Edebiyat | Yazar - Eser Eşleştirme

Muallim Naci

• Tanzimatçılarla aynı dönemde yaşamasına rağmen sanat anlayışı bakımından onlardan ayrılır.
• Eski şiirin temsilcisi olarak tanınmasına rağmen Batılı şiir tarzında başarılı örnekler yazmıştır.
• Türk edebiyatında eski-yeni tartışmasında eski edebiyat taraftarlarının öncüsü olmuştur. Gelenekçi şiir anlayışının temsilcisidir.
• Şiirlerinde yalın ve sade bir Türkçe kullanmıştır.
• Halk edebiyatı nazım biçimlerinden faydalanmıştır.
• Şiirlerinde yalnızlık, gurbet, doğa, karamsarlık ve milli duyguları işlemiştir.
• Aruz ölçüsünü kullanmıştır.
• Köyden söz eden ilk şiiri yazmıştır. (Köylü Kızların Şarkısı)
• Çocukluk anılarını anlatırken sade bir dil kullanmış ve en sade Tanzimat nesrini o yazmıştır.
• Recaizade Mahmut Ekrem’le girdiği kafiye tartışmasıyla tanınır. Ekrem’in “kulak için kafiye” anlayışına karşı “göz için uyak” anlayışını benimsemiştir.
• Muallim Naci eski-yeni tartışmalarından “Demdeme” başlıklı yazılarında Recaizade Mahmut Ekrem’in “Zemzeme”lerine karşılık görüşler beyan eder. Bu tartışmaya “abes-muktebes” tartışması da denmiştir.
Eserleri
• Şiir: Terkib-i Bend-i Muallim Naci Ateşpare (1883), Şerâre (1884), Fürûzan (1885), Sümbüle (1889), Yadigâr-ı Naci (ölümünden sonra Şeyh Vasfi tarafından ilk şiirleri ile gazete ve dergilerde kalmış şiirlerinin bir araya getirildiği eser 1896).
• Eleştiri: Muallim, Demdeme I-II-III, Yazmış Bulundum.
• Anı: Medrese Hatıraları, Ömer’ in Çocukluğu.
• Sözlük: Lügat-ı Naci.
• Araştırma: Osmanlı Şairleri, İstilahât-ı Edebiyye (Divan edebiyatı hakkında bilgi verir.), Esâmi.
• Mektup: Muhaberat ve Muhaverat, Şöyle Böyle, Mektuplarım.
• Oyun: Heder, Musa Bin Ebi’l-Gazan yahut Hamiyet.

@edebiyatyazareser

Abdülhak Hamit Tarhan

• Türk edebiyatında “Şair-i Azam” (büyük şair) olarak tanınır. (Süleyman Nazif bu adı vermiştir.)
• Şiir ve tiyatro türlerinde eserler vermiştir. Tanzimat şiirinde Batılılaşma hareketinin ve yeniliklerin asıl öncüsüdür.
• Divan edebiyatını bitiren kişidir. Şiirin kurallarını değiştirmiştir. Hem Doğu’ya hem de Fransız şiirine ait biçimleri ustaca kullanmıştır. Hiçbir kurala bağlı olmayan şiirleri de vardır.
• Hamit, tam bir tezatlar şairidir. Şiirlerinde ince, karmaşık duygu ve düşüncelerin yanında, basit duygu ve düşüncelere de yer vermiştir. Düzensizlik ve karışıklık onun şiirlerinin ve kişiliğinin belirgin özelliğidir. Söyleyişinde tezat vardır.
• “Tabiat” ve “aşk” şiirlerindeki ana temadır. Umut, hiçlik, yokluk, yurt sevgisi, ölüm, insanlık ve metafizik şiirlerindeki diğer konulardır.
• Türk edebiyatında “şiire metafizik ürpertiyi getiren şair” olarak da bilinir.
• Şiirlerinde ölçü, dil ve uyağa önem vermemiştir.
• Şiirlerinde zengin bir lirizm vardır. Felsefi şiirler de yazmıştır.
• Sanat sanat içindir anlayışını benimsemiştir.
• İlk şiir kitabı olan Sahra’da pastoral nitelikli şiirleri yer alır. Bu eseri Batılı anlamda, Türk edebiyatında ilk pastoral şiir örneklerini içerir. Gözleme dayanmayan kır ve köy hayatının övgüsü vardır.
• Doğa sevgisinde ve doğaya açılmasında J.J. Rousseau’nun etkisi vardır. Mutluluğun kaynağını doğada bulur.
• İlk eşi Fatma Hanım’ın ölümü üzerine yazdığı ağıt niteliğindeki Makber adlı uzun şiiri, Türk şiirinde metafizik düşünmenin başlangıcı sayılır.
• Heceyle yazdığı birkaç şiiri dışında aruz ölçüsünü kullanmıştır.
• Belde adlı şiir kitabında şehir hayatını, Paris’teki sanat ve eğlence yaşamını anlatmıştır.
• Hamit’in belirli bir dil anlayışı yoktur. Bazı şiirlerinde yalın ve sade bir dil bazılarında ise Arapça, Farsça sözcük ve tamlamaları yoğun bir biçimde kullanmıştır.
• Şiirde yaptığı yeniliklerle Servet-i Fünun şairleri üzerinde etkili olmuştur.
• Türk edebiyatında ilk uyaksız şiiri yazmıştır. (Validem)
• Tiyatro türünde yirmi bir eseri vardır. Bunların bir bölümü mensur, bir bölümü de manzum-mensur karışıktır. Şiir şeklindeki manzum tiyatrolarının bazılarını aruz, bazılarını hece ölçüsüyle yazmıştır.
• Tiyatro eserlerini sahnelemek için değil, okunmak için yazmıştır; bu nedenle bu eserleri sahne tekniğine ve diline uygun değildir.
• Tiyatro eserlerinde romantizm akımının etkisi görülür. Tiyatrolarının tümü dramdır. Shakespeare ve Victor Hugo’dan etkilenmiştir. Yer yer Corneille’in de etkisi vardır. Tiyatro eserlerinde ağır ve süslü bir dil kullanmıştır.
• Sabr u Sebat ve İçli Kız adlı tiyatro eserlerinde konuyu günlük hayattan, diğerlerinde ise konularını tarihten ya da yabancı toplumların yaşamından almıştır. Ona göre, yerli hayatı konu alan bir eser, bilineni tekrarlamaktan başka bir şey yapamaz.
• Tiyatro eserlerinde konu genellikle uzak ülkelerde geçer.
• Tiyatrolarında karakter tahlillerinde başarılıdır. Bireyin çeşitli tutkularını ele almıştır.
Eserleri:

