گناباد قدیم

❇️ نامه ی استانداری خراسان (استان نهم) به فرمانداری گناباد برای پیشگیری از شیوع بیماری سرخک در روستای مزار بجستان و تاکید بر اجرای برنامه سیاری واحد پیشگیری در تمام روستاهای گناباد. سال ۱۳۴۵

🔸از مجموعه اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.

🔹 کانال گناباد قدیم یادآور خاطرات همه گنابادی ها.
🔺https://t.me/gonabadshistory
🔺 @Mirzadeh1

❇️ وقتی خیر مدرسه ساز داشتیم

🔸 نسخه خطی واگذاری ١٥٠٠ متر زمين جهت ساخت دبستان دخترانه روستای سنو گناباد، توسط حاج سيد محمد قرشی. سال ١٣٥٠

🔸 ارسالی توسط نوه شان سيد مرتضی قرشی

🔹 کانال گناباد قدیم یادآور خاطرات همه گنابادی ها.
🔺https://t.me/gonabadshistory
🔺 @Mirzadeh1

❇️ یکی از سنت های قدیم در بجستان و برخی مناطق گناباد این بود که وقتی در بین محصول خود گل زعفران شش ریشه ای می دیدند (در زبان محلی به آن «خوجه خجری» که در اصل «خواجه خضری» بود می گفتند) . صاحب ملک زعفران برای برکت زمین خود و برای تیمن و تبرک گوسفندی را به دور زمین زعفران می چرخاند و سپس او را قربانی می کرد.

🔸 همینطور هر کسی هم در بین ریشه های زعفران ریشه ی «خواجه خضری» پیدا میکرد از صاحب ملک انعام می گرفت. این سنت ها اینک منسوخ شده اند.

🔸 این فیلم بخشی از یک مستند ۴۰ دقیقه ای ساخته ابراهیم مختاری مستندساز ایرانی است که در سال ۱۳۶۹ در بجستان فیلمبرداری شده که این آیین را به نمایش گذاشته است.

🔹 کانال گناباد قدیم یادآور خاطرات همه گنابادی ها.
🔺https://t.me/gonabadshistory
🔺 @Mirzadeh1

❇️ این هم قطعه شعری که حبیب یغمایی روزنامه نگار و شاعر معاصر ایران با دستخط خود و در وصف زنده یاد محمد پروین گنابادی سروده است.

⭕️ متن سروده ی حبیب یغمایی:

▫️ خوش فطرت و خوش نیت، دانشور دانادل
▫️ در کسوت درویشی، در رتبه ی استادی

▫️ صاحب نظری آگاه، آزاده نژادی پاک
▫️ بر مسند عرفانی، در مسلک آزادی

▫️ هم عالم و هم شاعر، هم قانع و هم خورسند
▫️ انسان ملک مانند، از مردمی و رادی

▫️ دانی که بدین اوصاف امروزه در ایران کیست؟
▫️ پروین گنابادی، پروین گنابادی

🔸 او این شعر را به پاس پنجاه سال خدمات فرهنگی ایشان سروده که در سال ۱۳۵۲ نیز چاپ و منتشر شده است.

🔹 کانال گناباد قدیم رسانه فرهنگی مردم گناباد.
🔻 https://t.me/gonabadshistory
🔻 @Mirzadeh1

⭕️ علاقه مندان به کتاب و کتابخوانی می توانند نسخه pdf کتاب بازیهای محلی نوشته ی محمد پروین گنابادی را در اینجا دانلود و مطالعه نمایند.

🔹 کانال گناباد قدیم رسانه فرهنگی مردم گناباد.
🔻 https://t.me/gonabadshistory
🔻 @Mirzadeh1

❇️ بازیهای محلی، نوشته محمد پروین گنابادی

🔸 زنده یاد محمد پروین گنابادی هنگامی که در نگارش لغتنامه با مرحوم دهخدا همکاری میکرد در کتابخانه شخصی او کتابی خطی دید که نویسنده آن در ضمن آوردن لغات محلی به بازی های محلی شوشتر هم اشاره کرده.

