نقدشعر ،نثروهنردرەشهر...

#بخش_اول


#مثنوی_نی_از_مختار_فیلی


نی غریبی درمیان مثنوی
سر وتفسیر زبان مثنوی


منطق بغض گریبان چاک دل
شعله ای از آتش  بی باک دل


شیون غمناک این باغ است نی
هفت بند سینه اش داغ است نی


نی،به دلها رخصت  بالا دهد
نی،سماع وشور مولانا دهد


وای ازهنگامه ی فریاد نی
داغ عاشورایی  میلاد نی


نغمه خوان قحط فریاداست نی
نی گلوی کاوه ی داداست نی

نی طلوع گریه را باران کند
نی حدیث  داغ عیاران کند


نی قیام قامت فریاد دل
ترجمان زخم مادرزاد دل

شعله ی آواز نی درجان گرفت
روح زخمی دامن عرفان گرفت

نی غریبی درمیان مثنوی
سر وتفسیر زبان مثنوی


منطق بغض گریبان چاک دل
شعله ای از آتش  بی باک دل


شیون غمناک این باغ است نی
هفت بند سینه اش داغ است نی


نی،به دلها رخصت  بالا دهد
نی،سماع وشور مولانا دهد


وای ازهنگامه ی فریاد نی
داغ عاشورایی  میلاد نی


نغمه خوان قحط فریاداست نی
نی گلوی کاوه ی داداست نی

نی طلوع گریه را باران کند
نی حدیث  داغ عیاران کند


نی قیام قامت فریاد دل
ترجمان زخم مادرزاد دل

شعله ی آواز نی درجان گرفت
روح زخمی دامن عرفان گرفت


#مختار_فیلی


🍀🍀🍀🍀🍀🍀🍀🍀


#نقد👇👇👇

مثنوی نی از مختار فیلی شعری است که درون‌مایه‌ای عرفانی، حماسی و اعتراضی دارد. شاعر از نی به عنوان نمادی چندلایه استفاده کرده است: نی مولوی، نی کاوه‌ی دادخواه، نی عاشورایی، نی عیاران و نی فریاد سرکوب‌شدگان. این تنوع در نگاه به نی، شعر را از سطح یک توصیف صرفاً عرفانی بالاتر برده و به آن عمق فلسفی و اجتماعی داده است.

نقاط قوت:

۱. بهره‌گیری از نماد نی در چند سطح معنایی

شاعر در این مثنوی، نی را از یک مفهوم صرفاً عرفانی (مانند نی مولوی) فراتر برده و آن را به نشانه‌ای از فریاد، اعتراض، قیام و درد تبدیل کرده است. نمونه‌هایی از این کار:

"وای از هنگامه‌ی فریاد نی
داغ عاشورایی میلاد نی"
→ اینجا نی، هم با عاشورا پیوند خورده و هم با تولد یک حقیقت سوزناک.

"نی گلوی کاوه‌ی داد است نی"
→ اینجا نی به دادخواهی کاوه آهنگر تشبیه شده که نشان‌دهنده‌ی بعد اعتراضی شعر است.

"نی طلوع گریه را باران کند
نی حدیث داغ عیاران کند"
→ نی، هم اشک‌ریز است، هم یادآور جوانمردان عیار.


این چندلایگی، شعر را از یک متن خطی و یک‌بعدی فراتر می‌برد و آن را پرمعنا می‌کند.

۲. زبان آهنگین و موسیقی قوی

وزن مثنوی (فعولن فعولن فعولن فعل) از نظر آهنگین بودن، انتخابی مناسب است. این وزن به شاعر اجازه داده تا با تکرار کلمات و عبارات، موسیقی درونی شعر را تقویت کند. مثال:

"نی، به دل‌ها رخصت بالا دهد
نی، سماع و شور مولانا دهد"

"نی قیام قامت فریاد دل
ترجمان زخم مادرزاد دل"


این بازی‌های زبانی باعث هماهنگی محتوای شعر با حس نی‌نوازی و غم نی شده است.تکرار م بخصوص در قیامت وقامت این حس رابیشتر می کندکە نوعی همهنگی جناسی است

۳. تکرارهای معنا‌دار و تأثیرگذار

تکرار برخی مصرع‌ها و ساختارها در این شعر، حالتی مانتراوار ایجاد کرده که با ذات نی‌نوازی و موسیقی صوفیانه هماهنگ است. مثلاً:

"نی غریبی در میان مثنوی
سر و تفسیر زبان مثنوی"

"نی، به دل‌ها رخصت بالا دهد
نی، سماع و شور مولانا دهد"


تکرار این مصرع‌ها، ضمن تأکید بر پیام شعر، آن را به یک ذکر عرفانی-اعتراضی تبدیل کرده است.

۴. پیوند عرفان، حماسه و اعتراض

در بسیاری از ابیات، شاعر بین عرفان و اعتراض اجتماعی پیوند برقرار کرده است. مثلاً:

"نی قیام قامت فریاد دل
ترجمان زخم مادرزاد دل"
→ در اینجا، نی فقط وسیله‌ای برای اشک‌ریزی نیست، بلکه یک قیام است، یک زبان زخمی مادرزاد.

"شعله‌ی آواز نی در جان گرفت
روح زخمی دامن عرفان گرفت"
→ این بیت نشان می‌دهد که عرفان در این شعر، نه فقط معنوی، بلکه همراه با زخم و مبارزه است.


این نوع نگاه، شعر را از یک متن صوفیانه‌ی محض جدا می‌کند و آن را وارد دنیای مبارزه‌ی اجتماعی و درد انسان معاصر می‌کند.


نقاط ضعف یا قابل بهبود:

۱. برخی تصاویر می‌توانستند بسط بیشتری پیدا کنند

شاعر برخی تشبیهات قوی را به کار برده، اما گاهی آن‌ها را خیلی سریع رها کرده است. مثلاً:

"نی حدیث داغ عیاران کند"
→ این تصویر بسیار زیباست، اما اگر عیاران در بیت بعدی بسط داده می‌شدند و ارتباطشان با نی روشن‌تر می‌شد، تأثیرگذاری بیشتری داشت.


۲. برخی ابیات ممکن است از نظر محتوایی تکراری به نظر برسند

تکرار در این شعر، یک ویژگی مثبت است؛ اما در برخی قسمت‌ها، احساس می‌شود که ابیات مشابه بدون گسترش معنایی آورده شده‌اند. برای مثال:

"نی قیام قامت فریاد دل
ترجمان زخم مادرزاد دل"

"شعله‌ی آواز نی در جان گرفت
روح زخمی دامن عرفان گرفت"


این دو بیت تقریباً مضمون مشابهی دارند. اگر در بیت دوم، تصویر جدیدی اضافه می‌شد، انسجام و تنوع بیشتری ایجاد می‌کرد.

۳. بخش‌بندی شعر می‌توانست بهتر باشد


پایان بخش اول
👇👇👇بخش دوم

بخش دوم نقد شعر دکترمختارفیلی👇👇👇

از نظر محتوایی، شعر شامل بخش‌های مختلفی است:
۱. نی به عنوان راوی درد و عرفان
۲. نی به عنوان فریاد اعتراضی (کاوه، عاشورا، عیاران)
۳. نی به عنوان نماد قیام و ترجمان زخم‌های تاریخی

اما این بخش‌ها بدون فاصله‌ی مفهومی روشن در کنار هم قرار گرفته‌اند. اگر هر بخش با تغییر لحن یا یک بیت گذار مشخص‌تر می‌شد، تأثیرگذاری شعر بیشتر می‌شد.

جمع‌بندی:

این مثنوی، شعری تأثیرگذار و چندلایه است که نی را از یک ابزار عرفانی به یک نماد اجتماعی و حماسی تبدیل کرده است. شاعر از زبان موسیقیایی، تکرارهای تأثیرگذار، و پیوند عرفان و اعتراض استفاده کرده تا نی را هم‌زمان به صدای مولوی، کاوه، عاشورا و عیاران تبدیل کند.

نقاط قوت:
✅ استفاده از چندلایگی نی به عنوان نماد
✅ موسیقی قوی و آهنگین بودن شعر
✅ تکرارهای زیبا و ذکرگونه
✅ پیوند عرفان، حماسه و اعتراض

نقاط قابل بهبود:
🔹 برخی تصاویر می‌توانستند بسط بیشتری داشته باشند
🔹 برخی ابیات تکراری به نظر می‌رسند
🔹 ساختار و بخش‌بندی شعر می‌توانست واضح‌تر باشد


#احمد_زینی_وند


پایان

تو مث شهرای گیلان پره عطر شالیزاری
مث مردمای چشمم عاشقی و بی قراری

مث اون پرنده ای که پر بگیره از تو زندون
به هوای تو پریدم توی چله ی زمستون

تو برام مقصد امنی  که همیشه تو هواتم
تو هوای با تو بودن تا همیشه من باهاتم

نیستی و خبر نداری یکی اینجا بی قراره
یکی که همیشه بی تو لحظه هارو میشماره

تو مث شهرای گیلان پره عطر شالیزاری
توی آسمون قلبم شوق پرواز و میذاری

بذار این پرنده با تو پر بگیره باز دوباره
تا نهایت رسیدن تا خود خود ستاره

دستت و بذار تو دستم ماه هر شب و هنوزم
تو نباشی من می بازم تو نباشی من میسوزم

#سیاوش_شاطری


🍀🍀🍀🍀🍀🍀🍀


این شعر از سیاوش شاطری از نظر احساسی و موسیقایی دارای جذابیت زیادی است. در ادامه به بررسی نقاط قوت و ضعف آن می‌پردازیم، با تأکید بیشتر بر جنبه‌های مثبت.

