گروه نجوم شریف

یادآوری⭐️

•کشف سیاه‌چاله ای اولیه، 1.5 میلیارد سال پس از بیگ‌بنگ

-سیاه‌چاله ی LID-568 که توسط تیمی از اخترشناسان NOIRLab کشف شده است، ممکن است پاسخ دانشمندان به سوال چگونگی تشکیل ابرسیاه‌چاله ها در‌ اوایل عمر کیهان باشد.

اطلاعات دریافتی از JWST (تلسکوپ فضایی جیمز وب) و رصدخانه Chandra نشان می‌دهد که این سیاه‌چاله که در مرکز یک کهکشان است، تنها 1.5 میلیارد سال پس از بیگ‌بنگ متولد شده و در حال بلعیدن ماده با آهنگی ۴۰ برابر حد ادینگتون است‌. حد ادینگتون بیانگر بیشینه سرعتی است که یک سیاه‌چاله می‌تواند ماده جذب کند، به گونه ای که فشار تابشی برون‌گرا و گرانش درون‌گرای سیاه‌چاله در حال تعادل باقی بمانند.

-شناسایی این سیاه‌چاله ممکن است به فهم رشد سریع ابر‌سیاه‌چاله‌های متعلق به اوایل عمر کیهان کمک کند. تئوری‌های کنونی پیشنهاد می‌دهند که چنین ابر‌سیاه‌چاله هایی یا از مرگ ستاره‌های اولیه و یا از فروپاشی مستقیم ابرهای گازی به ستاره ابرغول و بعد به سیاه‌چاله، به وجود آمده اند. ولی این تئوری‌ها به صورت مشاهداتی تایید نشده هستند.
اشکال مدل اول، رشد در مدت زمانی کوتاه از ستاره‌ای اولیه به جمعیتِ مشاهده شده ی ابرسیاه‌چاله ها است. چون چنین سیاه‌چاله‌هایی باید از زمان تولد تا انتقال به سرخی که در آن مشاهده شده اند، در حد ادینگتون برافزایش کنند که این کار مشکل است.
مدل دوم جایگزین جالب‌تری است چون می‌تواند با سرعت بیشتری به ابر‌سیاه‌چاله تبدیل شود. با اینحال، چگالی عددی مورد انتظار برای مکان‌هایی که این ستارگان ابرغول توانایی تشکیل داشته باشند، کم است‌.

-سرپرست تیم تحقیقاتی، هیون سوو میگوید: این کشف جدید پیشنهاد می‌دهد که بخش قابل توجهی از افزایش جرم ممکن است حین یک دوره تغذیه سریع رخ دهد، صرف نظر از اینکه نحوه تشکیل سیاه‌چاله چگونه باشد.

📎منبع
تهیه مطلب: ریحانه تقی پور

گروه نجوم شریف pinned Deleted message

🔭کارگاه تلسکوپ 🔭


🔭موضوع کارگاه: آشنایی با تلسکوپ های دانشکده و اجزای آن.

🔈ارائه دهنده:جناب دکتر رضارضایی

📅زمان ومکان برگزاری:سه شنبه ۲۹آبان ساعت ۱۷ درتالارجناب دانشکده فیزیک


☀️#کارگاه_تلسکوپ_گروه_نجوم

🆔 @sharifastronomy

ماهواره های جدید Starlink شرکت SpaceX میتوانند در طیف رادیویی تا ۳۲ برابر روشن تر از قبل شوند:

تحقیقات جدید نشان میدهد که ماهواره‌های Starlink V2-mini در طول موج رادیویی فعال تر از ماهواره‌های قدیمی تر شرکت Starlink می‌باشند که بالقوه با داده های طیف رادیویی رادیوتلسکوپ ها تداخل می‌کند.
این تحقیقات توسط آرایه تلسکوپی LOFAR (Low-Frequency Array) انجام شده و در آن محققان به این نتیجه رسیده اند که نسل دوم ماهواره‌های Starlink به صورت جدی نجوم رادیویی را تهدید می‌کند.
به علاوه این مشکل جدی در طول موج رادیویی، همچنین این ماهواره‌ها به دلیل تعداد بالایشان با انعکاس نور خورشید که با چشم غیر مسلح نیز معلوم است، مشکلی بزرگ در عکاسی نجومی در طول موج مرئی ایجاد کرده‌ اند.
شرکت SpaceX هنوز در رابطه به این مشکلات پاسخی نداده.
تهیه مطلب: بردیا عالیان
📎منبع
📎منبع عکس

