مێژووی جیھان

لای خۆمان بوایە ئـەمە خەڵک بۆیاخێکی پەمپی ئـەبرد لێیان ئـەنوسی حەمە , لاڤە , ئـەشیای ناوماڵ ئـەکڕین ھھھ ئـیتر بەجدی کوردیش سەیرە

گەورەترین پەرستگای هیندۆسی لە جیهاندا. ئاکشاردهاما

پەرستگاکە بەبێ بەکارهێنانی کەرەستەی کانزای دروستکراوە. بێ چیمەنتۆ و کۆنکرێت تەنها لە بناغەکەدا بەکارھاتووە. هەموو شتێکی تری بەردە , مەڕمەڕ و گرانێت بۆ بیناسازی لە هەموو جیهانەوە هاوردە دەکرا پاشان بەپێی نەخشی تایبەت پرۆسێس دەکرا و بە یەکەوە دەبەسترایەوە. هەموو پایەکانی پەرستگاکە لەسەر یەک کۆکراونەتەوە و بەردەکان دوای پێکەوە دانان بە ٩٠ پلە دەسوڕانەوە.

ئەمەش بۆ ئەوە کراوە کە بیناکان دژە بوومەلەرزە بن چونکە بوومەلەرزە لە هیندستان زۆرە. بیهێنە بەرچاوت کە پرۆسێسی بەردەکە دەبێت چەندە ورد بێت بۆ ئەوەی هەموو ئەم مەتەڵە پێکەوە ببەستێت!

جگە لە پێکهاتەی خودی بیناکە ڕازاندنەوەی دیوارەکانیش سەرنجڕاکێشە. لە هەموو شوێنێک پەیکەر لە بەرد هەڵکەندراوە! ھەر ھەموشی تەرازوون , زۆر جیاوازیشن لە قەبارە لە گەورە گەورەوە تیایەتی تا قەبارەی دەست بەڵام تەنانەت بچووکترین پەیکەرەکانیشی وردەکاری سەرسوڕهێنەریان ھەیە

⚠️ئاگاداری بۆ ڕای گشتی:

دەرەنجامی هەلبژاردنی هەرێمی کوردستان، زۆر شت یەکلایی دەکاتەوە هەم لەناو کۆمەڵگای کوردی و هەم لەناو پرۆژەی شینکاف و تۆڕی زانیاری...

دوای دەرئەنجامی فەرمی و دانپێدانراوی گشتی... شینکاف ڕوونکردنەوەیەک بۆ ڕای گشتی دەدات...

شینکاف

وەک سوپرایزێک هات یەکسەر هەستم کرد کە ڕووداوێکی ترسناکە لەو ساتەدا کە نوکی کەشتییە ئاسمانییەکە لێیدا ڕامکرد , دەبێ لە کۆتا چرکەدا ھاتبێتمە دەرەوە چونکە دوای ٣٠ چرکە هەموو شتێک کۆتایی هاتبوو وە بە تەواوی سوتابوو , ئەلبێرت ستۆفلەری ڕزگاربوو کە شێفی شیرینی بووە لەناو کەشتییەکەدا دەڵێت:

ئاگرەکە بە خێرایی بڵاوبۆوە. لە ماوەی نیو خولەکدا تەواوی کەشتییەکە سووتا و بوو بە کۆمەڵێک ئەلەمنیۆمی سوتاو. سەرنشینەکان و تیمی فڕۆکەوانی بە بڵێسەی ئاگر دەورە دران. هەندێکیان بە بازدان لە گۆندۆلاکە توانای ئەوەیان ھەبوو خۆیان ڕزگار بکەن هەرچەندە هەندێکیان لە کۆتاییدا تووشی سووتاوی بوون.

ئەو دوو کاپتنە دوایین کەسن کە باز دەدەن و تووشی سووتانی سەخت دەبن. ماکس پروس لە ژیاندا دەمێنێتەوە بەڵام هاوکارەکەی ئێرنست لیمان ڕۆژی دواتر بەهۆی برینەکانیەوە گیانی لەدەستداوە. کۆی گشتی ٣٦ کەس گیانیان لەدەستداوە: ١٣ سەرنشین و ٢٢ ئەندامی تیمی فڕۆکەوانی و یەک ئەندامی تیمی زەمینی.

پەیامنێرانی وێنە و ڕۆژنامە و ڕۆژنامەنووسانی پەخش و تیمەکانی فیلم کەوتنەخوارەوەی کەشتی هیندنبێرگ لە شوێنەکەدا دەبینن و تۆماری دەکەن. یەکەم کارەساتە کە خەڵک وا لە نزیکەوە شاهیدی بوون. ٦ی ئایاری ١٩٣٧ کۆتایی هاتنی هاتوچۆی ئاسمانی جیهانی بوو بۆ فڕۆکە زێپلینە ئەڵمانیەکان

تیۆرییەکان سەبارەت بە تەقینەوەکە

هێشتا قسە و باسێکی زۆر لەسەر هۆکاری ڕووداوەکە هەیە. باسی تێکدانیش دەکرێت. تا کۆتایی ژیانی کاپتن پروس لەو قەناعەتەدا بوو کە نە شکستی تەکنیکی و نە ڕێکەوتێکی بەدبەختانە کەشتییە ئاسمانییەکەی لەناونەبردووە بەڵکو بە ئـەنقەست بووە.

کۆمیسیۆنێکی لێکۆڵینەوە کە لە شارەزایانی ئەڵمانی و ئەمریکی پێکهاتبوو، نەگەیشتنە ئەنجامێکی ڕوون کە هۆکاری تەقینەوەکە چییە. تەنھا بەوە گەیشتن کە کارەساتەکە "دۆسیەیەکی هێزی زەبەلاح" بووە.

باوترین گریمانە سەبارەت بە کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەکە ئەوەیە کە وایەرێک لە کاتی مانۆڕێکی تیژی سوڕانەوەدا شل بووەتەوە کەمێک پێش نیشتنەوەی بەسەر لایکهێرس و دزەکردنێک لە بۆدی کەشتییە ئاسمانییەکە ڕوویداوە. هایدرۆجین دەرچووە و تێکەڵ بە هەوا بووە و گازی ئۆکسی هایدرۆجینی مەترسیدار دروست بوو.

کەشتییە ئاسمانییەکە بەهۆی زریانەکەوە بارگاوی ببوەوە بە کارەبا و کاتێک پەتەکانی نیشتنەوە بەر زەوی کەوتووە و خاڵی بووەتەوە. ڕەنگە ئەمەش بوبێتە هۆی گرژییەکی بەهێز لە نێوان بۆدی دەرەوە و چوارچێوەکەدا لە کاتی خاڵی بونەوەی کارەبا.

پریشکێک دروست بوو کە تێکەڵەی هایدرۆجین و هەوای هەبوو بووە ھۆی ئاگر کەوتەوە لە پشتەوەی کەشتی هیندنبێرگدا.

هەندێکی تر پێیان وایە ئەو بۆیاخە نوێیەی کە پێشتر کەشتییە ئاسمانییەکە وەریگرتبوو ڕەنگە هۆکاری ڕووداوەکە بووبێت. زانایان دوای ساڵانێک بۆیان دەرکەوت کە توانای گواستنەوەی بۆیاخەکە نزیکە لە سفر. لە کاتێکدا چوارچێوەی کەشتییە ئاسمانییەکەی لەگەڵ زەویدا یەکسەر تەقاندەوە، بەڵام ڕەنگە بۆدی دەرەوە نەیتوانیبێت ئەوە بکات و بووەتە هۆی تەقینەوەکە.

هەڵەی دیزاین و هێزی زەبەلاح و دەرچوونی کارەبا و تێکدان چوار گریمانەن
بەڵام ڕەنگە هەرگیز لە کۆتاییدا ڕوون نەکرێتەوە کە بۆچی گەشتەکە لە مانگی ئایاری ١٩٣٧ دوا گەشتی هیندنبێرگ بووە.

جەنگۆ✍️

دوا گەشتی هیندنبێرگ

لە ٣ی ئایاری ١٩٣٧ کەشتی "هیندنبێرگ" فرانکفۆرتی بەجێهێشت و بەرەو نیویۆرک بەڕێکەوت. گەورەترین و مۆدێرنترین کەشتی ئاسمانی بوو لە جیهاندا تا ئێستا. کەس گومانی نەبوو لەوەی کە دوا سەفەریان بێت. چونکە ماوەیەکی کەم پێش نیشتنەوە کارەساتێک ڕوودەدات کە بە مانای کۆتایی هاتنی گەشتی کەشتی ئاسمانی دەبێت.

شاکارێکی ئەندازیاری

LZ 129 شانازی کۆمپانیای کەشتیوانی گەورەترین کەشتی ئاسمانییە کە تا ئێستا دروستکراوە: درێژییەکەی ٢٤٥ مەتر بوو وە تیرەکەی ٤١ مەتربوو و توانای ھەڵگرتنی غازی ٢۰۰,۰۰۰ مەتر سێجابوو.

١١ تۆن بار و جانتا دەتوانرێت باربکا. لە سەردەمی گەشتە ئاسمانییەکاندا "هیندنبێرگ" بە شاکارێکی ئەندازیاری دادەنرێت. ئەو یەکەم کەشتی ئاسمانی نەفەرھەڵگربوو کە بەسەر زەریای ئەتڵەسیدا دەفڕێت.

لە ڕاستیدا بڕیارە هیندنبێرگ پڕ بێت لە هیلیۆم چونکە وەک هایدرۆجین سووتێنەر نییە. بەڵام هیلیۆم دەگمەنە. تەنها ئەمریکا بە ڕێژەیەکی زۆر هەیەتی.

هێزی دەریایی ئەمریکا ڕەتیدەکاتەوە هیلیۆم بۆ ئەڵمانیا دابین بکات چونکە هیتلەر و ئەڵمانیا زۆر بەهێز بوون بۆ ئەمریکییەکان. لە مێژە ترسی شەڕ لە ئەوروپا هەیە. بۆیە تیمی کەشتییەکە هیچ بژاردەیەکیان نییە و دەبێت وەک هەموو کەشتییە ئاسمانییەکانی دیکەی ئەڵمانیا هیندنبێرگ پڕ بکەنەوە لە گازی هایدرۆجین.

هۆتێلێکی ڕاقی فڕیو

لە پەڕینەوەی دوو ڕۆژ و نیودا بۆ ئەمریکا گەشتیاران لە خۆشیەکی زۆردان ١٥ بەڕێوەبەر دڵنیای دەدەن لە باشی و مورتاحی میوانەکان. لە ژووری نانخواردنی زەبەلاحدا دەتوانیت چێژ لە خواردنە باشەکان وەربگری تیمەکە پێنج چێشتلێنەر لەخۆدەگرێت. ئـامێرەکانی ناو کەشتییەکە مۆدێرن و ڕەسەنن

سەرەڕای ئەوەی هایدرۆجینی سووتێنەر لەناو کەشتیەکەدا هەیە، بەڵام ڕێگە بە سەرنشینەکان دەدرێت جگەرە بکێشن. تەنانەت ساڵۆنێکی جگەرەکێشان هەیە بەڵام بەکارهێنانەران پابەندن بە ڕێنماییە توندەکانەوە: بەڕێوەبەرێک کەلوپەلی تایبەتی جگەرەکێشانی میوانەکان بەڕێوەدەبات چەرخیان پێدەدات و دەرگاکە دەپشکنێت بۆ ئەوەی کەس بە جگەرەیەکی داگیرساوە لە ساڵۆنەکە دەرنەچێت.

بەهۆی مەترسی ئاگرکەوتنەوە ژوورەکە بە دەرگایەکی قوفڵکراو لە باقی کەشتییە ئاسمانییەکە جیاکراوەتەوە. پەستانی زۆر کەمی هەمیشەیی ڕێگری دەکات لە چوونە ژوورەوەی غاز بۆ ژووری جگەرەکێشان.

کابینەی نووستنی سەرنشینەکان لەسەر دووەم قات لە کەشتییە ئاسمانیەکەدا هەڵکەوتووە ئاوی گەرمیشیان هەیە. لەسەر سەکۆیەکیش گەشتیاران دەتوانن بڕۆن و سەیری خوارەوە بکەن و سەیری کەشتییە هەڵمییەکان بکەن کە زەریای ئەتڵەسی دەبڕن.

