌለባቸው አካባቢዎች በመንግስት ሃይሎች፣ በሚሊሻዎች እና መደበኛ ባልሆኑ ታጣቂዎች የሚፈጸሙ ጥሰቶችን አሳይቷል። 


በአማራ ክልል በመንግስት ታጣቂዎችና በፋኖ ታጣቂዎች ከባድ ወንጀል ተፈጽሟል ብሏል።


የፋኖና የመንግስት ታጣቂዎች በህገወጥ መንገድ ሰዎችን ያስራሉ፣ ሰላማዊ ዜጎችን ይገድላሉ፣ ንብረት ያወድማሉ ብሏል። 


በአማራ ክልል እየደረሰ ያለው የሰብአዊ መብት ረገጣ ከፍተኛ እንደሆነ ገልጿል። 


 በትግራይ ክልል የኤርትራ ሃይሎች እናቶችና ሴቶችን አስገድዶ መድፈር እና ንብረት መዝረፍ የመሳሰሉ ወንጀሎችን ፈጽመዋል ብሏል። 



ሚዲያው ጫና ውስጥ ነው፣ በርካታ ጋዜጠኞች ለዝምታ፣ለድብድብ፣ለእስርና ለስደት ይዳረጋሉ ብሏል። 

Dhaabbanni mirga gaazexeessitootaaf falmu CPJ'n Itiyoophiyaan biyyoota Afrikaa gaazexeessitoota hidhuun adda duree ta'an keessaa tokko ta'uu hime.

Qorannoo gaazexeessitoota hidhamanii bara 2024 taasiseen, Itoophiyaa keessatti gaazexeessitoonni jaha hidhamuu fi shan ammoo yakka shororkeessummaatiin himatamuu beeksise.

Eertiraan jalqaba bara 2000 irraa eegalee gaazexeessitoonni 16 himannaa malee hidhamanii turuun Afrikaa keessaa sadarkaa hammaataa qabatte.
#Update

ኢትዮጵያ በአፍሪካ ውስጥ ጋዜጠኞችን በማሰር ቀዳሚ ከሆኑት ሀገራት መካከል አንዷ መሆኗን ለጋዜጠኞች መብት የሚከራከር ድርጅት ሲፒጄ ገለፀ።

ስድስት ጋዜጠኞች ታስረዋል፣ አምስት የሽብርተኝነት ክስ ቀርቦባቸዋል ብሏል።

ለጋዜጠኞች መብት የሚከራከር ድርጅት ሲፒጄ የ2024 ጥናት፣ ኢትዮጵያ ለጋዜጠኞች አስቸጋሪ መሆኗን አመላክቷል።

በመላው አፍሪካ ኤርትራ ከ2000ዎቹ መጀመሪያ ጀምሮ 16 ጋዜጠኞች ያለ መደበኛ ክስ በመታሰራቸው የከፋ ደረጃ ላይ ተቀምጣለች።

Irboofi Sisoon Oromiyaatti deebite

Bara dabre sababa qamadii "al'ergiif" oolchina jedhuun jedhuun qonnaa bulaa dirqisiisanii gatii gadi b'aan irraa bitaa turan. Fakkeenyaaf gatiin gabaa 5000 ta'ee osoo jiruu, qonnaan bulaan 3,200 qofaan akka gurguramu dirqisiifamaa ture. Akkasiinuu midhaan sun akka mootummaan jedhutti alargiif hin oollee. Maqaa al ergiin kallattii daangaa qajeelee deebi'ee Hawaasaatti 5000 gurguramee gabaadhuma biyya keessaaf oolaa ture.

Kun dhugaa qabatamaa jarri angorra jirtu tun beektuufi gamaaggammii godhameen murtiin murtiin qamadii dirqiin qonnaan bulaa irraa fuudhanii gurguruu sun faaydaa isaa mannaa miidhaan akka caale hubatamee ture. Garuu kunoo ammas haaraatti omisha qonnaan bulaa hamma dhibbeentaa torbaatamaa (70%) dirqiin qonnaan bulaa irraa fuudhuuf murteessuun beekameera. Qonnaan bultoonni kun omisha isaanii 70% gatii gadi cabsanii gurguruuf waliigalteen dursanii mootummaa waliin seenan hin jiru. Seerris ta’ee labsiin qonnaan bulaan dirqiin omisha isaa akka gurguru jedhus hin jiru., “ ajaja qaama olaanaa “ jedhameetuma saamama. Imaammanni qonnaan bulaa dirqisiisanii gatii gadi caphaan midhaan irraa fuudhuu kun naannoo Oromiyaa qofatti hojirra akka oolaa jirus hubachuun barbaachisaadha.

Kun irboofi sisoo fiiwdaalonni bara Haylasillaasee qonnaan bulaa ittiin saamaa turaniin tokkuma. Bara sanitti abbootiin lafaa , omisha. qonnaan bulaa ciisanyaa jedhan waaman i dafqa isaa xuruuree galchu irraa 1/3ffaa hamma 3/4ffaa irraa fudhatu ture. Kanumatu ammas maqaa jijjiiratee deebi’ee dhufe.

Gochi qonnaan bulaa dirqisiisanii gatii gadi caphaan omisha irraa bituu kun madaallaa immamataa kamiinuu miidhaa malee faaydaa hin qabu. Yeroo gatiin xaa'oo, boba'aafi farra ilbiisaa garmalee dabalee jiru kanatti ummanni omisha isaa dirqiin gatii du'aan akka gurguru jechuun, qonnaan bulaa dhuunfaa qofa osoo hin taane diinaggee biyyattii laamshayee jiru daranuu ajjeesuudha. Sababnis qonnaan bulaan barana kasaare bare dhufu xaa'oo gatiin barabaraan dabalaa jiru bitee facaasuuf ni rakkata. Kun ammoo omisha qonnaa hedduu huba.

Taphni daa'imaa Abiy biyya sanirratti taphataa oolu nama qaanessa, ni gaddisiisa. Yooki hin beeku, takkaa warra waa beeku kanuma sirnicha keessa jiranis hin dhaggeeffatu. Warri akka Shimallis ammoo imaammanni kun dogongora ta'uu osoo beekan, bubbuluudhuma qofaaf hojitti hiikuun biyyaafi ummata kasaarsaa jiran.

Gochi ummata qaalominsi jireenyaatuu daadarkeesse kana bifa haarayaan saamuuf godhamu kun caldhifame laalalmuu hin qabu. Fashaluu qaba.
#jawarmohammed #Update #FullGearForward

Vidiyoon loltoonni mootummaa gurbaa kichuu tokko yennaa rashanan agarsiisu sun hedduu suukanneessaa waan ta’eef maxxansuu hin feene. Nama nagayaa karaarraa fuudhanii mana hidhaa baasanij rashanuun kun Oromiyaa gola hundatti guyyarraa raaw’atama. Ragaalee suur-sagalee kana maxxansuu baadhus dhaabbilee mirga namoomaaf waanin dabarsuuuf, isinis naan gahuu itti fufaa.
#jawarmohammed #Update #FullGearForward

Gochi suukanneessaan ummata duratti nama rashanuu kun Oromiyaa guutuudha bar. Arsii Lixaa Adaabbaatti gicha fokkuu haadhaafi abbaa duratti raaw’atame kanas laalaa

“Torbaan 3 dura Godina Arsii Lixaa Aanaa Adaabbaa Ganda Shaayyaa Jibboo jedhamutti gurbaa Yaassin Saanoo H/Muhammad jedhamu ajjeesanii maslaalii qotee bulaan citaan tuulatu harretti hidhanii reeffa gurbaa du'ee maslaalii sanitti hidhanii kiiloo meetira hedduu lafarra harkisanii magaalaa birbirsaa gahaa keessatti darbanii erga nama daaw'achiisaa oolan booda Ganda dhaloota gurbaa kanaa garaaddilloo misraa bakka jedhamu geessanii bakka haadhaa fi abbaan isaa jiranitti awwala dhoorganii guyyaa adiin cittaa fi muka itti tuulanii ummata afotti ibiddaan guban.

Kuni seenaa takkaa dhagahamee hin beeyne. Namni haguma fedhes badaa yoo ta'e, erga ajjeesan booda ibiddaan haadhaa fi abbaa isaa fuulduratti gubuun cubbuudha

Kan hunda caalaa hamaa, ummatuma Ganda isaa kana dirqiidhaan Akka gubu taasisan.

Boru gaafa sirni kuni kufes ummanni Kun carraa argate kamittuu fayyadamee Akka haloo walirraa baafatuuf jecha wal balleessu taasisa.

Dubbbii kana mirkaneeffachuu yoo barbaadde Sh/A/rahiim Ahmad Dooyyoo kan minisootaa jiru gaafachuu ni dandeetta

Ganda dhaloota Sh/A/rahiim Ahmad dooyyooti”
#jawarmohammed #FullGearForward #Update

"ጁሃር አረ የቴሌ ሌብነት አልቻልነውም። በጣም ብዙ ጊዜ ካርድ ሞልቼ ወዲያው ያልቃል። አንዴ ማን ወሰደብኝ እያልኩ ሌላ ጊዜም እንደዚሁ እንዴ የህነገር ምንድን ነዉ አልኩና ትላንትና የ25 ብር ካርድ ሞልቼ ምንም ሳልጠቀም ለ1 ሰአት ከቆየሁ ቡኃላ ሂሳቤን ስጠይቅ #ጁሃር #ምን ቢለኝ ጡሩ ነው *804# =17.25
1=ጥሪ ማሳመሪያ አልጠቀም
2=ብድር ከቴሌ አልጠቀም
3=ሂሳቤን ለማንም አላጋራ
4=ከቴሌ ጋ ተባብረው 1ብር 2ብር ኦኬ በል ምን በል ከሚሉ ጋ ንኪኪ የለኝ
....... ታዲያ የሃብታም ሌባ እንደው ቢሰርቅ ቢሰረቅ ከኛ ይሰረቃል አረ ትልቁ የመንግስት ተቋም ሌባ ከሆነ የሌለው ሰርቆ ሲበላ ለምን ወንጀል ሆነ።
"""""መልእክቱን ወዳአንተ የላኩት ለቡዙሃኑ እንዲደርስ ብየ ነው"

Monetization of politics at all levels

"ሰላም ጃዋር! ይህን የምፅፍልህ ከማዕከላዊ ኢትዮጵያ ክልል ነው። በቅርቡ በሚካሄደው 2ኛው የብልፅግና ፓርቲ ጉባኤ የስራ አስፈፃሚ አባል ሆኖ ለመመረጥ በማሰብ የክልሉ ብልፅግና ፓርቲ ቅርንጫፍ ፅህፈት ቤት ሀላፊ በአንድ ሆቴል ላይ ከባለሀብቶች ጋር በመሰባሰብ ከ 8 ሚሊዮን ብር በላይ ሲያሰባስቡ እጅ ከፍንጅ ተይዞ ለክልሉ ርዕሰ መስተዳድር በተጨባጭ መረጃ ቀርቧል። ስልጣን በሁሉም አከባቢዎች በገንዘብ ሆኗል የሚገዛው።"
#jawarmohammed

"አዲስ ቅንጡ ቤተመንስት ለመገንባት 1.5 ትሪሊዬን ብር (10 ቢሊዬን ዶላር) እያርከፈከፈ ያለ መንግስት፣ የሀገሪቷ ዋና ብሄራዊ ጥቅም ፕሮጀክት ለሆነው ለህዳሴ ግድብ ማጠናቅቂያ ገንዘብ አጠረኝ ሲል አያፍርም እንዴ? "
#jawarmohammed