شئ ای در ساعت ۲:۳۴بامداد دو شب پیش در آسمان تهران،البرز و رشت دیده شده و شبیه به موشک نظامی بوده که از جنوب به شمال کشور درحال حرکت بوده.
با وارد کردن مختصات و زمان دقیق درلینک پایین متن،متوجه شدند که این شئ نظامی نبوده و از بقایای ماهواره چینی بوده که به جو زمین برخورد کرده و در آسمان کشور ما به وضوح دیده شده.
نام این ماهواره، chang zheng 2cمیباشد که بخشی از Long March 2 rocket family بوده است.
تهیه ی مطلب:سارینانژادپور
📎منبع

چند فکت مهم راجع به سیاه چاله ها:
۱:نزدیک ترین:
نزدیک ترین سیاه چاله،Gaia BH1هست که حدود ۱۵۰۰سال نوری از مافاصله دارد!
هرسال نوری معادل حدود ده به توان دوازده کیلومتراست.
۲-دورترین:
دورترین سیاهچاله دیده شده،درمرکز کهکشان قرارداردبه نام QSO J0313-1806که حدود۱۳میلیارد سال نوری از ما فاصله دارد!
۳-بزرگترین:
عظیم ترین سیاهچاله دیده شده،TON 618که حدود ۶۶میلیارد برابر خورشید جرم دارد.
۴-کوچکترین:
کوچکترین سیاهچاله دیده شده،فقط۳.۸برابر خورشید جرم دارد!بایک ستاره جفت شده است.
۵-Spaghettification black hole:
منظور زمانی است که مواد نزدیک به سیاه چاله شده و بصورت افقی فشرده میشود و عمودی کش پیدا میکند و به شکل نودل درمی آید.
۶-اسپین:
همه سیاه چاله ها داری اسپین هستند.پرسرعت ترین آن ها،GRS 1915+105 هست که هزار دور بر ثانیه میچرخد!
۷-شتاب دهنده ذرات:
سیاه چاله های غول پیکر در نزدیکی مرکز کهکشان،میتوانند ذرات را تا نزدیکی سرعت نور شتاب دهند!
۸-گرانش یکسان:
اگر خورشید را بایک سیاه چاله هم جرم با خورشید جابه جا کنید،منظومه شمسی سردتر شده اما سیارات در مدارهای خودشان باقی میمانند.
۹-انفجار ستاره ها:
یک نوع از سیاه چاله ها زمانی که ستاره های پرجرم سوختشان تمام شده و منفجر شده، به سیاه چاله تبدیل میشوند.
۱۰-بسیار پیدا:
اکثر کهکشان هایی با اندازه راه شیری،دارای سیاه چاله ای عظیم الجثه در مرکز خود هستند.نام این
سیاه چاله در راه شیری *Sagittarius Aهست (کمان ای* هم مینامند)که دارای جرمی ۴میلیارد برابر خورشید است!


📎منبع
تهیه ی مطلب:سارینانژادپور

گروه نجوم شریف pinned «اولین جلسه :شنبه ۱۹آبان ماه ۱۲:۳۰ در انجمن علمی دانشکده فیزیک 🪐»

اولین جلسه :شنبه ۱۹آبان ماه ۱۲:۳۰ در انجمن علمی دانشکده فیزیک 🪐

باسلام؛
برای پیش برد اهداف کارهای نجومی،گروه نجوم دانشکده فیزیک تصمیم گرفته روز و ساعت بخصوصی را برای جلسات تعیین کند که بصورت یک هفته درمیان برگزار میشود و کارگاه ها نیز در آن ساعت با اطلاع قبلی،برگزارمیشود.
این جلسات در روز شنبه ها ساعت۱۲:۳۰برقرار است.

