Ҳақиқати таваккал
Таваккал дар қуръон бисёр зикр шуда. Ба забони форсии мо "такя ба Аллоҳ намудан" мебошад. Аллоҳ азза ва ҷалл мефармояд:
وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ
Муъминон бояд ки ба Аллоҳ таваккал кунанд. Оли имрон/122
Дар ҷои дигар Аллоҳ таоло мефармояд:
وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ
Ва ҳар кӣ ба Аллоҳ таваккал кунад, Аллоҳ ӯро бас аст. Талоқ/3
Таваккал ба зоҳири лафзӣ агар гуед, ки "ман ба Аллоҳ таваккал кардам" ва дигар роҳҳо ва имконоте, ки барои расидан ба ҳадаф ва мақсуд набошад, таваккали шумо ноқиз аст.
Таваккали писандида, мақбул ва ҳақиқати таваккал ин ки вогузор кардани корҳо, нақшаҳо ва хостаҳо ва натиҷаи он ба Аллоҳ мебошад.
Масалан, шумо бемор ҳастед, "бар Аллоҳ таваккал кардам" гуед, аз беморӣ шифо меёбед? На. Ҷавоб ин ки шумо аз духтурони мутахассис табобат мегиред ва дар натиҷа, ба Аллоҳ таваккал мекунед. Бад - ин мазмун ки шумо имконоти табобатро истифода кардед ва ба илоҷи табобат ёфтан ба Аллоҳ шифо ёфтанатонро вогузор мекунед.
Таваккал яъне истифода кардани имкониятҳо ва роҳҳои амалӣ барои хостаи худ ва вогузор кардани тавфиқи онро ба яди Аллоҳ мебошад. Вагарна ин ки дар мисоли боло овардам, ин ки шумо гуед ки "ман шифо меёбам ва ба Аллоҳ таваккал мекунам" аммо роҳҳои дармонро истифода накардед, таваккали шумо ноқиз аст.
Ё мисоли дигар: шумо мехоҳед, ки маблағ кор кунед аммо масъулияти ҳеҷ кореро ба гардан нагиреду сипас гуед, ки "ба Аллоҳ таваккал кардам" дар ин ҳолат ҳам таваккали шумо ноқиз аст.
Чаро, ки таваккал бо истифода кардани сабабҳо, амалҳо ва масъулиятро ба гардан гирифтан робитаи зич дорад ва сипас натиҷаи кушоиши корҳову ниятҳоро ба Аллоҳ вогузор кардан, ҳақиқати таваккал аст.
Аллоҳ дар сураи оли имрон, ояти 122 мефармояд, ки муъминон бояд дар ҳама ҳол дар кору нияти некаш ба Аллоҳ азза ва ҷалл таваккал кунад. Ва дар сураи дигар, сураи талоқ, ояти 3 Аллоҳ азза ва ҷалл мефармояд, ки ҳар кӣ ба Аллоҳ таваккал кунад, Аллоҳ ӯро бас аст, яъне Аллоҳ ӯро кофӣ аст. Яъне, Аллоҳ ӯро аз бунбасти ҳама корҳову нақшаҳояш мебарорад ва гиреҳи ҳар мушкилашро мекушояд ба шарте, ки ба таваккали ҳақиқӣ амал намояд.
Пас таваккал амре аст аз як ҷиҳат қалбӣ, яъне ба Аллоҳ такя кардан ва аз ҷиҳати дигар зоҳирӣ, ки истифода намудани тамоми роҳҳои машруъ ва писандида маҳсуб мешавад.
✍ Абӯ Умар Ҳафизаҳуллоҳ: