Câu chuyện xoay quanh việc Trung Quốc phát hành trái phiếu chính phủ bằng đồng USD tại Ả Rập Xê Út đang gây xôn xao lớn ở Trung Quốc và có khả năng mang ý nghĩa vô cùng quan trọng.
Tôi nghi ngờ mạnh mẽ rằng đây là một thông điệp gửi đến chính quyền Trump sắp tới.
Hãy để tôi giải thích những gì dường như đang diễn ra.
Về bề nổi, đây không phải là một câu chuyện quá lớn: Trung Quốc phát hành 2 tỷ USD trái phiếu chính phủ bằng đồng USD tại Ả Rập Xê Út, nghĩa là các nhà đầu tư đã cho chính phủ Trung Quốc vay USD và họ hứa sẽ trả lại. Đó chính là bản chất của trái phiếu. Cho đến đây, có vẻ không có gì thú vị.
Điểm thú vị đầu tiên là các trái phiếu này được đăng ký mua vượt mức gần 20 lần (nghĩa là có hơn 40 tỷ USD nhu cầu cho 2 tỷ USD trái phiếu), cao hơn rất nhiều so với mức thông thường. Thông thường, các đợt phát hành trái phiếu của Bộ Tài chính Hoa Kỳ chỉ đạt tỷ lệ đăng ký vượt mức từ 2-3 lần. Điều này cho thấy thị trường có vẻ rất ưa chuộng nợ bằng đồng USD của Trung Quốc.
Điểm thứ hai là lãi suất của trái phiếu này gần như tương đương với lãi suất trái phiếu chính phủ Mỹ (chỉ cao hơn 1-3 điểm cơ bản, tức 0,01-0,03%), nghĩa là Trung Quốc hiện có khả năng vay tiền bằng đồng USD với mức lãi suất gần như ngang bằng chính phủ Hoa Kỳ. Không có quốc gia nào khác trên thế giới đạt được điều này. Để so sánh, các quốc gia có xếp hạng tín nhiệm cao nhất (AAA) thường phải trả ít nhất 10-20 điểm cơ bản cao hơn so với trái phiếu chính phủ Mỹ khi phát hành nợ bằng USD.
Điểm thứ ba là địa điểm phát hành trái phiếu: Ả Rập Xê Út. Đây là điều bất thường vì trái phiếu chính phủ thường được phát hành tại các trung tâm tài chính lớn, không phải ở Riyadh. Sự lựa chọn Ả Rập Xê Út, cùng với việc nước này đồng ý thực hiện, rất đáng chú ý bởi vai trò lịch sử của họ trong hệ thống đồng đô la toàn cầu, hay còn gọi là hệ thống “petrodollar”.
Bằng cách phát hành trái phiếu bằng USD ngay tại Ả Rập Xê Út, cạnh tranh trực tiếp với trái phiếu chính phủ Mỹ và đạt được mức lãi suất gần tương đương, Trung Quốc đang chứng minh rằng họ có thể hoạt động như một nhà quản lý thanh khoản đồng USD thay thế, ngay trong trung tâm của hệ thống petrodollar. Với Ả Rập Xê Út, quốc gia nắm giữ hàng trăm tỷ USD dự trữ ngoại tệ, điều này tạo ra một lựa chọn mới để đầu tư số USD của họ: thay vì đầu tư vào trái phiếu Mỹ, họ có thể chọn trái phiếu Trung Quốc.
Nhưng điều thực sự gây xôn xao trên mạng xã hội Trung Quốc không nằm ở những điểm trên. Người ta suy đoán rằng đây là bước thử nghiệm của Trung Quốc nhằm gửi thông điệp tới Mỹ rằng họ có thể sử dụng chính đồng USD để gây áp lực ngược lại, với những hậu quả tiềm tàng rất lớn.
Làm thế nào?
Hãy tưởng tượng nếu Trung Quốc mở rộng quy mô, thay vì phát hành 2 tỷ USD trái phiếu, họ phát hành hàng chục hay hàng trăm tỷ USD.
Điều này sẽ ảnh hưởng gì đến Mỹ?
Trung Quốc sẽ cạnh tranh trực tiếp với Bộ Tài chính Mỹ trên thị trường trái phiếu toàn cầu. Thay vì các quốc gia như Ả Rập Xê Út tự động tái chế đồng USD vào trái phiếu chính phủ Mỹ, họ có thể đầu tư vào trái phiếu chính phủ Trung Quốc, với mức lãi suất tương đương.
Điều này tạo ra một hệ thống đồng USD song song, nơi Trung Quốc, chứ không phải Mỹ, kiểm soát một phần dòng chảy của đồng USD. Mỹ vẫn in tiền, nhưng Trung Quốc dần dần quản lý dòng chảy đó.
Một khía cạnh quan trọng khác là mỗi đồng USD được đầu tư vào trái phiếu Trung Quốc thay vì trái phiếu Mỹ sẽ làm giảm nguồn tài trợ cho chi tiêu chính phủ Mỹ. Trong bối cảnh Mỹ đang chạy những khoản thâm hụt lớn và phải bán trái phiếu liên tục để tài trợ ngân sách, việc Trung Quốc nổi lên như một nhà phát hành trái phiếu bằng USD có thể gây ra vấn đề tài chính nghiêm trọng cho chính phủ Mỹ. Điều này có thể chấm dứt “đặc quyền thái quá” của đồng USD.
Nhưng Trung Quốc sẽ làm gì với lượng USD khổng lồ này? Họ đã thừa thãi USD: trong năm 2023, thặng dư thương mại của Trung Quốc với USD đã đạt 823,2 tỷ USD và dự kiến sẽ đạt 940 tỷ USD vào năm 2024.
Đây là lúc Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) phát huy vai trò. Trong số 193 quốc gia trên thế giới, có 152 quốc gia là thành viên của BRI.