ساعت9:29بامداد به وقت EST،اسپیس ایکس دراگون با بیش از شش هزار پوند فراورده و آذوقه ،از مرکز فضایی Kennedyناسا در فلوریدا،زمین را ترک کرده و به سمت ایستگاه فضایی بین المللی حرکت کرده و پیش بینی میشود حدود 10:15بامداد به وقت EST به بندر هارمونی ایستگاه فضایی برسد.
ناسا از طریق لینک زیر توانایی تماشای پهلو گرفتن دراگون را برای عموم فراهم کرده.https://plus.nasa.gov/
این ماموریت برای تامین مجدد ده ها آزمایش تحقیقاتی،غذا وتجهیزات برای خدمه انجام شده.
دراگون چندین ازمایش جدید مانند Coronal Diagnostic برای بررسی بادهای خورشیدی و چگونگی تشکیل آن ترتیب داده؛همچنین خزه های قطب جنوب را با خود حمل میکند برای بررسی اثرات ترکیبی تشعشعات کیهانی و میکرو گرانش بر سیارات.دراگون حاوی دستگاهی برای ازمایش جوش سردفلزات در ریز گرانش وبررسی اینکه چگونه فضا بر این مواد مختلف تاثیرمیگذارد،هست.
این فضاپیما قرار براین است تا ماه دسامبر در ایستگاه فضایی بین المللی بماند و سپس با تحقیقات و محموله به سواحل فلوریدا برمیگردد.

لینک زیر حاوی اطلاعات بیشتری راجع به تجهیزات منتقل شده هست:
https://www.nasa.gov/mission/nasas-spacex-crs-31/

◾️ اولین صفحه‌ی اقلیدس

تلسکوپ فضایی اقلیدس «اولین صفحه» از اطلس کیهانی که در حال ساخت آن است را فاش کرد. بخشی از نقشه‌ی کیهان که توسط اقلیدس ساخته می‌شود، روز دوشنبه (۱۵ اکتبر) منتشر شد و شامل ده‌ها میلیون ستاره در کهکشان راه شیری و حدود ۱۴ میلیون کهکشان دور از کهکشان ما است.

این موزاییک عظیم کیهانی از ۲۶۰ مشاهده‌ی تلسکوپ اقلیدس که بین ۲۵ مارس و ۸ آوریل ۲۰۲۴ جمع‌آوری شده، ساخته شده و حاوی ۲۰۸ گیگاپیکسل داده است. منطقه‌ای که نقشه‌برداری شده حدود ۵۰۰ برابر عرض کامل ماه است که در آسمان زمین دیده می‌شود.

شاید شگفت‌آورترین نکته این است که این موزاییک تنها ۱٪ از کل نقشه‌ای است که اقلیدس در شش سال آینده خواهد ساخت، زیرا این تلسکوپ شکل‌ها، فاصله‌ها و حرکت‌های کهکشان‌ها را تا فاصله ۱۰ میلیارد سال نوری دنبال می‌کند. این تلاش نه تنها به بزرگترین نقشه سه‌بعدی کیهان تبدیل خواهد شد، بلکه مقیاس وسیع آن به دانشمندان کمک می‌کند تا رازهای ماده تاریک و انرژی تاریک را که گاهی با عنوان «جهان تاریک» شناخته می‌شوند، بررسی کنند.

تلسکوپ فضایی اقلیدس در ژوئیه ۲۰۲۳ به فضا پرتاب شد و از فوریه ۲۰۲۴ به انجام مشاهدات علمی پرداخت. این تلسکوپ فضایی با زاویه باز و دوربینی ۶۰۰ مگاپیکسلی قادر است نور مرئی و نور نزدیک به مادون قرمز را با استفاده از یک طیف‌سنج ثبت کند. این امکان اندازه‌گیری «انتقال به سرخ» را فراهم می‌کند، یعنی تغییرات طول‌موج‌های نوری که به دلیل دور شدن کهکشان‌ها از راه شیری به ما می‌رسند.

حدود ۱۲٪ از داده‌های برنامه‌ریزی‌شده اقلیدس تا کنون جمع‌آوری شده است و انتشار ۵۳ درجه مربعی از این نقشه، که شامل پیش‌نمایشی از مناطق میدان عمیق اقلیدس است، برای مارس ۲۰۲۵ برنامه‌ریزی شده است. اولین سال داده‌های کیهان‌شناسی این مأموریت در سال ۲۰۲۶ برای جامعه علمی منتشر خواهد شد.

