فرهیختگان

پیش از پایان قرن هجدهم، ترکها ایرانیان و سایر ملتهای خاورمیانه فرصت بسیار اندکی برای مشاهده مستقیم غرب داشتند که اصلاً با فرصتهای غربیها در شرق حتی زمانی که به لحاظ مادی و فرهنگی در موقعیت نازلتری به سر می بردند قابل قیاس نبود... عدم توازن مشابهی را در مورد تجارت نیز می‌توان دید. به طور کلی بازرگانان غربی آزادانه و به دفعات به سرزمینهای اسلامی رفت‌وآمد می‌کردند اما تجار خاورمیانه‌ای معمولاً به غرب نمی‌رفتند. مسلمانان از سفر به سرزمینهای غیر اسلامی فوق العاده اکراه داشتند و غربیها نیز خواستار آمدن آنها نبودند...
از سوی دیگر مسلمانان نیز به همان اندازه از رفتن به اروپا اکراه داشتند و فقهای اسلامی در مورد مجاز بودن مسلمانان به زندگی در یک کشور غیرمسلمان بحث های زیادی می‌کردند و می‌کنند... اجماع عمومی فقهای کلاسیک به این پرسش پاسخ منفی می‌دهد. از نظر یک مسلمان ممکن نیست که وی یک زندگی خوب مسلمانی در سرزمین کفر داشته باشد. وی باید موطن خود را ترک و به یک کشور اسلامی برود. این معضل با فتح دوباره اسپانیا (به دست مسیحیان) دشوارتر شد. اگر یک سرزمین اسلامی به تصرف مسیحیان درآید آیا آنها (مسلمانان) می‌توانند زیر سایه حکومت مسیحیان بمانند؟ یکبار دیگر پاسخ بسیاری از فقها منفی بود یعنی این که نمی‌توانند بمانند.

برنارد لوئیس،
مشکل از کجا آغاز شد؟ تأثیر غرب و واکنش خاورمیانه،
ترجمه شهریار خواجیان،
تهران: انتشارات اختران.



#فرهیختگان راهی به رهایی

گفت‌وگوی رضا علیجانی با رادیو فردا

برای ترسیم شرایطِ پیش رو ما با دو مجهول مواجه هستیم: «تاب‌آوری اقتصادی» حکومت و «تاب‌آوری سیاسی» مردم...

مردم بسیار ناراضی، عصبانی و سراسر نفرت هستند اما باید دید کی و چگونه این امر بالقوه تبدیل به بالفعل و این ظرفیت و پتانسیل به انرژیِ جنبشی و خیابانی تبدیل می‌شود.


«وفاق ملی» از ابتدا مرده به دنیا آمده بود. این وفاق اصلا «ملی» نبود، وفاق جناح‌های درون نظام زیر چتر رهبر ولایی بود.

کلمه وفاق یک پوسته ظاهری است که «ترکیب کابینه» پزشکیان و بندهای «لایحه بودجه» پیشنهادی‌اش به مجلس، نشان داد که معنای واقعی آن چیست.

بخشی از دلایل استیضاح همتی، جنگ و جدال سیاسی پایداری‌چی‌ها و دشمنان و رقبای دولت و شخص پزشکیان و یا همتی است، اما به این امر منحصر نمی‌شود. باید یکی را به عنوان مقصرِ وضعیت وخیم اقتصادی مردم قربانی کنند. این مصلحتی بالاتر از مسئله «وفاق» است. همه این جار و جنجال‌ها برای آدرس اشتباه دادن به جای مقصر اصلی، علی خامنه‌ای، است.

دو موضوع مصداق روشن وفاق ادعایی دولت پزشکیان است: کابینه دولت که وزیر اطلاعاتش همان وزیر دولت رئیسی بود! و لایحه بودجه که سهم همه نشستگان بر سر سفره نظام به خصوص روحانیون و نظامیان را بی هیچ تغییری نسبت به گذشته و حتی با افزایش سهم‌شان، می‌پرداخت.

اینک اما حکومت و دولت با خطر جدیدی مواجه شده‌اند؛ کسری بودجه و اوج گرانی‌ها و خطر امنیتی که فروپاشی اقتصادی، به صورت شورش و اعتراض‌های مردمی، به دنبال خواهد داشت.

نمایندگان مجلس باید به گونه‌ای رفتار کنند که در حد همان افرادی که در انتخابات شرکت می‌کنند، بتوانند از مردم شهر و روستایشان دوباره رأی بگیرند. بنابراین باید خودشان را دلسوز مردم نشان دهند.

اکثر نمایندگان مجلس اصلا از حرف‌های همتی و آمار و ارقام‌ها و تحلی‌های او سر در نمی‌آورند و متوجه نمی‌شوند او چه می‌گوید!

همتی گفت مسائل دیگری هم هست که به خاطر امنیت ملی و منافع ملی نمی‌خواهم مطرح کنم. این یعنی مسائل و مشکلات اقتصادی ریشه‌دارتر از شرح وضعیتی است که او داد (و پزشکیان از آن به عنوان شرایط جنگی یاد کرد).

پزشکیان صریحا گفت معتقد به مذاکره با آمریکا هستم اما چون رهبر گفت مذاکره نمی‌کنیم کنار گذاشتم و تمام شد رفت! این در حالی است که مسعود پزشکیان در انتخابات گفته بود اگر نتوانم کار کنم با مردم در میان می‌گذارم و کنار می‌کشم. اما او حالا می‌گوید از مردم معذرت‌خواهی می‌کنم ولی کنار هم نمی‌کشم و تا آخر ادامه می‌دهم.

پزشکیان وضعیت اقتصادی را جنگی معرفی می‌کند ولی راه‌حلش یکسری کلی‌گویی و نصیحت و موعظه اخلاقی و انشاء تکراری است که دعوا نکنیم و دست به دست هم بدهیم تا مشکلات را حل کنیم.

بن‌بستی که منجر به برکناری همتی شده بن‌بست کل نظام ولایی به رهبری علی خامنه‌ای است. ج.ا اگر لازم باشد خود پزشکیان و امثال او را هم قربانی می‌کند. در نظام گذشته دیدیم که در اواخر کار، نخست وزیر و رئیس ساواک و وزیر و شهردار هم قربانی شدند. این سنت نظام‌های دیکتاتوری است، برای اینکه مقام و شخص اول هدف قرار نگیرد مجبورند بقیه را قربانی کنند.

علی خامنه‌ای در کشمکش‌ها و رقابت‌های زیر سقف ولایت تا جایی که به کلیت نظام آسیب نرساند، دخالتی نمی‌کند.

ایده خامنه‌ای همانی است که در دور اول دونالد ترامپ هم داشت؛ «نه مذاکره میکنیم و نه جنگ میشود». اما او متوجه نیست که شرایط تغییر کرده است؛ هم بنیه اقتصادی حکومت به شدت ضعیف شده، هم شکافهای درون نظامش بیشتر شده و هم مردم ناراضی و عصبانی تر هستند.

شرایط بین المللی ج.ا نیز با دوره اول ترامپ متفاوت است. ج.ا اینک در ضعیف‌ترین حالت در مناسبات بین‌المللی اش قرار دارد.

باید ببینیم «تاب‌آوری اقتصادی» حکومت برای عدم فروپاشی یعنی مرحله‌ای که دیگر نتواند نان بخور و نمیری سر سفره مردم بگذارد و حقوق کارمندان و کارگرانش را، به عنوان بزرگترین کارفرمای کشور، بپردازد و با زدن از سهم و جیب مردم کسری بودجه‌اش را جبران کند، چقدر است. همچنین، تحمل و «تاب‌آوری سیاسی» مردم چقدر است. «تاب‌آوری اقتصادی» مردم که خیلی وقت است تمام شده و طاقت‌شان طاق شده است. به گفته کارشناسان هم اکنون کالری کافی به بدن بیش از هفت دهک جامعه نمی‌رسد.