“Dhimmaa Gurmaahinsa Ganda jedhuun giidirraa Uummaata miiskinnaa Horsiisee Bulaa Booranaa irraatti rawwaatame" tuun Godina Booranaa Aanaa Dubuluqi Ganda Horsiisee Bulaa Galee Falleetti. Maqaa Waajjirraa Gurmaahinsa Ganda ijaara jedhuun Uummaata miiskinnaa ommaa harkaa hin qabne kan birii miiliyyoonnaa 2 marsaa marsaan irraa Sassaabaa turaan" akkasumaa Uummaati rakkoo beeltif halaa hamaatta keessaa jira, Uummaatumma halaa cimaa keessaa jiru kana gamaa tokkoon mallaaqa hin humnaan ciillee gubbee argaattu harkaa fuudhatta.! Gamaa biraattin ammoo miidhaani deggaarsa Uummaatif dhufee Kaa dhabbaata seeftiinneetti irraa gurguuran"😥 mallaaqa fiddii Jechuun doorisiisan namoota kudhaan 11 Kaa maqaan isaan armaa gaditti herramaan jumlaan hidhaatti darbattaan. Istoorraa Ganda keessaatti hidhaamiin" Manguddoo Ganda Free.!
1.Galmaa Taraa Dullachaa
2.Jaarsoo Alii Qancoroo
3.Xaachee Gollichaa Qancoroo
4.Qotoo Liibaan Borii
5.Qurii Diimaa Bonayaa
6.Dhibbaa Dhaddaacha Liibaan
7.Buttee Kanee Areeroo
8.Qillee Galmaa Sooraa
9.Qancoroo Guyyoo Waariyoo
10.Kiyyaa Diidaa Waariyoo
11.Garbiicha Diqqaa Diidaa

Nami Uummaata kan akkaa jumlaa hidhaan tolchee Bulchaa Ganda gaalee kaa Gurmaahinsa dhi'oottin Ganda dhufee" Galgaloo Dallachaa Jedhama”

Harargee Lixaa Aanaa Xuullotti ammoo dargaggoota humnaan raayyaa ittisa biyyaa geessuuf yennaa yaalan mootiin morminaan milishaan haadha warraafi abbaa warraa akkasumas daa’ima isaanii walirratti ajjeefte, namoota biraas madeessite. Suuraan naaf ergame hedduu suukanneessaa waan ta’eef maxxansuu hin barbaanne.

“Godina Harargee Lixaa Aanaa Xuulloo aradaa #Haqaa_Mulistii guyyaa 19/4/2017 ilmii keessan rayyaa ittisa biyyaa demuu qaba jedhani haadhafi abbaa ilmi kiyyaa hin genyee jedhani didan ajjeesan Kaan madeessan...Waligala lubbuun nama sadii darbitee kan jirtu yoo ta,uu uleen humna ol warri tumame hospital Ciroo fi Hirna jiru..

*Kan Yakka kana raawwate

1, Mohammed Ahmed Abdoo I.G nageenya araddaa Haqamulis
2.Nasruu jowaade milishaa araddaa haqamulsiis

*Kan du,an

1.Idirsii umar Gidii
2.Ashaa bakar mussa
3.Aduudiin musxafa Qamar mussa da,imma umri ji,a 5 ti

*Kan mada,e

1.Iftuu shariif xiyyitiin dhahamtee hospitala hirna jirti
2.Kan uleen tumamee hospitala ciroo jiru.”

Shawaa Bahaatti ummanni aanaa Fantaallee kan waggoota sadi dura abbootiin gadaa isaa jumlaan jalaa ajjeefaman ammas dararaa biraaf saaxilamee jira

"Jawwee har'a guyyaa 14 dabarree jirra, Aanaa fantallee naannoo naannoo mataharattii ummata baasanii halkanii fi guyyaa aduu fi qorra keessa sababa tokko malee bulchaa jiran. Manguddoo fi haadhoolii dabalatee qeerroo fi qareenis achumaatti ugguramsnii jiran. Guyyaa sadii dura immoo ummannii achitti dhumuu geenyan qamni hidhate kan hin beekkamne waraana mootumma harkaa ummata achitti uggurame san baasuf tarkaanfii irratti warana mootumma irratti fudhachuun nama shan eega ajjeesee boodanis ummatatti garuu dubbiin cimtee jirti, ummannis ugguramee ala jira quba qabaadhu."

Jimmatti ammoo gurbaa kana baajaajidhuma isaa keessatti milishaan torban darbe ajjeefte jedhan

“Jawar Akkam jirtaa naguma? Muccan kun miskina Bajaji hojjate jirata milishan torban 3 Dura Bajajiidhuma isaa kessat Rasasa itti Robsani Ajjesa Fuade jedhama maqan isaa Godina Jimma Ana Gerati dhalate magala jimma kessat milishan Ajjefte”

Protest has erupted in Moyale, Borana following killing of a 12 year old boy names Boru Alnuur by security forces last night. Protesters returned to the street this morning and soldier opened fire once again wounding two people.
#jawarmohammed #Update

Mooyyale: Daa'ima nagayaan mana ofii taa'uu rasaasaan ajjeesanii, ummata ajjeechaa kana mormuuf karatti baherratti dhukaasa bananii miidhaa biraa geessisuun yakkarraan yakka dabaluudha. Adaduma dhiigni jiguun dhiigani danfaa hin irraanfatinaa!
#jawarmohammed

https://www.facebook.com/share/p/1FXdjvoMmT/

በአሜሪካ ሎሳንጀለስ በተከተሰተው የሰደድ እሳት እስከአሁን በትንሹ የ10 ሰዎች ህይወት አለፈ።

በአከባቢው ያለው ንፋስ የሰደድ እሳቱን እንዳያባብስ ያላቸውን ስጋት የአከባቢው ባለስልጣናት ገልፀዋል።

እሳቱ ሰፊ ቦታ ላይ ጉዳት ማድረሱ ተነግሯል።

ንብረት ላይ ከፍተኛ ጉዳት ማድረሱ ነው የተነገረው።

በከፍተኛ ፍጥነት እየተዛመተ ያለው የሎስአንጀለስ ሰደድ እሳት በአሜሪካ ታሪክ ከፍተኛ ውድመት ያስከተለ እንደሆነ ተነግሯል።

ያደረሰው ጉዳት ከ135 ቢሊዮን በላይ እንደሆነም ተገምቷል።

Godina Arsii aanaalee addaa addaa keessatti uummanni sagantawwan dhimmoota hawaasummaan walqabatan akka hin geggeeffanne ugguramuun himame.

Ugurri kun Godina Arsii Aanaalee akka; Zuwaay Dugdaa, Roobee Diida'aa, Shirkaafi Muunessaa keessatti mootummaan taasifamuutu ibsame.

Tibba kana Aanaa Muunessaatti dargaggoon sagantaa cidhaa qabu sagantaan isaa kun akka hin geggeeffamne humnoota mootummaan danqamuun sirni hawaasaa cabuun dhowwame jedhame.

Aanaa Muunessaa irraa ka’uun ganda warra mucayyoo Baatuu karaa Goljootaan darbuun deemaa osoo jiranii daandii kana hin deemtan jechuun amaamotni humnoota mootummaan dhorkaman jedhu jiraattonni.

Erga dhorkamanii warri mucayyoo, intala isaanii gara Adaamaa geessuun achirraa warri gurbaa akka fudhatanii galan taasifame jedhan.

Gochi kun heeraafi seera biyyaa qofa osoo hin taanee duudhaa hawaasichaa illee cabsuufi salphiseera jechuun, gochi humnoota mootummaan raawwatame kun uummata dallansiisuu ibsaniiru.

Haaluma walfakkaatuun Godinuma Arsii Aanaa Zuwaay Dugdaa ganda Uunshittii Sheetamaataa jedhamuttis dargaggeessi maqaan isaa Aabbuu Taammee jedhamu sagantaa cidhaa isaa akka hin geggeeffanne ugguranii turuu himu.

Torbanuma kana keessa hamaamota konkolaataa afuriin ganda Naatilee Shananii misirroo fuudhee galaa jiru dabballoonni mootummaa fi humnoonni waraanaa mootummaa magaalaa Ogolchootti ugguranii bulchan jedhu.

Guyyaa 2ffaatti uummanni dallansuu guddaa keessa seenee dhiibbaa taasisaniin misirroowwanii fi amaamonni karaa bulfaman akka darban taasifamuu himu.

Gostii fi firri sirna kana geggeessuuf dhangaa qabatee eegaa ture haala kanaan sirni hawaasichaa xiqqeeffamaa jechuun himu.

Gochi kun gocha sirna duudhaa hawaasaa kan ta'e fuudhaafi heerumni akka aadaa uummatichaatti hin geggeeffamne kan faallessu ta'uu himan jiraattonni.

Uummanni ganda Uunshittii Sheetamaataa fi Naatilee Shananii gocha kanaan rifachuu OMN tti himaniiru.

Oromiyaa bakkoota biroo keessattis uummanni akka wal hin arginee fi walitti hin qabamne taasifamaa turee jira.

Bakkoota tokko tokkotti immoo oomishaalee akka boqqolloo, mishingaa fi kan kana fakkaatan dawoo diinaa ta’aa xaafii fi qamadii malee facaasuu hin dandeessan jechuun bakki itti dhorkanis akka jiru maddeen OMN’tti himaa jiru.

Sirna gaggeessaa fi awwaalchaa Obbo Bulchaa Damaqsaa ilaalchisee ibsa Kongiresii Federaalawaa Oromoo irraa kenname

Mootummaan Itoophiyaa miidhaa balaa ibiddaa Loos Anjalasiin qaqqabeen gadduu ibse.

Itoophiyaan tibba miidhaa gaddisiisaan mudate kanatti uummataafi mootummaa US faana ta'uun gaddasaanii akka qooddattu ministeerri dhimma alaa biyyattii ibseera.

Rakkoo fi rifaatuu lammiilee Itoophiyaa fi kanneen hundeensaanii Itoophiyaa ta'ee amma Los Anjalas keessa jiraatan mudataa jiru mootummaan Itoophiyaa akka waliin qooddatu ibseera ministeerri dhimma alaa.

👉 https://bbc.in/3WgsBEm

Manni marii bakka bu'oota uummataa Itoophiyaa labsii qabeenya deebisiisuu hanga waggaa 10 duubatti deebi’ee hojjetu raggaasise.

Manni marichaa walga’ii idilee 14ffaa har’a gaggeesseen labsii qabeenya deebisiisuu kana raggaasise.

Labsiin raggaasifame kun mootummaan qabeenya madda isaanii hin ibsamne akka to’atuufi deebisiisuuf aangoo kenna.