🔗 منبع
📷 تصویر: این نمای کامل از موزاییک که در ۱۵ اکتبر منتشر شد، تنها ۱ درصد از نقشه‌برداری ۶ ساله برنامه‌ریزی‌شده‌ی اقلیدس را نشان می‌دهد.

تهیه‌ی مطلب: حانیه ملکی

🔭@sharifastronomy

© ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA, image processing by J.-C. Cuillandre (CEA Paris-Saclay), G. Anselmi; CC BY-SA 3.0 IGO or ESA Standard Licence.

◾️ سیاهچاله‌ها نمی‌توانند از نور درست شوند

شکل‌گیری سیاه‌چاله‌ها از تمرکز جرم‌های بزرگ، مانند ستارگان پیر، شناخته شده است. اما طبق نظریه نسبیت عام، آن‌ها همچنین می‌توانند از نور فوق‌العاده شدید شکل بگیرند. نظریه‌پردازان دهه‌ها درباره‌ی این ایده بحث کرده‌اند. با این حال، محاسبات یک تیم تحقیقاتی اکنون نشان می‌دهد که سیاه‌چاله‌های ناشی از نور امکان‌پذیر نیستند؛ زیرا اثرات مکانیک کوانتومی باعث اتلاف بیش از حد انرژی می‌شوند و فروپاشی نمی‌تواند ادامه یابد.

چگالیِ جرمی فوق‌العاده‌ای که توسط یک ستاره فروپاشیده تولید می‌شود می‌تواند فضازمان را به شدت خم کند؛ به‌طوری که هیچ نوری نتواند از آن منطقه خارج شود. طبق نظریه‌ی نسبیت عام، تشکیل سیاه‌چاله از نور امکان‌پذیر است زیرا جرم و انرژی معادل هستند؛ بنابراین انرژی در یک میدان الکترومغناطیسی نیز می‌تواند فضازمان را خم کند. سیاه‌چاله‌های الکترومغناطیسیِ فرضی به‌طور عمومی به عنوان "کوگل‌بلیتزه" شناخته شده‌اند، که اصطلاحی آلمانی برای "برق توپی" است، که توسط فیزیک‌دان دانشگاه پرینستون، جان ویلر، استفاده شده است.

مشکل این است که در شدت میدان الکترومغناطیسی‌ای لازم است، بسیاری ذره‌ی کوانتومی تولید می‌شوند؛ فوتون‌های بسیار متمرکز ممکن است در فرایندی به نام اثر شوینگر به‌طور خودبه‌خود به جفت‌های الکترون-پوزیترون تجزیه شوند. این ذرات توسط میدان الکترومغناطیسی شدید شتاب داده می‌شوند، سپس از منطقه خارج می‌شوند و انرژی را با خود می‌برند.

سؤال این است که آیا فروپاشی گرانشی هنوز امکان‌پذیر است یا از‌دست‌دادن انرژی ناشی از اثر شوینگر باعث تضعیف آن می‌شود. خوزه پولو-گومز، فیزیکدان ریاضی از دانشگاه واترلو در کانادا و همکارانش محاسباتی انجام داده‌اند تا ببینند کدام طرف توازن را به خود می‌کشاند.

پولو-گومز و همکارانش دریافته‌اند که اثر شوینگر واقعاً انرژی میدان الکترومغناطیسی لازم را قبل از آنکه کوگل‌بلیتزهایی در مقیاس‌های (29-^10) تا (8^10) متر بتوانند شکل بگیرند اتلاف می‌کند. مقیاس‌های طول کوچک‌تر به مقیاس پلانک نزدیک می‌شوند، مقیاسی که در آن نظریه‌ی میدان کوانتومی از کار می‌افتد، در حالی که در مقیاس‌های بزرگ‌تر هیچ فرآیند شناخته شده‌ای در جهان وجود ندارد که انرژی کافی برای ایجاد سیاه‌چاله از نور داشته باشد.

🔗منبع

🔭@sharifastronomy

📎نسخه‌ی الکترونیکی سی‌ و سومین‌ شماره‌ی نشریه‌ی تکانه‌ تقدیم می‌شود.

