خلاصه برنامه‌های گنج‌ حضور

بی‌نهایت حضرت است این بارگاه
صدر را بگْذار، صدرِ توست راه

(مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۹۶۱)

📝✨

بارگاه خداوند و باز کردن فضای درون بی‌نهایت است؛ یعنی این ورزش معنوی و کار روی خود و راهی که تو برای یکی شدن با او می‌روی، اِلی‌الْاَبَد ادامه دارد. تو در ذهن خود هیچ مقصدی را تعیین نکن و اگر هنوز زنده نشده‌ای ابیات را تکرار کن که مقصد تو همین راه و پیشرفت تو در هرچه بیشتر تبدیل شدنت به خاصیت نور و خوی خداوندی‌‌ست، چراکه ما جایی نخواهیم رسید و این عمق داشتن تا همیشه ادامه دارد.

«بیت هندسی»

✨✨✨

نکته:
بعضی‌ها نمی‌توانند از ذهن خارج شوند، در یک مرحله‌ای از تغییرشان فکر می‌کنند که به آن‌ جایی که باید می‌رسیدند رسیده‌اند، درنتیجه متوقف می‌شوند.


1015✨151

لاجَرَم کافر خورَد در هفت بَطْن
دین و دل باریک و لاغر، زَفتْ بطن

(مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۶٣)

لاجَرَم: ناچار.
بَطْن: شکم.
زَفت: درشت، فربه.

📝✨

به ناچار من‌ذهنی‌ کافر که برحسب همانیدگی‌ها عمل می‌کند با هفت شکم و تا آن‌جا که مقدور است و زورش می‌رسد می‌خورد و همانیدگی انباشته می‌‌کند، بنابراین دین و دل او که فضای گشوده‌شده است باریک و لاغر است اما شکم یا مرکزش که پُر از همانیدگی‌ست خیلی بزرگ و فربه است.


1015✨150

تا خوری زشت و بَری زشت از شتاب
نی مروّت، نی ‌تأنّی، نی ثواب

(مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۶۲)

مروّت: جوان‌مردی.

📝✨

شیطان تو را می‌ترساند تا هر همانیدگی و هر چیز زشتی که می‌بینی را با شتاب و عجله در گونی ذهنت بگذاری و با آن همانیده شوی که نکند دیگران آن چیزها را ببرند و به تو نرسد؛ بنابراین مروت، انصاف، تأنی، تأمل و حزم نداری و به دنبال کار خیر و ثواب آخرت یعنی فضاگشایی و تبدیل شدن نیستی.


1015✨149

از نُبی بشْنو که شیطان در وعید
می‌کند تهدیدت از فقرِ شدید

(مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۶١)

نُبی: قرآن.

📝✨

از قرآن بشنو که شیطان تو را از آینده می‌ترساند و می‌گوید در آینده دچار فقر شَدید خواهی شد؛ یعنی اگر شروع به تکان دادن همانیدگی‌ها و شناسایی آن‌ها کنی، نگران می‌شوی و می‌ترسی، چون هنوز در ذهن هستی ولی اگر ترسیدی باید با ترست روبه‌رو شوی و آن را رها کنی و از تحریکات شیطان نترسی.



«الشَّیطانُ یَعِدُکُمُ الفَقْرَ وَ یَأمُرُکُمْ بِالفَحْشاءِ وَ اللهُ یَعِدُکُمْ مَغفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلًا وَ اللهُ واسِعٌ عَلیمٌ.»

«شيطان شما را از بينوايى مى‌ترسانَد و به كارهاى زشت وامى‌دارد، درحالى‌كه خدا شما را به آمرزشِ خويش و افزونى وعده مى‌دهد. خدا گشايش‌دهنده و داناست.»

(قرآن کریم، سورهٔ بقره (۲)، آیهٔ ۲۶۸)

توضیح آیه:
ما نباید از بی‌نوایی من‌ذهنی که ما را تهدید می‌کند بترسیم. خدا می‌گوید فضا را باز کنید، اندازهٔ من شوید‌ و مرتب به‌ سوی بی‌نهایت من میل کنید.