🔸 از آنجایی که آن رساله مقداری افتادگی اوراق داشت و ناقص بود آقای پروین تصمیم می گیرد بازی های محلی خراسان از جمله گناباد و چند شهر دیگر ایران را نیز به آن مجموعه اضافه نماید و کتاب حاضر که شامل شرح ۶۳ بازی است همان است که به نام «بازی های محلی» در سال ۱۳۵۵ چاپ و منتشر گردید.

🔸 محمد پروین در مقدمه کتاب می نویسد:

▫️ ادبیات عامیانه و فولکلور هر قوم که عبارت از بازی‌ها و قصه‌ها و افسانه‌ها و آهنگ‌های موسیقی و ترانه‌ها و لغات و امثال و کنایات محلی آنان می‌باشد، در شناسایی احوال روحی و طرز تمدن آنها اهمیت بسزایی دارد و به همین سبب ملت‌های زنده در گردآوری کلیه این مظاهر عقلی و فکری نیاکان خود سعی بلیغ مبذول می‌دارند.

🔹 کانال گناباد قدیم رسانه فرهنگی مردم گناباد.
🔻 https://t.me/gonabadshistory
🔻 @Mirzadeh1

❇️ عکسی از اعضای تیم فوتبال هنرستان گناباد در زمستان سال ۱۳۶۲. با مربیگری آقای اصغر ابراهیمی (نفر سوم از راست)

🔸 از چپ آقایان حمیدی. رمضانی.

🔸 بقیه نیازمند شناسایی.

🔹 خاطرات مشترک همه گنابادی ها در کانال گناباد قدیم.
🔺https://t.me/gonabadshistory
🔺 @Mirzadeh1

❇️ عکس یادگاری آقای شهرام شریفی در حیاط دبیرستان کوروش کبیر شهرستان طبس. فروردین ۱۳۵۵.


🔹 خاطرات مشترک همه گنابادی ها در کانال گناباد قدیم.
🔺https://t.me/gonabadshistory
🔺 @Mirzadeh1

❇️ عکسی از مراسم افتتاح ایستگاه پر قدرت تلویزیونی سیاه کوه گناباد در سال ۱۳۷۳

🔸 با حضور دکتر لاریجانی رئیس وقت صدا و سیما و آقای دکتر مهدیزاده نماینده وقت گناباد و بجستان در مجلس شورای اسلامی.

🔸 عکاس و ارسال آقای منصور مهدیزاده.

🔹 کانال گناباد قدیم یادآور خاطرات همه گنابادی ها.
🔺https://t.me/gonabadshistory
🔺 @Mirzadeh1

❇️ برگزاری مسابقه دوستانه فوتبال بین تیم های آموزشگاه های گناباد و بیرجند در استادیوم ملت گناباد. دهه ۶۰

🔸 ایستاده از راست آقایان محمد نمازی. باقرزاده. اصغر ابراهیمی. در سمت چپ عباس محرابی.


🔹 خاطرات مشترک همه گنابادی ها در کانال گناباد قدیم.
🔺https://t.me/gonabadshistory
🔺 @Mirzadeh1

🔳 بخش چهارم

▫️ کسی که اولین دفتر ثبت اسناد رسمی در گناباد را دایر کرد آقای سید محمد علی نقوی شهری بود که در سال ۱۳۱۳ و بر حسب شایستگی که داشت به عنوان اولین سردفتر گناباد برگزیده شد.

▫️اولین مدرسه دولتی گناباد در سال ۱۲۹۸ خورشیدی با سه کلاس توسط آقای محمدعلی صلاحی دیسفانی به نام مدرسه دولتی جویمند در محل مدرسه علمیه قدیم (عتیق) دایر شد.

▫️اولین کسی که روش ساخت لعاب و لعابدار کردن ظروف سفالی را به سفالگران مند گناباد آموخت شخصی بنام «ابوعلی کلاه لته پاچوبه» از اهالی افغانستان بود.

▫️اولین کسی که توانست در سال ۱۳۲۵ بالن دست سازی را در جشن ها و اعیاد، در آسمان گناباد به پرواز درآورد آقا مهدی یزدی معروف به آقا «مهدی نی ساز» بود.