لینک فایل صوتی



#فرهیختگان راهی به رهایی

بیانیه‌ی جمعی از زندانیان سیاسی دوران محمد رضا شاه: از طرح شکایت و محاکمه‌ی پرویز ثابتی حمایت می‌کنیم!
https://akhbar-rooz.com/1403/12/12/10119/


#فرهیختگان راهی به رهایی

‍ چهاردهم اسفندماه سالروز درگذشت دکتر محمد مصدق

⁠⁣امروز بحث به میان آمد که اشخاص بی‌طرف، بزرگ‌ترین ایرادشان به شما این است که در اواخر دورۀ زمامداری خود به توده‌ای‌ها خیلی میدان داده بودید. آنها همه‌چیز را تهدید می‌کردند. ایرادکنندگان نتیجه می‌گیرند که اگر وقایع ۲۸ مردادماه ۳۲ نبود، ایران به طرف شوروی‌ها می‌رفت و پشت پردۀ آهنین قرار می‌گرفت. فرمودند:
این‌ها که این‌طور فکر می‌کنند، شعور و فهم سیاسی ندارند. این توده‌ای‌ها که می‌گویند،‌ مگر چه کاری می‌کردند؟ به‌اصطلاح آن مرد (۱)، نعره می‌کشیدند یا روزنامه می‌فروختند. ما که به آنها اجازۀ دیگری نمی‌دادیم و همیشه هم به عوامل انتظامی دستور می‌دادم که از کارهای خلاف رویۀ آنها جلوگیری کنند، امّا ملّیون وقتی اجازۀ میتینگ می‌خواستند، اجازه می‌دادم. نمی‌توانستم اجازه ندهم.
بله عده‌ای از این‌ها نعره می‌کشیدند. مگر کار دیگری هم می‌کردند؟ خوب نعره بکشند. اساساً باید فکر کرد علّت وجودی یا سبب آمدن و بقای دولت من چه بود؟ مگر غیر از این بود که مرا ملّت پشتیبانی می‌کرد؟ دولت مگر غیر از ملّت پشتیبانی دیگری داشت؟ نه، نداشت. خارجی‌ها که موافق نبودند. عده‌ای که نوکر خارجی‌ها بودند و دستشان از کارها به‌کلّی داشت کوتاه می‌شد، موافق نبودند.
[مجلس] سنا مگر با میل به دولت رأی می‌داد؟ از ترس ملّت بود که هروقت به مجلس شورا و سنا می‌رفتیم، رأی اعتماد می‌گرفتیم.
پس وقتی که ملّت دولتی را سر کار می‌آورد و دولت مبعوث ملّت است، نمی‌تواند صدای ملّت را خفه کند و نگذارد مردم حرف خودشان را بزنند. خفه کردن صدای مردم کار سیاست استعماری است. روش آنهاست که نفس کسی درنیاید تا هر کاری دلشان می‌خواهد بکنند. همان‌طوری که در دورۀ ۲۰‌‌ساله کردند و حالا هم می‌کنند تا قرارداد نفت ببندند و کنسرسیوم بیاورند و از این قبیل کارها.
وقتی اجازه داده شد که مردم حرفشان را بزنند و انتقاد کنند، آن‌وقت دولت هر کاری دلش خواست نمی‌تواند بکند. باید به هدف ملّت و آرزوهای ملّت توجه کند. موجودیّت دولت من روی افکار ملّت بود. پس نمی‌شد جلوی اظهار نظرهای مردم را گرفت و خفه‌شان کرد.
به توده‌ای‌ها، اگر مارک معیّنی داشتند، اجازۀ صحبت داده نمی‌شد. دولت هروقت که حس می‌کرد از طرف جمعیت معیّنی خطر هست، قادر بود که جلویش را بگیرد.

(۱) سرتیب حسین آزموده.

[تقریرات مصدق در زندان دربارۀ حوادث زندگی خویش، یادداشت‌شده به اهتمام جلیل بزرگمهر، تنظیم‌شده به کوشش ایرج افشار، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ دوم ۱۴۰۰، ص ۱۶۶-۱۶۷]




#فرهیختگان راهی به رهایی