• Şiirleri: Makber, Sahra, Validem, Ölü, Hacle, Bunlar Odur, Garam, Divaneliklerim yahut Belde, Yadigâr-ı Harp, Bâlâdan Bir Ses, İlham-ı Vatan, Kahpe yahut Bir Sefilenin Hasbihali.
• Tiyatroları
• a. Aruzla Yazılanlar: Sardanapal, Turhan, Kanuni’nin Vicdan Azabı, Eşber, Nazife, Abdullahü’s-Sagir, İlhan, Yabancı Dostlar, Arziler, Ruhlar, Tayflar Geçidi, Tezer
• b. Heceyle Yazılanlar: Nesteren, Liberte, Hakan, Cünun-ı Aşk
• c. Mensur: Mecara-yı Aşk, Sabr u Sebat, İçli Kız
• d. Nazım-nesir karışık: Duhter-i Hindu, Tarık, İbn-i Musa, Zeynep, Finten, Yadigâr-ı Harp

@edebiyatyazareser

Şemsettin Sami

• Dil, sözlük, ansiklopedi ve çeviri alanlarında yaptığı çalışmalarla tanınmıştır.
• Dilci olarak üne kavuşan yazar, romanı ve tiyatrolarıyla bu türlerin gelişmesine katkıda bulunmasına rağmen, Türk edebiyatında tiyatro ve roman yazarı olarak tanınmaz.
• Türk dilinin sadeleşmesi yolunda önemli çabaları olan yazarın, dilin nasıl sadeleştirilebileceği konusundaki düşünceleri kendisinden sonrakiler tarafından örnek alınmıştır.
• Orhun Yazıtları ve Kutadgu Bilig üzerinde çalışmalar yapmıştır. Bu eserleri Türkiye Türkçesine çevirmiştir.
• Türk edebiyatında ilk yerli roman olan Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat’ı yazmıştır. 1872’de yazılan bu roman türünün ilk örneği olmasının ötesinde edebiyat değeri taşımaz.
• Sabah ve Tercüman-ı Şark adlı gazeteleri çıkarmıştır. Ayrıca Aile ve Hafta dergilerini çıkarmıştır.
• Robinson Crusoe ve Sefiller adlı çevirileriyle roman türünün ünlü örneklerini tanıtmıştır.