▫️اولین شاعر بومی سرای گنابادی که از واژه های محلی گناباد در اشعار خود استفاده کرده شاعر کفاشی بنام «حاجب گنابادی» است. و می توان آقای اسفندیار فیاضی را اولین شاعر بومی سرای منحصر بفرد گناباد دانست که اشعار بومی خود را تماما بر مبنای ساختار گویش گناباد سروده است.

▫️قدیمی ترین واقف آستان قدس رضوی یک گنابادی بنام «امیر سید ابولفتح علی الحسینی جنابذی» است. او برادر قاسمی شاعر شهیر گنابادی است و وقفنامه او به لحاظ قدمت در صدر لیستی است که توسط آستان قدس رضوی تهیه شده است. وقفنامه او که با نام سیدعلی حسین گنابادی ثبت شده مربوط به وقف ملکی از روستای زیبد است که در سال ۹۵۷ هجری قمری (۹۲۸ شمسی) وقف آستان قدس رضوی نموده است.

▫️اداره ثبت احوال گناباد در اول مهر ماه سال ۱۳۰۷ در مکانی در ميدان امام خميني فعلی ابتداي خيابان ناصر خسرو به ریاست آقای دبیر افتتاح شد.

▫️قاسمعلی بیدختی یا قاسمعلی بیچاره اولین شخص از طایفه دراویش بود که در اواخر دوره صفویه و حدود سال ۱۱۰۰ شمسی از شیراز به گناباد آمد و در روستای شوراب ساکن شد و مسلک دراویش صوفیه را در گناباد پایه گذاری و ترویج نمود.


▫️کهنسال ترین درخت منطقه گناباد که هنوز حیات دارد و پابرجاست، درخت سروی است ۲۰۰۰ ساله در روستای زیبد.

▫️ تنها چشم پزشک ایرانی گنابادی که در سال ۱۳۴۷ برای اولین بار موفق به پیوند قرنیه چشم گوساله به یک انسان شد دکتر محب الله آزاده بیدختی بود. او از جمله اولین دانشجویانی بود که در سال ۱۳۲۱ انجمن اسلامی دانشجویان را بنیان گذاشت.

🔹 کانال گناباد قدیم رسانه فرهنگی مردم گناباد.
🔻 https://t.me/gonabadshistory
🔻 @Mirzadeh1

❇️ این مطلب از بین مقالات و موضوعات کانال گناباد قدیم گردآوری شده و برخی منابع آن مستند و مصور است ولی برخی دیگر بر اساس اظهارات معمرین و مطلعین بدست آمده و ممکن است در صحت آن ابهام باشد.

🔸 بدین روی از همراهان کانال گناباد قدیم خواهشمندیم اگر موردی را نیازمند تغییر یا اصلاح دانستند در گروه اظهار نظر کنند.

🔸 بدلیل موارد زیاد اولین هارو در چند بخش تقدیم حضورتون خواهیم کرد.

🔸 همینطور موارد دیگری از اولین ها رو اگر در خاطر دارید در گروه مطرح کنید تا پس از اجماع به مجموعه اولین ها اضافه کنیم.

🔹 کانال گناباد قدیم رسانه فرهنگی مردم گناباد.
🔻 https://t.me/gonabadshistory
🔻 @Mirzadeh1

❇️ طرحی که آقای محمد خواجه ای پیشکسوت ورزش و فرهنگ گناباد در سال ۱۳۵۲ از پلان منزل پدری شان حاج مهدی خواجه ای واقع در خیابان سعدی ترسیم کرده اند.

🔸 این منزل بین سال ۱۵ تا ۲۰ ساخته شده بود و در دهه ۶۰ تخریب شد.

🔸 عکس ضمیمه هم متعلق به سال ۵۲ در کنار حوض همان خانه گرفته شده.

🔸 مشخصات: دارای ده اتاق بود شامل: اطاق باد گیر. انباری. پذیرایی. هیزم دان. مطبخ. اتاق کرسی. سه اتاق نشیمن. اتاق کندوله ها.

🔸 چهار باغچه بزرگ با درختهای توت و انار و زردآلو و بادام. به. انگور و بوته های گل محمدی و گل های آتشی و نهر آب قنات ده که از وسط حیاط میگذشت.