በህገ ወጥ ነዳጅ ንግድ ላይ የተሰማራ ማንኛውም ሰው እስከ አምስት አመት እስራት የሚቀጣ ህግ ወጣ።

የህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ዛሬ ባካሄደው 14ኛ መደበኛ ስብሰባው የነዳጅ ምርቶች ግዥና ሽያጭ ስርዓት ረቂቅ ህግን በሁለት ተቃውሞ እና በአንድ ድምጸ ተአቅቦ በአብላጫ ድምጽ አጽድቋል።

ህጉ የነዳጅ ማደያዎች ነዳጅ እያለ ያልተቋረጠ አገልግሎት እንዲሰጡ ያደርጋል ተብሏል።

በነዳጅ ምርቶች ላይ በመንግስት ከተቀመጠው የመሸጫ ዋጋ ውጪ መገበያየት፣ እንዲሁም የነዳጅ ምርቶችን ከሚበላሹ ነገሮች ጋር መቀላቀል ከሶስት እስከ አምስት ዓመት በሚደርስ ጽኑ እስራት እና ከብር 300,000 እስከ 500,000 ያስቀጣል።

እንዲሁም የነዳጅ ምርቶችን ከተፈቀደው ቦታ ውጭ ያከማቸ፣ መሸጥ ካለበት ቦታና የንግድ ሥርዓት ውጪ የሸጠ ወይም በአደገኛ ዕቃ የሸጠ ማንኛውም ሰው ከሶስት ዓመት በማይበልጥ ጽኑ እስራትና በብር 350,000 እሰሰከ 500,000ይቀጣል በህጉ መሰረት።

https://bbc.in/3DKKnJz

በኢትዮጵያ ለመጀመሪያ ጊዜ የአንድ ሊትር የቤንዚን ዋጋ 100 ብርን ተሻገረ።

ይህ በእንዲህ እንዳለ ግሎባል ፔትሮል ፕራይስ የተባለው ዓለም አቀፉ የነዳጅ ዋጋ አቅራቢ በድረ-ገጹ ኢትዮጵያን ነዳጅ በዝቅተኛ ዋጋ በመሸጥ ከአፍሪካ ሀገራት በ8ኛ ደረጃ፣ ከዓለም በ28ኛ ደረጃ ላይ አስቀምጧል።

መንግስት በፔትሮሊየም ምርቶች የችርቻሮ ዋጋ ላይ ያደረገውን ማስተካከያ ተከትሎ በኢትዮጵያ ታሪክ ለመጀመሪያ ጊዜ የአንድ ሊትር የነዳጅ ዋጋ ከ100 ብር በላይ ሆኗል።

ከትላንት ታህሳስ 29 ቀን 2017 ጀምሮ ተግባራዊ በተደረገው የነዳጅ የችርቻሮ ዋጋ ጭማሪ ቤንዚን በሊትር 101 ብር ከ47 ሳንቲም መድረሱ የተገለጸ ሲሆን የ11 ነጥብ 5 በመቶ ጭማሪ አሳይቷል ተብሏል።

እንዲሁም የናፍጣና ኬሮሲን ዋጋ በሊትር የ10 በመቶ ጭማሪ ማሳየቱን የንግድና ቀጠናዊ ትስስር ሚኒስቴር አስታውቋል።

ሚኒስትር መስሪያ ቤቱ የነዳጅ ምርቶችን ችርቻሮ ዋጋ መሸጫ ዋጋ ይፋ ያደረገው በየወሩ እየተከለሰ በስራ ላይ እንዲውል በሚኒስቴሮች ምክር ቤት ውሳኔ በተሰጠው ኃላፊነት መሠረት መሆኑን አመልክቷል።

ይህ የነዳጅ ዋጋ ጭማሪ የተደረገው መንግሥት በቅርቡ የነዳጅ ዋጋ ላይ በሊትር እስከ ስምንት ብር የሚደርስ ጭማሪ ካደረገ ከሦስት ወራት በኋላ ነው።

ከዚህ ቀደም በመስከረም 27 ቀን 2017 ዓ.ም መንግስት በነዳጅ ዋጋ ላይ ጭማሪ ማድረጉን አስታውቆ የነበረ ሲሆን በዚህም የቤንዚን ዋጋ በሊትር ወደ 91 ብር ሲያድግ የናፍጣና ኬሮሲን ዋጋ በሊትር ወደ 90 ብር ከፍ ማለቱ ይታወሳል።

ባለፉት ሶስት ወራት ውስጥ በተደረጉት በእነዚህ ሁለት ተከታታይ የዋጋ ማስተካከያዎች የቤንዚን ዋጋ ላይ በሊትር 19 ብር የሚጠጋ ጭማሪ የተደረገ ሲሆን ይህም በ22.8 በመቶ ጭማሪ ያሳየ ነው ተብሏል።

በተጨማሪም የናፍጣ እና ኬሮሲን ዋጋ ላይ የ18 በመቶ ጭማሪ መታየቱ ተመላክቷል።

በነዳጅ ላይ ከፍተኛ የዋጋ ጭማሪ ቢደረግም ነዳጅ በዝቅተኛ ዋጋ ከምሸጥባቸው ሀገሮች መካከል ኢትዮጵያ አንዷ መሆኑ ተጠቅሷል

ግሎባል ፔትሮል ፕራይስ የተባለው ዓለም አቀፉ የነዳጅ ዋጋ አቅራቢ በድረ-ገጹ ባስነበበው መረጃ ኢትዮጵያ ውስጥ ነዳጅ አንዱ ሊትር በ0.805 ዶላር እንደሚሸጥ ገልጿል።

በዚህም ኢትዮጵያን ነዳጅ በዝቅተኛ ዋጋ በመሸጥ ከአፍሪካ ሀገራት በ8ኛ ደረጃ፣ ከዓለም በ28ኛ ደረጃ ላይ አስቀምጧል።
#oromiamedianetworks

Itiyoophiyaatti yeroo jalqabaatiif gatiin boba'aa liitira tokkoo Birrii 100 caale.

Kun otoo kanaan jiruu dhaabbanni gatii boba’aa idil-addunyaa dhiyeessu Global Petrol Price, Itiyoophiyaan boba'aa gatii gadi aanaan gurguruun biyyoota Afrikaa keessaa sadarkaa 8ffaa, addunyaa irratti ammoo sadarkaa 28ffaa irratti akka argamtu marsariitii isaa irratti barreesse.

Sirreeffama mootummaan gatii gurgurtaa oomishaalee boba’aa irratti taasise hordofuun, seenaa Itoophiyaa keessatti yeroo jalqabaatiif gatiin boba’aa liitira tokkoo birrii 100 caaleera.

Ministirri daldalaa fi walitti hidhamiinsa naannawaa beenzinni litiriin tokko birrii 101.47n, Naafxaan liitiriin tokko birrii 98.98n, keeroosiiniin birrii 98.98n, boba'aan xiyyaaraa 109.56n, Naafxaa gurraachi cimaan birrii 105.97n akkasumas naafxaa gurraachi salphaan birrii 108.30n akka gurguramu murteesse.

Itoophiyaatti baatilee muraasaa as gatiin boba'aa hedduu dabaluutu ibsame.

Kun otoo kanaan jiruu Dhaabbanni gatii boba’aa idil-addunyaa dhiheessu Global Petrol Price akka ibsetti, Itoophiyaatti biyyoota boba'aa gatii gadi aanaan maamiltootaaf gurguran keessaa tokko ta'uu marsaariitii isaa irratti barreesse.

Boba'aan liitira tokko doolaara 0.805n Itoophiyaa keessatti gurgurama jedhe.

Gatii gadi aanaan boba'aa gurguruun Itoophiyaan biyyoota Afrikaa keessaa sadarkaa 8ffaa, addunyaa irraa sadarkaa 28ffaa irratti akka argamtu eere.
#oromiamedianetwork

Mindaan barsiisaa dhugumaa?

Mindaa b/saa ol aanaan itti gaafatamaa m/b sad 2ffaa yoo ta'u, 15340 yoo ta'u gadaanaan ammoo 7424 osoo taaksii hin baasiin, Kun ammoo daballii jedhan faana malee haga kana hin turre, b/saan mindaa gadaanaa dura 4600 irra tureeyyu osoo taaksii hin baasiin jechuudha. Kun ammas maqaa malee bu'aa homaa hin qabu"

Dhugaa taanaan baasii kiraa manaa, ibsaafi bishaa, kan nyaataafi uffata ijoollee samii tuqe kanaan mindaan tun akkamiiin barsiisaa kana jiraachifti?
#jawarmohammed

ከብልፅግና ደሴት ሰዎች ለተቀረው የኢትዮጵያ ህዝብ የተበረከተ የገና ስጦታ።

ባለፉት ጥቂት ቀናት ከፍተኛ የነዳጅ እጥረት እንዳለ ጥቆማ እየደረሰን ነበር። እንዲህ አይነት እጥረት ብዙጊዜ የሚከሰተው የዋጋ ጭማሪ ሊደረግ ሲል ነው።
ለምን? ምክንያቱም የማክሮኢኮኖሚክ ፖሊሲ ኮሚቴ አባላት ከነዳጅ አከፋፋዮች ጋር ስለሚመሳጠሩ ስለሚደረግ የዋጋ ጭማሪ አስቀድመው ይጠቁሟቸዋል።
#jawarmohammed #Update #FullGearForward

OMN(oromia media network ) pinned «እርሶ ባሉበት ከተማ ነዳጅ በስንት እየተሸጠ ነው? #jawarmohammed»

እርሶ ባሉበት ከተማ ነዳጅ በስንት እየተሸጠ ነው?
#jawarmohammed

Mindaafi qaalomiinsi jireenyaa walgituu dhabuurraa kan ka’e, hojjataan mootummaa agabuu oolaa jiraachuun komiilee nu gahan keessaa ijoodha. Fakkeenyaaf:

“Waan deemaa jiru yaaddoo guddaa uumaa jira. Hojjetaan mootummaa miindaan dabalameera jedhanii qaala'iinsa jireenyaa ajaayibaatin waadamaa jira. Hojjetaan tokko miindaa guddaan harkarra gahu qarshii 8000 inni xiqqaan 1500. Yeroo ammaa Xaafiin kumtaalli tokko qarshii 12,000dha. Miindaan argamu waan biraa miti xaafii bituu hin danda'u. Dhugaa dubbachuuf hojjetaan yeroo ammaa laaqana nyaachuu dadhabee agabuu oolaa jira Magaalaa Finfinnee keessatti. Waan nama dinqi Mootummaan Naannoo Oromiyaa Koondoominiyeemii Hojjetoota Mootummaa Naannoo Oromiyaaf kennineera jedhanii gabaasa Caffee Oromiyaa irratti erga gabaasanii waggaa 3 guuteera garuu hojjetaa mootummaa naannoo oromiyaa dhoowwatanii kaadiree fi kaabinee isaanii Aanaa, Godina fi nama fedhaniif kennaa jiru. Hojjetaa mootummaa garuu akka barbaadanitti ittin taphachaa jiru.”
#jawarmohammed #FullGearForward

በ1923 የተወለዱት በኦሮሚያ ክልል ምዕራብ ወለጋ ዞን ቦጂ ድረመጂ ወረዳ ነው የተወለዱት።

አቶ ቡልቻ የቤተሰባቸው አራተኛ እና ብቸኛ ወንድ ናቸው።

አቶ ቡልቻ የመጀመሪያ ደረጃ ትምህርታቸውን በጊንቢ የተከታተሉ ሲሆን፣ ሁለተኛ ደረጃ ትምህርታቸውን ደግሞ በኩየራ አድቬንቲስት ተከታትለዋል።

የመጀመሪያ ዲግሪያቸውን ከያኔው ቀዳማዊ ኃይለስላሴ ዩኒቨርሲቲ በኢኮኖሚክስ አግኝተዋል።

አቶ ቡልቻ ደመቅሳ የመንግስት ስራን የጀመሩት በአጼ ኃይለሥላሴ ዘመነ መንግስት የገንዘብ ሚኒስቴር ምክትል ሚኒስትር በመሆን ነበር።

አሜሪካ ሀገር በሚገኝ ሴርኪኡዝ ዩኒቨርሲቲ ትምህርታቸውን የተማሩት አቶ ቡልቻ ለአስር ዓመታት ያህል ምክትል ሚኒስትር ሆነው ካገለገሉ በኋላ በ1966 አብዮቱ ሲፈነዳ ተመልሰው ወደ ውጭ አገር ሂደዋል።

በተባበሩት መንግስታት ድርጅት ውስጥ የሰሩት አቶ ቡልቻ ኢህአዴግ ሥልጣን ከያዘ በኋላ የፓርላማ አባል ነበሩ።

የኦሮሞ ፌዴራላዊ ዴሞክራሲያዊ ንቅናቄን ያቋቋሙት አቶ ቡልቻ ኋላ ላይ ፓርቲውን ከኦሮሞ ብሄራዊ ኮንግረስ ጋር በመዋሃድ የኦሮሞ ፌዴራላዊ ኮንግረስን ከትግል ጓዶቻቸው ጋር አቋቁመዋል።

አቶ ቡልቻ ከፖለቲካ ተሳትፏቸው በተጨማሪ ከቀዳሚ የግል ባንኮች አንዱ የሆነውን አዋሽ ባንክ አቋቁመዋል።

አቶ ቡልቻ የባንኩ ዓላማ ለኦሮሞ አርሶ አደሮች ብድር ማመቻቻት እንደሆነ ተናግረው ነበር።

ጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ የአቶ ቡልቻን ማለፍ አስመልክቶ ባስተላለፉት መልዕክት፤ "[አቶ ቡልቻ] በሚችሉት ሁሌ ሀገራቸውንና አፍሪካን ያገለገሉ፣ በአቋማቸው ጽኑ፣ ሕዝቦችን ለማቀራረብ የተጉ፣ እውነት ነው ብለው ያመኑትን የትምና መቼም የሚናገሩ ነበሩ" ብለዋል።

የኦሮሞ ፌዴራላዊ ኮንግረስም በአቶ ቡልቻ ደመቅሳ ህልፈት የተሰማውን ጥልቅ ሀዘን ገልጿል።

የኦሮሞ ፌዴራላዊ ኮንግረስ በአቶ ቡልቻ ደመቅሳ ህልፈት የተሰማውን ሀዘን ገለፀ።

ፓርቲው ባወጣው መግለጫ አቶ ቡልቻ ደመቅሳ የኦሮሞን ህዝብ የትግል አንድነት ለማጠናከር ጉልህ ድርሻ መወጣታቸውን አስረድቷል።

አቶ ቡልቻ ህዝባቸውን በእውቀታቸውና በሀብታቸው ከመርዳት ተቆጥበው የማያውቁ ጠንካራ ፖሊቲከኛ እንደነበሩ ገልጿል።

Itti aanaan pireezidaantii fi hogganaan biiroo nageenya Tigraay Leetinaant Jeneeraal Taaddasaa Warradaa “gochaan bulchiinsa Yeroo Tigraay dadhabsiisuun naannicha bulchiinsa malee hambisuuf taasifamu “dogoggora” jedhan.

ABUT paartii waliigaltee Piriitooriyaa mallatteesseefi seenaa waggaa 50 waan qabuuf cimsuuf hojjachuun barbaachisaadha jedhan Taaddasaan.

Waldhabdee hoggansa ABUT gidduu jiru mariidhaan furuun filannoo sirrii ta’uu himani, “Waldhabdee hoggansa ABUT gidduutti uumame furuuf hawaasni hundi dhiibbaa taasisuu qaba.” jedhan.

Waldhabdeen hoggansa gidduutti uumame kuni yeroo dheeraa dura eegaluu kan ibsan Jeneraal Taaddasaa Warradaa, rakkoo ture yeroon furuu dhabuun fi yaaliin taasifamaa ture milkaa’uu dhabuun waldhabdeen akka uumamu taasisuu addeessan.

Rakkoon kuni kan uumame dhalattoota Tigraay gidduutti waan ta’eef hawaasuma kanaan furamu akka qabu eeruun rakkoo kana furuuf yaaliin taasifame “hanga ammaatti hin milkoofne“ jedhan.

Rakkoon uumame “rakkoo siyaasaati” jechuun marii siyaasaatiin furamuu akka qabu himan.

Ka’umsi waldhabdee kanaa “garaagarummaa aanga’oota olaanoo gidduutti uumame” ta’uu ibsuun, rakkoo kana humnaan furuun akka hin danda’amne addeessan.

“Adeemsi rakkoo humnaan furuuf taasifamu “fudhatama akka hin qabnes” ni himu.

Preezdaantiin duraanii Mootummaa Naannoo Oromiyaa Lammaa Magarsaa (PhD) boqochuu Obbo Bulchaa Dammaqsaatiin gaddi guddaan akka itti dhagahame ibsan.

Obbo Lammaa Magarsaa ibsa OMN’iif erganiin “Obbo Bulchaan bara jireenya isaanii keessatti dhugaa uummata isaanii qabatanii dhugaaf warra qabsaa’anii kabajaan darban keessa jiru” jedhan.

Akka Obbo Bulchaa kanatti daandii dhugaa fi haqaa irra deemaa yoo du’an du’a hin jedhamu. Kabaja guddaadha. Obbo Bulchaan siidaa tokkummaa ti. Mallattoo uummata ofii ogummaa ofiin ofittummaa tokko malee tajaajiluuti jechuun ibsan.

“Uummanni keenyaa fi lammileen biyya keenyaa hundi Obbo Bulchaa irraa daandii haqaa barannee sanas qabannee rakkoo walxaxaa biyya keenyaa tokkummaan obsa guddaan ni furra jedheen abdadha” jedhan Obbo Lammaa Magarsaa.

Biyyoon isaanitti haa salphattu. Maatii fi uummata isaaniif jajjabina haa kennu jedhan Preezdaantiin duraanii Mootummaa Naannoo Oromiyaa Lammaa Magarsaa Waaqoo (PhD) ibsa gaddaa ergan kanaan.

ወባ በምዕራብ ወለጋ ዞን ቆንዳላ ወረዳ በተለያዩ ቀበሌዎች የወባ በሽታ ጉዳት እያደረሰ መሆኑን ነዋሪዎች ገለፁ።

በዚህ ታህሳስ ወር በርካታ ህጻናት በወባ በሽታ ህይወታቸውን ማጣታቸውን የተጎጂዎች ወላጆች ተናግረዋል።

በቆንዳላ ወረዳ የጋራ ኮርማአ መንደር ነዋሪዎች በአሁኑ ወቅት በወባ እየተሰቃዩ ነው።

በአካባቢው በተፈጠረው የጸጥታ ችግር ምክንያት በቆንዳላ ወረዳ ኮርማ በተባለች ቀበሌ የወባ መከላከያ እንደ የአልጋ አጎበር እና የኬሚካል ርጭት ያሉ አገልግሎቶች እያገኙ አንዳልሆነ ነዋሪዎች ተናግረዋል።

በመንግስት ጦር እና በኦሮሞ ነጻነት ሰራዊት መካከል ያለው ግጭት የወባ ስርጭት እንዳይገታ ማድረጉን ገልፀዋል።

የቆንዳላ ወረዳ ጤና ጽህፈት ቤት ኃላፊ ወይዘሮ ሩፋኤል ታስፋ የህብረተሰቡን ቅሬታ ውድቅ አድርገዋል።

በወባ በሽታ የሞተ ሰው የለም ብለዋል።
#oro@oromiamedianetworks #omn

Haati warraa artiist Nuhoo Goobanaa Addee Malikaa Alii du'aan addunyaa kana irraa boqatan.

Waggoota lameen dabran dhukkubsatanii waldhaansa irra kan turan aaddee Malikaan har'a magaalaa Adaamaatti du'aan boqatan.

Awaash Faantaalletti kirkirri lafaa olaanaan muudate.

Halkan naannoo Saa'atii 10tti kirkirri lafaa olaanaa riiktar iskeelii 5.8 ta'e muudatu qorannoon dhimma Lafaa Ameerikaa beeksise.

Kirkirri kun Affaar Awwaash irraa KM 57 irratti kan mudate yoo ta'u raafamni lafaa olaanaan Magaalota Adaamaafi Finfinneetti uumameera.
@oromiamedianetworks
#Earthquake

ኢትዮጵያና ሶማሊያ በአዲሱ የአፍሪካ ህብረት የሶማሊያ ድጋፍ እና ማረጋጋት ተልዕኮ ላይ በትብብር ለመስራት ስምምነት ላይ መድረሳቸውን የኢትዮጵያ የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር አስታወቀ።

በመከላከያ ሚኒስትር ኢንጂነር አይሻ መሃመድ የሚመራ የአገሪቱ ከፍተኛ ልዑካን ወደ ሶማሊያ ታህሳስ 24/ 2017 ማቅናቱን ተከትሎ ነው አገራቱ ተልዕኮው ለመተባበር ስምምነት ላይ ደርሰዋል የተባሉት።

የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴሩ ነሐሴ 25/ 2017 ያወጣው መግለጫ በደፈናው አገራቱ በተልዕኮው ላይ በጋራ ይሰራሉ ቢልም የኢትዮጵያ ወታደሮች በመጪው ጥር በሚሰማራው የሶማሊያ ድጋፍ እና ማረጋጋት ተልዕኮ (አውሶም) ውስጥ ስለ መሳተፋቸው ያለው ነገር የለም።

የሶማሊያ የውጭ ጉዳይ ባለስልጣንን ጠቅሶ ብሉምበርግ ባወጣው ዘገባ የመከላከያ ሚኒስትሯ ወደ ሶማሊያ ያቀኑት የኢትዮጵያ ወታደሮች በአዲሱ የአፍሪካ ኅብረት የሶማሊያ ድጋፍ እና ማረጋጋት ተልዕኮ ስለሚኖራቸው ተሳትፎ ውይይት ለማድረግ ነው ብሏል።

ባለስልጣኑ "በሶማሊያ እና ኢትዮጵያ መካከል ያለው ውዝግብ በአንካራ ስምምነት መፈታቱን ተከትሎ ሶማሊያ የኢትዮጵያ ወታደሮችን በአውሶም ለማካተት እያሰበች ነው" ማለታቸውንም ዘገባው አክሏል።

ሶማሊያ የኢትዮጵያን ወታደሮች በተልዕኮው ውስጥ ላለማካተት አስተላልፋ የነበረውን ውሳኔ ለመቀልበስ ማሰቧንም የብሉምበርግ ዘገባ ያትታል።
#Earthquake #oromiamedianetworks

በኢትዮጵያ ከ9 ሚሊየን በላይ ህጻናት ከትምህርት ገበታ ውጭ መሆናቸውን ዩኒሴፍ አስታወቀ።

አለምአቀፉ የህጻናት አድን ድርጅት ዩኒሴፍ ትላንት ባወጣው ሪፖርት በኢትዮጵያ በተያዩ አከባቢዎች በመካሄድ ላይ ባሉ ግጭቶች፣ መፈናቀሎች እና የተፈጥሮ አደጋ ሳቢያ ህፃናቱ ከትምህርት ገበታ ውጭ መሆናቸውን ገልጿል።

ከ6 ሺ በላይ ትምህርት ቤቶች ተዘግተዋል ያለው ሪፖርቱ በተጨማሪም ከ10 ሺ በላይ ትምህርት ቤቶች በግጭቶች እና በተፈጥሮ አደጋ ሳቢያ ጉዳት ደርሶባቸዋል ወድመዋል ሲል አክሏል።

ይህም የመማር ማስተማሩ ሂደት ሰላማዊ እና ተደራሽ እንዳይሆን አስተዋጽኦ ማድረጉን አመላክቷል።

Itoophiyaatti daa’imman miliyoona 9 ol barnootaan ala ta'uu UNICEF beeksise.

Dhaabbanni baraarsa daa’immanii idil-addunyaa, UNICEF gabaasa kaleessa baaseen, sababa walitti bu’iinsa, buqqa’iinsaa fi balaa uumamaa naannoolee Itoophiyaa adda addaatti mudateen, daa’imman kunneen barnoota ala ta’uu isaanii ibseera.

Manneen barnootaa kuma 6 ol cufamuu isaanii gabaasichi itti dabaluudhaan, sababa walitti bu’iinsaa fi balaa uumamaatiin manneen barnootaa kuma 10 ol miidhamuu ibseera.

Kunis adeemsi baruu fi barsiisuu nagaa fi dhaqqabamaa akka hin taaneef gumaacheera jedhe.
#oromiamedianetworks #Earthquake

🌋'Ummanni baqachaa jira': Affaaritti ibiddi lafa keessaa ol danfu mul'ate

Riphee loltoonni Sooriyaa Asaad hari'uun aangoo qabatan loltoota biyya alaa lolarratti isaan gargaaran muraasaf aangoo gulantaan waraanaa olaanaa keennan.
Lammiilen biyya biraa maalif Humna Ittisaa Sooriyaa keessatti aangoo argatan?
https://bbc.in/4gRygZT

#Earthquake : እየተከሰተ ያለው ተደጋጋሚ የመሬት መንቀጥቀጥ ዛሬም ቀጥሏል።

ዛሬ ረቡዕ ከጥዋት አንስቶ እስከ ምሽት በተለያየ ጊዜ በሬክተር ስኬል ከ4.5 እስከ 4.9 ድረስ የተመዘገበ የመሬት መንቀጥቀጥ በአዋሽ ፈንታሌና አካባቢው ተከስቷል።

ሰሞኑን ጠንከር ያለውና ተደጋግሞም እየተከሰተ ያለው የመሬት መንቀጥቀጥ አፋር ላይ የንብረት ጉዳት አድርሷል።

ወገኖቻችን የመሬት መንቀጥቀጡ ካየለባቸው ቦታዎች ቤታቸውን ጥለው ለመውጣት እየተገደዱ ይገኛሉ።

#oro@oromiamedianetworks
#FullGearForward

https://www.facebook.com/share/p/18ycQG6WgB/
🇸🇾 Sooriyaan biyya seenaa waggoota dheeraa qabdudha. Haa ta’u malee, dirree wal waraansaa erga taatee bubbulte.

Biyyi kuni seenaa akkamii qabdi? Eessaa kaatee as geesse?

Gibira humnaa olii fi baay'achuun buusiiwwanii nagahe seeraa hin qabnee uummata yaaddoo guddaa fi gadadoo hamaa keessa galchaa jiraachuun ibsame.

Gibirri fi buusiiwwan garaagaraa humna uummataan ol kan jedhan, kanneen nagaheen seeraan hin muramneef warra sassaabuuf balbala malaammaltummaa banaafii jiras jedhan.

Kutaaleen hawaasaa garaagaraa OMMf yaada kennan, daballiin gibiraa fi baay'inni buusiiwwan garaagaraa galii ummanni argataa jiruun gonkumaa wal-hin simatuu jedhan.

Waajjira paartii ijaarra, eebba milishaatiif kanneen jedhanii fi sababoota garaagaraa dhahachuun hawaasa dirqisiisanii maallaqa humnaa olii nama tokko irraa qarshii 1000-5000 irraa fuudhaa jiraachuu ummanni komatan.

Kana malees uffata raayyaa ittisa biyyaa, nyaataa raayyaa ittisa biyyaa fi nyaataa fi uffata maatii raayyaa ittisa biyyaatiifis jechuun mootummaan baasii nutti fe'aa jira jedhan.

Namoonni yaada kennan hangi gibiraa kafalanii fi waanti nagahee irratti barreeffamu gonkumaa garaagaraa jedhan.

Nagahee irratti xiqqeessanii barreessu kan jedhan namonni yaada kennan, kan sassaaban garuu dachaa hedduun sana akka caalu himatan.

Gibirri bara kanaa immoo kan adda isa godhu beelladoota manaatii kaasee hanga baargamootti lakkaa’amee ummata irraa funaanamaa jira jedhan.

Kana malees buusiiwwan garaagaraa dirqiin sassaabamaa jiraachuu eeranii, hangi buusii sassaabamuu fi galiin hawaasaa wal hin madaalu jedhan.

Kana malees maallaqni maqaa buusiin walitti qabu nagahee wayiituu akka hin qabne eeranii, kun saamichaa malaammaltummaa guddaa karra kan banu akka ta'e dubbatan.

Daldaltoota yoo isaan kafaltii humnaa olii gaafatamanii kafaluu dadhaban mana sirratti cufnee sillee gara mana hidhaa si geessina jechuun doorsisuu jedhan.

Gibiraa fi buusiin adda addaa itti dabalamee namoonni humnaa isaaniitii ol ta'ee kafaluu dadhaban biyya irraa yoo baqatan kan baqachuu hin dandeenne ni hidhamu jedhan.

Mootummaan kaffaltii gibiraa fi buusii garagaraatiin ummata dararaa jiru kana fooyyeessee bifa ummata madaaluun gochuu qaba kan jedhu namoonni yaada kennan, kanneen mootummaa daheeffatanii buusii nagahee maleetiin hawaasa saamaa jiran immoo hatattamaan tarkaanfii irratti fudhachuu qaba jechuun jiraattonni gaafatu.

Baqattoonni Oromoo Yaman keessa jiraatan waraanaa gidduutti danqamnee fala dhabne jedhu.

Bara faranjootaa 2011 kaasee lola keessa kan seente Yaman dhalattoota Oromoo kumaatama achi jiraniif madaa taatee jirti.

Tokkummaan Hawaasa Itoophiyaa (Oromoo) Yaman Sana’aa Xalayaa barreesseen dhalattoonni Oromoo waggootaf qe’ee abbaa isaanii irra jiraachuu dadhabanii baqni hiree isaanii ta’uu ibse.

Baqattoonni kunneen erga biyya keenyarraa fagaannee waggoota 25 -30 kan guunnellee jirra. Baqattoonni biyya sanatti kanneen ilmaan horatanii biyya rakkinaan marfamte kana keessa jiraannu heddu dha jedhu.

Biyya bara 2011 kaasee waraanni unkuru kana keessatti akkuma baqataattuu mirga baqattummaa illee mulqamnee kan jiraannu nuti baqattoonni Oromoo biyya Yaman haala daran rakkisaa keessa jirra jedhu.

Sarbamoota heddu dheessun gariin biyya biraatti, gariin gara baadiyyaatti baqatee gariin immoo rakkinuma keessa teenyee kunoo Waajjira UNHCR’tti gallee jirra jedhu.

Haala qilleensaa rakkisaa, beelaa fi dheebuu waliin gargaarsa malee daa’imman waliin rakkachaa jiraachuu himatu.

Bara 2021 keessa lammiileen hedduun mana hidhaa keessatti lubbuun darbuun yaadannoo yeroo dhiyooti. Waraanni Israa’elii fi Gaazaa keessatti godhamuu waliin wal qabatees haleellawwan qilleensaa asitti godhaman sodaa guddaa akka isaanitti uumaa jiru dubbatan lammiileen kunneen.

Akka biyyoota biroo mootummaan Itoophiyaa lammiilee isaaf dhimmamee nuuf birmachuu hin dandeenye kan jedhan lammiileen Oromoo.

Kanaaf hawaasni keenya biyyoota guddatan keessa jirtan haala kana hubattanii akka nu baraartan akka deeggarsa nuuf gootan jechuun dhaammatu Tokkummaan Hawaasa Itoophiyaa (Oromoo) Yaman Sana’aa.

Waldaan Fannoo Diimaa Itoophiyaa naannolee Oromiyaa fi Amaaraa keessatti haleellaa hidhattoonni ambulaansii lama irratti raawwataniin konkolaachiftoota irratti miidhaa ulfaataan qaqqabuu beeksise.

Haleellaan kun torban darbe naannoo Oromiyaa godina Wallagga Bahaa aanaa Sibuu Siree fi naannoo Amaaraa godina Gondar Kaabaatti kan raawwatame yoo ta’u, konkolaachistoonni ambulaansii lubbuu baraarsaaf socho’aa turan dhukaasa “hidhattoota hin beekamneen” miidhamuu ibsee jira.

Konkolaattota ambulaansii irrattis miidhaan dhaqqabuu kan eere waldichi gocha raawwatameen “baay’ee gadduu” ibsee.

Waldichi yeroo irraa gara yerootti hojjettoota isaa dabalatee haleellaa tola ooltotaa fi konkolaattota isaa irratti raawwatamuun tajaajila namoomaa namoota barbaadaniif geessuuf qormaanni mudachaa jira jedhe.

“Kanaaf humnoonni haleellaa raawwatan kamiyyuu tarkaanfiin kun waliigalteewwan Jenevaa idil-addunyaa Itoophiyaan mallatteessite kan faallessu ta’uu fi kaayyoo waldichaan ala ta’uu hubachuun, hojjettoonni, tola ooltoonni fi konkolaattoonni waldichaa bilisaan socho’uu akka danda’aniif gocha akkasi irraa akka of qusatan ni hubachiisna,” jedhe.

የኢትዮጵያ ቀይ መስቀል ማህበር በኦሮሚያና በአማራ ክልሎች ታጣቂዎች በፈጸሙት ጥቃት ሁለት የአምቡላንስ አሽከርካሪዎች ላይ ከባድ ጉዳት መድረሱን አስታወቀ።

ጥቃቱ የተፈፀመው ባለፈው ሳምንት በኦሮሚያ ክልል በምስራቅ ወለጋ ዞን ሲቡ ስሬ ወረዳ እና በአማራ ክልል ሰሜን ጎንደር ዞን ነው ብሏል።

ማህበሩ በአምቡላንስ ተሸከርካሪዎች ላይ በደረሰው ጉዳት በጣም ማዘኑን ገልጿል።

ማህበሩ በበጎ ፍቃደኞቹና በተሽከርካሪዎቹ ላይ ሰራተኞቹን ጨምሮ በተለያዩ ጊዜያት በሚደርስባቸው ጥቃቶች ሰብአዊ አገልግሎት ለተቸገሩ ወገኖች በማድረስ በኩል ፈተና እየገጠመው መሆኑን አሰረድቷል።

ስለሆነም የማህበሩ ሰራተኞች፣ በጎ ፈቃደኞች እና ተሽከርካሪዎቹ በነፃነት እንዲንቀሳቀሱ ማንኛውም ጥቃት የሚሰነዝሩ ሃይሎች ከድርጊታቸው ሊቆጠቡ እንደሚገባ አሳስቧል።

ይህ እርምጃ ኢትዮጵያ የፈራረመችውን የጄኔቫ ስምምነቶችን የሚጻረር መሆኑንም አስረድቷል።

“Naannoon Oromiyaa takkuma nutis kan beeknu kanuma garummoo erga Bulchiinsa magaalaa shaggar hundaa'ee ji'a ji'aan kiraa manaatiif jedhee qarshii 3000 kanfalaa jira. qajeelfama kana kan baase bulchiinsa mootummaa naannoo oromiyaati, garuu bulchiinsa magaalaa tokko qofa irratti hojii irra oolaa jira. komii kana imaanaan sitti erga Barsiisaa xxxx”
#jawarmohammed

Here are the readings I am managed to go through in 2024 ( audible has been very helpful)

- Genghis Khan and the Making of Modern World by Jack Weatherford
- On Leadership by Tony Blair
- Wealth and Poverty of Nations by David S. Landers
- የትርክት ዕዳና በረከት by Daniel Kibret
- Nexus by Yuval Noah Harari
- Cicero: The Life and Times of Rome’s Greatest - Politician by Anthony Everitt
- The Post American World 2.0 by Fareed Zakaria
- Energy and Civilization by Vaclav Smil
- Currency Wars by James Richards
- The Ascent of Money by Nail Ferguson
- The Abiy Project by Tom Gardner
- Why Sex is Fun by Jared Diamond ( Its not what you think 🙂 )
- The Globalization Paradox by Danny Rodrik
- How Asia Works by Joe Studwell
- Civilization by Naill Ferguson
- Why the West Rules for Now by Ian Morris
- Upheaval by Jared Diamond
- People, Power, and Profit by Joseph E. Stieglitz
- The Dragon Gift by Deborah Brautigam
- The Code of Capital by Katharina Pistor
- The Machiavellians by James Burnham
- Counterinsurgency by David H Petraeus
- Conflict by David Petraeus
-Bismark by A.J.P Taylor
- The Reformation by Diarmaid MacCulloch

Happy New Year friends and foes. May 2025 be more peaceful and joyous for all of us.
#jawarmohammed

Boordiin Filannoo Biyyaalessaa Itiyoophiyaa Addi Bilisummaa Ummata Tigraay (ABUT) yaa'ii waliigalaa isaa akka gaggeessu hubachiise.