1015✨148

زآن‌که شیطانش بترسانَد ز فقر
بارگیرِ صبر را بِکْشَد به عَقْر

(مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۶٠)

بارگیر: حیوانی که بار حمل می‌کند؛ مرکوب، کجاوه.
عَقْر: پی کردن: بُریدنِ دست و پای شتر به منظورِ ذبح و نَحْرِ او.

📝✨

برای این‌که شیطان انسان را از فقر یعنی از دست دادن همانیدگی‌ها می‌ترساند، بنابراین بارگیرِ صبر را فلج کرده، پاهایش را می‌شکند و انسان نمی‌تواند صبر کند. [صبر در این‌جا به بارگیر تشبیه شده‌است یعنی بَرندهٔ بار است.]


1015✨147

کاین تأنّی پرتوِ رحمان بُوَد
وآن شتاب از هَزّهٔ‌ شیطان بُوَد

(مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۹)

تأنّی: آهستگی، درنگ کردن، تأخیر کردن.
هَزّه: تکان دادن، در این‌جا به‌معنیِ تحریک و وسوسه.

📝✨

درنگ کردن، فضاگشایی، صبر و حزم نشانهٔ تابش نور خداست. معمولاً هر کاری در ذهن می‌کنیم از روی شتاب است. این شتاب از وسوسه و نیروی محرکهٔ شیطان و نماینده‌اش در ما، من‌ذهنی‌ است.



حدیث

«اَلتَّأَنّي مِنَ اللهِ وَ الْعَجَلَةُ مِنَ الشَّيْطانِ.»

«درنگ از خداوند است و شتاب از شیطان.»


1015✨146

که تأنّی هست از رحمان یقین 
هست تعجیلت ز شیطانِ لعین

(مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۴۹۷)

تأنّی: آهستگی، درنگ کردن، تأخیر کردن.

📝✨

زیرا این صبر، درنگ و فضاگشایی حتماً از طرف خداوند است و بدین معنی‌ست که نیرو و کن‌فکانِ خداوند کار می‌کند و عجله، اضطراب، سؤال کردن و بحث کردن برای آن چیزی که زود می‌خواهی به آن برسی، از شیطان است.


1015✨145

جهدِ فرعونی چو بی‌توفیق بود
هرچه او می‌دوخت، آن تَفتیق بود

(مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۴۰)

تَفتیق: شکافتن.

📝✨

از آن‌جایی که جهدِ فرعونی یعنی تلاش با عقل من‌ذهنی و مرکز جسمی، امری بی‌توفیق و بدون موفقیت است و هر کاری کند ایجاد درد خواهد کرد، پس هرچه را انسانِ همانیده با سبب‌سازی ذهنش بدوزد، در نهایت توسط زندگی شکافته شده و از بین می‌رود؛ چراکه او با عقل من‌ذهنی و هشیاری جسمی عمل کرده‌است. [مثلاً اگر انسان با من‌ذهنی رابطه یا شغل خوبی به‌ دست آورد که واقعاً برکت داشته باشد تا از طریق آن به خوشی‌های این‌جهانی برسد، هیچ یک از این‌ها به نتیجه نخواهد رسید.]

«بیت هندسی»


1015✨144

آبِ بی‌حد جویم و آمن شَوَم
تا ابد در امن و صحّت می‌روم

(مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۲۸۶)

📝✨

من دیگر به برکهٔ ذهن قناعت نمی‌کنم، بلکه آب اقیانوسِ یکتایی را می‌جویم و در این فضای بی‌نهایت باز که منزل اصلی‌ام است، در امنیت، آسایش و سلامتی تا ابد ساکن می‌شوم.


1015✨143

من نسازم جز به دریایی وطن
آبگیری را نسازم من سَکَن

(مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۲۸۵)

سَکَن: ساکن شدن، آرمیدن، جای‌ گرفتن در خانه.