🔸 حوض زیری جهت آب آشامیدنی و بر روی آن حوض رویی برای شستشو که بوسیله تلبمه از حوض زیری پر میشد.

🔸 ورودی منزل دالانی نسبتا طولانی بود که طویله قاطر و محل نگهداری علوفه در آنجا بود. سپس در اصلی ورودی منزل می رسیدید.

🔹 کانال گناباد قدیم یادآور خاطرات همه گنابادی ها.
🔺https://t.me/gonabadshistory
🔺 @Mirzadeh1

❇️ عکسی از مراسم شبیه خوانی در روستای بیمرغ گناباد. دهه ۵۰

🔸 از راست آقای محمد علی شهنواز، مرحوم حاج علی پاکروح، مرحوم حاج ابراهیم خصلتی. حاج هوشنگ فنایی. مرحوم حاج حسنعلی فرخی. پشت به تصویر مرحوم حاج غلامرضا فرزانه.

🔹 کانال گناباد قدیم یادآور خاطرات همه گنابادی ها.
🔺https://t.me/gonabadshistory
🔺 @Mirzadeh1

❇️ عکسی از مراسم عروسی و آیین سنتی شاباش و گرفتن سه پایه در روستای بیمرغ گناباد دهه ۵۰

🔹 کانال گناباد قدیم یادآور خاطرات همه گنابادی ها.
🔺https://t.me/gonabadshistory
🔺 @Mirzadeh1

❇️ عکس یادگاری از دوره آموزشی خدمت سربازی رفقای گنابادی. سال ۱۳۵۱

🔸 از راست نفر دوم آقای یحیی نژاد عبدالله، نفر جلو با لباس تیره زنده یاد علی افرادی. بقیه نیازمند شناسایی.

🔹 کانال گناباد قدیم یادآور خاطرات همه گنابادی ها.
🔺https://t.me/gonabadshistory
🔺 @Mirzadeh1

❇️ تصويری يادگاري و دوستانه از جوانان قدیم بجستانی که با دوربین پولاروید و در اوايل دهه پنجاه گرفتند.

🔸 رديف جلو از راست آقای حسن جمالی، زنده ياد حسين جمالی.

🔸 رديف بعدي از راست آقايان محمد روحی، محمدعلی جمالی و شادروان احمد جمالی.

🔹 کانال گناباد قدیم یادآور خاطرات همه گنابادیها.
🔺https://t.me/gonabadshistory
🔺 @Mirzadeh1

❇️ پس از اینکه در افغانستان جنگ‌های داخلی شروع شد به ایران مهاجرت کرد و ابتدا به مشهد مقدس رفت و از همان بدو ورود در سیلوی آرد و گندم مشغول کار شد ولی بر اثر سختی کار و گرد و غبارِ آرد به بیماری آسم دچار شد و به دستور پزشک معالج، کار سیلو را رها کرد.

🔸 حین اقامت در مشهد در محافل شعری و ادبی و بویژه در منزل مرحوم محمود فرّخ شرکت می‌کرد و از همانجا با شخصیت‌هایی مثل مرحوم محمّد قهرمان (تربتی) و مرحوم احمد گلچین معانی و مرحوم کمال کمالی و دیگر شاعران خراسان آشنا شد و از بیانات و اندوخته‌های آنان بهره‌مند گردید. مدام در طول هفته به کتابخانۀ آستان قدس رضوی سر میزد و از منابع ادبی و فرهنگی آن بهره می برد.

🔸 پس از آن به شهر قم رفت و به خرید و فروش کتاب‌های تخصصی و قدیمی مشغول گردید و از این راه امرار معاش می‌کرد. از سال ۱۳۷۸ به کار تصحیح متون ادبی مشغول شد و کتاب‌هایی که تاکنون با تصحیح او چاپ و منتشر شده اند، به قرار زیر است:

