☸️ لله بایاتی و ننه بایاتی
📝مثل «اؤزگه اؤزگه‌نین ایتیگینی، لله بایاتی‌لا گزر» ورژن اصلی مثل «اؤزگه اؤزگه‌نین نامازینی، اوسورا اوسورا قیلار» است که بعدها چنین بدقواره شده و به معنی این است که دیگری کار تو را درست انجام نمی‌دهد.
بایاتی نوعی شعر است که از قرار به ایل بزرگ بایات منسوب است و مانند شعرهای مانی، قایتاغی، اووشاری، گرایلی و وارساغی برگرفته از نام یک ایل است (میرعلی سیدوو، آذربایجان اسطوره‌وی تفکرونون قایناقلاری، ص ۳۳۸ و ۳۳۹). از طرف دیگر بایات از ریشه بای، به معنی بزرگ و غنی بوده و از اسماء باریتعالی است و شاید ایل بایات نامش را از صفات خدا گرفته و بایاتی علاوه بر انتساب به ایل بایات، نواهایی آیینی و برای خدایان بوده است.
بایاتی انواع زیادی مانند داغلار بایاتیسی، چوبان بایاتیسی و... دارد و بایاتی‌هایی که برای آرامش نوزادان خوانده میشود، بر دو نوع لله بایاتی و ننه بایاتی و به معنی بایاتی دایه و بایاتی مادر تقسیم میشود که طبعا یکی از ته دل و دیگری برای رفع تکلیف خوانده میشود. برای همین کاری را که دیگران برای ما انجام می‌دهند، به لله بایاتی تشبیه شده است.
بایاتی‌هایی نیز وجود دارد که برای رام کردن احشام هنگام شیردوشی، خرمنکوبی، شخم زدن زمین با گاونر و کشاورزی و دامداری سروده شده‌اند که از قرار آشیق یوسف اوهانس اورموی در خواندن آواهای مرتبط با کشاورزی و دامپروری استاد بوده و بدبختانه بسیاری از آنها در گذر زمان فراموش شده است. این بایاتی‌ها نیز بسته به مهارت فرد و میزان تاثیرگذاری نوای خوانده شده، به لله بایاتی و ننه بایاتی تقسیم شده که یکی در حیوان تاثیر میگذارد و دیگری هیچ حس همدلانه‌ای به حیوان نمی‌دهد.
در مثل مورد بحث ما، لله بایاتی در ارتباط با گمشده (ایتیک) آمده و گفته شده که دیگری گمشده‌ی فرد را با لله بایاتی جستجو میکند که در اینجا مفهوم سوت زنان، سر به هوا، بی‌خیال و از سر تکلیف دارد.
وقتی گمشده‌ی فرد موجودی زنده باشد، موضوع ابعاد دیگری می‌یابد و صاحب حیوان هنگام جستجوی گمشده‌اش، بایاتی‌های سوزناکی می‌خواند تا اگر حیوان صدایش را شنید، واکنش نشان داده و خودش را به صاحبش برساند و تنها مونس آن حیوان میتواند ننه بایاتی بخواند و اؤزگه اؤزگه‌نین ایتیگینی لله بایاتی‌لا گزر، که کار بی‌حاصلی است.
مردی که شترش گم شده بود، هنگام جستجو بایاتی‌های شاد می‌خواند و عین خیالش نبود. گفتند تو به شتر گم کرده شبیه نیستی؟ گفت چون بو دره‌یه اومودوم وار (چون به این دره امید دارم) که شترم آنجا باشد و اگر نبود تو شیون مرا خواهی دید و برای همین همچنان از افراد بی‌خیال می‌پرسند که بالام سن هانسی دره‌یه اومودسان؟
✍️ابراهیم ساوالان
#تورکولوژی #بایاتی
🔺کانال تحلیلی اردم:
🆔 @Erdemaz
📝مثل «اؤزگه اؤزگه‌نین ایتیگینی، لله بایاتی‌لا گزر» ورژن اصلی مثل «اؤزگه اؤزگه‌نین نامازینی، اوسورا اوسورا قیلار» است که بعدها چنین بدقواره شده و به معنی این است که دیگری کار تو را درست انجام نمی‌دهد.