Boordichi xalayaa barreesseen erga dhaabichi bifa addaatiin galmaa’ee booda yeroon walga’iin waliigalaa gaggeeffamuu qabu ji’a lama hin guunne akka hafe ibsamee jira.

Sababa kanaanis ABUT xiyyeeffannoo kennee yaa’ii waliigalaa akka geggeessitu hubachiisee jira.

#Update
Suuraan tun maal himti? Milishichi qawwee baadhatee deema. Garuu ammoo of danda’ee laga ce’uu mannaa hiyyeessa dirqisiiswe gateetti yaabe. Maalif? Takkaa laga ce’uu waan hin beekneef sodaateeti. Yookin ammoo bishaan huccuu isaaa akka hin jiifne waan balfeef ilma namaa akka harreetti yaabee cehuu filate. Dimshaashatti suurichi kan himu tuutni angorra jirtu wallaaltuu, oftuultuufi sodaattuu yoo taatu, ummanni garuu dandeettifi humna cimaa qabaatus, doorsisa humna qawweetin baadhatee bulaa akka jiruudha. Kanaafuu akeekni qabsootis, takkaa milishichi gateettii ummataarraa bu’ee of danda’ee laga akka ce’u, didnaan ammoo ummatichi ba’aa kana laga keessatti ofirraa akka gatu dandeessisuudha.
#jawarmohammed

Ministeerri barnootaa Itoophiyaa yeroo dhihoo as murteewaan falmisiisoo fudhatuun damee barnoota Itoophiyaa irratti yaadi garagaraa ka'aa jira.
Mootummaan qulqullina barnootaa mirkaneessuuf murteewwan kana akka fudhatu ibse.
Tibbanas dhimma gulantaa Piroofeesarummaa guutuu kennuu dhorkuu ilaalchisee ibsame hordofee barsiisota biraa komiin ka'aa jira.
Ministeerichi Qajeelfama Guddina Sadarkaa Hojjettoota Akkaadaamii ilaalchisee xalayaa Mudde 10, 2024 dhaabbilee barnoota olaanoo hundaaf ergeen "gulantaan Piroofeesarummaa Muddee 10, 2024 irraa eegalee kenname fudhatama akka hin qabnee fi kana boodas kennuun akka dhorkamu" ibse.
Haalli kenniinsa Pirofeesarummaa Yuniversiitiwwaan Itoophiyaa hundaatu haala wal fakkaatuun akka kennamuuf labsii haaraa ba'een Onkoloolessa14, bara 2020 irraa eegalee hojiirra oolaa tureera.
Haa ta'uu malee, raawwii irratti qaawwi akka mula'te ibsuun hanga fooyya'insi taasifamee dhaabbilee barnoota olaanoo hundaaf ergamutti kenninsa guddina gulantaa Piroofeesarummaa akka dhaabatu baatii Hagayyaa darbee beeksisuu isaa xalayaa kanaan ibseera.
Achiin boodallee "dhaabbileen tokko tokko dhorkii kana cabsuun haala qajeelfamicha hin hordofne, iftoomina hin qabne fi riiformii mirkaneessa qulqullina barnootaa cabseen gulantaa piroofeesarummaa kennuu itti fufuu isaanii hubanneerra" jedha xalayichi.
Dhimma kana irratti Yuniversiitiwwaan Itoophiyaa adda addaa keessatti gulantaa Piroofeesarummaa guutuu kanneen argatan keessa namootni muraasni yaada isaanii BBC'f qoodaniiru.
Yaada Piroofeesaroota lamaa kan maqaa isaanii fi Yuuniversitii irra jiran akka hin himne nu gaafatan haala kanaan qindeessineerra.

Miseensonni mana maree Qaallittii keessa hidhaa jiran wal'aansa baqaqsanii yaaluu booda 'yeroo dheeraaf dhiigni isaanii dhaabachuu diduu' maatiin isaanii BBC’tti himan.

https://www.facebook.com/share/v/1VT8fEHu1Q/

https://www.facebook.com/share/p/18ViXwDZsA/

Hawaasni Oromoo diyaaspooraa sochii baraarsa OMN taasisaa jiru cimsee akka itti fufu bulchiinsi OMN gaafate.

Wantoota bu'uuraa ummata tokkoof barbaachisan keessaa miidiyaan tokko ta'uu kan ibse bulchiinsi OMN, ummata Oromootiif miidiyaan meeshaa jabanaa rakkoo siyaas-diinagdee fi hawaasummaa Itoophiyaa keessa jiru ittiin saaxilluudha jedhe.

OMN dhaabbata Oromoo waloo ummanni Oromoo waloon tumsuu qabuudha jechuun bakka buutonni hawaasa diyaaspooraa fi jiraattoonni Oromiyaa himani jiru.

Gaafileen siyaas-diinagdee fi hawaasummaa ummanni Oromoo Itoophiyaa keessatti qabu yeroo danqaan guddaan muudate kanatti ummanni Oromoo miidiyaa dhabuun kufaatii guddaa ta'uu kan ibsan qaamoleen hawaasaa garagaraa, hawaasni Oromoo diyaaspooraa miidiyaa tokkicha qabnu deeggaruun sagalee nuu ta'uu qaba jedhan.

Barreessaa fi Gaazexeessaa Iskuu Hamzaa “Hundeefamni OMN Indastirii miidiyaa Oromoo tarkaanfii tokko duratti tarkaanfachiise, imalli qabsoo Oromoo miilaa fi xalayaan adeemsifamaa ture gara boqonnaa biraatti ceesisee jedha.

Hundeefama OMN tiin ummanni Oromoo Kaabaa Kibbaa, bahaa dhihaa wal dhagahee dammaqiinsa siyaasaa olaanaa horaachuun dhiibbaa siyaasaa fi diinagdee isa irratti taasifamu falmachuu jalqabee jedhe.

Kun ammo shora diyaaspooraan Oromoo taphateen ta'uu ibse.

Warraaqsii ummanni Oromoo taasisaa ture OMN utubamuun warraaqsota addunyaa irratti jijjiirama fidan keessaa tokko akka ta'u taasisee jira jechuun, ummata Oromootiif miidiyaan hedduu barbaachisaa ta'u ibsa.

Hayyoonni Oromoo miidiyaa kana hundeessanii fi akka leecalloo sabaattii tiksaa turan har'a rakkoo faynaansii miidiyaa kaan muudateef furmaata barbaaduu qabu jechuun waamicha taasise.

Dura taa'aan Waldaan Hawaasa Oromoo Kaaba Kaalifoorniyaa Dr. Tishoo Tafarraa rakkoo faaynaanisii OMN muudate furuuf jalqaba rakkoo fedhe jiraatuus dhaabbanni kun dhaabbata Oromoo ta'uu fi ummata Oromootiif barbaachisaa ta'uu irratti walii galuu fi tooftaa baraarsa isaa irratti xiyyeefachuun hojjataa jiraachuu OMNtti himan.

Jaalannee jaalachuu baannee, amannee amanuu baannee OMN qabeenya Oromooti kan jedhan Dr. Tishoo Tafarraa, guutuu hawaasa Oromoo diyaaspooraa addunyaa irra jiru keessaa namni kuma shan (5000) ji'atti dhaabbiidhaan doolara shan shan yoo walitti qabe rakkoo miidiyaa kana kuffisaa jiru furuu dandeenya.

Guutuu hawaasa Oromoo diyaaspooraa keessaa namni 5000 dhibbeentaa 5 ta'a kan jedhu Waldaan Hawaasaa Oromoo Kaaba Kaalifoorniyaa, kana keessaa waaldaaleen hawaasa Oromoo hundi yoo qooddatan haala salphaan dhaabbata ummataan dhaabbatee Ummataaf hojjatu OMN itti fufsiisuu dandeenya jedhan.

Waldaaleen Hawaasa Oromoo diyaaspooraa bakka jiranitti miseensota isaanii irratti hojjachuun namni tokko dhaabbiin ji'atti doolaara shan qofa dhaabbata kanaaf akka kafalu taasisuun rakkoo dhaabbatichaa furuun ni danda'amaa jedhan.

Doolaarri shan shanii waldaalee hawaasaa Oromoo diyaaspooraa irraa ji'atti walitti qabamu kun madda galii diinagdee OMN ta'a jechuun Waldaaleen hundi tooftaa kana irratti akka hojjatan waamichi dhiyaatee jira.

Ummanni Oromoo akkuma waggoota kurnan darbe miidiyaa OMN hundeessuun ummata biyya keessaatiif sagalee ta'aa ture, ammas miidiyaa kana utubuun ummata biyya keessaatiif sagalee ta'u qaba jedhe.

Rakkoon faaynaasii dhaabbaticha muudate furmaata waaraa akka argatuuf hawaasni Oromoo diyaaspooraa tumsa akka taasisanii fi sochii jalqaban jabeessani akka itti deeman bulchiinsi OMN gaafatee jira.

Fayyoo kaleessas qabsoo ummataatu walitti nu fide. Gocha gootummaa seenaan yoomiyyuu hin dagannee Rio’tti hojjattetu walitti ni dhiheesse. Jechoonnifi gochonnii baroota dabranii seenaa san hin haqan. Kaleessa si faarsee siin boonee, deebi’ee si xiqqeessuu hin danda’u. Kanaafan gadoo sitti hin qabanne. Badiifi diigomsa sabaafi biyyaa amma geggeeffamaa jiru na caalaa ati kallattin akka hubattus shakkii hin qabu. Maalif akka dubbachuu diddus nan hubadha. Ammoo anaan caldhisi jechuurra, natti dabalamtee akka dhiibbaa gootun abdadha.
@jawar #jawarmohammed

“Bilxiginnaan jaleewwan hedduu warra follow qabuuf akka si qeeqaniif mallaqa kafalaa jirti jedhan”

Gorsi kiyya kana. Yeroo jiruun qaalofte kanatti maallaqa bilaash maaf diddan. Maallaqa jaraa fudhaa. Maqaa isaan beekaniin dhukkee narraa kaasaa. Maqaa biraan facebook banadhaa yakka ummatarratti raaw’atamu saaxilaa. Bitaan korii mirgaan walgahiin kooraa kan jedhe anaa miti, abaabayyoota keenya 🙂
#jawarmohammed

በበዙ ሺዎች መልክት ልካችኋል፡፡ በተደጋጋሚ ከደረሱኝ መልክቶች ውስጥ በአስቸኳይ ትኩረት ልናደርግባቸው ይገባል የተባሉ በደሎች የሚከተሉት ናቸው፤

- በኮሪደር ልማት ስም ከዋና ከተማዋ እስክ ትናንሽ የቀበሌ ሰፈራዎች እየተካሄደ ያለው የንብረት ማውደም ዘመቻ

- ቃል የተገባው የደሞዝ ጭማሬ መዘግየት እና ከቀን ወደቀን እየትባባሰ ያለው የኑሮ ውድነት

- የመምህራን ደሞዝ እና ወጪ ካለመመጣጣኑ የተነሳ ባዶ ሆዳቸውን ትምህርትቤት ስለሚሄዱ ቆመው ለማስተማር እንኳን እንደተሳናቸው

- የግብር በብዙ ውጥፍ መጨመር እና የገቢዎች ሰራተኞች አይን ያወጣ ዘረፋ

- በከባድ ጭነት መኪናዎች ሾፌሮች ላይ በየኬላዊ የሚደረገ ወከባና ህገወጥ ክፍያ

- የመንግስትና የአማጺ ቡድኖች የሚታዘዙ የታጠቁ ሀይሎች የሚደረግ ጠለፋና ከአቅም በላይ የሆነ ገንዘብ መጠየቅ

- ስፍር ቁጥር በሌለው ሰበባሰበብ ህዝቡ እንዲከፍል የሚገደደው መዋጮ

- ሚሊሺያዎ የሚፈጽሙት ድብደባ፣ የገንዘብ እና ስልክ ዘረፋ

የቀረ ካለ ይጥቁሙ፡፡ በቀጣይ እንደ ጉዳዩ ወቅታዊነት የትኩረት ደረጃ በማስቀመት እንሄድበታለን።
#jawarmohammed

ከሚደርሱኝ የተበዳይ ድምጾች መካከል;

