Rostanam shunday. Yillar davomida qilingan mutolaalar, adiblarning hayotini chuqurroq o'rganish hamda siyosatdan xabardor bo'lish orqali shunday xulosa kelib chiqqan.
Masalan, biz yoki bizdan keyingi yosh avlod 5-dan 11-sinfgacha adabiyot darsliklarini o'qiganmiz va keyin ham o'qishadi. Bu darsliklarda hukumat tomonidan saralab olingan shoir va yozuvchilarning filtrdan o'tgan hikoya va she'rlari, romanlaridan parchalari yoki boshqa ijod namunalari beriladi.
Ularning tarjimai holi ham, umuman nima uchun shu adiblar darsliklarga kiritilganini ham yosh maktab o'quvchisi anglay olmaydi. Buning uchun ko'p yillik tajriba yoki vaqt kerak.
Yosh maktab o'quvchisining miyasi oppoq qog'ozga o'xshaydi. Unga nima yozilsa shu naqsh bo'lib qoladi. Bejizga maktab darsliklari siyosat darajasiga chiqmagan.
Ilk tushunchamiz shu darsliklardan tashqariga chiqmaydi: G'.G'ulomning Shum bolasi, Qahhorning Bemori, Oybekning Fonarchi otasi, H.Olimjonning Oygul bilan Baxtiyori, Zulfiyaning Bahor keldi seni so'roqlabi, Odil Yoqubovning Muzqaymoq hikoyasi, O'.Hoshimovning Urushning so'nggi qurboni ... Uvaysiy Chistonlariyu Navoiy Xamsalaridan parchalar... Oq kema... Hellados...
Hatto ba'zi 11-sinf o'quvchilari ham bu yozuvchilardan boshqalari borligini bilishmas ekan...
Qahhor, G'.G'ulom, H. Olimjon, Mirtemir, Zulfiya, E.Vohidov, A.Oripovlarning shu mittigina biografiyasi va shapaloqdek she'r yoki hikoyasi ortida XX asr dahshatlari yotganini xayollariga ham keltirishmaydi. Toki ulg'aygunlaricha shu adiblar o'quvchi ko'z oldida benuqson siymo bo'lib turishadi. Birgina Zulfiyaga sadoqat timsoli va ideal ayol deb mahliyo bo'lib yurgan qizlarimizni misol qilish kifoya...
O'zimizda ham shunday kechgan aslida. Darsliklarga kiritilmay qolgan daho ijodkorlarning nega kiritilmaganlarini keyin bilganman. Qahhor, Oybek, M. Osim, A.Muxtor, O.Yoqubov, P. Qodirov, X. To'xtaboyevlar, Shekspir, Pushkin, Tagor, Aytmatovlarning ulkaaan adabiy olamiga kirgach darsliklar ko'zimga aysbergday (usti kichkina, ildizi bahaybat) ko'rinib qolgan... To'g'ri, adiblarning asl qiyofasini darsliklarga tiqishtirish ham xato. Darsliklar orqali o'quvchida adabiyotga mehr uyg'otish muhim. Xuddi bolalikda ertak aytib hayotga tayyorlatgan kabi. Qolganini ulg'ayganida bilaveradi. Ammo o'sha ijodkorlarning katta-katta asarlari borligini, darslikdan tashqarida ham zabardast shoiru adiblar mavjudligini bolalaringizga o'rgatib borsangiz - badiiy kitoblarni o'zingiz saralab o'qitib borsangiz foydali bo'ladi
#siz_nima_deysiz?
@domlajon
t.me/domlajon