بایاتی نوعی شعر است که از قرار به ایل بزرگ بایات منسوب است و مانند شعرهای مانی، قایتاغی، اووشاری، گرایلی و وارساغی برگرفته از نام یک ایل است (میرعلی سیدوو، آذربایجان اسطوره‌وی تفکرونون قایناقلاری، ص ۳۳۸ و ۳۳۹). از طرف دیگر بایات از ریشه بای، به معنی بزرگ و غنی بوده و از اسماء باریتعالی است و شاید ایل بایات نامش را از صفات خدا گرفته و بایاتی علاوه بر انتساب به ایل بایات، نواهایی آیینی و برای خدایان بوده است.
بایاتی انواع زیادی مانند داغلار بایاتیسی، چوبان بایاتیسی و... دارد و بایاتی‌هایی که برای آرامش نوزادان خوانده میشود، بر دو نوع لله بایاتی و ننه بایاتی و به معنی بایاتی دایه و بایاتی مادر تقسیم میشود که طبعا یکی از ته دل و دیگری برای رفع تکلیف خوانده میشود. برای همین کاری را که دیگران برای ما انجام می‌دهند، به لله بایاتی تشبیه شده است.
بایاتی‌هایی نیز وجود دارد که برای رام کردن احشام هنگام شیردوشی، خرمنکوبی، شخم زدن زمین با گاونر و کشاورزی و دامداری سروده شده‌اند که از قرار آشیق یوسف اوهانس اورموی در خواندن آواهای مرتبط با کشاورزی و دامپروری استاد بوده و بدبختانه بسیاری از آنها در گذر زمان فراموش شده است. این بایاتی‌ها نیز بسته به مهارت فرد و میزان تاثیرگذاری نوای خوانده شده، به لله بایاتی و ننه بایاتی تقسیم شده که یکی در حیوان تاثیر میگذارد و دیگری هیچ حس همدلانه‌ای به حیوان نمی‌دهد.
در مثل مورد بحث ما، لله بایاتی در ارتباط با گمشده (ایتیک) آمده و گفته شده که دیگری گمشده‌ی فرد را با لله بایاتی جستجو میکند که در اینجا مفهوم سوت زنان، سر به هوا، بی‌خیال و از سر تکلیف دارد.
وقتی گمشده‌ی فرد موجودی زنده باشد، موضوع ابعاد دیگری می‌یابد و صاحب حیوان هنگام جستجوی گمشده‌اش، بایاتی‌های سوزناکی می‌خواند تا اگر حیوان صدایش را شنید، واکنش نشان داده و خودش را به صاحبش برساند و تنها مونس آن حیوان میتواند ننه بایاتی بخواند و اؤزگه اؤزگه‌نین ایتیگینی لله بایاتی‌لا گزر، که کار بی‌حاصلی است.
مردی که شترش گم شده بود، هنگام جستجو بایاتی‌های شاد می‌خواند و عین خیالش نبود. گفتند تو به شتر گم کرده شبیه نیستی؟ گفت چون بو دره‌یه اومودوم وار (چون به این دره امید دارم) که شترم آنجا باشد و اگر نبود تو شیون مرا خواهی دید و برای همین همچنان از افراد بی‌خیال می‌پرسند که بالام سن هانسی دره‌یه اومودسان؟
✍️ابراهیم ساوالان
#تورکولوژی #بایاتی
🔺کانال تحلیلی اردم:
🆔 @Erdemaz
![اخبار آذربایجان [ آناج ] Telegram Channel](/avatar/1004/1004040231.jpg)
![[ بیشعوری ]](/avatar/1078/1078068112.jpg)