Eserleri:

• Roman: Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat
• Sözlük: Kamus-ı Türkî (ilk Türkçe sözlük), Kamus-ı Arabî, Kamus-ı Fransevî
• Ansiklopedi: Kamusü’l Âlâm
• Tiyatro: Seydi Yahya, Besa yahut Ahdevefa, Gave
• Çeviri: Sefiller, Robinson Crusoe

@edebiyatyazareser

Ahmet Vefik Paşa

- Tanzimat Edebiyatının her iki döneminde de yer almıştır. Sanat anlayışı bakımından birinci döneme yakındır.
- Moliere’in oyunlarının bazılarını direkt çevirir bazılarını ise uyarlar. Türk edebiyatında ilk adapte (uyarlama) tiyatro oyunlarını o yazmıştır. - Çevirilerinde ve adaptelerinde halk diline ve yerel ağza yer vermiştir.
- Tiyatroya önem vermiştir. Bursa valiliği sırasında ilk Türk tiyatro binasını kurmuştur. Memurlarını tiyatroya gitmeye mecbur tutmuştur.
- Dil ve tarih alanlarında da çalışmalar yapmıştır.
- Lehçe-i Osmanî’de Türkçe sözcüklerle dilimizde kullanılan yabancı sözcükleri ayrı ayrı toplamıştır.
- Anadolu Türkçesindeki sözcükleri ilk defa o toplamıştır. Osmanlının
- Türk milletinin bir parçası olduğunu ilk defa o vurgulamıştır.
- Türkçülük akımının hazırlayıcısı ve öncülerindendir.
- Klasisizm akımından etkilenmiştir.

Eserleri:

Sözlük: Lehçe-i Osmanî (Sözlük çalışmasıdır. Bu eserde “Türk” kavramı üzerinde durmuştur.)
Tarih: Şecere-i Türk (Ebulgazi Bahadır Han’dan çevirdiği eseridir. Orta Asya tarihini anlatır.)
Fezleke-i Tarih-i Osmanî, Hikmet-i Tarih
Tiyatro: Don Civani, Dudu Kuşları, Adamcıl, Azarya, Merakî, Yorgaki Dandini, Zor Nikâh, Kocalar Mektebi, Kadınlar Mektebi, Tartüffe, Zoraki Tabip

@edebiyatyazareser

Ziya Paşa

•Ziya Paşa, Türk edebiyatının en üretken yazarlarından biridir. Şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanmıştır. • Öte yandan şiirlerinde kullandığı dil oldukça ağırdır.
• Ziya Paşa, “Şiir ve İnşa” başlıklı makalesinde Divan Edebiyatı’nı eleştirirken; “Harabat” adlı eserinde tam tersine bu kez Divan Edebiyatı’nı över. Bu durum onun sanat anlayışında bazı çelişkiler yaşadığını göstermektedir.
• Fransız İhtilali’nin getirdiği düşüncelerden etkilenen Ziya Paşa’nın şiirlerinde hak, hürriyet ve adalet kavramları öne çıkmaktadır.

Ziya Paşa’nın eserleri

Zafername: Sadrazam Ali Paşa’yı eleştirmek için yazmıştır. Hiciv tarzında bir eserdir. 
Harabat
Eş’ar-ı Ziya 
Terci-i Bend
Terkib-i Bend
Rüya: Türk edebiyatında röportaj türündeki ilk eser olarak kabul edilir. 
Defter-i Amal

@edebiyatyazareser

Namık Kemal

- Namık Kemal, “Vatan ve Hürriyet Şairi” unvanıyla tanınmıştır.
- “Encümen-i Şuara” şairlerindendir.
- Eleştirileriyle divan edebiyatını yıkıp yerine yeni bir edebiyat oluşturmayı hedeflemiştir.
- Ziya Paşa, Harabat adlı antolojisinde divan edebiyatını savunduğu için onu eleştirmiş; bu eserine karşı Tahrib-i Harabat ve Takip’i yazmıştır.
- Namık Kemal’in şiirleri başta muhteva bakımından yeni, şekil bakımından eskidir.
- Hak, adalet, hürriyet, eşitlik, vatan vb. konuları ısrarla işlemiştir.
Vatan, millet, özgürlük kelimelerini edebiyatta ilk kullanan kişidir.
- Romantizm akımının etkisinde kalmıştır.
- “Sanat toplum içindir.” fikrini savunmuştur.
- Yapıtlarında tarihi ve toplumsal konular üzerinde durmuştur.
- Aruz ölçüsünü kullanmış; heceyi de denemiştir.
- Her tür eser vermiş ama özellikle tiyatro ve roman türünün benimsenmesinde önemli katkısı olmuştur.
- Tiyatro, Namık Kemal için bir eğlencedir; ama eğlendirirken düşündürür, eğitir ve faydalı olur.
- Namık Kemal’in bütün tiyatroları dram türündedir.
- “Vatan yahut Silistre” piyesi oynanan ilk tiyatromuzdur.
- ”Vatan yahut Silistre” piyesinden dolayı Magosa’ya sürgüne gönderilmiş, “İbret” kapatılmıştır.
- Hürriyet, Hadika, İbret gazetelerinde ulus, özgürlük, adalet vb. konularda yazılar yazmıştır.
- İlk edebi romanımız İntibah‘ı, ilk tarihi romanımız Cezmi‘yi, ilk eleştiri eserimiz olan Tahrib-i Harabat‘ı; ilk eleştiri yazısı olan “Lisan-ı Osmaninin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazatı Şamildir“i yazmıştır.
- Londra’da Ziya Paşa ile beraber Hürriyet gazetesini çıkarmıştır.
- Valilik, “Kanun-i Esasi Komisyonu” Şuray-ı Devlet, memurluk gibi önemli görevlerde bulunmuştur.
- Toplumcu bir sanat çizgisindedir.
- Eserleri:
ilk tarihi romanımız; Cezmi
İlk edebi romanımız; İntibah
Tiyatroları : Vatan yahut Silistre, Zavallı Çocuk, Gülnihal, Kara Bela,Celalettin Harzermşah
Eleştiri eserleri: Renan Müdafenamesi, Tahrib-i Harabat (Ziya Paşa’ya karşı), İrfan Paşa’ya Mektup, Takip
Diğer eserleri: Kanije, Silistre Muhasarası, Osmanlı Tarihi, Büyük İslam Tarihi, Evrakı Perişan

