#Болалар
Файласуф Жан Жак Руссо беш боласини кетма-кет етимхонага топширган. Руссо ва беникоҳ хотини болалари туғилиши билан етимхонага топширишни одат қилишган. “Болаларим тоза ҳавода, табиат билан ҳамнафас жисмоний меҳнат қилиб, оддий таомлар есин, деҳқончилик қилишсин”, деб ёзади Руссо. 18 аср етимхоналарида шарт-шароит йўқ эди – эҳтимол, болалар балоғат ёшига етмай ўлиб кетишгандир...
Руссони бу ташвишлантирмас, у бола тарбияси ҳақида трактат ёзиш билан банд эди. Бу трактат Руссони бутун дунёга буюк педагог ва маърифатпарвар сифатида танитди.
Машҳур инглиз шоири Лорд Байрон никоҳсиз туғилган қизи Аллеграни тўрт ёшида монастирга топшириб юборган. Ота аввал қизни онасидан тортиб олади, қизча тезда Байроннинг жонига тегади. Шоир қизини “ҳачирдек қайсар ва эшшакдек очофат” деган “нафис” сўзлар билан таъбирлайди. Данғиллама саройда яшаган Байронга 4 яшар қизи ҳалал беради. Монастирда қизча касалланиб сўлий бошлади. “Сокин, индамас ва жуда назокатли” қизалоқнинг ҳолига ачинган роҳибалар Байронга хат йўллашди. Байрон эса “Аллегра совға-салом тиланаяпти, боришга арзимайди” деб қизидан хабар олгани бормади. Беш яшар қизча бегоналар орасида ўлди.
Шоира Марина Цветаева ҳам очарчилик йилларида болаларини етимхонага топширган. Етимхонада шоиранинг кичик қизи Ирина очлик ва касалликдан ўлди. Шоира қизларига онаси кимлигини айтишни тақиқлаган. Қизларини чўқинтирган она сифатида зиёрат қилган. Шоира қизининг дафн маросимига бормади, лекин фожиага атаб шеър ёзди. Шундан сўнг Цветаева тўнғич қизини етимхонадан олиб кетган. Балки Москвадаги квартира шоира ва икки қизи учун торлик қилгандир? Болалар билан шеър ёзиш ҳам қийин, уларга доимий эътибор, озиқ-овқат керак. Зотан шоира кундалигида кичик қизи Иринанинг “очофатлигини” бир неча бор ёзган.
Буюклар шундай – муҳаббат ва қалб ҳақида баландпарвоз мисралар ёзиб ўз болаларини меҳрдан жудо қилишади. Одамлар уларнинг ижодини ўқиб кўкларга кўтаришади. Ўша буюк шеърлар, трактатлар ёзилаётганда муаллифнинг боласи очлик ва ғам-ғуссадан ўлгани ҳақида ҳеч ким билмайди. Уларнинг боласи ёлғиз қолиб йиғлаган, балки йиғлаб-йиғлаб тақдирига кўнган. Болалар ҳеч ким келмаслигини, ҳеч ким овутмаслигини, ҳеч ким олиб кетмаслигини билиб жимгина уйқуга кетган. Боласига ачинмаган даҳолар ўзига ачиниб ўксинган. Боласининг кўнглини тополмаган даҳолар ўз кечинмалари, дардларини яхши тушунган, моҳирона тасвирлай олган.
“Ёлғиз қолдим, касал ва нотавонман. Тўшагимдан туролмай очдан ўлсам ҳам биров билмайди, ачинмайди”, деб ёзади Руссо. Руссо оч-наҳор ўлмади. Саҳоватпеша дўстлар ва беш боласини етимхонага топширган хотини файласуфни яхши парваришлашди. Бу даҳолар эзгулик, меҳр-шафқат ҳақида ажойиб сатрлар ёзишди, буюк асарлар қолдиришди. Бироқ фарзандларининг тақдири дардли қоронғуликка чўкди.
Унутманг, бола тўлиқ ота-онасига қарам омонат. Унга ҳиёнат қилиш, ташлаб кетиш осон! Бола исён қилолмайди, қасд ололмайди, қарши чиқолмайди. У охиригача ота-онаси олиб кетишига, қутқаришига ишониб яшайди.
Шоир Шелли “Байрон саройи яқинидаги денгиз узра Аллегранинг шарпасини кўрдим, қизалоқ табассум қиларди. У отасини кечирган”, деб ёзади. Болалар кечиради…
P.S. Бу мақола мени ҳайратлантирди. Фарзандсиз қандай яшаш мумкин? Ундан кечиш, уни йўқотиш катта фожеаку!!!
Афсус, баъзи нотавонлар буни кеч тушунишади халос…
https://t.me/men_feruzaman