گەشتەکە بە مۆدێرنترین ئامرازەکانی گواستنەوە لە جیهاندا ٤٠ هەزار ڕیشمارک تێدەچێت - کە ئەمڕۆ نزیکەی ١٠ هەزار یۆرۆیە واتا یەک دەفتەر یۆرۆ

زریان و ڕەشەبا لە کاتی نیشتنەوە

کەشتی هیندنبێرگ بە چوار بزوێنەری گاز کاردەکات و خێراییەکەی دەگاتە نزیکەی ١٢٥ کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا. لە گەشتەکەیدا بۆ لایکهێرس کەشتییەکە دەبێت لەگەڵ بای بەهێزی پێشەوە لە دەریای نیوفاوندلانددا ڕوبەڕوبێتەوە و دەبێت خێراییەکەی بۆ ١٠٠ کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا کەمبکاتەوە.

کاپتن ماکس پرۆس فەرمان دەدات کە لە کەشوهەوای خراپ دوور بکەونەوە. کەشتی هیندنبێرگ دەبوو زۆر لەمەوبەر لە فڕۆکەخانەی دەریایی لە شاری لاکهێرس لە ویلایەتی نیوجرسی بنیشێتەوە. کەشوهەوای تۆفاناوی نزیکەی دوانزە کاتژمێر نیشتنەوەکەی دواخست. لە ٦ی ئایاری ١٩٣٧ کەشتی هیندنبێرگ لە شوێنی نیشتنەوە لە شاری لەیکهێرس لە نزیک نیویۆرک نزیک بووەوە.

ڕەشەبایەک بەسەر شارەکەدا ھەڵدەکات و هیندنبێرگ مۆڵەتی نیشتنەوە وەرناگرێت و ناچارە جارێکی تر ڕووبکاتەوە نیۆرک

بەڵام کات تەواو دەبێت چونکە بڕیارە لە نیوەی شەودا هیندنبێرگ بەڕێبکەوێتەوە بۆ ئەوەی لە کاتی خۆیدا بگاتە تاجە گوڵینەی شای ئینگلیز جۆرج شەشەم. بۆ ئەوەی لە ١٢ی ئایاردا بگەڕێتەوە ئەوروپا. سەرنشینەکان خەریکە بێ تاقەت دەبن. کەشتییە ئاسمانییەکە بۆ جاری دووەم لە شوێنی نیشتنەوە نزیک دەبێتەوە.

٣٠ چرکە زریانی ئاگرین

ڕەشەبا و باران کەم بووەتەوە. ئێستا ڕێگەی پێدراوە کەشتی هیندنبێرگ بنیشێتەوە. مانۆڕە ئاساییەکان بەم شێوەیەن: غاز فڕ دەدرێ و بالاست دەخرێتە خوارەوە.

دوای نزیکەی چوار خولەک لە دابەزینی پەیوەندییەکانی تیمی زەمینی ئاگر لە پشتی کەشتییەکە کەوتەوە. تیمەکانی ناو کەشتییەکە درەوشاوەیییەکی سووری ئاگری دەبینن. شایەتحاڵەکان باس لەوە دەکەن کە لەرزینێکی بچووک لە کەشتییەکەدا لە بەرزی ٦٠ مەتردا ڕوودەدات.

دواتر ئیدوارد بۆیتیۆس باس لەوە دەکات کە "لە ڕاستیدا هەستپێکراو نەبوو بەڵام من تێبینیم کرد. لە هەمان ساتدا لە گۆندۆلاکە دەمانتوانی ببینین کە چۆن ئاسمانی سەرەوەمان سوور بووە

هیندنبێرگ لە ماوەی ٣٢ چرکەدا بەتەواوی دەسوتێت

بەهۆی کارەساتەکە ٣٦ کەس گیانیان لەدەستداوە

هیندنبێرگ کەمێک پێش کارەساتەکە بەسەر شاری مانهاتنەوە

ژووری سەرنشین لە کەشتییەکی ئاسمانیدا

کەشتی هیندنبێرگ لە یەکەم گەشتیدا لە مانگی ئازاری ساڵی ١٩٣٧