#Ona_tili_saboqlari
📚Ergashgan qo‘shma gap
Ergashgan qo‘shma gap ~ biri ikkinchisiga tobe bog‘langan qo‘shma gap. (tobe gap butunicha qaysidir bo‘lak vazifasini bajaradi va qo‘shma gap o‘sha bo‘lak nomi bilan yuritiladi). Ergashtiruvchi bog‘lovchi, yoki ularning o‘rnida kela oluvchi vositalar yordamida bog‘lanadi. Qolipi □←○, ○↣□ shaklida bo‘ladi.
□ bosh gap, ○ ergash gap.
❗️Sabab, shart, maqsad, qiyoslash-chog‘ishtiruv bog‘lovchilari, -sin deb, ko‘makchili qurilma, shart mayli qo‘shma gapni bog‘lab kelganda faqat HOL ERGASH GAPli qo‘shma gap hosil bo‘ladi!
❗️Havola bo‘lak (o‘zbekcha gapirganda, -ki yuklamasi, yoki nisbiy so‘zlar) orqali bog‘lanishda ergashgan qo‘shma gapning barcha turi (ega, kesim, aniqlovchi, to‘ldiruvchi, hol kabi ergash gaplar) hosil bo‘laveradi!
🔰① Ega ergash gapli qo‘shma gap ~ havola bo‘lak (bosh gap tarkibidagi kishilik-ko‘rsatish olmoshi) ega vazifasini bajaradi.
#_qolip: □←○; -ki yuklamasi bog‘laydur:
*Shu narsa aniqki, tarixni yaxshi bilmagan odam oxir-oqibatda qul sifatida kun kechiradi
#_qolip: ○→□; nisbiy so‘zlar yordamida (ergash gap kesimi -sa orqali shakllanadi):
*Kim izlansa, u, albatta, masadiga erishadi.
🔰② Kesim ergash gapli qo‘shma gap ~ havola bo‘lak (bosh gap tarkibidagi kishilik-ko‘rsatish olmoshi) kesim vazifasini bajaradi.
#_qolip: □←○; -ki orqali.
*Qizig‘i shundaki, shu ko‘rinishiga ovozi muloyim edi.
#_qolip: ○→□; nisbiy so‘z yordamida.
*Kim chaqqon va tez harakat qilsa, yutuq o‘shaniki.
🔰③ Aniqlovchi ergash gapli qo‘shma gap ~ havola bo‘lak (bosh gap tarkibidagi kishilik-ko‘rsatish olmoshi) aniqlovchi vazifasini bajaradi.
#_qolip: □←○; -ki orqali:
*Shunday odamlar borki, kelajakni oldindan bashorat qila oladi.
#_qolip: ○→□; nisbiy so‘z orqali.
*Katta arava qaysi yo‘ldan yursa, kichik arava ham xuddi shu yo‘ldan yuradi.
*Kimning quroli bilim bo‘lsa, uning kelajagi porloq.
🔰④ To‘ldiruvchi ergash gapli qo‘shma gap ~ havola bo‘lak (bosh gap tarkibidagi kishilik-ko‘rsatish olmoshi) to‘ldiruvchi vazifasini bajaradi.
#_qolip: □←○; -ki orqali.
*Shuni anglamoq kerakki, ota-ona uchun farzanddan ko‘ra yaqinroq kimsa yo‘q.
#_qolip: ○→□; nisbiy so‘z orqali.
*Nima ro‘zg‘orga kerak bo‘lsa, dadam o‘shani bozordan olib keladilar.
👆Ushbu qo‘shma gaplarning bundan boshqa ko‘rinishi ~ bog‘lovchi shakli mavjud emas! Lekin HOL👇 ergash gapli qo‘shma gaplar ko‘proq bog‘lovchi vositalar orqali hosil qilinadi!
🔹⒈Chunki, negaki; □←○:
*Oyna opa xatni oxirigacha o‘qiy olmadi, chunki hovlining eshigini kimdir taqqilata boshladi.
🔹⒉Toki; □←○:
*Bu masalani sinfda keng muhokama qilamiz, toki boshqa qaytarilmasin.
🔹⒊Go‘yo, go‘yoki, xuddi; □←○:
*Misralarda so‘zlar gavhar kabi yonadi, go‘yo yangi ranglar, yangi jilvalar bilan porlaydi.
🔹4.deb so‘zi orqali; □←○ (ergash gap kesimi kelasi zamon ma'nosini ifoda etsa ~ maqsad; o‘tgan zamonni ifodalasa ~ sabab!)
*Shu mo‘jaz uyimda yonsin deb chiroq, Ne aziz zotlarga yondashdim gohi. ~ maqsad.
*Onam keldi deb, ko‘chaga chiqdim.~ sabab.
🔹⒌-ki orqali; □←○:
*Men shunday yashayki, hamma havas qilsin.
🔹⒍Agar, basharti, agarda, mabodo; ○→□:
*Agar shu topshiriqni bajarmasa, obro‘yi bir pul bo‘ladi.
🔹⒎Ko‘makchili qurilmalar: shuning uchun, shu bois, shu sababli, shu tufayli...; ○→□:
*Ilmsiz inson – mevasiz daraxt, shuning uchun hamisha ilmlilar safida bo‘lishga intil.
🔹⒏ -sa shart mayli; ○→□:
*Chinnigul o‘zidan yoqimli hid taratsa, tez orada shamolni kutavering.
🔹⒐Nisbiy so‘zlar orqali; ○→□:
*Sen birodarlaringni qanchalik yaxshi ko‘rsang, Tangri ham seni shunchalik yaxshi ko‘radi.
*Qayerda ish to‘g‘ri yo‘lga qo‘yilgan bo‘lsa, o‘sha yerda rivojlanish bo‘ladi.
*O‘qituvchi darsni qanday tushuntirsa, o‘quvchilar mavzuni shunday o‘zlashtiradi.
❗️ Esalatma. Hol ergash gaplar ma'nosiga qarab payt, o‘rin, miqdor-daraja, sabab, maqsad, shart, to‘siqsizlik, o‘xshatish-qiyoslash kabi turlarga bo‘linadi
@Milliysertifikat_Yangi
![𝐌𝐈𝐋𝐋𝐈𝐘 𝐒𝐄𝐑𝐓𝐈𝐅𝐈𝐊𝐀𝐓 [ 𝐎𝐍𝐀 𝐓𝐈𝐋𝐈 ] Telegram Channel](/avatar/1953/1953002952.jpg)