📝✨

من به‌ جز دریا، به‌ جز فضای یکتایی در هیچ جای دیگر وطن نخواهم گزید و هرگز در آبگیر ذهن منزل نخواهم کرد.

✨✨✨

نکته:
بهتر است که ما نیمه‌عاقل بشویم و بالاخره خودمان را به مُردگی بزنیم تا صیادان نتوانند از ما استفاده کنند و خودمان را به آب بسپاریم تا به دریا برسیم. اگر عاقل نیستیم، دیگر ماهیِ احمق نشویم.


1015✨142

باز می‌گفت او که گر این بار من
وارَهَم زین محنتِ گردن‌شکن

(مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ٢٢٨۴)

📝✨

آن ماهی یا انسانی که من‌ذهنی دارد با خودش می‌گفت، اگر این بار از این رنج و درد گردن‌شکن رهایی پیدا کنم.

[ادامه در بیت بعد]


1015✨141

او همی‌گفت از شکنجه وز بلا
همچو جانِ کافران قالُوا بلیٰ

(مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۲۸۳)

📝✨

او به‌ علت این‌که دچار شکنجه و بلا شده بود، مانند جان کافران که می‌گفتند: بله، می‌گفت، بله.[البته که هشداردهنده و بیم‌دهنده آمد، البته که پیغمبران و اولیا، همین‌طور بزرگان و عارفانی مثل مولانا آمدند ولی ما گوش نکردیم و گفتیم که از آن‌طرف وحی نمی‌آید و شما بزرگان در گمراهی هستید.]



«قَالُوا بَلَىٰ قَدْ جَاءَنَا نَذِيرٌ فَكَذَّبْنَا وَ قُلْنَا مَا نَزَّلَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا فِي ضَلَالٍ كَبِيرٍ.»

«گويند: چرا، بيم‌دهنده آمد، ولى تكذيبش كرديم و گفتيم: خدا هيچ چيز نازل نكرده‌است؛ شما در گمراهى بزرگى هستيد.»

(قرآن کریم، سورهٔ مُلک (۶۷)، آیهٔ ۹)


1015✨140

او همی‌جوشید از تَفِّ سَعیر
عقل می‌گفتش: اَلَم یَأْتِکْ نَذیر؟

(مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ٢٢٨۲)

تَفِّ سَعیر:حرارتِ سوزان.

📝✨

آن ماهی احمق از حرارتِ آتشِ سوزان دردها می‌جوشید و عقلش در آن حال به او می‌گفت: «آیا هشداردهنده‌ای نزدِ تو نیامد؟»

✨✨✨

نکته:
ما هم اگر توی ذهن بمانیم، عمل نکنیم، حرف مولانا را نشنویم، جهد نکنیم، مسئولیت قبول نکنیم، گره‌های وزنهٔ پایمان را خودمان باز نکنیم و حواسمان به خودمان نباشد، بیت‌های مولانا را نخوانیم و این‌ها جذب جانمان نشود، در این‌ صورت در ماهی‌تابه‌ٔ دردهای این جهان سرخ خواهیم شد و همین حرف‌ها را خواهیم زد.



«وَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ ۖ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ.»

«و براى كسانى كه به پروردگارشان كافر شده‌اند عذاب جهنم باشد و جهنم بد سرانجامى است.»

«إِذَا أُلْقُوا فِيهَا سَمِعُوا لَهَا شَهِيقًا وَ هِيَ تَفُورُ.»

«چون در جهنم افكنده شوند، به جوش آيد و بانگِ زشتش را بشنوند.»

«تَكَادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ ۖ كُلَّمَا أُلْقِيَ فِيهَا فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُهَا أَلَمْ يَأْتِكُمْ نَذِيرٌ.»

«نزديک است كه از خشم پاره‌پاره شود. و چون فوجى را در آن افكنند، خازنانش گويندشان: آيا شما را بيم‌دهنده‌اى نيامد؟»

(قرآن کریم، سورهٔ مُلک (۶۷)، آیهٔ ۶-۸)


1015✨139

بر سرِ آتش، به پشتِ تابه‌ای
با حماقت گشت او هم‌خوابه‌ای

(مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ٢٢٨١)

📝✨

آن ماهی در میان آتش در تابه قرار گرفت و یار و قرین حماقت و نادانی شد. [مولانا بستر این دنیا که پر از درد است را به تابه تشبیه می‌کند که انسان در حرارت زیاد و سوزان آن می‌سوزد.]