نقاط قوت شعر:
تصویرسازی قوی و دل‌نشین:

شاعر با بهره‌گیری از تصاویر طبیعی و حسی، فضایی زنده و ملموس ایجاد کرده است. «عطر شالیزاری»، «پرنده‌ای که پر بگیره از تو زندون» و «هوای با تو بودن» همگی تصاویری قوی و تأثیرگذارند که احساس آزادی، دلتنگی و عشق را به‌خوبی منتقل می‌کنند.

ریتم و موسیقی ملایم و دلنشین:

شعر از وزن روانی برخوردار است که به‌راحتی در ذهن می‌نشیند. قافیه‌ها نیز هماهنگ و خوش‌آهنگ هستند، به‌طوری که خواننده احساس نمی‌کند که موسیقی شعر دچار اختلال یا سکته شده باشد.

احساسات صمیمی و عاشقانه:

شعر از عشق و دلبستگی عمیق سخن می‌گوید و نوعی حس وفاداری و انتظار در آن جریان دارد. استفاده از واژه‌هایی مانند «بی‌قراری»، «پرنده»، «چله‌ی زمستون» و «ماه هر شب» این احساسات را پررنگ‌تر کرده است.

زبان ساده اما تأثیرگذار:

شاعر از زبانی ساده، روان و صمیمی استفاده کرده که باعث می‌شود مخاطب به‌راحتی با آن ارتباط برقرار کند. این سادگی در عین حال زیبایی خاصی به شعر بخشیده است.

استفاده از طبیعت برای بیان احساسات:

قیاس معشوق با «شهرهای گیلان» و «عطر شالیزاری» باعث شده است که شعر حال و هوایی زیبا و دل‌انگیز پیدا کند. این نوع تشبیه‌ها به شعر اصالت و صمیمیت می‌بخشند.

نقاط قابل بهبود:
برخی تکرارهای مفهومی:

در بعضی قسمت‌های شعر، ایده‌های مشابه چند بار تکرار شده‌اند (مانند پرنده و پرواز، بی‌قراری و انتظار). شاید بتوان با ایجاد تنوع بیشتر در مفاهیم، شعر را از تکرارهای معنایی رهایی بخشید.

1.تشبیهات کلیشه‌ای در برخی قسمت‌ها:

گرچه تشبیهات شعر زیبا هستند، اما برخی از آن‌ها مانند «دستت و بذار تو دستم» یا «ماه هر شب و هنوزم» جزو تصاویر رایج در شعر عاشقانه هستند. استفاده از ترکیب‌های تازه‌تر می‌تواند شعر را از کلیشه دور کند.

2.پایان‌بندی می‌توانست قوی‌تر باشد:

بیت پایانی (تو نباشی من می‌بازم، تو نباشی من می‌سوزم) از نظر احساسی تأثیرگذار است، اما از نظر زبانی نسبت به سایر ابیات، ساده‌تر و کمی تکراری به نظر می‌رسد. پایان‌بندی‌ای با یک تصویر قوی‌تر می‌توانست تأثیر بیشتری بر مخاطب بگذارد.


جمع‌بندی:

شعر «تو مث شهرای گیلان...» اثری زیبا، دلنشین و سرشار از احساس است که با تصویرسازی قوی و موسیقی نرم و روان، مخاطب را با خود همراه می‌کند. با کمی پرهیز از تکرارهای مفهومی و استفاده از تشبیهات نوآورانه‌تر، می‌توان آن را به سطح بالاتری از شاعرانگی رساند.


#تذکر:
شعرسیاوش ترانە است ودر ترانە هِ شهرخواندەنمی شود،پس شرای خواندە می شودوشعردرست است،روش نوشتاری فارسی ایراددارد


#احمد_زینی_وند

انتخاب شاعر فرهیخته دره شهری وعضوانجمنهای نون کتابخانه عمومی و ولایت ارشاد اسلامي،خانم خدیجه نصیری را در اختتامیه کتاب سال  ،بامجموعه غزل مرابه یاد آور، بعنوان شایسته تقدیر تبریک می‌گویم  و برای همه اهالی شعر آرزوی توفیق و تندرستی دارم

مدیر انجمن شعر شهرستان دره شهر
                                    #جعفر_فیلی