🤰🏻 Homiladorlik toksikoz bilan kechayotganda esa, ayol organizmida sodir bo‘layotgan fiziologik o‘zgarishlar izdan chiqib, organizmning ushbu sharoitga moslashishi, ya’ni adaptatsiyasi buziladi.
Agar ayol ilgari yurak-qon tomir, jigar, me’da-ichak va boshqa o‘tkir hamda surunkali kasalliklar bilan og‘rigan bo‘lsa hamda ruhiy va nerv kasallik-lariga chalinganda, tuzuk ovqatlanmaganda, homiladorlik gigiye-nasiga rioya qilinmaganda homiladorlik davrida organizmning yangi sharoitga moslashuvining buzilishi tezda ro‘yobga chiqadi-qo‘yadi.
Homiladorlik toksikozlarining sababi ko‘p bo‘lib, ularning bittasi yoki bir nechtasi birga qo‘shilib toksikoz kasalligini keltirib chiqarishi mumkin. To‘ng‘ichiga homilador bo‘lgan ayollar-da qayta tug‘uvchi ayollarga nisbatan toksikoz ko‘proq uchraydi.
Shuningdek, bot-bot va ko‘p tuqqan ayollarda ayrim ichki kasallik (buyrak kasalligi, gipertoniya, kamqonlik va boshqa)larning asorati tufayli ham toksikoz yuzaga kelishi hamda og‘ir va surunkali o‘tishi mumkin. Homiladorlikning birinchi va ikkinchi yarmida uchraydigan toksikozlar farq qilinadi. Ma’lumki, homiladorlik boshlanishida ko‘pchilik ayollar bosh qorongi bo‘ladilar. Ularning ko‘ngli ayniydi, turli narsalar yegisi keladi, ba’zi ovqatlarning hatto hidi ham yoqmaydi, ba’zan ayollarning boshi aylanadi, uyqusiz yoki uyquchan, serzarda bo‘lib qoladi; bu alo-matlarning qanchalik og‘ir yoki yengil o‘tishi ayolning oliy nerv sistemasi faoliyatiga bog‘liq. Ilk toksikozlarda homilador ayol ayollar maslahatxonasiga qatnab davolanishi mumkin.
Kech toksi-sikozlar homiladorlikning ikkinchi yarmida, ko‘pincha so‘nggi oylarida vujudga keladi.
Bularga homiladorlik istisqosi, nef-ropatiya, preeklampsiya va eklampsiya kiradi. Ularning barchasi ketma-ket kelib, kasallik bosqichma-bosqich kechadi. H o m i l a -dorlar istisqosida shish paydo bo‘ladi;
u to‘piqdan boshlanib, tizza, qorin va tashqi jinsiy a’zolarga o‘tadi, so‘ngra asta-sekin butun tanaga tarqaladi, ayolning yuzi ko‘pchiydi. Shunga qaramay ayolning umumiy ahvoli unchalik o‘zgarmaydi, ayol og‘irligi-ni tarozida tortib turish yo‘li bilan shishni aniqlash mumkin. Homiladorlar istisqosida muntazam davolanish zarur. Suyuqlik va tuzni cheklash, servitamin ovqatlar, sabzavot va ho‘l mevalar, tvorog, kefir iste’mol kilish va shaxsiy gigiyena qoidalariga og‘ish-may rioya etish talab etiladi. Ayol o‘z vaqtida davolanib istisqoning oldini olmasa, istisqo nefropatiyaga o‘tib ketadi; bunda shish, qon bosimining oshishi, siydikda oqsil bo‘lishi kuzatiladi, homila-ning rivojlanishi buziladi, homila chala yoki ulik tug‘ilishi mumkin. Bunda ayol kasalxonada davolanadi, oldi olinmasa, u oson-likcha preeklampsiyaga o‘tib ketadi. Preeklampsiyada ham shish, qon bosimining ko‘tarilishi, siydikda oqsil bo‘lishi bilan birga bosh og‘rig‘i, ko‘z xiralashuvi, ko‘krak ostida og‘riq paydo bo‘ladi. Bemor vaqtida davolanmasa, preeklampsiya yanada og‘irroq — eklampsiyaga aylanib ketadi. Bunda tutqanoq tutadi, bemor hushdan ketadi; tutq-anoq tutganda bemorning biror joyiga shikayet yetib qolmasligi chorasini ko‘rish lozim. Eklampsiyada o‘pka shishishi yoki miyaga qon quyilishi tufayli ayol hamda homila nobud bo‘lishi mumkin. Shu-ning uchun toksikozning qaysi davri va qanday shakli ekanligidan qati nazar vaqtida shifokorga ko‘rinish, uning maslahatlariga, shuningdek homiladorlar gigiyenasiga, mehnat kilish, ovqatlanish va dam olish tartibiga amal qilish lozim.
