زمانی عەرەبی لەگەڵ م:عماد احمد ولی

ئێوە چ دەڵێـن ؟

ئـایـا تا ئـێسـتا زانیـوتە چۆن پـیـتـەکـانی زمـانی عـەرەبـی ڕیـزکـراون ؟؟؟

أمْرُ تَرتيبِ الحُروفِ هُوَ أمْرٌ اجْتِهاديٌّ لَيَسَ بِلازِمٍ، وَتَرْتيبُ الحُروفِ فِي العَربيَّةِ لهُ أكثَرُ مِن شَكْلٍ:

ڕیزبەندیکردنی پیتەکانی زمانی عەرەبی
کارێکی ( اجْتِهاديٌّ - ڕاوبۆچوون ) ە
زیاد لە شێوەیەک هەیە بۆ ڕیز کردنی ئەم پیتانە :

• أوَّلًا: التَّرتيبُ الأبْجَدِيُّ وَهوَ أقدَمُ تَرتِيبٍ للُحروفِ العَربيَّةِ
یەکـەم : ڕێکخستنی پیتەکان بە شێوازی
( الأبجدي ) بەم شێوازەی خوارەوە

أبجد، هوّز، حطي، كلمن، سعفص، قرشت، ثخذ، ضظغ

(أ ب ج د هـ و ز ح ط ي ك ل م ن س ع ف ص ق ر ش ت ث خ ذ ض ظ غ)

• ثانيًا: التَّرتيبُ الهِجائِيُّ وَهو أشْهَرهم في التَّعليمِ، وَيُنسَبُ لِنَصرِ بنِ عَاصَمٍ وَيَحي بنِ يَعْمُر وَهوَ كالآتي:

دووەم : ڕێکخستـنی ( الهِجائِيُّ )
کە ئەم شێوازەیان باوترینیانە لە بواری پەروەردە و فێرکردن ، ئەم شێوازە ڕیزکردنەش دەگەڕێتـەوە بۆ
(لِنَصرِ بنِ عَاصَمٍ - يَحي بنِ يَعْمُر )
(أ، ب، ت، ث، ج، ح، خ، د، ذ، ر، ز، س، ش، ص، ض، ط، ظ، ع، غ، ف، ق، ك، ل، م، ن، هـ، و، ي)

• ثالثا: التَّرتيبُ الصَّوتِيُّ، وهو تَرتيبُ الحُروفِ بِحسبِ مَخارِجِها الصَّوتيَّة كالآتِي:

سێیەم : ڕیزکردنی پیتەکان بە پشت بەستن بە شێوازی دەربڕینی پیتەکان
( مخارج الحروف )
(ع، ح، هـ، خ، غ، ق، ك، ج، ش، ض، ص، س، ز، ط، ت، د، ظ، ذ، ث، ر، ل، ن، ف، ب، م، و، ي، أ)

رابعا: التَّرتِيبُ القَمَرِي وَالشَّمْسي، وهو ترتيبُ الحُروفِ بحسب نُطْقَها مع أل القَمَريَّةِ والشَّمسيَّةِ وهو:

شێوازی چوارەم : ڕیزکردنی پیتەکان لەسەر شێوازی پیتەکانی ( شمسي - قمري )
(أ، ب، ج، ح، خ، ع، غ، ف، ق، ك، م، هـ، و، ي)
(ت، ث، د، ذ، ر، ز، س، ش، ص، ض، ط، ظ، ل، ن)

خَامِسًا: التَّرتيبُ التَّعْليميُّ وهو تَرتيبٌ حَديثٌ يُقصَد مِنه التَّرتيبُ بِحسْبِ التَّباعُدِ الشَّكْليِّ بينَ الحُروفِ على خِلافِ التَّرتيبِ الهِجائِيِّ وهو كالآتِي:

پێنـجەم : شێوازی ڕێکخستنی زانستی بە شێوەیەک کە ئەو پیتانەی لێکچوون لەیەکتری دوور خراونەتەوە بۆ ئەوەی فێرخواز بە ئاسانی جیایان بکـاتەوە

(أ، ب، ج، د، س، ط، ع، ف، ص، ا، ك، ر،، ت، ح، ذ، غ، ش، ق، ز، ض، ل، ث، هـ، ن، م، ظ، و، ي، خ).

