حماس څوک دي؟ د دوی جهاد او مذهبي پیروۍ په اړه وضاحت
۱. حماس (حركة المقاومة الإسلامية) څه ته ویل کېږي؟
حماس یو اسلامي مقاومت او سیاسي تنظیم دی چې په ۱۹۸۷م کال کې د فلسطین په غزه سیمه کې رامنځته شو. د دې تنظیم موخه د فلسطین د ازادۍ لپاره د اسرائیلي اشغال پر وړاندې مقاومت کول او د فلسطین د خاورې بشپړ خپلواکول دي. حماس ځان ته د اسلامي جهادي تحریک نوم ورکوي او د خپلو هڅو اساس یې د سیاسي او نظامي مقاومت د لارې څخه د اسرائیل د اشغال پای ته رسول او د فلسطیني خلکو د ازادۍ لپاره مبارزه ده.
---
۲. د حماس جهاد څه ډول دی؟
د حماس مبارزه په لاندې دوو اصلي برخو ویشل شوې ده:
1. نظامي جهاد:
حماس په نظامي ډول د اسرائیلي پوځ او میشت ځایونو پر وړاندې وسلهوال مقاومت کوي.
دوی په راکټونو، ځانمرګو بریدونو او چریکي جګړو کې فعاله دي، په ځانګړي ډول په غزه سیمه کې.
2. سیاسي او ټولنیزه مبارزه:
حماس یو سیاسي او ټولنیز جوړښت هم لري چې په غزه کې د روغتونونو، ښوونځیو، او خیریه ادارو له لارې خدمات وړاندې کوي.
دوی په ۲۰۰۶م کال کې په پارلماني ټاکنو کې برخه واخیسته او اکثریت څوکۍ یې وګټلې.
---
۳. حماس د کوم مذهب پیروان دي؟
حماس د سني اسلام پیروان دي، او د دوی فکري بنسټ په ځانګړې توګه د اخوان المسلمین له تحریک څخه اغېزمن شوی دی. اخوان المسلمین یو نړیوال اسلامي تحریک دی چې د سیاسي اسلام او د شریعت د نافذولو لپاره کار کوي.
فقهي لحاظ: دوی د اهل سنت والجماعت عقیده او د اسلامي شریعت د اصولو پیروي کوي.
مذهبي تمرکز: د حماس مبارزه د اسلام د ارزښتونو پر بنسټ ده، خو دوی په ځانګړي ډول ځان د یو ځانګړي فقهي مذهب (لکه حنفي، شافعي) سره نه محدودوي.
---
۴. د نړیوالو سره اړیکې:
د اسلامي نړۍ ملاتړ: حماس په ډېری اسلامي هیوادونو کې ملاتړ لري، په ځانګړې توګه له ایران، قطر، او ځینې نورو اسلامي خوځښتونو څخه.
سیاسي ستونزې: د لویدیځو هیوادونو په نظر، حماس یو ترهګریز تنظیم ګڼل کېږي، خو په اسلامي نړۍ کې ورته د ازادۍ د مبارزینو په سترګه کتل کېږي.
---
۵. پایله:
حماس یو سني اسلامي مقاومت دی چې د فلسطین د ازادۍ لپاره د اسرائیل پر وړاندې وسلهوال جهاد کوي. د دوی جهاد د اسلامي ارزښتونو پر بنسټ دی او سیاسي، ټولنیز او نظامي اړخونه لري. دوی د فلسطین د خلکو په منځ کې یو اغېزمن رول لري او د نړیوالو اختلافاتو او ملاتړونو سره مخ دي.
والله أعلم بالصواب.
یادونه :
د حماس په اړه ډېر تفصيلي معلومات په اکادمیکو، تاریخي، او سیاسي کتابونو کې موندل کېږي. لاندې د ځینو معتبره کتابونو او سرچینو یادونه شوې ده چې د حماس د تاریخ، مبارزې، او عقیدوي څرنګوالي په اړه معلومات وړاندې کوي:
---
۱. "Hamas: A History from Within" – Azzam Tamimi
دا کتاب د حماس د تأسیس، فکري بنسټ، او داخلي جوړښت په اړه مفصل معلومات وړاندې کوي.
لیکوال د اخوان المسلمین پر اغېز او د حماس د سیاسي جهاد څرنګوالی هم څېړي.
---
۲. "The Making of Hamas" – Beverley Milton-Edwards
دا کتاب د حماس د سیاسي او ټولنیز جوړښت په اړه دی. لیکواله په دې کتاب کې د حماس په جهادي نظریه او د فلسطین د اشغال پر وړاندې د دوی په مبارزه بحث کوي.
---
۳. "Hamas: Politics, Charity, and Terrorism in the Service of Jihad" – Matthew Levitt
په دې کتاب کې د حماس په نظامي او خیریه فعالیتونو تمرکز شوی او د لویدیځ په نظر د دوی پر ترهګریز اړخ بحث کوي.
---
۴. "Resistance: The Essence of the Islamist Revolution" – Alastair Crooke
په دې کتاب کې د اسلامي مقاومت د فلسفې په اړه معلومات وړاندې کېږي، په ځانګړي ډول د حماس په جهادي فعالیتونو تمرکز کوي.
---
۵. د اسلامي خوځښتونو په اړه فقهي او تاریخي کتابونه:
الفقه الإسلامي وأدلته" – د وهبة الزحيلي لیکنه چې په کې د جهاد او اسلامي مقاومت د اصولو په اړه تفصیلي بحثونه راغلي دي.
"الحركات الإسلامية في فلسطين" – دا کتاب د فلسطیني اسلامي تحریکونو (په ځانګړي ډول حماس) تاریخ او جوړښت څېړي.
---
خلاصه:
پورته کتابونه د حماس په اړه د سیاسي، تاریخي، او فقهي اړخونو له مخې مفصل معلومات وړاندې کوي. د حماس د مبارزې او د دوی د مذهبي بنسټ په اړه څېړونکي له دې ډول اکادمیکو سرچینو څخه کار اخلي. د جهاد فقهي اصول او د مقاومت په اړه نور معلومات په کتابونو لکه "بدایة المجتهد" او "المغني" کې هم موندل کېږي.
زیات ملګری دحماس ډلې پوښتنه کوله نو ځکه مو په دې لیکنه کې دهغوی دجهاد وضاحت بیان کړ