۱- کتاب «منتخب الاشعار فی مناقب الابرار» در ۲ جلد، انتشارات عرفان، تهران، سال ۱۳۸۲.
۲- «دیوان مولانا حسن کاشی» شاعر قرن هفتم و هشتم، انتشارات کتابخانه مجلس شورای اسلامی، سال ۱۳۸۵.
۳- «دیوان آذری اسفراینی» شاعر و عارف قرن نهم، انتشارات کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۹.
۴- «دیوان سلیمی تونی» شاعر قرن نهم، انتشارات مجلس شورای اسلامی، سال ۱۳۹۰.
۵- «دیوان میرحاج گنابادی هروی» شاعر قرن نهم و دهم، انتشارات مورخ، قم، سال ۱۳۹۸.
۶- «مناقب اهل بیت در شعر کهن فارسی»، انتشارات مورخ، قم، سال ۱۳۹۸.
۷- «دیوان‌ امیرعلی شیر نوایی فانی» شاعر قرن نهم و دهم، انتشارات شفیعی، تهران، سال ۱۴۰۰.
۸- «دیوان بنایی هروی» شاعر قرن نهم و دهم، انتشارات پژوهش متون، قم، سال ۱۴۰۰.
۹- «دیوان اسماعیل گلبان کابلی» شاعر معاصر، انتشارات احسان، قم.

⭕️ سید عباس رستاخیز همچنین ۵ اثر دیگر آماده چاپ و نشر دارد و از وضع زندگیش چنین می گوید: اکنون در قم به سر می‌برم تا ببینم خدا چه خواهد و روزگار فردا با من چه بازی کند.

🔹 کانال گناباد قدیم رسانه فرهنگی مردم گناباد.
🔻 https://t.me/gonabadshistory
🔻 @Mirzadeh1

❇️ در باره نویسنده

⭕️ سید عباس رستاخیز، فرزند سید عبدالحسین، متولد اواخر سال ۱۳۳۱ شمسی در روستای قلاچه از شهرستان سانچارک کشور افغانستان دیده به جهان گشود. پدرش شغل دامداری و کشاورزی داشت. از سن هشت سالگی در مدرسۀ آن منطقه مشغول آموختن دروس ابتدایی شد.

🔸 در مکتبخانه آموزه‌هایی از قبیل حفظ قرآن کریم، دیوان خواجه حافظ و گلستان سعدی و مقدمات دروس عربی را آموخت. تحصیلات دانشگاهی را در دانشگاه بلخ و در رشتۀ ادبیات فارسی در مقطع لیسانس به پایان رساند.

🔸 در سال ۱۳۵۳ به خدمت سربازی اعزام شد و مدت دو سال در شهر باستانی هرات خدمت کرد. در این مدت با شاعران و ادیبان هرات آشنا شد و از محضر ایشان خصوصاً در آموختن فنون شعری و ادبی بهره‌ها برد.

🔸 او می گوید در شعر و ادب شاگرد استاد فدایی هروی است. از سال ۱۳۵۵ تا سال ۱۳۶۰ در زادگاه و با خانواده به سر ‌برد و در همانجا ازدواج کرد.

🔹 کانال گناباد قدیم رسانه فرهنگی مردم گناباد.
🔻 https://t.me/gonabadshistory
🔻 @Mirzadeh1

❇️ «دیوان میرحاج گنابادی هروی» عنوان کتابی است که با همت ادیب و مصحح آثار ادبی، آقای سید عباس رستاخیز تدوین و توسط نشر مورخ در سال ۱۳۹۸ چاپ و منتشر شده است.

🔸 این اثر فاخر شامل قصاید، ترجیع بند، غزلیات، رباعیات، غزلهای ناقص و ابیات پراکنده میرحاج گنابادی است که در مدت بیست سال و از میان منابع و آثار موجود در کتابخانه های ایران و افغانستان گردآوری و تجمیع و تدوین شده است.

🔸 نویسنده، این مجموعه را بخشی از تمام سروده های میرحاج دانسته و اظهار امیدواری می کند که روزی دیوان کاملی از این شاعر معرفی شود.

🔸 دوستداران و علاقمندان این کتاب می توانند بزودی آن را از کتابفروشی های گناباد و مشهد که بعدا اطلاع رسانی خواهیم کرد، تهیه نمایند.

🔹 کانال گناباد قدیم رسانه فرهنگی مردم گناباد.
🔻 https://t.me/gonabadshistory
🔻 @Mirzadeh1