@edebiyatyazareser

I. Dönem Tanzimat Edebiyatı

1860'ta ilk özel gazetenin (Tercüman-ı Ahval) yayınlanmasından 1878'de I. Meşrutiyet'in kaldırılmasına kadar süren döneme Tanzimat Birinci Dönem denir. Bu dönemin ayırıcı özelliği hazırlık dönemindeki denemelerin ardından Batılı anlamda özgün edebi eserlerin halkın bilinçlendirilmesi amacıyla verilmeye başlamasıdır.

Dönemin Özellikleri

• Sanatçılar genellikle Fransa'da eğitim görmüşlerdir, Batıcı ve yenilikçidir.
• Sanatçılar şair, romancı, tiyatro yazarı, devlet adamı vb. çok yönlü kişilerdi.
• Sanatlarını toplumun Batılı değerleri kavraması amacıyla kullandılar.
• Eserlerinde çoğunlukla vatan, ulus, bağımsızlık, hak, adalet, eşitlik kavramlarını işlediler.
• Edebi eserlerdeki konular değişmişti ancak biçim olarak eskiden kopamadılar.
• Çoğunlukla Divan şiirinin nazım biçimlerini kullandılar. Hece ölçüsünü de denediler.
• Edebiyatımıza birçok ilk bu dönemde girdi: roman, makale, eleştiri, noktalama işaretleri, tiyatro, vb.
• Dilde sadeliği amaçladılar ancak başarılı olamadılar.

@edebiyatyazareser

⚠️ Dünyayı ve Türkiye'yi haritalardan öğrenmeye ne dersiniz?

Her gün yeni haritalarla ve bilgilendirici içeriklerle eğlenirken öğrenmeye davetlisiniz!

Haritaların dünyasında kaybolmak için aşağıdaki butonu kullanabilirsiniz 🥰.

☃️ Bilgiyle kalın!

💬BİR NOT💬

Mesnevisi olmayan önemli divan şairleri

📍Bâki

📍Nedim

📍Nefi

📍Ahmet Paşa

@edebiyatyazareser

💬BİR NOT💬

Mensur şiir türündeki önemli eserler

📍Halit Ziya Uşaklıgil = Mezardan Sesler

📍Mehmet Rauf = Siyah İnciler

📍 Yakup Kadri Karaosmanoğlu = Erenlerin Bağından, Okun Ucundan

📍Sabahattin Kudret Aksal = Mavi

@edebiyatyazareser

Selamlarrrr,

Hem YKS ve KPSS’ye çalışanlar hem de kendini geliştirmek isteyenler için harika topluluklarımız bulunuyor. Katılmak için aşağıdaki butonu kullanmanız yeterli 🥰.

Unutmayın! “En büyük zenginlik, kendini yetiştirebilmektir. Para sadece kapıları açar, akılsa o kapıdan içeri girmenizi sağlar.”

Katılmak için aşağıdaki butonu kullanabilirsiniz ⬇️

💬BİR KAVRAM💬

MEVLİT: Peygamber efendimizin (SAV) kutsal doğumundan itibaren hayatının belirli zamanlarını anlatan mesnevi biçiminde yazılan eserlerdir. Süleyman Çelebi’nin kaleme aldığı “Vesiletü'n Necat” eseri en ünlü örnek olarak bilinir.

@edebiyatyazareser