ጤና ይስጥልኝ ወንድሜ ጀዋር አንተ የተበዳዮች እንባ አባሽ ሕዝብ ወደሚጮሕበት አቅጣጫ ባጣ ጊዜ አላሕ አንተን ይጥልልናል አላሕ ረጅም እድሜ እና ጤና ይስጥሕ የምንግዜም ደጋፊክ ከሐረር
በፍትህ እና በገንዘብ መዋጮ በፖሊስ ኮሚሽን በሚያደርስብን በደል መሬት ንጥቂያ ዳስስልን
በተለይ በሐረሪ ክልል በፖሊስ ኮሚሽን እና ጠቅላይ አቃቤ ሕግ በሰበብ አስባብ ሰው ከቤት አፍነው በማውጣት እና በማፈኛ ጣቢያዎቻቸው በማሸግ በማትወጡበት እስር ከምናስፈርድባችሁ ገንዘብ ከፍላችሁ መለቀቅ ከሁለት አንዱን ምረጡ ይባላል በዚህ መልኩ በመቶሺብሮችን ለጠቅላይ አቃቤ ሕጉ ሐላፊ እና ለኮሚሽነር ረምዚ ሱልጣን ከፍለን ከእስር ድነናል ዛሬም ማስፈራሪያቸውን እና መዘረፋቸውን መቋቋም ስላቃተን ይኸው የነሱ ደጋፊ ለመምሰል ሼር እያደረግን እየኖርን ነው ከሞላ ጎደል በኮሪደር ልማት ስም በኦሮሞና በሌሎች ብሔር ብሔረሰቦች እየደረሰ ያለው በደል መግለፅ የሚያስችለኝ ቃላት ይኖራል ብዬ አላስብም በኮሪደር ልማቱም እኔና ባለቤቴ የምንተዳደርበትን ከመንገድ ጋር የማይገናኝን ሱቅ ለብልፅግና ቱባ ባለስልጣናት እና ለፖሊስ ኮሚሽነሩ ለጠቅላይ ዓቃቤ ሕጉ አዩብ ለወረዳ አስተዳዳሪው ሰሚር የጠየቁንን ሁለት ሚሊዮን ብር ባለመስጠታችን ብቻ ከ70ዓመት በላይ በአባታችን ተይዞ ሲሰራበት የቆየን ቦታ ያለ ምንም ማስጠንቀቂያ እያፈረሱት ነው የተጠራነው የደረሰብን በደል በማንም ተፈፅሞ የማያውቅ ነው ።”
#jawarmohammed

ጠቅለል ስናደርገው በውሱን አመታት ትዓምራዊ የኢኮኒሚ እድገት በመምጣት ታሪክ ከሰሩት፣ የሲንጋፖሩ ሊክዋን ዪው፣ የኮሪያው ፓርክ ቹንግ ሂም ሆነ የቻይናው ዴንግ ቻው ፒንግ ስኬት የምንማረው፣ ሀገር የሚበለጽገው በምኞትና በማስመሰል ሳይሆን፣ እውቀትን፣ ብልሃትን እና እቅድን በመጣመር መስራት ከተቻለ መሆኑን ነው።
የሲንጋፖርን የእድገት ጉዞ ከ ሊ ክዋን ይው አንደበት ለመረዳት በህይወት እያለ የጻፈውን From Third World to First: The Singapore Story እንድታነቡ ጋብዛለሁ። ለተጨማሪ ንባብ ደግም በሀገሪቷ በነበረኝ ቆይታ የተረዳሁትን ያካተተኩበትን “አልፀፀትም” ያክሉበት ፡)

አዲስ እንደ ሲንጋፖር?

ባለፈው ሰሞን ሲንጋፖርን የጎበኙ የብልጽግና አመራሮች የከተማዋን ውበት ከማድነቅ አልፈው ፊንፊኔን ሲንጋፖር አድርገናታል እያሉን ነው። አስደማሚዋ ሲንጋፖር በወጣነቴ ዘመን ለሁለት ዓመታት የተማርኩባት ከዚያ ወዲህም በተደጋጋሚ የጎበኘኋት ሀገር ናት። እንዲሁም ይህቺን ከ60 ዓመታት በፊት ደሃ የወደብ ከተማ የነበረች ሀገር የፈጣን እድገት ተምሳሌት ያደረጋትን መሪ ሊ ክዋን ይው (Lee Kuan Yew) ሥልጣኑን ከለቀቀ በኋል በጡረታ ዘመኑ ሲሰጣቸው የነበሩትን ሌክቸሮች በአካል የመከታተል እና ጥያቄዎችን የመጠየቅ እድልም አግኝቼ ነበር፡፡ ስለሆነም የብልጽግና ሰዎች እውነትም የሲንጋፖርን ፈለግ መከተል ከፈለጉ፣ አሁን የሚታየውን የከተማዋን ውጫዊ ገፅታና ውበቷን በደፈናው ለመኮረጅ መሞከር ሳይሆን እዚህ ለመድረስ ያስቻላትን መሰረታዊ መነሻ እርምጃዎች መመርመርና መገንዘብ ይገባቸዋል።

ሊ ክዋን ዪው እራሱን ጠይቄ እንደመለሰልኝ፣ የሲንጋፖር ፈጣን እድገት ዋነኛ መሰረቶች ( foundations) የመጀመሪያው ሰላምና ደህንነት (peace and security) ማረጋገጥ ሲሆን ሁለተኛው ችሎታን መሰረት ያደርገ መንግስታዊ አስተዳደር (merit-based bureaucracy) መገንባት ናቸው። ሰላም እና ደህንነት (Peace and Security) ሲንጋፖር ሉዓላዊ ሀገር ሆና ስትመሰረት (1965) ለግጭት መንስዔ በመሆን ሰላም እና ደህንነትን ሊያናጉ የሚችሉ ሁለት ጉዳዮች ነበሩ፤ ብሄር እና መደብ።

ከብሄር አንጻር የደሴቷ ነባር ሕዝቦች (native) በሆኑት ማሌይ እና ቀኝ ገዢዎች ለጉልበት ሥራ አምጥተዋቸው በቁጥር አብላጫ በሆኑት ቻይናዎች መካከል በነጻነት ዋዜማ ሽኩቻ ተጀምሮ ነበር። ይህንን አደጋ የተረዳው ሊ ክዋን ዪው ‘ሳይቃጠል በቅጠል’ በማለት ለብሄር ግጭት ምክንያት ሊሆኑ የሚችሉ ጉዳዮችን ገና ከጠዋቱ ለመፍታት ወሰነ። በቋንቋ ረገድ፣ ሁሉም በሀገሪቷ የሚኖሩ ሕዝቦች ልጆቻቸውን በአፍ መፍቻ ቋንቋቸው ማስተማር መብታቸው እንደሆነ ተደነገገ። በተጨማሪም ሁሉም ህጻናት እንግሊዝኛን እንዲማሩ በማድረግ የጋራ መግባቢያ እንዲኖራቸው አስቻለ። እንዲሁም መሌይ (Bahasa Melayu) “ብሄራዊ ቋንቋ” እንዲሆን በመደንገግ፣ ለነባሩ ሕዝቦች ልዩ እውቀና (special recognition) ተሰጠ።

ከዚህ ፍትሃዊ የቋንቋ ፖሊሲ በተጨማሪም ከላይኛው እስከታችኛው እርከን ያለው የመንግሥት ሥልጣንም የተመጣጠነ እና አካታችነትን መሰረት ያደረገ እንዲሆን ተወሰነ። ሊ ክዋን ዪው በብዛት ከ75% በላይ ከሆነው የቻይና ብሄር ተወላጅ ቢሆንም፣ የራሱን ወገን የበላይነት ለማስፈን ከመሞከር ይልቅ፣ ብዝሃነትን ከማክበር አልፎ ለነባሩ ሕዝብ የባለቤትነት ልዩ እውቅና መስጠቱ የአርቆ አሳቢነቱ ማሳያ ነው። እነዚህን ቅድመ-እርምጃዎች በመውሰድም ፣ ብሄርን መሰረት ያደረገ ኩርፊያ ተካሮ ወደ ግጭት እንዳያመራ ገና በጠዋቱ መፍትሄ አበጀለት።

በመደብ ረገድ፣ ሲንጋፖር ነጻ የወጣችበት ዘመን በደሃው እና ሀብታሙ መካከል የነበረውን የኑሮ ደረጃ መበላለጥ እንደ መቀስቀሻ የሚጠቀመው የኮሚኒዝም ንቅናቄ ዓለምን እየናጠ ያለበት ወቅት ነበር። በሲንጋፖርም የኮሚኒዝም ንቅናቄ የላብ አደሩን ቀልብ መሳብ ችሎ ነበር። ይህ ንቅናቄ መደብን መሰረት ያደረገ ግጭት እንዳያባብስ ሊ ክዋን ዪው ሁለት መፍትሄዎችን አጣምሮ ተገበረ። አንደኛው የኢንቨርትመንት ፍሰትን በመሳብ የሥራ እድልን በፍጥነት ከማስፋት ጎን ለጎን፡ የሰራተኛው ገቢ እያደገ መሄድ እንዲችል ክህሎቱን በየጊዜው ማሳደግ ላይ ያተኮረ ነበር። የካፒታሊስት የኢኮኖሚ ፖሊሲን ቢከተልም፣ በባለሃብቱ እና በሰራተኛው የኑሮ ደረጃ መካከል ሰፊ ልዩነት እንዳይፈጠር ጥብቅ ቁጥጥር ለማድረግ የሚያስችል መንግስታዊ ጣልቃገበነትን ተገበረ።

በዚህ መልኩ ብሄርና መደብ የግጭት መንስዔ እንዳይሆኑ አስቀድሞ እርምጃ መውሰዱ፣ ሲንጋፖር ከጎረቤቶቿ የተሻለ ሰላም እንዲኖራት በማስቻል፣ ኢንቨስትመንትን በስፋት ሳበላት። ሰላም እና የኢንቨስትመንት ፍሰት ተመጋጋቢ ሆነው ሀገሪቷን አስፈነጠሯት።

ችሎታን መሰረት ያደረገ መንግስታዊ አስተዳደር (merit-based bureaucracy)፣ በብዙ ሀገራት የመንግስት ሥራ የሚገኘው በአብዛኛው ዝምድናን ወይም የፖለቲካ ታማኝነትን መሰረት አድርጎ ነው። ሊ ክዋን ይው ግን ገና ከጅምሩ የመንግስት ስራ ለመቀጠርም ሆነ እድገት ለማግኘት የትምህርት ዝግጅት፣ ልምድ እና የአፈጻጸም ብቃት ግምገማ ላይ የተመሰረተ እንዲሆን ወሰነ። ይህንን አሰራር ከራሱ ካቢኔ ጀምሮ እስከታች ድረስ ተፈጻሚ አደረገው። ከዚህ መስመር ወጥተው በዝምድና እና ሙስና መጠቃቀም በሚሞክሩት ላይ ጥብቅ ክትትል እና ከባድ ቅጣት ይወሰዳል። ይህ አሰራርም ሙስና እና ቡድንተኝነት እንዳይስፋፋ፣ ይልቁንም ችሎታን መሰረት ያደረገ ፉክክር ባህል እንዲሆን በመርዳት፣ የሀገሪቷ የሰው ሃይል ጥራት ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ ኢንቨስትመንትን የበለጠ ሳበ።