🖊 سويفي فتحي.

#عماد احمد ولي
#دوعای خێرمان بۆ بـکەن

معاذ الله 📚
واتە ( أعوذُ بالله ) , أي : ألتجىء إلى الله .
واتە پەنا دەگرم بە خـودا ( جل جلاله )

بەم شێوەیە ( إعراب ) دەکرێت

✨ معاذ : مفعول مطلق لفعلٍ محذوف تقديره

أعوذُ . وهو مضاف

خودای گەورە دەفەرموێ : { قَالَ مَعَاذَ اللَّهِ أَنْ نَأْخُذَ إِلَّا مَنْ وَجَدْنَا مَتَاعَنَا عِنْدَهُ }

﴿قَالَ﴾: فعل ماضٍ مبنيّ على الفتح
والفاعل: هو.
﴿مَعَاذَ﴾: مفعول مطلق لفعل محذوف تقديره: أعوذ منصوب بالفتحة.

﴿اللَّهِ﴾: لفظ الجلالة مضاف إليه مجرور وعلامة جره الكسرة الظاهرة على آخره.

چۆنیەتی لابردنی پیتی ( ا ) ئەلیف لە ( ال )

لە دوو حاڵەت لا دەچێ :

+ ئـەگەر هەمزەی ئیستیفهام بچێـتە سـەری بەم یاسایە
أ + ال = أل
هەمزەی ئیستیفهام + ال = هەمزەی ئیستیفهام و ( ل )
نمونە : البيت - أَلبيت

+ ئەگەر حەرفی جەڕ بچێتـەسەری
الصَّـلاة - لِـلصَّلاة

#زمانی عەرەبی لەگەڵ مامۆستا عماد احمد ولی
#دوعای خێرمان بۆ بـکەن

اِمْتِصَاصٌ : مژین

اِمْتَصَّ عَصِيرَ البُرْتُقالِ:
شەربەت پرتەقاڵەکەی مژی

:رَشَفَهُ بِجَذْبِ نَفَسٍ بَعْدَ نَفَسٍ
بە توندی مژی لێدا هەناسە لە دوای هەناسە

اِمْتَصَّتِ الأرْضُ أمْطَارَ الأمْسِ
زەوی بارانی دوێنێی مژی

اِمْتصَّ الجهازُ البقرةَ
ئامێرەکە مانگاکەی مژی

ئەگەر ئەتەوێ لە هیچ شتێک پەشیمان نەبیتەوە
هەموو شتێک لەبەر خودای گەورە ئەنجـام بـدە

#جیاوازی نێوان دوو وشە

بَلَىٰ : دەبێتە وەڵام بۆ پرسیارێک کە ئامرازی نەرێی لەگەڵ بێ
وەکو خودای گەورە دەفەرموێ : ( ألستُ بربكم قالوا بلى )
لێرە وشەی ( لیس ) نەرێیە وە پیتی ( أ ) ( استفهام - پرسیار ئەکـات )
بۆیە لەبەرئەوەی پرسیار لەگەڵ نەرێ ( النفي مع الاستفهام ) پێکەوە هاتووە ئەوە وشەی (بَلَىٰ ) دەبێتە وەڵام .

بەڵام ( نَـعَـم ) دەبێتە وەڵام بـۆ پرسیارێک ئامرازی نەرێی تێدا نەبێت
وەک : ( فَهَلْ وَجَدتُّم مَّا وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا ۖ قَالُوا نَعَمْ )
لێرە : بە ( هل ) پرسیار کراوە بێ ئەوەی ئامرازی نەرێی لەگەڵ بێ

#ئاگاداربن
ئەم ڕەوشتە نەهی لێکراوە

#لای خۆت خەزنی بکە و بیخوێنە
#دوعاوپاڕانەوەیەکی زۆر گەورە

#جیاوازی نێوان الغفلةُ و النِّسيان