1015✨138

دام افگندند و اندر دام ماند
احمقی او را در آن آتش نشاند

(مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۲۸۰)

📝✨

ماهیگیران دام افکندند و آن ماهی را گرفتند؛ احمقی او را به آتشِ دردها و هلاکت کشاند.

✨✨✨

نکته:
هر کسی که در این جهان در دام همانیدگی‌ها و دردها گرفتار می‌شود نادان است. اما اگر عاقل یا نیمه‌عاقل باشد، با توجه به داستان سه ماهی در مثنوی، از ذهن بیرون می‌رود.


1015✨137

از چپ و از راست می‌جُست آن سَلیم
تا به جَهدِ خویش بِرْهانَد گلیم

(مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۲۷۹)

سَلیم: در این‌جا به‌معنی احمق و کودن است.

📝✨

آن ساده‌دل، از چپ و راست مدام این‌ور و آن‌ور می‌پرید تا شاید خود را به‌ وسیلهٔ جهد و فکر خودش از آبگیر نجات دهد و گلیم خود را از آب بیرون آورد ولی نمی‌شد.


1015✨136

غَلْط‌غَلْطان رفت پنهان اندر آب
ماند آن احمق همی کرد اضطراب

(مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ٢٢٧٨)

📝✨

آن ماهیِ نیمه عاقل، غلت‌غلتان و پنهان از چشم صیادان و مردم فضاگشایی‌ کرد، خود را به آب انداخت، به سوی دریا رفت و جان خود را نجات داد امّا آن ماهی احمق و نادان در حالی که مدام از روی ترس و اضطراب و دردهای من‌ذهنی‌اش تکان می‌خورد، در آن آبگیر باقی ماند.


1015✨135

پس گرفتش یک صیادِ ارجمند
پس بر او تُف کرد و بر خاکش فگند

(مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۲۷۷)

صیادِ ارجمند: صیّادِ ماهر و حاذق.

📝✨

یک صیاد بلند‌مرتبه، او را از آب گرفت، بر او تُف انداخت و او را روی خاک پرت کرد. [تا شاید آن ماهی تکان بخورد و آن‌ها متوجه شوند که آیا واقعاً مرده یا نه.]


1015✨134

شاد می‌شد او از آن گفتِ دریغ
پیش رفت این بازی‌ام، رَسْتَم ز تیغ

(مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۲۷۶)

بازی: حیله و نیرنگ.

📝✨

آن ماهی از افسوس خوردن ماهیگیران شاد شد و پیشِ خود گفت: فنم درست پیش رفت؛ یعنی نقش مُرده را خوب بازی کردم، آن‌ها قبول کردند که من مرده‌ام، بنابراین از تیغ آنان و از سرخ شدن در ماهی‌تابهٔ دردهای این جهان رَستم.

✨✨✨

نکته ۱:
قبل از ما من‌های ذهنی به این‌جا آمده‌اند و همهٔ آن‌ها نمایندهٔ شیطان هستند. آن‌ها می‌خواهند کسانی را که وارد این جهان می‌شوند مثل خودشان کنند و آدم‌هایی مثل مولانا ما را نسبت به این موضوع بیدار می‌کنند.

نکته ۲:
شما نگاه کنید به خودتان اگر پنجاه سالتان است، خواهید دید که در اثر گوش کردن به حرف‌های جامعه مقدار زیادی خودتان را زیر درد بُردید و کلی درد دارید. این‌ دردها را شما درست کردید برای این‌که من‌ذهنی را این‌طوری تربیت کردند. یعنی جامعه من‌ذهنی را تربیت می‌کند، من‌ذهنی هم یعنی ایجاد درد و مسئله.


1015✨133