ከነጻነቷ ቀጥሎ ባሉት በመጀመሪያዎቹ ሁለት አስርተ ዓመታት የሲንጋፖር ሀገራዊ ሃብት እና የነፍስ ወከፍ ገቢ (per capita income) በብዙ እጥፍ ቢያድግም ሊ ክዋን ዪው ይህን ገንዘብ የቅንጦት ማሳያ ፕሮጀክቶች (vanity projects) ላይ ከማባከን ይልቅ መልሶ ኢኮኖሚውን የበለጠ ለማሳደግ ማዋልን መረጠ ። የመንግስትን ገቢ እንደ መንገድ፣ ወደብ፣ ኤርፖርት ያሉ መሰረት ልማቶች ጥራት ከጊዜ ወደ ጊዜ የበለጠ ለማዘመን አዋለው። የሰው ሀይል ክህሎት የበለጠ ለማሳደግ ለትምህርት እና ስልጠና የሚወጣውን ወጪ እጥፍ ድርብ ጨመረ። የዜጎች ጤና ጥበቃን ለማሻሻል የአገልግሎት ተደራሽነት እና የዘርፉ ምርምር ተጠናከረ። የዜጎች ቁጠባን በማበረታታት እና የመንግስት ድጎማ በመሳደግ የመኖሪያ ቤት ተደራሽነት እና ጥራት እንዲሻሻል ተሰራ።

ሲንጋፖር በሰላምና ደህንነቷ የዓለም ተምሳሌት መሆኗ ከተረጋገጠ፣ የነፍስ ወከፍ ገቢ ከመጀመሪያው ዓለም ተርታ ከተሰለፈ፣ ሥራ አጥነትን ከ5% በታች ከወረደ እና ቢያንስ 85% የሚሆነው ነዋሪ የራሱ ቤት እንዲኖረው ከተቻለ በኋላ ነበር የቅንጦት እና ውበት ተኮር የሆኑ ፕሮጄክቶች እድል የተሰጣቸው። ስለሆነም፣ እኛም ሀገራችን እንደ ሲንጋፖር እንድታድግ ከተመኘን፣ አሁን ያለችበትን ውጫዊ ገጽታ በወፍ በረር አይቶ ለመኮረጅ ከመሞከር ይልቅ፣ ለእድገቷ መሰረት የጣሉትን ፖለቲካዊ እና ኢኮኖሚያዊ ፖሊሲዎች አጢኖ፣ ከሀገራችን ነበራዊ ሁኔት ጋር አመዛዝኖ ጠቃሚ ሊሆን የሚችሉትን ምሳሌዎች መተግበሩ ለዘለቄታዊ ለውጥ ተመራጭ ይሆናል። በከተማ ደረጃ እንኳ ቢሆን የማስዋብ ስራዎች ክፋት ባይኖራቸውም፣ የኢኮኖሚ እድገትን ከመፋጠን እና የነዋሪዎችን የኑሮ ደረጃ በዘላቂነት ከመቀየር አንጻር፤ መሰረተ ልማቶችን (የመንገድ፣ የውሃ፣ የኤሌክትሪክ ሀይል፣ የቆሻሻ ማስወገጃ) ማሻሻል፣ የመኖሪያ ቤት አቅርቦትን ማሳደግ እና የመንግስት አገልግሎትን ማሳለጥ ቅድሚያ ሊሰጠው ይገባል። ከተማን ማሸብረቅ እና ማሳደግ ለየቅል ናቸው።

Dhimmoota rakkoo ummataa itti aansee xiyyeeffannoo akka argatan barbaaddan nuuf eeraa.

HIN GAABBU: Oslo, January 4, 2025

#Update

Kitaabni Jawaar Naayiroobiitti eebbisiisuuf ture 'sababa nageenyaan' hafe

Kitaabni Jawaar Mohaammad mata dureen isaa "Hin Gaabbu" jedhu Kamisa darbee magaalaa guddoo Keeniyaa, Naayiroobii keessatti eebbisiisuuf ture guyyaa biraatti darbuu Jawaar beeksisee ture.

Sababni isaa ''baay'ina hirmaattotaa fi nageenya'' isaaniin walqabatee bulchiinsa bakka galmi itti taasifamuun ka'en akka ta'e fuula Feesbuukii isaarratti barreesseera.

Jawaar kitaaba isaa 'Hin Gaabbu' jedhee moggaase keessatti waa'ee imala siyaasaa isaa fi kaan mana hidhaa keessa yeroo ture kan barreesse akka ta'e dhiheenya BBC'tti himeera.

Maddi biraa BBC'n irraa odeeffattee fi dhimmichi itti dhiheenyaan beekan ammoo Roobii galgala ''doorsisi/mormiin ifatti mootummaa Itoophiyaarraa dhufuu'' himan.

Doorsi kuni haala kamiin akkasumas qaama kamiif akka ergame wanti dubbatan hin jiru.

Jawaar Mohammed kana dura kitaaba isaa Itoophiyaatti eebbisiisu kan barbaadu ta'us ''...biyyicha keessa kitaaba eebbisiisuuf dhiisii afuura baafachuunuun ulfaataadha,'' jedhee ture.

Eebbi kitaaba isaas yoomitti akka ta'e fuulduratti kan ibsinu ta'a jedheera.

https://t.me/oromiamedianetworks

KFOn waajjira isaa haaraa eebbisiisuuf akka jedhu beeksise.

Koongirasiin Federalawaa Oromoo (KFO) Waajjira isaa kan duraan Caffee Aannanii (Meeksikoo) ture gara gamoo naannawa Addababayii Qabbannaa buufata raabsa boba’aa cinaa argamutti jijjiiruu ibse.

Waajjira haaraa kana Dilbataa boruu Mudde 13 bara 2017 ALI waaree booda sa’aa 8:00 irraa eegale eebbisiisuun hojii eegalchisuuf qophii xumuruu paartichi beeksisee jira.

Sirna kana irratti keessummoonni fi hayyoonni heddun kan argamuuf jiranii fi adeemsa qabsoo gara fuula duraa irrattis mariin baldhaan akka taasifamuus himame.

Deeggarsa qabsoo karaa nagaa KFOn gaggeessaa jiruufis sirni gumaachaa qophaawee waan jiruuf kanneen gumaachuu barbaadaniif lakkoofsi herrega baankii kaayameera jedhe.

https://www.facebook.com/share/p/15MSyYqZKS/

https://youtu.be/tTfMQJhTiO8?si=8f6kmPjTOfKIrqrX
#like@oromiamedianetworks
#share@oromiamedianetworks
#subscribe@oromiamedianetworks

https://youtu.be/tTfMQJhTiO8

https://t.me/FinchAirdropBot?start=89713
Farm what you know, Claim what you trust.

https://t.me/TronKeeperBot/app?startapp=714296672
🎁 Join TronKeeper for a secure Tron wallet experience and start earning rewards! 💰

https://t.me/FinchAirdropBot?start=89713

https://t.me/TronKeeperBot/app?startapp=714296672
🎁 Join TronKeeper for a secure Tron wallet experience and start earning rewards! 💰

https://t.me/PAWSOG_bot/PAWS?startapp=BkDjKCWw
LFG!
PAWS is the new top dog! 🐾

https://t.me/PAWSOG_bot/PAWS?startapp=BkDjKCWw
LFG!
PAWS is the new top dog! 🐾

t.me/Tomarket_ai_bot/app?startapp=r-0000EFOO

https://t.me/realgoats_bot/run?startapp=458811df-e546-4c6d-bfff-c63bedd00ece
GOATS - The greatest of all Telegram tokens. Baa-lieve the hype!

https://t.me/cherrygame_io_bot/game?startapp=r_714296672
Join the cherry game using this referral link and win prizes!

Binance P2P Adds New Requirements to Posting Advertisements | Sign up as a Binance user to get 100 USD worth of trading fee rebates now!

https://www.binance.info/en/support/announcement/binance-p2p-adds-new-requirements-to-posting-advertisements-3c7b87a346e34063b40c60e5fd5558b2?hl=en&ref=CPA_00Z9B6NJO2&utm_medium=app_share_link_telegram&utm_source=new_share

t.me/empirebot/game?startapp=hero714296672
🔥Play with me, grow your startup.

💸 +5k coins as your first gift
💵 +25k coins if you have Telegram Premium

https://t.me/gamee/start?startapp=ref_714296672
Let’s earn more together in upcoming Airdrop!
🎁 Get 500 Tickets welcome gift
💰 Join NOW to maximize your rewards

t.me/catsgang_bot/join?startapp=-sMu9NwT15YXUNgu84yn_
Meow, lets see who is OG 😼

telebirr SuperApp buufachuun, galmaa'uu fi daldala raawwachuun badhaasa akka argattan isin afeereera. https://superapp.ethiomobilemoney.et:38443/customer/mgm/index0902.html#/?notoolbar=true&CampaignId=MGM1635518748044544&inviterId=997709840896009&language=om&time=Sept-03-2024-Dec-02-2024

https://t.me/hamster_kombaT_bot/start?startapp=kentId714296672
Hamster Kombat season 2

https://t.me/gemzcoiN_bot/tap?startapp=mL7C4-UOteLSqGpiQgtW9F

Play gemz with me and earn coins!
🏆+2.5K coins as a first-time bonus
💎+50K coins if you have Telegram Premium

https://t.me/catizenbot/gameapp?startapp=r_1312_9619579
💰Catizen: Unleash, Play, Earn - Where Every Game Leads to an Airdrop Adventure!
🎁Let's play-to-earn airdrop right now!

https://t.me/rocky_rabbit_bot/play?startapp=frId714296672
Rocky Rabbit: Fun and Earnings! 🐰🚀
Play Rocky Rabbit for fun and profit! Join through this link and let’s start our profitable journey together!

https://t.me/Gamee/mining?startapp=35
Keep mining before the budget is over

https://t.me/catizenbot/gameapp?startapp=r_1312_9619579
💰Catizen: Unleash, Play, Earn - Where Every Game Leads to an Airdrop Adventure!
🎁Let's play-to-earn airdrop right now!

t.me/seed_coin_bot/app?startapp=714296672
SEED App - where every SEED is the genesis of everything.
Join now with me as an early bird — SEED just launched with huge potential!
Plant-to-earn from thousands of Web3 projects in SEED ecosystem with me.
🥳 Get Welcome Gift Pack including in-game items and SEED
💲Earn 20% cashback from frens

https://t.me/gemzcoin_bOt/tap?startapp=mL7C4-UOcOwkiC6zTu2Qal

Play gemz with me and earn coins!
🏆+2.5K coins as a first-time bonus
💎+50K coins if you have Telegram Premium

https://t.me/rocky_rabbit_bot/play?startapp=frId714296672
Rocky Rabbit: Fun and Earnings! 🐰🚀
Play Rocky Rabbit for fun and profit! Join through this link and let’s start our profitable journey together!

https://t.me/catizenbot/gameapp?startapp=r_1312_9619579
💰Catizen: Unleash, Play, Earn - Where Every Game Leads to an Airdrop Adventure!
🎁Let's play-to-earn airdrop right now!

https://t.me/catizenbot/gameapp?startapp=r_1312_9619579
💰Catizen: Unleash, Play, Earn - Where Every Game Leads to an Airdrop Adventure!
🎁Let's play-to-earn airdrop right now!

https://t.me/gEmzcoin_bot/tap?startapp=mL7C4-UOLqy0HWTxIcn3j1

Play gemz with me and earn coins!
🏆+2.5K coins as a first-time bonus
💎+50K coins if you have Telegram Premium

https://bbh1982.com/#/register/1779756