«Тываның аныяктары» солуннуң корреспондентизи Кызыл хоорайның 9 дугаар гимназиязының 11-ги классчызы Сенгел Сарыглар-биле ужуражып, ооң тыва эки турачы өгбезиниң дугайында чугаалашкан.
- Ада-чурттуң Улуг дайынының дугайында таныштырып көрем. Кырган кырган-ачаңның дугайында ооң мурнунда база солунга бижип турган болгай сен.
- 1941 чылдың июнь 22 -де Ада-чурттуң Улуг дайыны эгелээри билек, 38 муң тыва арат «Бис кады бис. Ол бистиң база дайынывыс» дээн чагааларны И. Сталинче бижип турганнар. Немец фашистерге удур Тываның дайын чарлаанының дугайында төөгүлүг чугаалар безин бар. Гитлер ол дугайында дыңнааш, картадан республиканы тып алырын безин бодаваан, а чүгле кочулап каттырган. Тыва чон Москвага алдын курлавырын дамчыткан деп төөгү кичээлдеринден билир бис. Ол дээрге 30 сая хире акша. 1941 чылдан 1945 чылга чедир Тыва Кызыл Шеригге 50000 аъттарны, 750000 баш малды берген. Өг-бүле бүрүзү 10-дан 100 чедир баш малды Кызыл Шеригге дамчыдып турган. 52000 эжеш хаакты белеткээш дамчыткан. Оон аңгыда 12000 негей тонну, 19000 эжеш хол-хапты, 16000 эжеш кидис идикти, хой дүгүнден 70000 тонну, 400 тонна эътти болгаш саржаг, далган, шанактар, тергелерни ниитизи-биле 66,5 сая акшага дузаламчы кылдыр чорутканнар.
- Бо чылды Ада-чурт камгалакчызының чылы кылдыр чарлаан болгай. Эш-өөрүңге, амгы үениң аныяктарынга чүнү сүмелээр сен?
- Бо чылды Ада-чурт камгалакчыларының чылы кылдыр чарлааны дыка өөрүнчүг болгаш чоргааранчыг-дыр. Чүгле 1941 — 1945 чылдарның дайын киржикчилериниң эвес, а амгы үеде тускай шериг операциязында киржип чоруур чаңгыс чер чурттугларывыстың эрес-дидим, маадырлыг чоруу кажан-даа уттундурбас. Аныяктар боттарының чуртунуң адын баксыратпазы-биле, эки өөренир, ажылдаар болза эки деп бодаар мен. Ынчан бис күрүневистиң адын сыкпас бис, бистиң кырган-ачаларывыс, кырган-аваларывыстың, хоочуннарның, солдаттарның биске чаалап берген тайбың амыдыралын ам-даа камнаалыңар!