#تکانه نشریه‌ی علمی-آموزشی دانشجویان فیزیک دانشگاه صنعتی شریف

@takaneh_physics_sharif

⚫️🔵 تکانه

سی و سومین شماره‌ی نشریه‌ی تکانه با احترام تقدیم می‌شود.
این شماره در بهار ۱۴۰۳ به سردبیری هانیه حاتمی، کاویان زارع و حانیه ملکی آماده شده است.

مطالبی که در این شماره می‌خوانید:

- ولگردی در پیچ‌وخم دی‌ان‌ای
- فیلترهایی برای رصد هیدروژن خنثی در کهکشان
- کاوش در مرزهای سکونت‌پذیری
- تاریخچه‌ی آزمایشگاه آکوستیک
- سرن
- عمر میون‌ها
- یک بازی کوانتومی
- فروکاست‌گرایی
- مصاحبه با دکتر باغرام
- مصاحبه با دکتر مشحون
- مصاحبه با دکتر بنی‌هاشمی و آقای طباطبایی
- معرفی کتاب: گرانش ناموضعی، نوشته‌ی بهرام مشحون

از اینکه تکانه را می‌خوانید سپاسگزاریم!

@takaneh_physics_sharif

بررسی همرفت خورشید به‌وسیله‌ی امواج صوتی

تیمی از فیزیکدانان خورشیدی در مرکز اخترفیزیک و علوم فضایی دانشگاه نیویورک ابوظبی (CASS)، به سرپرستی دکتر کریس اس. هانسون، ساختار درونی ابرگرانول‌های خورشید، یک ساختار جریانی که حرارت را از درون پنهان خورشید به سطح آن منتقل می‌کند، را فاش کرده‌اند. تحلیل محققان از ابرگرانول‌ها چالشی برای فهم کنونی از همرفت خورشیدی ایجاد می‌کند.

خورشید در هسته خود از طریق همجوشی هسته‌ای انرژی تولید می‌کند؛ این انرژی سپس به سطح منتقل می‌شود و به صورت نور خورشید از آنجا خارج می‌گردد. در یک مطالعه با عنوان "همرفت خورشیدی در مقیاس ابرگرانول که توسط نظریه طول اختلاط توضیح داده نمی‌شود"، که در مجله‌ی Nature Astronomy منتشر شده، محققان توضیح می‌دهند که چگونه با استفاده از تصاویر داپلر، شدت و مغناطیسی از تصویربردار هلیوسیزمیک و مغناطیسی (HMI) روی ماهواره رصدخانه دینامیک خورشیدی ناسا (SDO)، حدود ۲۳,۰۰۰ ابرگرانول را شناسایی و مشخص کرده‌اند.

چون سطح خورشید برای نور مات است، دانشمندان NYUAD از امواج صوتی برای بررسی ساختار درونی ابرگرانول‌ها استفاده کردند. با تحلیل چنین مجموعه داده بزرگی از ابرگرانول‌ها، که تخمین زده می‌شد تا ۲۰,۰۰۰ کیلومتر (~۳% به درون) زیر سطح خورشید گسترش یابند، دانشمندان توانستند جریان‌های صعودی و نزولی مرتبط با انتقال حرارت ابرگرانول‌ها را با دقت بی‌سابقه‌ای تعیین کنند. علاوه بر استنباط اینکه ابرگرانول‌ها تا چه عمقی گسترش می‌یابند، دانشمندان همچنین دریافتند که جریان‌های نزولی حدود ۴۰% ضعیف‌تر از جریان‌های صعودی هستند، که نشان می‌دهد یک جزء ناشناخته از جریان‌های نزولی وجود دارد.

از طریق آزمایش‌های گسترده و استدلال‌های نظری، نویسندگان نظریه پردازی می‌کنند که جزء "ناپیدا" یا نامشهود می‌تواند شامل ستون‌های کوچک (حدود ۱۰۰ کیلومتر) باشد که پلاسما سردتر را به درون خورشید منتقل می‌کنند. امواج صوتی در خورشید برای حس کردن این ستون‌ها بسیار بزرگ هستند و این باعث می‌شود جریان‌های نزولی ضعیف‌تر به نظر برسند. این یافته‌ها توسط توصیف طول اختلاطی از همرفت خورشیدی قابل توضیح نیست.

🔗 منبع

🔭 @sharifastronomy